Dagur - 05.12.1940, Blaðsíða 3

50. tbl
D A G U R
215
lefð.
Flesta Islendinga dreymir um að sigla
til útlanda. Þessi þrá er eins gömul og
saga þjóðarinnar; þeir þóttu mestir
menn, er framazt höfðu erlendis, gerzt
hirðmenn konunga og unnið sér frægð i
vikingaleiðöngrum í austurvegi. Líklega
hefir engin kynslóð átt eins marga menn,
sem hafa getað svalað þessari þrá sinni
að einhverju leyti, og sú, sem nú lifir.
En þeir eru þó miklu fleiri, sem verða
að gera sig ánægða tneð að ferðast eins
og Leacock segir í formála að einni af
nýrri bókum Vilhjálms Stefánssonar:
Eg var með Amundsen og Nansen, Ste-
fánsson og Byrd, við bæði skaut jarð-
ar, og aldrei blés svo svalt, að mér hrysi
hugur við því, ef sæmilega notalegt var
í stofunni minni, hægindastóllinn sæmi-
lega þægilegur og toddyið nógu heitt! —
Bóklesturinn hlýtur alltaf að verða leið
þeirra, sem vilja kynnast fjarlægum
löndum, og eiga þess ekki kost að fara
þangað sjálfir.
Það cr gaman að veita því eftirtekt
hversu það, sem við óskum að sjá í
ferðalagi til útlanda, eða gerum ráð fyr-
ir að sjá, ef við gistum borgir stórþjóð-
anna, er gjörólíkt því, sem stórborgar-
búinn óskar að sjá þegar hann leggur i
ferðalag. Islendingarnir tala um að sjá
íagrar byggingar, rriikla umferð, og
kannske bjórstofu eða næturklúbb, —
eða annað það, sem fsland hefir ekki
upp á að bjóða. Stórborgarbúinn fer
ekki til þess að sjá þessa hluti; þeir eru
við hvert götuhorn. Hann þráir fjöll og
dali, ár og læki, og umfram allt gróður.
Einnig margir, sem í borgum búa, verða
að fara að dæmi Leacocks og fara með
ferðalöngunum »í hægindastólnum«; eiga
þess engan kost, að komast til dvalar út
í ríki náttúrunnar.
En það er einnig gaman að veita því
Æftirtekt, að margir stórborgarbúar
hafo alls ekki séð þau miklu mannvirki
í borgum þeirra, sem ferðamenn leggja
á sig langan krók til að sjá. Þeir hafa
alltaf vitað að þessar byggingar voru
þarna; það var sjálfsagður hlutur og
ekkert »spennandi« við það. Þetta er
blákaldur veruleiki. Af öllum þeim þús-
uridum, sem á ári hverju skoða Empire
Staje skýjakljúfinn i New York, eiga
fæstir heima í borginni. Þeir eru ferða-
menn. Þnð er nýlunda að sjá New York-
búa, sem játar að hann hafi komizt á
tind Empire State.
Kannske er þetta ekkert undarlegt.
Lítum bara í eigin barm. Allt í kring
um okkur eru fjöll og dalir, holt og.
hæðir, sem fæst okkar hafa kannað.
Hvað væri þó auðveldara?
Skíðaferðir geta þeir einir stórborgar-
búar stundað, sem eiga gnægð fjár og
mikinn frítíma. Fjallgöngur eru sérrétt-
indi efnaðra angurgapa. Hin stórbrotna
náttúra og þær íþróttir, sem eru bundn-
ar við hana, er hulin flestum; þess vegna
þrá hana svo margir.
En. nú ætlaði eg að snúa lögmálinu
við; hætta að dreyma um erlendar stór-
borgir, og baða mig i snjónum, ganga
á fjöllin hérna umhverfis; lifa eins og
miljónamæringur á ferðalagi; yfara á
skiði, þeysa um hæðir og lautir, njóta
þessa dásamlega útilífs, sem engir miðl-
ungsmenn í New York eða London geta
veitt sér.
En hvað skeður?
Skíðin fást ekki, og ef þau fengjust
mundu þau og annað tilheyrandi kosta
yfir 300 krónur! Draumurinn hverfur
eins og ský fyrir sólu.
Eftir er aðeins að feta í fótspor
Leacocks og lesa frásögn sem byrjar
svona: »Það var einn bjartan vetrar-
morgun þegar sólin glampaði á snjó-
hvítan Súlutind«. O.
Þrjátíu ameriskir blaðamenn dvelja
nú í Berlín; starf þeirra er að reyna að
komast að því hvað er raunverulega að
gerazt, og senda fréttirnar heim; það er
3ó erfiðast. Margir hafa verið reknir úr
landi fyrir að segja meira en stjórnar-
völdin töldu æskilegt. — Þrátt fyrir
jetta, eru áreiðanlegustu fréttirnar, sem
koma frá Þýzkalandi, frá þessum frétta-
mönnum. I eftirfarandi grein segir
ERNEST POPE frá dvöl sinni í Berlín;
hann er nú kominn heim til Ameríku.
(Lauslega þýtt).
Frá samvinnufélögunum:
InnílutniBgur ávaxtaleyfðun
Þótt oft hafi verið ávaxtalítið
hér á landi undanfarin ár, eiga
margir erfitt með að sætta sig við
að lifa ávaxtalaus jól. Það getur
kannske ekki talizt þjóðlegur sið-
ur að hafa lítilræði af ávöxtum á
borðum um jólin, en þó svo gam-
all, að yngri kynslóðin a. m. k. er
ekki ánægð, nema hún fái ein-
hverja úrlausn.
Sunnanblöðin fluttu frétt um
það fyrir skemmstu að leyfi mundi
veitt til innflutnings á einhverju
af nýjum og þurrkuðum ávöxtum
nú fyrir þessi jól. Eg leitaði því
frétta hjá K. E. A., hvort ekki
mætti vænta þess að eitthvað af
þessum ávöxtum kæmi hingað
norður.
K. E. A. hefir gert ráðstafanir til þess
fyrir löngu síðan, að fá eitthvað af þess-
um ávöxtum, en eftir því sem bezt er
vitað nú, er vafasamt að það nái hingað
fyrir jól. Skipið, sem flytur þessa vöru
og aðra frá Ameríku, er um það bil að
fara frá New York; hinsvegar er nokk-
urnveginn víst að þessir ávextir nái
hingað siðar.
Síðastliðið vor voru seld hér epli úr
s»n»ku skipi, seiti leitaðí til Reykjavlkur
vegna stríðsins. Ennþá mun vera eitt-
hvað af þurrkuðum ávöxtum úr þessu
skipi þar, en leyfi ekki fengizt til sölu
hér, vegna þess að andvirðið þurfti að
greiða í dollurum. Nú er Sís að vii.na að
því að eitthvað af þessum ávöxtum fáist
innflutt og ef að það leyfi fæst hjá
stjórnarvöldunum, er liklegt að þeir
ávextir nái hingað norður með síðustu
ferðum fyrir jól.
Svo ekki eru öll sund lokuð enn.
Eg tók eftir því um daginn, að ný-
lenduvörudeild K. E. A. hefir á boðstól-
um ýmiskonar búðinga (ávaxtahlaup)
með ávaxtabragði; þessir búðingar eru
búnir til úr nýjum ávöxtum og allmikið
notaðir bæði í 'Englandi og Ameríku.
Ef öll sund lokast með ávextina er þarna
úrlausn, sem fólk ætti að athuga.
Co.
WlÆDÚR'
«
■ ■ ■
Níu tíundu hlutai- stríðsfrétt-
anna koma frá útbreiðslumála-
ráðuneyti Goebbels eða utanríkis-
ráðuneyti Ribbentrops. Dag hvern
ayrpazt útlendu blaðamennirnir
inn í hin glæsilegu salarkynni út-
breiðslumálaráðuneytisins til þess
að heyra nýjustu opinberu til-
tynningarnar. Boemer, yfirmaður
erlendrar fréttastarfsemi, er þar í
forsæti, umkringdur af sérfræð-
ingum í lögum, samgöngum o. s.
frv., sem gefa honum ráðlegging-
ar, þegar svara skal spurningum
olaðamannanna.
Boemer les fyrir okkur síðustu
tilkynningu herstjórnarinnar. Því
næst er okkur boðið upp á sér-
stakt erindi eða frásögn; kafbáts-
foringi segir frá viðureign sinni
við Breta, sem lauk með því að
hann sökti herskipi; flugforingi
segir frá síðasta flugleiðangri sín-
um o. s. frv.
Við megum spyrja Boemer eins
og við viljum. Hann ýmist svarar
spurningunum, eða sérfræðingar
hans svara þeim, eða hann bara
brosir. Brosið þýðir; „Eg segi
ykkur þetta ekki, og ef þið kom-
izt að því á annan hátt, þá sendið
þið frásögnina um það á ykkar
eigin ábyrgð“.
Því næst tilkynnir Boemer okk-
ír hvenær næsta ferð blaðamann-
anna til vígstöðvanna sé; sprengju-
flugvél að að taka 10 okkar til
Ermarsunds. — Ný ákvæði um
matarúthlutun eru tilkynnt, eða
ný ákvæði um bensínúthlutun til
okkar.
Um leið og við förum kallar
Boemer til okkar: „Gleymið ekki,
að taka skömmtunarmiðana ykk-
ar“. — Við fáum meira smjör og
kjöt en flestir Þjóðverjar, því við
erum settir í flokk „erfiðismanna“
með hafnarverkamönnum og
skurðgröfurum.
Fréttapistlar, sem senda á gegn-
um útvarp eða síma, verðum við
að fara með sjálfir á skrifstofur
fréttaskoðunarinnar. Póstsendir
pistlar eru skoðaðir á pósthúsinu.
Ef við notum talsíma, er víst að
einhver hlustar, og meira en það,
allt sem við segjum er tekið upp
á talplötur.
Ef við eigum að útvarpa heim
í 5 mínútur, skrifum við nóg til
þess að lesa í 10 mínútur, í von
um að 5 mínútna efni sleppi í
gegnum skoðunina. Allar frásagn-
ir um vopn, her og flota, sem ekki
eru í opinberum tilkynningum,
eru strikaðar út. Ekki má segja að
veðrið sé yndislega fallegt, eða að
tungl skíni í heiði.
Fréttamennirnir vita oft um
eyðileggingar á járnbrautum (þeir
hafa séð farþegana dauðþreytta,
sofandi á járnbrautarstöðvunum,
bíðandi eftir lestum, sem koma
hálfum degi of seint eða kannske
aldrei); þeir vita, að margar þýzk-
ar fjölskyldur hafa lagt sér himda-
kjöt til munns (eg veit um mörg
tilfelli); að nauðsynlegustu efni
vantar í lyfjasöfn sjúkrahúsanna
(læknar hafa sagt mér það) eða að
Göring og Ribbentrop áttu í ógur-
legu rifrildi í gær (flestir vita, að
samkomulagið er heldur bágborið
þar); þeir vita oft um ýmislegt,
sem haldið er leyndu, jafnvel fyr-
ir Hitler sjálfum, en þá dreymir
sjaldnast um að freista þess, að
koma þessum fréttum í gegn um
fréttaskoðunina.
Því allir vilja forðast örlög
fréttamanna Herald Tribune og
New York Times, sem voru reknir
úr landi. Þess vegna eru margir
þöglir. „Segðu Þjóðverjum aldrei
frá neinu, sem þú veizt“, er fyrsta
boðorðið. Þjóðverjarnir eru ákafir
í að frétta hvað erlendar útvarps-
stöðvar segja, en það er glæpur ef
þeir hlusta, eða ef þú segir þeim
það. „Varaðu þig á því, að láta í
ljós skoðanir þínar eða spyrja of
margra spurninga“; þú færð hvort
Járðarför móður og tengdamóður okkar, Solvelgar
Jónsdótlur, fer fram frá heimili okkar miðvikudaginn 11.
þ.m. kl. 11 árdegis.
Eyrarlandi, 4. des. 1940.
Margréí Eiriksdóttir, Einar Árnason.
Jarðarför mannsins míns og föður okkar, Guðmundar
Gunnlaugssonar, sem andaðist 29. nóv , fer fram að
Hólum, þriðjudaginn 10. des. n.k. og hefst kl. 12 á hádegi.
Eiginkona og börn.