Dagur - 10.09.1942, Blaðsíða 1

«
Vikublaðið DAGUR
Ritstjórar: INGIMAR EYDAL,
JÓHANN FRÍMANN.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Jóhann Ó. Haraldsson.
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96.
Árgangurinn kostar kr. 8,00.
Prentverk Odda Björnsaonar.
FMMRJESLI
Staðarkfooðarmfra-
Verkiö sækistvel,-enverd
up varla lokiö fyrr en 1944.
Frásfion Árne G. Eiilands, forsíjóra.
Tveir mánuðir eru nú liðnir síðan framkvæmdir hófust við fram-
ræslu og þurkun Staðarbyggðarmýra í Öngulstaðahreppi, fyrir for-
göngu Framræslu- og áveitufélags Staðarbyggðar. Var skýrt frá
fyrirætlunum félagsins hér í blaðinu fyrr í sumar, en þessar fram-
kvæmdir má óefað telja mjög mérkilegar og þess verðar að þeim sé
gaumur gefinn. — Árni G. Eylands, framkvæmdastjóri, formaður
Verkfæranefndar, var hér á ferð um síðustu helgi, m. a. til þess að
fylgjast með hversu verkið gengur, en Verkfæranefnd ríkisins út-
vegaði skurðgröfuna, sem notuð er þar fremra, og sá um uppsetn-
ingu hennar.
Júdasarkoss-
ar íhaldsins*
Stjórnarflokkarnir samþykkja í
bróðurlegri einingu — síðasta
þingdaginn — nýjar kákbreyt-
ingar á stjórnarskránni, — að
þessu sinni aðeins til þess að
hylma á nýjan leik yfir svik sín
í sjálfstæðismálinu.
TjAU fáheyrðu tíðindi hafa gerzt á
“ Alþingi, að stjórnarflokkarnir
hafa knúð fram nýja stjórnarskrár-
breytingu, þar sem því bráðabiréS-
arákvæði er holað inn í aeðstu stjórn-
skipunarlög ríkisins, að Islendingar
GETI staðið við yfirlýsingar Alþing-
is frá 17. maí 1941 um fullan skilnað
við Dani og stofnun nýs lýðveldis á
íslandi, og þurfi þá ekki þingrof og
nýjar kosningar fram að fara, heldur
dugi samþykki eins þings og þjóðar-
atkvæðagreiðsla, til þess að sú breyt-
ing öðlist fullt gildi. — Slík breyting
á stjórnarskránni er hins vegar alger-
lega marklaus og kák eitt, þar sem
Alþingi hetir þegar slíkt vald í hendi
sér og éeeti því skipað þessum mál-
um nú þeíar, ef vilji og einhugur
væri um þau ríkjandi í þinginu. —
Framsóknarmenn hafa því setið hjá
við atkvseðagreiðslur um þennan
nýja kisuþvott, en hins vegar leyft
full afbrigði um meðferð málsins, svo
að þinghaldið tefðist ekki þess vegna
að óþörfu, þar sem úrslitin voru fyr-
irfram vituð.
pRAMSÓKNARFLOKKURINN
* hefir frá upphafi verið mjög fylgj-
andi fullum skilnaði við Dani og
stofnun nýs lýðveldis á Islandi, strax
og þess væri nokkur kostur. Hins
vegar hefir hann ávallt talið, að þjóð-
inni myndi það giftudrýgst, að rasa
ekki að neinu um róð fram í þessum
efnum, og að sjálfsagt væri að und-
irbúa þessa þýðingarmiklu breytingu
sem allra bezt með rólegri athugun
og samstarfi allra flokka. Flokkurinn
taldi það því hið mesta og hættuleg-
asta óráð að hrófla við stjórnskipun-
arlögum ríkisins, eins og gert hefir
verið, fyrr en hægt væri að ganga frá
þessum málum að fullu, og tryggt
væri, að ráðstafanir Alþingis og hið
nýja lýðveldi hlyti viðurkenningu og
fulltingi stórþjóðanna. Var málum
svo komið s.l. vetur, að dómi Fram-
sóknarmanna, að eðlilegast og
óhættuminnst var að láta þessi mál
bíða stríðslokanna, þar sem vafasamt
yrði að teljast, að nokkurt mark væri
tekið ó slíkum samþykktum um-
komulausrar smáþjóðar, er sezt væri
Framhald á 4. síðu.
Loftárás
á Seydisfjöpð
Síðastliðinn laugardag um há-
degi flaug þýzk , 4 hreyfla
sprengjuflugvél yfir Seyðisfjörð
og varpaði niður tveim sprengj-
um. Kom önnur þeirra í fjöruna
við kaupstaðinn og varð af óg-
urleg sprenging. Fjórir drengir
voru að leik þar skammt frá og
meiddust allir, einn svo, að taka
varð af annan fótinn. Á sunnu-
dagsmorgun varpaði þýzk flug-
vél 4 sprengjum í nágrenni bæj-
arins, en tjón varð ekkert.
Tíðindamaður blaðsins fann
Árna að máli og spurðist frétta
af þessum framkvæmdum. Fer
frásögn hans hér á eftir:
— í fyrra haust festi Grænmet-
isverzlun ríkisins kaup á 2 skurð-
gröfum í Englaridi og valdi ég
gröfurnar og réði útbúnaði
þeirra, en S. í. S. annaðist kaup-
in að öðru leyti og sá um send-
ingu til landsins. Báðar þessar
gröfur voru valdar með það fyr-
ir augum, að þær væru fyrst og
frernst hæfar við þurrkun liálf-
deigjuinýra til túnræktar. Ríkis-
sjóður lánaði Akranesbæ aðra
gröfuna og var vinna hafin í
júníbyrjun. Er unnið í Garða-
flóa, skammt ofan við Akranes.
Þar hafa verið grafnir skurðir,
sem eru yfirleitt 3,3—3,5 metrar
á breidd og um 2 metrar á dýpt,
en botnsbreiddin um 1 metri.
Vinnan á Akranesi hefir gengið
vel og óhappalaust.
Hina gröfuna fékk Fram-
ræslu- og áveitufélag Staðar-
byggðar léða til framkvæmda
sinna í Staðarbyggðarmýrum.
Var til þess gripið sem úrræðis,
þótt grafan sé raunar ekki keypt
með það fyrir augum, að vinna
á slíku landi, þar sem ekki var
líklegt, að félagið gæti fengið
aðra betri gröfu, eins og nú er
komið málum með kaup á véF
um og aðdrætti til landsins.
Grafan tók til starfa hinn 5.
júlí s. 1. Frá þeim tíma hafa ver-
ið grafnir um 1060 lengdar-
metrar eða um 6000 rúmmetrar.
Vélin var sett saman fyrir neðan
Munkaþverá, hjá Maríugerðis-
vaði. Var byrjað að grafa við
gamla skurðstæðið þar (unnið
fyrir aldamótin síðustu), en sá
skurður er nú fyrir löngu gró-
ýnn og gagnslítill orðinn. Grafn-
tr vom þarna 5,50 lengdannetr-
ar. Skurðurinn er þar 4—5
metra breiður, dýptin 1,5—2 m.
en botnbreiddin 3—4 metrar,
þar sem skurðurinn er grafinn
með rnjög litlum fláa. Á þessum
kafla var við þann örðugleika að
etja, að þar eru malarhöft mörg
og varð að grafa í gegnum þau,
hvað sem það kostaði. Tafði það
vinnuna mjög mikið. Á nokkru
svæði voru ekki nema 80 sm.
niður á grófa, leirrunna möl.
Þverá hefir runnið þarna áður
fyrr og myndað framburð þenn-
an. Skurðurinn nær þarna að
merkjum Munkaþverár og
Grýtu og er þá komið nokkuð
út fyrir yzta malarhaftið.
Þann 18. ágúst var grafan
flutt frá Munkaþverá út að
Þverá og niður að Eyjafjarðará,
rétt utan við jódísarstaðasökku
og byrjað að grafa jrar þann 20.
ágúst. Þann 5. sept var búið að
grafa þar 510 lengdarmetra og
er skurðbreiddin svipuð þar og
framfrá. Verður grafið þarna á-
fram, á ská upp að brekkunni
fyrir neðan Öngulstaði, en sú
vegalengd er urn 1,9 kílómetrar.
Öll lengd aðalskurðarins fram
að Maríugerðisvaði verður um
8 kílómetrar.
— Hvers vegna var hætt við
gröftinn fremra og byrjað á ytri
enda skurðarins?
— Um það hafa margir spurt
og er ekki laust við að spunnist
hafi um það miður réttar sagn-
ir hér í firðinum, og raunar
um fleira viðkomandi gröfunni
og vinnunni við hana.
Þegar grafan var send hingað
í vor, var eftir þeim upplýsing-
um, sem þá lágu fyrir, ekki bú-
izt við að hægt væri að grafa
nema nokkurn hluta skurðarins
á þann hátt, að láta gröfuna
ganga „ofan jarðar", á skriðbelt-
(Framh, á 2. síðu),
Roosevelt Bandaríkjaiorseti
hefir krafizt þess af þjóðþinginu, að
það geri tafarlaust ráðstafanir til
þess að koma í veé fyrir vaxandi
verðbólgu í landinu, þar sem dýrtíð-
in stofni atvinnu- og fjármálalífi
þjóðarinnar í mikla hættu. Telur for-
setinn brýna nauðsyn bera til að löé-
binda kaupéjald, oé setja hámarks-
verð á nauðsynjavörur,'landbúnaðar-
afurðir ekki síður en aðrar. Jafn-
framt hefir harm tjáð þinéinu, að ef
það éeti ekki komið sér saman um
aðéerðir er að éaéni komi, muni hann
nota vald sitt til þess að koma
þeim á.
Bændur lengu 3 hrðnur
lurir Kjtfthfiðið srðasiiðlBdr.
Stjórn KEA hefir nýskeð
ákveðið uppbætur á kjöt, sem
lagt var inn á sláturhús félagsins
á síðastliðnu hausti. Var áður-
búið að greiða kr. 2.10 fyrir 1.
fiokks kjöt og verður nú greidd
90 aura uppbót fyrir kíló. Heild-
arverð fyrir kíló verður því 3
krónur. Verðuppbót á hina
kjötflokkana er 90—95 aurar á
kíló. T
Gæruframleiðsla ársins 1941
er jregar seld úr landi og er talið
líklegt, að verðið reynist um kr.
3,50 á kg. Ættu bændur þá að fá
tveggja krónu verðuppbót.
Ullarframleiðsla s. 1. árs er
hinsvegar ennþá óseld, og ekki
líklegt að sala takist fyrst um
sinn.
Alþingi var slitið í gær.
Helztu afrek þessa þings má
telja afgreiðslu hins ömurlega
kjördæmamáls og nú síðast kák-
aðgerðirnar í sjálfstæðismálinu.
Má með réttu segja, að þing-
meirihlutinn sé spegilmynd
hinnar máttlausu ríkisstjórnar
sinnar; vandamálin verða erfið-
ari með degi hverjum, en hvorki
þing né stjórn gera hina
mipmtu tilm»n til þe«s
Kjötverð-
ið kr. 6.40.
Kjötverðlagsnefnd hefir á-
kveðið, að kjöt skuli kosta kr.
6.40 í heildsölu á komandi
haustkauptíð; smásöluálagning-
in sé 10% á súpukjöti en 20%
á læri. Er kjöt í haustkauptíð-
inni þar með orðið dýrara en
sumarslátrað kjöt og mun það
einsdæmi og næsta furðulegt.
Sú ákvörðun nefndarinnar, að
bændur þurfi að fá 100% meira
fyrir kjötið nú en í fyrra, skal
hér ekki véfengd, en hitt virðist
oss augljóst, að almenningi í
bæjunum muni veitast erfitt að
birgja heimili sín nægilega af
kjöti til vetrarins fyrir þetta
verð. Ríkisstjórnin tók þá
ákvörðun fyrir skemmstu að
halda niðri verði á margaríni,
til þess að almenningur gæti
keypt það, og greiddi framleið-
endum uppbót. Þessí ráðstöfun
stóð að vísu skamma stund, eins
og flest það er ríkisstjórnin tek-
ur sér fyrir hendur í dýrtíðar-
málunum. Hefði ekki verið
skynsamlegra að taka til athug-
unar að ríkið greiddi bændum
verðuppbót; en selja kjötið fyr-
ir lægra verð á innanlands-
markaði. Virðist það sýnu skyn-
skynsamlegri ráðstafanir en
margarínsaðgerðirnar. — Einu
ráðstafanirnar, sem íhaldsstjórn-
in hefir gert í jressum málum, er
að setja uppbótarþingmann sinn
af Rangárvöllum, Ingólf Jóns-
son, í formannssæti Páls Zoph,
í kjötverðlagsnefnd. Mun sú
ráðstöfun einkum hafa verið
gerð með tilliti til kosninganna
í sláturtíðarlokin, en neytend-
um mun þykja upplausnin öll,
er af kosningabröltinu leiðir,
þegar ærið dýr, — og mættu vel
launa stjórnarflokkunum greið-
ann við kjörborðið.
sporna í móti. Akureyringar
mega minnast þess sérstaklega,
að ábyrgðarheimildin fyrir
hinu nýja rafveituláni dagaði nú
uppi í annað sinn. Fer þar sam-
an forystuleysi í málefnum bæj-
arins á Alþingi og algert vilja-
leysi stjórnarflokkanna til þess
að sinna nokkru nýtilegu máli,
er til hagsbóta horfir fyrir þetta
bæjarfélag.
Pinglausnir fóru frami gær
fibyrgðarhelinllilln lyrlr ralueituiðni Akureyrar
dagaði ugpi, I annað sinn.