Dagur - 08.04.1943, Page 1

Vikublaðið DAGUR
Ritstjórar: INGIMAR EYDAL,
JÓHANN FRÍMANN.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Sigurður Jóhannesson.
Skrifstofa við Kaupvangstorg.
Sími 96.
Argangurinn kostar kr. 8,00.
Prentverk Odds Bjömssonar.
XXVI. árg.
Akureyri, fimmtudaginn 8. apríl 1943
15. tbl.
Gunnar Jónsson, sjúkrahússgjaldkeri:
ÓRÉTTLÆTIÐ í SKIPUN SJÚKRAHÚSMÁLANNA
Reykjavík og Hafnarfjörðul* þurfa ekki að kosta sjúkrahússbyggingar eða bera
reksturshalla af sjúkrahúsum. Ríkið hefir hlaupið undir bagga með þessum
kaupstöðum. Akureyri þarf hins vegar að halda uppi stórum spítala á eigin
kostnað, og nota Akureyringar þrátt fyrir það ekki nema 38 prc. af rúmi hans.
Ríkið ívilnar Sjúkrasamlagi Reykjavíkur um gjöld
til Landspítalans, — en Sjúkrasamlag Akureyrar
verður að greiða fullt gjald vegna siúklinga hér.
Þetta munar Sjúkrasamlag Akureyrar 22.000 kr. á
þessu ári, en Eyjafjarðarsýslu 30 þúsund krónum.
Eru til tvenns konar lög í landinn, — önn-
ur fyrir Reykvíkinga, og liin fyrir aðra
landsmenn?
Hljómleikar
Kantötukórs Akureyrar
vom mjög fjölsóttir og tókust
ágætlega.
J£ANTÖTUKÓR Akureyrai
efndi til hljómleika í Nýja
Bíó síðastliðinn sunnudag kl. 2
síðdegis, undir stjórn söngstjóra
síns og höfundar, Björgvins Guð-
mundssonar, tónskálds. — Á söng
skránni voru fyrst og fremst
kórar úr söngdrápunni „Streng-
leikar“ eftir söngstjórann. Ein-
söngvarar voru þau frú Helga
Jónsdóttir, Hermann Stefánsson
(Framh. á 4. síðu).
Verkalýðsfélagi Akureyr-
ar vikið úr Alþýðusam-
bandi Islands!
Nýtt verkalýðsfélag
stofnað í fyrrakvöld
•piL TÍÐINDA hefir nú dregið í
deilum þeim, sem uppi hafa verið
hér milli kommúnista og alþýðu-
flokksmanna út af verkalýðsmálun-
um hér í kaupstaðnum. Sendi Alþýðu-
sambandið þá Jón Sigurðsson (Alþ.fl.)
og Jón Rafnsson (Kommúnistafl.)
hingað norður til þess að framkvæma
„sameiningu" Verkalýðsfélags Akur-
eyrar (Alþ.fl.) og Verkamannafélags
Akureyrar (Kommúnistafl.) en und-
anfama mánuði hafa verið stimpingar
miklar í blöðum þessara flokka hér
út af sameiningarmálinu. Þeim Jón-
unum tókst ekki að semja við Erling
og Halldór Friðjónssyni svo að þeim
líkaði, og var þá horfið að því ráði, að
víkja Verkalýðsfél. Ak. úr Alþýðu-
sambandinu og stofna nýtt félag á
vegum sambandsins. Fór stofnun þess
fram í fyrrakvöld. Hlaut það nafnið
Verkamannafélag Akureyrarkaupstað-
ar og gengu 210 verkamenn í það á
fundinum. í stjórn vóru kosnir Mar-
teinn Sigurðsson, formaður, Jóhannes
Jósefsson, ritari, Bjöm Einarsson,
gjaldkeri, Þórður Valdemarsson og
Sigurður Baldvinsson meðstjórnend-
ur. Framhaldsstofnfundur verður í
kvöld.
Um 60 verkamenn munu hafa sagt
sig úr Verklýðsfélagi Akureyrar.
Með stofnun þessa nýja félags er
Verkamánnafélag Akureyrar leyst
upp og renna eignir þess allar til hins
nýstofnaða félags. Marteinn Sigurðs-
son er hinn mætasti maður. Hann
hefir verið gjaldkeri Framsóknarfé-
lags Akureyrar um mörg ár. Hinir
Stjómarmeðlimirnir eru óþekktir,
í Reykjavík og Hafnarfirði er
um þriðjungur allra lands-
manna. Þessir tveir kaupstaðir
hafa ekki lagt í neinn kostnað
við sjúkrahússbyggingar og þar
af leiðandi komast þeir bæir hjá
öllum reksturshalla, sem fylgir
rekstri sjúkrahúsa. Ríkið greiðir
allan reksturshalla Landspítal-
ans, sem er þar af leiðandi ríkis-
styrkur til þessara bijarfélaga.
Skal sett hér fram glöggt dærni
því til sönnunar, hve miklu rang-
læti sum bæjarfélögin eru beitt
og þau sveitafélög og einstakling-
ar, sem eigi njóta þeirra hlunn-
inda að hafa sjúklinga sína á
Landsspítalanum.
Nú er ástandið þannig, að dag-
gjöld á Landsspítalanum eru kr.
15.00, en hér á Akureyrarspítala
kr. 7.50 og verðlagsuppbót, eða
sama sem kr. 19.65, auk þess
verða almennir sjúklingar að
greiða fyrir læknishjálp. Ef tek-
ið er hér sem dæmi Sjúkrasamlag
Akureyrar, kemur í ljós, að það
verðu'r að greiða kr. 4.65 hærri
daggjöld en Sjúkrasamlag
Reykjavíkur. Það má gera ráð
fyrir, miðað við undanfarin ár,
að legudagar þeir, sem Sjúkra
samlag Akureyrar greiðir fyrir
séu 4800 á ári. Þá gerir það kr
22.320.00 á ári, þar sem aftur á
móti ríkissjóður greiðir sama
sem þennan halla fyrir Sjúkra-
samlag Reykjavíkur. Geta af
þessu allir séð, hvað aðrir sjúkl-
ingar, sem verða að liggja hér á
sjúkrahúsinu, verða að greiða
mikið meira en þeir sjúklingar,
sem njóta þess að liggja á Lands-
spítalanum. Það sama endurtek-
ur sig, ríkið greiðir hallann þar.
Ranglæti
heilbrigðisstjórnarinnar.
Þá virðist mér rétt að láta alla
vjta það ósatrsrænii. scm hefir
átt sér stað og á sér stað ennþá
með berklasjúklinga.
í síðastliðin 10 ár hafa ísafjarð
arspítala og Landakotsspítala
verið greidd hærri daggjöld en
Akureyrarspítala fyrir berkla-
sjúklinga. Munar þetta á síðast-
liðnum 6 árum fyrir Ákureyrar-
spítala sem hér segir:
Árið 1937 kr. 1.378.00
- 1938 - 3.212.00
- 1939 - 4.880.00
- 1940 - 7.198.68
- 1941 - 2.540.80
- 1942 - 3.189.88
kr. 22.399.36
Nú er svo ákveðið í berkla-
varnalöggjöfinni, nr. 78, 23. júní
1936, að ríkissjóður greiði 4/5
berklakostnaðar á sjúkrahúsum,
en einstaklingar eða sveitafélög
1/5. Hefir heilbrigðisstjórnin
sjálfsagt greitt Ísafjarðarspítala
og Landakotsspítala fullan rekst-
urskostnað eftir jressu að dæma.
Akureyrarspítali samdi við heil-
brigðisstjórnina 7. nóv. 1932 um
daggjöld berklasjúklinga, en
síðan lögin frá 1936 gengu í
gildi, hefir þess verið krafizt, að
Akureyrarsjúkraluis fengi greitt
kostnaðarverð, en ekki fengizt;en
jafnframt skal þcss getið, að al-
veg nýlega er mér kunnugt um,
að Sjúkralnis Akureyrar hefir
fengið lægri greiðslu en hin áð-
urnefndu sjúkrahús. Þetta er
með öllu óþolandi og verður að
fást leiðrétt, og bezta leiðrétting
in á því er, að ríkið taki við
sjúkrahúsinu. Þá skal þess getið,
að ríkissjóður greiðir Landakots
spítala hærri daggjöld fyrir
berklasjúklinga en Landsspítal-
anum. Verður þar af leiðandi
meira, sem ríkið þarf að greiða
til Landsspítalans í reksturs-
kostnað, en aftur á móti hafa
sjúklingar betri kjör þar.
(FramhsM :
.< 9
5<ðr.).
Ingimar Eydal, ritstjóri, sjötugur
JNGIMAR EYDAL, fyrsti ritstjóri „Dags“ og elzti blaðamaður á
Akureyri, varð sjötugur í gær.
Hann er fæddur að Stekkjarflöt-
um í Saurbæjarhreppi 7. apríl ár-
ið 1873 og er kominn af eyfirzku
bændafólki í báðar ættir. For-
eldrar hans voru hjónin Jónatan
Jónsson, Benediktssonar bónda í
Flöguseli, Sigfússonar, og Sigríð-
ur Jóhannesdóttir bónda á Sáms-
stöðum, Grímssonar „græðara",
bónda og læknis að Espihóli,
Magnússonar.
Ingimar ólst upp á vegum for-
eldra sinna fram að fermingar-
aldri, en þá fór hann í vinnu-
mennsku til vandalausra; var
hann bráðþroska talinn og full-
gildur til verka 17 ára. Um tví-
tugt gekk hann í Möðruvalla-
skóla og útskrifaðist þaðan árið
1895 með góðri I. einkunn.
Ingimar tók mikinn þátt í fé-
lagslífi skólans, skrifaði allmikið
í blað skólapilta og tók mikinn
þátt í málfundum, er skólapiltar
héldu í viku hverri til þess að
æfa sig i ræðumennsku. Laust
eftir aldamótin síðustu fór Ingi-
mar til Skotlands og dvaldi
þar nokkra mánuði. Árið 1905
fór hann aftur utan, til Dan-
merkur, og stundaði þá nám við
lýðháskólann í Askov.
Eftir heimkomuna gerðist
Ingimar kennari og stundaði það
starf í full 40 ár. Fyrstu tvo vet-
urna eftir heimkomuna kenndi
DÝRTÍÐARMÁLIN
Miðlimartillögur ríkis-
stjórnarinnar og álit f jár-
hagsnefndar N. d.
JTjlNS OG KUNNUGT ER hef-
ir dýrtíðarfrumvarp ríkis-
stjórnarinnar setið í nefndum
þingsins síðan 25. febrúar s. 1.
Allharðvítug andstaða hafði
komið fram gegn ýmsum ákvæð-
um frumvarpsins frá verkalýðs-
flokkunum á þingi og verkalýðs-
félögum úti um allt land. Seint,
síðastliðnum mánuði bar ríkis- hann; ið ^glmgaskóla Magnús
stjórnin fram miðlunartillögur í
fjárhagsnefnd. Voru aðalatriði
þeirra þessi:
Kaflarnir um verðlag land-
búnaðarafurða og útborgun
kaupgjalds skv. lækkaðri vísitölu
skyldu falla niður, en í stað
þeirra koma þessi ákvæði:
Tvær nefndir skulu settar á
á stofn og sé verkefni þeirra að
finna: 1. hlutfallið milli afurða-
verðs og kaupgjalds. 2. fram-
leiðslukostnað landbúnaðarins
og reikna landbúnaðarvísitölu
samkvæmt því. Þessu skal lokið
15. ágúst n. k. Þangað til skal
þessi skipun ríkja um verðlag
landbúnaðarafurða: Tekið skal
verð þeirra árið 1939, bætt með
40% og margfaldað með vísitölu
220. Þetta myndi lækka verð
þessara afurða verulega, t. d.
mundi mjólk hér á Akurevri
kosta kr. 1.01 samkv. þessum út-
reikningi. Ríkissjóður greiði
bændum verðfallið til 15. maí n.
k. á mjólkinni og 3/4 verðlækk-
unar kjötsins, miðað við núver-
andi birgðir í landinu.
Jafnsnemma og þetta kemur
til framkvæmda skal greiða
kaupgjald með vísitölu 220.
Verðlækkun landbúnaðarafurð-
anna, er að ofan getur, mundi
lækka vísitöluna verulega.
í áliti fjárhagsnefndar Nd.,
(Framhgld á 4, síðu).
ar á Grund, síðan var hann far-
kennari um hríð eða heimilis-
kennari hér í kaupstaðnum, en
árið 1908 var hann ráðinn fastur
kennari við Barnaskóla Akur-
eyrar og var það óslitið í 30 ár.
Ingimar var snemma prýðilega
máli farinn, ritfær og orð-
slyngur, svo að orð fór af. Ekki
leið heldur á löngu, eftir að hann
settist að hér í bænum, þar til
hann fór að taka mikinn þátt í
félags- og stjórnmálalífi bæjarins.
Hann skrifaði mikið í blaðið
„Norðurland" í ritstjórnartíð
Sigurðar læknis H jörleifssonar,
var meðritstjóri „íslendings"
1915—16 og ritstjóri ,,Dags“, er
hann var stofnaður snemma á
árinu 1918. Stjórnaði hann
„Degi“ til ársloka 1919 og síðan
frá miðju ári 1928 allt til þessa
dags. Hefir enginn blaðamaður á
Akureyri, fyrr né síðar, átt jafn
langan starfsferil við eitt og sama
blaðið, nema Björn Jónsson.
fyrsti ritstjóri „Norðra".
Árið 1917 var Ingimar kosinn
í bæjarstjórn Akureyrar og átti
þar sæti samfellt til ársins 1934,
er liann gaf ekki kost á sér leng-
ur til þeirra starfa. Hann var
kosinn í stjórn K. E. A. árið 1917
og hefir átt þar sæti óslitið síðan
og verið varaformaður félagsins
síðan 1918.
> •
(Framhald á 3. siðu),