Dagur - 05.01.1939, Síða 3

1. tbl.
DAGDR
3
farðarför fóns f. fónatanssonar járnsmiðs,
sem andaðist 26. t.m. er kkveðin Laugardag-
inn 7. þ. m., og hetst með húskveðju að heimili
hans, Glerárgötu 3, kl. I e. h.
Akureyri, 2. Jati. 1939.
Vandamenn.
Hér með tilkynnist að jarðarför okkar ástkæru móður og
ömmu Ágústínu Benediktsdóttur Söebeck, sem andaðist að
heimili sínu Hrafnagilsstræti 10 Akureyri, þ. 29. f. m. fer fram
að hcimili hinnar látnu þriðjudaginn 10. þ.m. kl. 1 e.h.
Benedikt Söebeck. Sigríður Á. Söebeck.
Bækur.
Amma II. Nordlenzkir þætt-
ir. Útg. Finnur Sigmunds-
son.
Bók þessi kom út á síðasta ári
og er kærkomin öllum þeim, er
sögufróðleik unna og raunar fleir-
um, því hún er mjög skemmtileg
aflestrar. Bókin er rúmar 100 bls.
að stærð og hefir að innihaldi
norðlenzka sagnaþætti. Hefst hún
á frásögnum um Árna Eyjafjarð-
arskáld og er tilfært nokkuð af
ljóðum eftir hann. Hefir Árni ver-
ið góðum gáfum gæddur og lipur
hagyrðingur, en ekki gæfumaður
að sama skapi. Hann andaðist ár-
ið 1816 á sextugsaldri.
Síðan er sagt nokkuð frá af-
komendum Árna, einkum dóttur-
syni hans, Sveini Sveinssyni, er
oft var nefndur Sigluvíkur-Sveinn,
sem margir rosknir menn í Eyja-
firði muna vel, því hann lifði
fram undir síðustu aldamót.
Sveinn var síyrkjandi, kátur og
gamansamur, en þótti ekki við
eina fjöl felldur og nokkuð laus í
rásinni. Er tilfært talsvert af
kveðskap Sveins, sem jafnan var
léttur og lipur og ber þess vott,
að hagmælskan hefir verið honum
í blóð borin, enda lifa sumar fer-
skeytlur hans enn á vörum al-
mennings. Ein vísa, sem þarna er
eignuð Sveini, muir þó rangfeðr-
uð. Er það vísa sú, er ort var við
komu síra Guðjóns Hálfdánarson-
ar að Saurbæ. Hún er á þessa leið:
Loks þegar snjóa leysti í ár
lands um flóa kunnan,
kom með lóum grettur, grár
grallaraspói að simnan.
Vísa þessi var eignuð Jónasi
bónda Jónassyni í Hólsgerði og
mun það rétt.
Þá kemur harðærislýsing úr
Eyjafirði vorið 1869. Er það kafli
úr dagbók Sveins Þórarinssonar
amtskrifara, föður síra Jóns, hins
alkunna rithöfundar. Þá voru
harðindi mikil, einkum norðan-
lands, hafís og frosthríðar fram í
júní og mikill bjargarskortur fyr-
ir menn og skepnur. Mundi mönn-
um nú á tímum bregða í brún að
verða að búa við slíkt, sem Sveinn
lýsir. Hann átti þá heima á Akur-
eyri og dó þetta sama vor.
Næsti þáttur er úr endurminn-
ingum Baldvins Bárðdals. Eru það
frásagnir af uppvaxtarárum hans
í Þingeyjarsýslu og Brasilíuferða-
hug manna þar um slóðir.
Eina athugasemd er vert að gera
við þessar endurminningar. Á
einum stað er vitnað til hinnar
landskunnu vísu um síra Arnljót
Ólafsson:
í allri frásögninni er slíkur, að at-
hugull lesari finnur að hann leit-
ast við að skýra rétt og satt frá.
Þess vegna þurfa menn að lesa
þessa bók, ekki sízt þeir, sem hafa
tilhneigingu til að gera fyrirkomu-
lag þjóðmálanna í Rússlandi að á-
trúnaði sínum, og Rússland að
sinni paradís!
X.
Mér er um og ó um Ljót
o. s. frv.
og Páll Ólafsson sagður hafa kveð-
ið hana. Gamall og mjög greinar-
góður maður hefn sagt þeim, er
þessar línur ritar, að hann vissi
með sannindum, að vísan væri eft-
ir síra Björn Halldórsson í Lauf-
ási.
Næst segir „Amma“ frá Guð-
rúnu í Hrísgerði í Fnjóskadal, er
„var héraðskunn á sinni tíð fyrir
dugnað og skörungsskap í bú-
sýslu“. En sögu hennar hefir ritað
Tómas Jónasson bóndi að Hróars-
stöðum í Fnjóskadal.
Loks birtir „Amma“ 3 bréf frá
Bólu-Hjálmari til Björns Jónsson-
ar ritstjóra á Akureyri.
Eftir lestur bókar þessarar verð-
ur manni að orði:
Meira af svo góðu.
Nálægt miðri 19. öld bjó Þor-
kell Bergsson á Þormóðsstaðaseli í
Eyjafirði. Það er fremsti bær í
Sölvadal að vestanverðu, nú
kominn í eyði fyrir alllöngu. Þor-
kell þessi var afabróðir síra Jón-
asar Jónassonar á Hrafnagili, þótti
smáskrítinn, og hentu sumir gam-
an að honum. Magnús nokkur, að
viðurnefni „rauðkollur“, kvað
vísu þessa um Þorkel, þegar hann
bjó í Seli:
Fyrðum þykir felinn
fámálugur Kelinn,
sig við heldur selin,
svengist því ei belinn.
Magnús þessi hafði keypt kú,
er nefndist Mæðin. Um Magnús
og kúna orti Þorkell:
Magnús keypti Mæðin,
mikil voru gæðin!
Forn við hikar fræðin,
finnst því ekki ræðinn.
Þegar Þorkell fluttist frá Seli,
orti einn af sveitungum hans,
Jónas að nafni:
Þorkell Seli sveimar frá
sem illhveli um hafið blá,
æru stelur ýtum frá
allskyns vélasmiður sá.
Þorkeli barzt vísan til eyrna og
þótti hún allill. Bar hann upp á
Jónas, að hann hefði gert um sig
skammarvísu og lét hann heyra.
Jónas kvað því fjarri fara; hefði
einhver illgjarn maður snúið vísu
sinni, sem hefði hljóðað svo:
Þorkell Seli situr á,
sóminn dvelur honum hjá,
auðnu velur veginn sá,
vizku elur geðs í krá.
Lét Þorkell sér þetta vel lynda.
Bvggingarkostnaður steinsteypu-
húss í Reykjavík, sem er að stærð
8.5x7.2 m., ein hæð, portbyggt,
krossreist, með geymslukjallara,
loft og gólf úr timbri og útveggir
allir þiljaðir innan með pappa á
milli, húsið strigalagt innan og
málað, en án allra pípulagninga,
hefir árið 1938 numið um 21 þús.
500 kr. Af því er vinnukaup rúm
10 þús., en efni rúm 11 þús. kr.
Árið 1914 nam byggingarkostn-
aður slíks húss rúmum 7 þús. kr.,
þar af vinnukaup rúm 2000, en
efni rúm 5000 kr. Húsið er þvf
þrefalt dýrara nú en þá, vinnu-
kaup allt að 5 sinnum hærra, en
efni helmingi hærra.
(Eftir Hagt.).
*
Árið 1937 var matsverð skatt-
skyldra fasteigna á öllu landinu
alls tæplega 218 milj. kr. Þar af
landverð rúmar 62 milj., en húsa-
verð rúmar 155 milj. kr. Af sýsl-
unum er Árnessýsla efst á blaði,
með 3.407.400 kr. landverð og
4.137.100 húsaverð, eða alls rúm-
lega 7.5 milj. kr. Næst er Eyja-
fjarðarsýsla með 2.323.200 kr.
landverð og 3.994.900 húsaverð.
Lægst er Austur-Barðastrandar-
sýsla með 442.000 kr. landverð og
326.500 kr. húsaverð. Samanlagt
landverð allra sýslnanna er rúm-
lega 30 milj., en húsaverð rúmar
45 milj. kr. eða alls nálega 76
milj. kr.
Af kaupstöðunum er Reykjavík
auðvitað langhæst, með 19 milj.
kr. landverð og 73 milj. kr. húsa-
verð, samtals 92 milj. kr. Akureyri
er næst með 2.601.900 kr. landverð
og 9.169.900 kr. húsaverð, samtals
11.771.800 kr. Af kaupstöðunum er
Neskaupstaður lægstur, með kr.
184.000 landverð og 1.492.000 kr.
húsaverð, samtals 1.676.000 kr.
Landverð allra 8 kaupstaðanna
er rúmlega 31 milj. kr., en húsa-
verð nálega 110 milj. kr., eða alls
um 141 milj. kr.
(Eftir Hagt.).
KIRKJAN. — Sunnudag mess-
að í Akureyrarkirkju klukkan tvö.
I. O. O. F. == 120169 =
Af embœtti létu nú um áramótin
tveir aldraðir embættismenn, þeir
herra Jón Helgason biskup og
Sigurður Magnússon yfirlæknir á
Vífilstaðahæli. Hinn nýi biskup,
sem við tekur, er séra Sigurgeir
Sigurðsson prófastur á ísafirði, en
yfirlæknir á Vífilstöðum verður
Helgi Ingvarsson, sem gegnt hefir
þar læknisstörfum undanfarin ár.
»Pið skuluð ekki vera að
spara rólyndið, piltar
mínir«.
Það er sagt, að bóndi nokkur
hafi jafnan haft þetta heilræði á
hraðbergi, er honum þóttu deilur
vinnumanna sinna keyra úr hófi.
— Eg minnist oft þessa gamla
heilræðis og þó að óviðeigandi
kunni að þykja, að stefna því gegn
sYngjandi gulltungum vorra tíma
voldugra listamanna, þá leyfist
mér sennilega, að vera sjálfum
undir áhrifum þess, er ég deili.
Nýlega birtist í „Alþýðumann-
inum“ smágrein, þar sem ég var
eitthvað að hallmæla árás Sigurð-
ar dósents Einarssonar á Davíð
Stefánsson frá Fagraskógi, en lét
S. E. að öðru leyti njóta lofsverðra
sannmæla um ritverk sín. Hélt ég
að þetta þyrfti engan að hneyksla.
Sigurði Einarssyni hefir svo oft
verið sungið verðugt lof, án þess
að því hafi verið svarað með
þykkjukenndum mótmælum, að
það var engin ástæða fyrir neinn,
að ansa þannig að heimska sig á
því, nú fremur en áður. En svo
kemur þá hr. Björgvin tónskáld
Guðmundsson tilhlaupandi af þrí-
tugum björgum, og vill fara að
hafa handagang í öskjunni út af
þessu. Hin langa grein hans hér i
blaðinu, þar sem hann ýmist
skammast eða gerir grín að rót-
tækum ritskap, er að vísu alveg
eftir mínum haus, hvað orðfæri
og pústranir snertir í garð komm-
únista. En þegar hann fer að stilla
sjónleiknum upp á þann hátt, að
svo virðist sem hann ætlist til að
ég standi klesstur inn í andstyggð-
ina á leiksviðinu, svo lítill og
aumingjalegur sem framast má
verða, til aðhláturs fyrir væntan-
lega áhorfendur, þá get ég ekki
lengur fylgst með, fullur af hjart-
anlegu þakklæti.
Eg þykist ekki vera að þjóna
neinum landráða-tilhneigingum,
þegar ég læt í ljósi aðdáun mína
á Sigurði Einarssyni dósent. Því
að S. E. er af öðru sauðahúsi en
kommúnistar. Ádeilur hans í sam-
bandi við fornar dyggðir t. d., eru
ekki stílaðar gegn dyggðunum
sjálfum í sönnustu myndum, held-