Dagur - 13.08.1942, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Fimmtudaginn 13. ágúst 1942
Alþingisfréttir.
FORSETAR ÞINCSINS.
Þingstörfin að þessu sinni
hófust með verzlunarsamningi
milli Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins um forsetakosn-
ingar og skipun nefnda. Er
bandalagið sagt mjög innilegt
með þessum tveimur flokkum.
Gísli Sveinsson var kosinn for-
seti sameinaðs þings með 23 at-
kvæðum og Finnur Jónsson 1.
varaforseti með sömu atkvæða-
tölu. í efri deild var Jóhann Jós-
efsson kosinn forseti og Sigur-
jón Ólafsson 1. varaforseti, en í
neðri deild Emil Jónsson og Jón
Pálmason.
Framsóknarflokkurinn átti
rétt á að fá 7 menn kjörna til
efri deildar, en Bjarni Bjarnason
var fjarverandi sökum veikinda
á heimili hans. Þetta notuðu
Sjálfstæðismenn og skömmtuðu
Framsóknarflokknum með úr-
skurði forseta einum færra en
flokknum bar samkv. þingsköp-
um .Með þessu vannst það, að
Sjálfstæðið og kratar hafa í
sameiningu stöðvunarvald í efri
deild, en til þess mun leikurinn
hafa verið gerður.
NOKKUR ÞINGMÁL.
Fyrst skal nefna frv. til stjórn-
arskipunarlaga um breyting á
stjómarskrá konungsríkisins ís-
lands. Er frv. þetta samhljóða
frv. því, er samþykkt var á síð-
asta þingi.
Forsætisráðherra leggur fram
tillögu til þingsályktunar um að
Alþingi álykti, að síldarverk-
smiðjur ríkisins skuli selja síld-
armjöl til notkunar innan lands
á árinu 1942 sama verði og síð-
astliðið ár, enda greiði ríkissjóð-
ur verksmiðjunum mismuninn á
þessu verði og almennu mark-
aðsverði erlendis.
Bjami Bjamason og Jónas
Jónsson flytja till. til þingsál.
um að heimila ríkisstjóminni að
ábyrgjast lán fyrir eftirtaldar
rafveitur:
Fyrir Ólafsvík og Sand, allt
að IV2 milj. kr.
Fyrir Stykkishólm, allt að 1
milj. kr.
Fyrir Húsavíkurkauptún,
allt að 700 þús. kr.
Fyrir Múla- og Grenjaðar-
staðabyggðahverfi, allt að 75
þús. kr.
Fjórir Framsóknarmenn flytja
till. til þingsál. um innflutning
á erlendum fóðurvömm. í
greinargerð segir m. a.:
„Þótt enn verði ekki séð að
fullu, hver heyfengur, manna
reynist á þessu sumri að magni
og gæðum, er hitt þó vitað, að
miklum mun færra fólk vinnur
að öflun heyja nú en venja er
til.
Er því fullvíst, að mikil þörf
verður fyrir kjarnfóður á kom-
andi vetri,. ef bústofn manna á
ekki að minnka verulega. Sjálf-
sagt er að nota til heysparnaðar
innlent kjamfóður — síldar-
mjöl — að því leyti, sem það
fullnægir þörfinni.
En síldarmjölsgjöf kemur
ekki að gagni handa mjólkur-
kúm, svo nokkru nemi, nema
þeim sé jafnframt gefinn kol-
vetnisríkur fóðurbætir, svo sem
maís“.
Frv. til laga um dómnefnd í
verðlagsmálum hefir stjórnin
lagt fyrir þingið, þar sem ætlazt
er til, að 5 manna dómnefnd
hafi eftirlit með öllu verðlagi, en
nema skuli á brott úr eldri lög-
um öll ákvæði, sem banna
hækkanir á grunnkaupi.
Þá flytja fjórir Framsóknar-
menn þingsályktunartillögu um
úthlutun bifreiða á þann veg,
að þriggja manna nefnd hafi út-
hlutun þessa með höndum, en
nú um tíma að undanförnu hef-
ir fjármálaráðherra ráðstafað
bifreiðum til manna eftir sínu
eigin höfði. Út af þessu hefir ris-
ið megn óánægja. „Ráðstafað
hefir verið mörgum tugum bif-
reiða, án þess að þörf þeirra,
sem þær hafa fengið, hafi verið
metin af öðrum en ráðuneytinu,
og þessar bifreiðar hafa verið af-
hentar á sama tíma og f jölmarg-
ir þeirra, sem loforð höfðu feng-
ið um bifreiðar, hafa enga úr-
lausn fengið", segir í ástæðum
fyrir tillögunni. Virðist því að
pólitísk hlutdrægni hafi ráðið
úrslitum um úthlutun bifreiða
að undanförnu.
Sigfús Sigurhjartarson og
Áki Jakobsson fljdja í n. d. frv.
um hækkun á launum embætt-
ismanna og annara starfsmanna
ríkisins og ríkisstofnana. Har-
aldur Guðmundsson og Sigur-
(Framhald).
BRYNVARÐA EIMREIÐIN.
Þegar við nálguðumst hæð-
ina, sá eg dálítinn hóp óvinanna
á hæðarbrúninni. Allt í einu
brá fyrir eldblossa mitt á með-
al þeirra, en reykhnoðra lagði
upp af. Örskammri stundu síð-
ar hvein sprengikúla rétt fyrir
ofan höfuðið á mér, — hin
fyrsta, sem eg hafði séð í styrj-
öld og minnstu munaði, að hún
yrði einnig hin síðasta.
Kúlnaregnið dundi nú á stál-
byrðingi vagnanna; sprenging
kvað við framundan og svo hver
af annari. Járnbrautin sveigði
fyrir rætur hæðarinnar, niður
allsnarpa brekku. Skothríð ó-
vinanna hafði orðið til þess að
auka hraða lestarinnar, og þeg-
ar í brekkuna kom, var hún á
fleygiferð. Búar höfðu ekki tíma
til að hleypa af nema einu skoti
úr stærstu fallbyssunni, áður en
lestin sveigði fyrir rætur hæðar-
innar og var úr augsýn.
Mér hafði flogið í hug, með-
an á öllu þessu stóð, að líklega
væri gildra framundan. Eg var
rétt í þann veginn að tala um
það við liðsforingjann, að ráð-
legast væri að senda mann á
fund lestarstjórans til þess að
segja honum að hægja ferðina,
— þegar ógurlegur hnykkur
kom á vagninn. Eg endasendist
á grúfu á gólfið ásamt öllum
hinum, sem í vagninum voru.
Járnbrautarlestin hafði farið af
jón Ólafsson flytja frv. sama
efnis í efri deild.
Eysteinn Jónsson ber fram
fyrirspum til dómsmálaráð-
herra á þessa leið:
„Hvemig stendur á því, að
núverandi ríkisstjórn hefir eigi
enn skipað lögfræðing til þess
að hafa með höndum rannsókn
skattamála, svo sem fyrir er
mælt í 11. gr. laga nr. 20 1942,
um br. á 1. nr. 6 9. jan. 1935,
um tekjuskatt og eignaskatt".
Sami þingm. ber fram svo-
fellda fyrirspurn til atvinnu-
málaráðherra:
„Ver ríkisstjórnin fé úr ríkis-
sjóði til þess að halda niðri verði
einstakra vörutegunda í innan-
landsverzlun? Sé svo, til hvaða
vörutegunda ná framlög og hve
miklu nema þau?“
TAPAST HEFIR
frá Krossastöðum á Þelamörk
rauðstjömóttur hestur, ójárnað-
ur, mark: Sýlt biti fr. h., stýft v.
Sá, er kynni að verða var við
hest þennan, er vinsamlega beð-
inn að taka hann fastan og gera
aðvart við fyrsta tækifæri.
Krossastöðum, 10. ágúst 1942.
Gísli Jónsson.
Stríðskort,
nokkrar tegundir.
JAKOB ÁRNASON,
Skipagötu 5.
Sð, sem geiur leigt
íbúð, 2 stofur og eldhús, fyrir 1.
okt., getur fengið saumaðan all-
an kvenfatnað á sama stað. —
Upplýsingar í síma 344.
Tómatahemaður kommúnista.
JJM SVIPAÐ LEYTI og rússneska
herstjómin í Rússlandi ákvað að
hefja sóknaraðgerðir hjá Rzheev, að
því er „Verkam.“ skýrir oss frá, hóf
rússneski smáskæruflokkurinn hér á
Akureyri meiriháttar hernaðarað-
gerðir „að baki víglínunnar" í mál-
gagni öreiganna á Akureyri. Sókn
rússnesku herstjórnarinnar var stefnt
gegn vígvélum og vamarvirkjum naz-
ista, en sókn smáskærumannanna hér
var beint gegn því, sem þeir nefna
óheiðarlegt brask með tómata í sölu-
búðum samvinnumanna á Akureyri.
„Verkamaðurinn" fortelur oss að
sóknin hjá Rzhev gangi að óskum og
ber að fagna því, en svo raunalega
virðist hafa tiltekizt með tómatasókn-
ina hjá Jakob meðritstjóra, að hún
hafi ekki verið undirbúin með nægi-
lega mikilli nákvæmni og sé spmng-
in á fyrstu vamarlínu andstæðing-
anna.
Tómathershöfðinginn hefur sókn-
ina með því að lýsa því, að meðan
tómatar kosti kr. 4.50 kg. í Reykjavík
(I. flokkur) kosti þeir kr. 6.50 hjá K.
E. A. Þetta mun eiga að skoða sem
stórskotahríð til undirbúnings meiri
aðgerðum. Enda stóð ekki é þeim.
Að baki þessarar fullyrðingar ryðjast
aðrar fram, í skipulagðri fylkingu. —
Ástæðan fyrir þessu óhæfilega okri
er sú, að ýmsir af starfsmönnum K.
E. A. séu hluthafar í garðræktarfétagi
í Þingeyjarsýslu og sé verðlagið
ákveðið með hliðsjón af því, hvað
þeim henti »ð graað« á hlutbréfum
sínum.
JJAGUR“ hefir aflað tér upplýs-
" inga um þetta mál hjá kjötbúð-
1
arstjóra K. E. A. og garðyrkjustjóran-
um að Brúnalaug. Samkvæmt þessum
upplýsingum hefir K. E. A. selt fyrsta
flokks tómata í allt vor og sumar á
kr. 6.50 kg. í Reykjavík, hins vegar,
kostuðu tómatar kr. 10.00 kílo-
grammið framan af í vor, síðan 8 kr.
og síðan smálækkandi vegna aukinn-
ar framleiðslu hinna stóru garðyrkju-
stöðva þar, unz þeir eru nú komnir í
kr. 4.50 kg. Ef að líkum lætur og
venju, hækka þeir aftur þar syðra,
þegar dregur nær haustinu, og komast
í svipað verð og þeir voru í vor, a. m.
k., eða 10.00 kr. kílóið. Þetta mun tó-
matasérfræðingnum 1 í „Verkam.“
þykja heppilegri verzlunarmáti en
sá, sem hér hefir ríkt, sérstaklega með
tilliti til þess, að í Rvík er framleiðcl-
an miklu meiri hlutfallslega en hér.
Þá er að geta þess, að hér hafa ekki
verið seldir II. og III. flokks tómatar
fyrir lægra verð og harmar maðurinn
með tómatskilninginn það mjög. Tek-
ur hann meðaltal af verði I., II. og III.
fl. tómata í Rvík og fær út, að þeir
kosti kr. 2.83 kg. að meðaltali. En hér
eru vopnin ekki jafn góð og hjá Rúss-
um við Rzhev, því að í Rvík eru nær
allir tómatamir I. flokks, og tiltölu-
lega mjög lítið af II. og III. flokks
vöru og sér því hver maður hvert vit
er í meðaltalsútreikningi hershöfð-
ingjans. Vélbyssuskothríðin til starfs-
manna K. E. A. missir einnig marks.
Verður Jakob sýnilega að grípa til
eiturgassins, ef von á að vera inn
árangur. Dylgjur hans um auðssöfnun
þeirra eru jafn fjarri öllum sanni. Af
þessu virðist oss það alveg ljóst, að
Jakob kollega hafi undirbúið sókn
sína illa, enda er árangurinn orðinn
eftir því. Væntanlega vandar hann
Æfintýri Churchills
í Búastríðinn.
sporinu vegna einhverrar tor-
færu, sem Búar höfðu lagt á
brautina.
Enginn hafði meiðst alvarlega
í okkar vagni. Eftir fáeinar sek-
úndur var eg kominn á fæturna
aftur og gat gægst út. Lestin var
af sporinu um það bil 1000
metra frá hæðinni fyrrnefndu.
Eg sá nokkra tugi manna á
hlaupum niður hæðina í áttina
til okkar, en annað veifið köst-
uðu þeir sér niður í grasið og á
sama augnabliki hófst harðvít-
ug og örugg skothríð á stöðvar
okkar. Kúlurnar hvinu yfir
höfðum okkar eða buldu á vagn-
inum eins og haglél.
Eg ræddi nú við Haldane um
það, hvað gera skyldi. Okkur
kom saman um, að hann skyldi
halda liðinu til aftasta vagnsins
og verjast þaðan meðan eg
héldi fram með lestinni til þess
að komazt að raun um hvaða
skemmdir væru á sporinu og
hvort nokkur von væri um, að
okkur tækist að lagfæra það
eða ryðja brakinu svo úr vegi,
að við kæmumzt áfram ef eim-
reiðin væri ökufær.
Eg klöngraðist út úr vagnin-
um og hljóp með fram lestinni
til eimreiðarinnar. Hún var
ennþá á sporinu; fyreti vagninn
lá á hvolfi og þeir, sem í honum
höfðu verið, lágu í sárum sínum
þar, margir höfðu farizt. En
vagninn lá alveg af sporinu.
Tveir næstu vagnar voru einnig
af sporinu; annar var upprétt-
ur þó, en hinn á hliðinni. Þessir
tveir vagnar hindruðu áfram-
hald heimferðarinnar, með þeim,
sem á eftir voru. Hermennirnir
höfðu þegar tekið sér stöðu í
skjóli vagnanna, því að skot-
hríð óvinanna var miskunnar-
laus og harðvítug og nú heyrð-
ust fallbyssudrunur blandast
við söng rifflanna. Við vorum
fastir í snöru óvinanna. Um
leið og eg hljóp fram með
eimreiðinni sprakk sprengikúla
beint fyrir ofan höfuðið á mér,
að því mér virtizt, og þeytti
braki í allar áttir. Lestarstjór-
inn stökk út úr klefa sínum og
hljóp í skjól hjá vögnunum.
Hann hafði særst á andliti af
sprengjubroti og blóð streymdi
úr sárinu. Hann var bæði
hryggur og reiður. Hann var
borgaralegur starfsmaður! —
Héldu þeir kannske að honum
væri borgað til þess að láta
drepa sig? Ekki aldeilis. Hann
færi ekki feti lengra í eimreið-
inni.
Mér leizt nú svo á, að taugar
mannsins væru í þvílíku ésig-
komulagi, að hann myndi ekki
hæfur til að aka eimreiðinni, —
en hér var illt í efni, því að
hann var sá eini í hópnum, sem
kunni það starf, og ef hans nyti
ekki við væri öll von um und-
ankomu að engu orðin.
Eg tók mér því fyrir hendur
að telja honum trú um, að
enginn maður særðist tvisvar
sama daginn, — að særður
maður, sem gegndi skyldustörf-
um sínum af fremsta megni,
væri æfinlega heiðraður og nú
hefði hann tækifæri, sem e. t. v.
kæmi aldrei aftur.
Hann lét segjast af þessum
fortölum, þurrkaði blóðið fram-
an úr sér, klifraði upp í klefa
sinn aftur og hlýddi hverri fyr-
irskipun, sem eg gaf honum
möglunarlaust eftir það.
Eg áleit nú, að undankomu-
von okkar byggðist á því, að
okkur tækist að ryðja brakinu
af sporinu með því að láta eim-
reiðina aka é það, því að jám-
brautarlínan sjálf virtizt
óskemmd. Haldane höfuðs-
maður félzt á þessa ráðagerð.
Næsta klukkutímann á eftir
var starfað að þessu, og eg var
sannarlega heppinn að sleppa
ósærður, því að eg varð stöðugt
að vera á hlaupum til þess að
segja lestarstjóranum fyrir
verkum, en skothríð Búa var
hin harðvítugasta.
(Frwnhald).