Dagur - 26.02.1942, Qupperneq 1

Vikublaðið DAGUR
Ritstjórar: INGIMAR EYDAL,
JÓH.4NN FRÍMANN.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Jóhann Ó. Haraldsson. -
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96.
Árgangurinn kostar kr. 8,00.
Prentverk Odda Bjömssonar.
XXV. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 26. febrúar 1942
9. tbl.
Hagnýtir slólar verða Ijörorð
tramííðarinnarjjpoldismáluiii.
Samtal við frk. Jóninnu Sigurðardóttur.
Húsmóðurinni er nauðsynlegra að
kunna að matreiða góða og holla máltíð,
sauma flík, hirða um þvott sinn, ræsta
hús sitt og hjúkra barni sínu en að geta
stautað sig fram úr erlendum reyfara og
tízkublaði eða leyst þrautir hinnar hærri
stærðfræði.
Þrír brautrySjendur og helztu íorví&ismenn Kaupfélags Þingeyinga á frumbýlingsárun-
um: Benedikt Jónsson, Jakob Hálfdánarson og Pétur Jónsson á Cautlöndum. Tók sá
síöastnefndi upp merki fööur síns, Jóns á Gautlöndum, í fylkinéarbrjósti K. Þ. o£ átti
um langt árabil sæti í stjórn félagsins. Myndin er augnabliksmynd tekin um 1896, og
er mjög merk í sinni röö. Birtist hún hér í fyrsta sinni á prenti,
Skipatjón Bandamam.
Sigtxr íið Leningrad,
BOKAFREGNIR
Jóharmes úr Kötlum: Bakka-
bræður. Kvæöi handa börnum,
með myndum eftir Tryggva
Magnússon. Útg. Þórhallur
Bjarnason. Rvík 1941.
G minnist þess varla að hafa séð
öllu betur gerðar pennateikningar
eftir ísl. dráttlistarmann en þær,
sem prýða þetta kver. Þær eru eðli-
legar og lifandi, margar þeirra óvenju-
lega fagrar, en aðrar þrungnar mildri
glettni og hvergi afkáralegar, svo sem
oft vill þó verða um skopmyndir.
Kverið er og snoturlega prentað á
góðan pappír, og hæfir að því leyti
myndunum vel. En skáldskapurinn á
þessari rímuðu sögu hinna frægu
Bakkabræðra sver sig hins vegar
greinilega í ætt höfundarins. Kveð-
skapur Jóhannesar úr Kötlum, þessa
rímslinga og orðhaga gáfumanns,
minnir víðast hvar fremur á beizlaða
verksmiðjubunu, í opinni og sléttri
rennu, en á frjálsan fjallalæk i bratta
og flugum: Vatnsmagnið er mikið, en
fallhæðin lítil. Og vísurnar um Bakka-
bræður eru sjálfsagt skemmtilegar
fyrir börn, enda vel gerðar að ýmsu
leyti, en hvergi bregður þó fyrir hin-
um einföldu en þó óskýranlegu töfr-
um, sem breyta barnagælum stundum
í sígildar og ógleymanlegar þjóðvísur.
En pennateikningar Tryggva Magnús-
sonar skapa þó úr kveri þessu verð-
mæta bók, sem fullorðnir ættu að
bjarga úr tóruni óvnanua, aóur eu hún
er rifin í tætlur, til geymslu og góðrar
umhirðu í bókasafni sínu.
Siguröur Helgason: Við hin
gullnu þil. Saga. Víkingsútgáf-
an. Rvík 1941.
AGAN er lipurlega rituð, víðast
hvar á góðu og vönduðu máli, þótt
út af bregði þó sums staðar. Persón-
umar eru og allskýrt dregnar, en
koma mönnum hvergi á óvart. Efnið
er gamalkunnugt og vinnubrögð höf-
undarins sömuleiðis. A stöku stað
bregður fyrir leiðinlegri tilfinninga-
væmni (sentimentalitet), en víða all-
miklum prédikunartón og illa duldum
bindindisáhuga. Mun það lofsvert út
af fyrir sig, en þó verður sérlega lag-
lega á að halda, ef slíkur áróður á
ekki að lýta bækur sem skáldverk.
Sagan er þó allskemmtileg aflestrar
með köflum. Höfundurinn virðist vera
gáfaður maður og ritfær í bezta lagi,
en ekki verður hann þó enn talinn til
höfuðsmiða. Verk hans sómir sér vel
í venjulegu bókasafni, álíka og slétt-
hefluð og vel máluð dragkista í snot-
urri baðstofu. Pappírinn er sérlega
þunnur og andagitun heidur eklu þykk
undir belti.
/. Fr.
Kirkjan. Messað í Akureyrarkirkju
kl. 2 e. h. næstk. sunnudag.
P Rún S942347 — Frl,
Dagur hefir komið að máli
við frk. Jóninnu Sigurðardóttur,
gistihúseiganda að „Hótel Goða-
foss“, og spurt hana um álit
hennar um horfur í húsmæðra-
skólamáli bæjarins, en frk. Jón-
inna er, svo sem kunnugt er, ein
af helztu forvígiskonum þess
málstaðar hér um langt skeið,
enda mjög áhugasöm um
menntun kvenna og ýms önnur
menningarmál. Auk þess er hún
ein af þekktustu húsmæðrum
bæjarins, þar sem hún hefir um
langt árabil rekið fjölsótt gisti-
hús með mikilli prýði og dugn-
aði og skrifað einhverja beztu
og kunnustu matreiðslubók,
sem til er á íslenzku.
— Húsmæður á Akureyri
munu lengi hafa borið þetta
sjálfsagða menningarmál fyrir
brjósti?
— Já, mér er a. m. k. kunn-
ugt um, að kvenfélagið Fram-
tíðin hóf máls á þessu fyrir
heimsstyrjöldina síðustu, eða
um 1912—14. Kaus félagið
nefnd í málið, en hún fékk til
samstarfs við sig ýmsar aðrar
konur í bænum. Hófu þær þá
þegar fjársöfnun í þessu skyni
og hafa ávallt síðan haldið mál-
inu vakandi. Hefir nefnd þessi
nú allstóran sjóð í vörzlum sín-
um og mun nota hvert tækifæri
til þess að hrinda málinu í fram-
kvæmd.
— Hvaða konur eru enn
starfandi í nefnd þessari?
-— í hinni upphaflegu nefnd
eiga þessar frúr ennþá sæti:
Gerða Tulinius, Álfheiður Ein-
arsdóttir, Sigurlaug Jakobsdótt-
ir, Gunnhildur Ryel, Guðrún
Ólafsson, Sigríður Davíðsson
og svo ég. — Auk þess veit
ég, að mikill fjöldi kvenna
er fús og reiðubúinn til sam-
starfs við okkur, hvenær sem
færi býðst að vinna málsstaðn-
um nokkuð gagn. Og mér þykir
líklegt, að öll kvenfélög bæjar-
ins munu einhuga um að veita
málinu fullt brautargengi.
— Hvað segið þér um hug-
mynd þá, er fram hefir komið í
blaði einu hér í bænum og síðar
í bæjarstjórn, að breyta núver-
andi bókasafnshúsi í kvenna-
skóla, þegar að því kemur að
byggt verður yfir Amtsbóka-
safnið annars staðar?
— Að sjálfsögðu væri gott
eitt um hana að segja sem
bráðabirgðalausn, ef engin
hætta væri á, að slík ráða-
breytni tefði fyrir endanlegri
lausn málsins. Nauðsynlegar
breytingar og endurbætur á
þessu gamla og fornfálega húsi
myndu kosta mikið fé, og að
mínum dómi getur húsnæðið
þó aldrei orðið skemmtilegt eða
hentugt til frambúðar. Húsið er
og illa sett í bænum, og staður-
inn svarar engan veginn þeim
kröfum, er framtíðin mun gera
til skólaseturs: Húsið er að-
kreppt undir brattri og hárri
brekku, er skyggir mjög á suð
ur- og vestursól, fjarri íþrótta-
svæðum, leikvöllum, sundlaug
og annari aðstöðu til íþróttaiðk-
ana, bæði úti og inni, en fast við
eina aðalumferðagötu bæjarins.
— Hvaða leið teljið þið þá
færasta í þessum efnum?
— Nefndin hóf fyrir nokkr-
um árum síðan samstarf við
stjórn Gagnfræðaskóla Akur-
eyrar og Iðnskóla Akuréyrar
um undirbúning að sameigin-
legri byggingu fyrir þessa þrjá
skóla. Var raunar þá þegar
gengið frá uppkasti að sameig-
inlegum starfsgrundvelli, skipt-
ingu húsnæðisins og öðrum
slíkum atriðum. Kostnaðará-
ætlun var samin og frumdrög
gerð að útliti byggingarinnar
og húsaskipan. Við höfðum þá
lofað ákveðnu fjárframlagi af
okkar hálfu, og þessir aðilar
höfðu raunar gengið endanlega
frá þessum málum að sínu leyti
og vísað þeim til aðgerða bæj-
Framhald á 3. «í8u,
Kafbátahemaður Þjóðverja
vestur undir Ameríkuströndum
vekur einna mesta athygli
þeirra viðburða, sem eru að ger-
ast í stríðinu um þessar mundir.
Undanfarna daga hefir þýzka
herstjórnin birt miklar sigur-
fregnir af þessum kafbátum og
að þessar fregnir hafi við nokk-
uð að styðjast, má marka af
ræðu Churchills á þingi í fyrra-
dag, Hann játaði þar hreinskiln-
islega, að skipatjónið væri vax-
andi og hið mesta áhyggjuefni.
Flotastjórnin í Washington hef-
ir einnig birt margar tilkynning-
Skattur Nýja-Bíós
til bæfarsjóðs
Akurcyrar.
Sem svar við blekkingum
þeim, er Verkam. flutti síðast
um skattgreiðslur Nýja Bíós til
bæjarsjóðs og afgreiðslu síðasta
bæjarstjómarfundar á því máli,
skal eftirfarandi tekið fram eftir
upplýsingum sem blaðið hefir
aflað sér til bráðabirgða:
Skattur sá, sem N. B. hefir
boðizt til að greiða til bæjar-
sjóðs Ak., em rétt 20% af and-
virði seldra aðgöngumiða. Að
sjálfsögðu greiðir það ekki
skatt til bæjarins af skatti þeim,
sem lagður er á aðgöngueyrinn
og rennur til ríkissjóðs. Samkv.
lögum þeim um skemmtana-
skatt, sem Vm. vitnar í, má slík-
ur skattur til bæjarsjóðs aldrei
fara fram úr 20%. Hefir því
stjórn N. B. boðizt til að greiða
hámarks þess skatts, sem heim-
Framh. á 4. síðu.
ingar þess efnis, að skipum hafi
verið grandað nú undanfarna
daga; þ. á m. allmörgum olíu-
skipum, nú síðast í gær 2 all-
stórum skipum, en vitað er að
olíuskipakostur Bandamanna er
af nokkuð skornum skammti.
Þótt erfiðlega blási á Asíu-
vígstöðvunum, þar sem Japanar
eru enn í sókn og nálgast óðum
Rangoon, er ekki ólíklegt, að
hinn aukni kafbátahernaður
Þjóðverja valdi Bandamönnum
jafnvel meiri áhyggjum. Þessi
vaxandi sókn Þjóðverja á sjó,
getur einnig verið undanfari alls
herjar vorsóknar innan skamms.
Bandaríkjamenn hafa nú fengið
hemaðaraðgerðir við landsteina
sína, við úthöfin tvö, í fyrsta
skipti í þessari styrjöld.
Þýzkir kafbátar hafa skotið á
olíuver á eyjum í Karibska hafi
og japanskur kafbátur hefir
skotið á St. Barbara á Kalifor-
niuströnd. Vekja þessir atburðir
mikla athygli vestra.
SICUR VIÐ LENINGRAD.
Rússar tilkynna áframhald-
andi sókn, einkum hefir þeim
orðið ágengt á Leningrad svæð-
inu og hafa þeir tekið hernaðar-
lega mikilvægan bæ, um 200
km. frá landamærum Lettlands,
Er þetta talinn stórsigur. Her-
fang Rússa var mjög mikið og
mannfall Þjóðverja ógurlegt, að
því er segir í rússneskum til-
kynningum.
STEFAN ZWEIG,
hinn heimsfrægi landflótta
þýzki rithöfundur, framdi ný-
lega sjálfsmorð í Suður-Amer-
íku. Hann var grafinn með mik-
ÍIU viðhöfn í fyrjaöag.