Dagur - 29.04.1943, Qupperneq 2

2
DAGUR
Fimmtudagur 29. apríl 1943
Loddaraleikur
kommúnista
á Alþingi.
Þeir ganga I pjðnustu stðrorðfiamanna og hjðlpa
teim til afi viðnalda sHatthlunnindum ðeirra.
I.
Það vakti mikla eftirtekt,
þegar kommúnistar hlupu und-
ir bagga með íhaldinu í vetur í
þeim tilgangi að bjarga fyrrv.
fjármálaráðherra þess frá rann-
sókn vegna hneykslanlegrar út-
hlutunar bifreiða í stjórnartíð
hans. En kommúnistar létu ekki
við þetta sitja. Þeir hjálpuðu
einnig íhaldinu við að drepa
endurreisn bifreiðaeinkasölunn-
ar, þó að þeir hafi alltaf haft
einkasölur ríkisins ofarlega á
stefnuskrá sinni. Kommúnistar
báru því við, að þeim geðjaðist
ekki allskostar að þeim úthlut-
unarreglum, er fyrirhugaðar
voru. Framsóknarmenn buðu
þeim þá þau kostakjör, ef þeir
yrðu með því að koma málinu
fram, að þessum reglum yrði
breytt í það horf, er kommún-
istar töldu hina æðstu fyrir-
mynd. Þetta bar þó engan
árangur. Kommúnistar sátu
fastir við sinn keip um að vera í
þjónustu íhaldsins í þessu máli.
Þeir Brynjólfur Bjarnason,
Einar Olgeirsson, Áki Jakobs-
son og öll hersingin aftan í
þeim brostu sínu breiða „hægra
brosi“ alveg út að eyrum í bif-
reiðaeinkasölumálinu.
í þessu breiða „hægra brosi“
kommúnista þóttust menn eygja
fyrirheit um stórfelldari þjón-
ustu við íhaldið síðar. Nú er
þetta fram komið. Greiðasemi
kommúnista við íhaldið í bif-
reiðaeinkasölumálinu er ekki
nema lítilræði í sámanburði við
þjónustu þeirra til handa stór-
gróðamönnum í skattamálum
undir þinglokin síðustu.
II.
í hinu upphaflega dýrtíðar-
frumvarpi stjórnarinnar var
gert ráð fyrir að felld yrðu niður
varasjóðshlunnindi stórgróða-
hlutafélaga. Þessi hlunnindi eru
í því fólgin, að félögin mega
leggja verulegan hluta af tekjum
sínum skattfrjálsan í varasjóði
sína.
Þetta ákvæði urn niðurfell-
ing varasjóðshlunnindanna mun
hafa verið sett í frumvarpið,
vegna þess að ekki þótti rétt-
mætt að gróðafélög héldu þess-
um hlunnindum, jafnframt því
að skattar á almenningi þyngd-
ust af völdum viðreisnarskatts-
ins, sem síðar var nefndur verð-
lækkunarskattur.
í fjárhagsnefnd neðri deildar
fékk málið þá afgreiðslu að fella
skyldi niður kafla frumvarpsins
um afnám varasjóðshlunninda.
Fulltrúi Framsóknarflokksins í
nefndinni var einn á móti niður-
fellingunni, en fulltrúar komm-
únista og krata fylgdu Sjálfstæð-
isfl.mönnum í því að láta stór-
gróðafélögin halda þessum
hlunnindum, í sömu andránni
og skattar áttu að hækka á al-
menningi, svo sem bændum og
verkalýðnum, með verðlækkun-
arskattinum.
Stefna Framsóknarmanna var
í stuttu máli þessi:
Varasjóðshlunnindi stórgróða-
félaga verði felld niður eða tak-
mörkuð. Smáútvegsmenn fái
aukin sjóðshlunnindi. Þær tekj-
ur, sem ríkissjóði áskotnast á
þenna hátt, renni í fram-
kvæmdasjóð.
Ekki vildu kommúnistar fall-
ast á þetta. Þeir vildu að tekj-
urnar gengju til alþýðutrygg-
inga og báru fram sértiilögur
um það.
' Tillögur Framsóknarmanna
voru felldar í neðri deild með
atkvæðum Sjálfstæðismanna og
kommúnista. Hins vegar voru
tillögur sósíalista samþykktar
‘með atkvæðum þeirra og Fram-
sóknarmanna. Þó að Framsókn-
armenn teldu réttast, að féð
rynni í framkvæmdasj.óð, kusu
þeir samt heldur, að tryggingar-
stofnun ríkisins nyti þess en
heildsalar, Kveldúlfur og önnur
stríðsgróðafélög.
Kommúnistum kom mjög á
óvart að úrslit málsins skyldu
verða þessi. Þeir höfðu talið
víst, að báðar tillögurnar mundu
,falla, hin fyrri með atkvæðum
þeirra sjálfra og Sjálfstæðis-
manna en sú síðari með atkvæð-
um Sjálfstæðism. og Framsókn-
arm., sem ekki varð. Kommún-
istar vildu málið feigt og voru
fúlir yfir úrslitunum.
Þýtt og samandregið úr apríl-
hefti ameríska tímaritsins „The
Readers Digest“.
^DOLF HITLER er ennþá
sigurviss. Nazistaflokkur-
inn telur sigur Þýzkalands enn-
þá mögulegan, ef flokknum
tekst að halda þýzku þjóðinni í
járngreipum enn um hríð. Þýzka
herstjórnin er nú að framkvæma
hernaðaráætlun, sem kennd er
við Alfred Jodl, hershöfðingja,
og álítur, að Þýzkaland geti þol-
áð langvinna styrjöld, ef naz-
istaflokkurinn stendur við þær
skuldbindingar, sem hann hefir
tekizt á hendur gagnvart her-
stjófninni. Og þótt'þýzka þjóðin
sé ekki allskostar ánægð, tekur
liún ennþá gild loforð leiðtoga
sinna. Þessar niðurstöður hafa
orðið kunnar af fregnum, sem
borizt hafa frá áreiðanlegum
heimildarmönnum í Þýzkalandi
sjálfu og he'rnumdu löndunum.
Mönnum kann að þykja þessi
bjartsýni ótrúleg eftir þá at-
burði, sem gerzt hafa í styrjöld-
inni nú á síðustu mánuðum og
vegna vaxandi framleiðslu
Bandamanna ng herstyrks. í
Sjálfstæðismenn börðust á
móti því, að gróði auðfélaga yrði
í nokkru skertur, og jafnframt
börðust þeir á móti því að létt
yrði undir með smáútveginum.
— Alþýðuflokkurinn var þrí-
klofinn í málinu.
Við 3. umræðu í neðri deild
fengu Framsóknarmenn því til
leiðar komið, að helmingurinn
af tekjunum rynni í raforku-
sjóð, en helmingurinn til al-
þýðutrygginga.
III.
Nú víkur sögu þessa rnáls til
efri deildar. Fulltrúar sósíalista
og Alþýðuflokksins í fjárhags-
nefnd þar, þeir Steingrímur Að-
alsteinsson og Haraldur Guð-
mundsson, bundust samtökum
við íhaldsmenn um að fella nið-
ur úr frumvarpinu ákvæðið um
afnám varasjóðshlunninda
gróðafyrirtækja, en bæði sósíal-
istar og Alþýðuflokksmenn hafa
með mörgum stóryrðum for-
dæmt þessi hlunnindi áður og
talið þau aðalgalla skattalag-
anna.
Ennfremur sameinuðust þess-
ir sömu nefndarmenn um að
fella niður úr frumvarpinu þau
ákvæði, að stofnaður skyldi
þriggja miij. kr. atvinnutrygg-
ingasjóður. í stað þess bar meiri
hluti nefndarinnar fram þá
breytingartillögu, að 3 mlij. kr.
af verðlækkunarskatti skyldi
renna til tryggingarstofnunar
ríkisins.
Fulltrúi Framsóknarmanna í
nefndinni, Bernharð Stefánsson,
vildi samþykkja frv. óbreytt. Til
samkomulags bauðst hann þó
fyrir hönd flokks síns, að allar
tekjur ríkissjóðs af afnámi vara-
sjóðshlunninda gróðafélaga,
skyldu renna til alþýðutrygging-
anna, en áður áttu þær að
skiptast jafnt milli þeirra og raf-
orkusjóðs. Með því móti var al-
þýðutryggingunum tryggt miklu
meira fé en þær 3 milj., sem
meiri hluti fjárhagsnefndar efri
Framh. á 3. siðu.

Ruslakistur bæjaríélagsins.
j FYRHAVOR var nokkrum sinnum
rætt um umgengnisvenjur bæjar-
búa hér í blaðinu. Arangurinn af þeim
umræðum varð m. a. sá, að bæjar-
stjórnin samþykkti að láta setja upp
ruslakörfur við aðalgötur bæjarins,
og það sem merkilegra var, lét fram-
kvæma þessa samþykkt. Vírkörfur
voru settar upp á nokkrum stöðum í
bænum og blöðin m. a. hvöttu fólk
til þess að láta af þeim leiða sið, að
þekja göturnar með bréfarusli. Af
þessu varð nokkur árangur. Hirðu-
samir borgarar tóku á sig tíu skrefa
krók til þess að fleygja tómum vind-
Ijngapökkum í körfurnar frekar en á
gangstéttirnar. En fleiri voru þeir þó,
sem ennþá héldu fast við þá trú sína,
að göturnar væru hin eina og rétta
ruslakista bæjarfélagsins og báru göt-
urnar þessum hópi ekki síður órækt
vitni en körfurnar vottuðu þrifnað
hinna og framtak bæjarstjómar. En
dag skal að kveldi lofa. Allt er í heim-
inum hverfult. A ársafmæli sam-
þykktar hinnar virðulegu bæjar-
stjórnar um aukinn þrifnað á götum
bæjarfélagsins, eru körfumar horfnar,
götumar þaktar dagblaðatætlum,
vindlingapappír, karamellubréfum og
öðru sliku, er tilheyrir menningu 20.
aldarinnar, en sjálf samþykktin graf-
in djúpt í skjalasafn bæjarstjórnar-
inn'ar á skrifstofu bæjarstjóra.
A þessu ári hefir bæjarstjórn
Reykjavíkur tekið upp körfuskipu-
lagið, sem bæjarstjórn Akureyrar inn-
leiddi svo röggsamlega á Islandi á
því herrans ári 1942. Og til þess að
Reykvíkingar þurfi ekki að halda
það, að þeir hafi gerzt brautryðjend-
ur á þessu sviði, og til þess að minna
Akureyringa á nýsköpun bæjarstjóm-
arinnar (því að körfurnar sjálfar em
þess ekki megnugar lengur, af skilj-
anlegum éstæðum), er saga þessa
máls rakin hér. Þess skal getið, sem
gert er.
H eilbrigðisíulltrúi, —
eítirsótt starf.
pN það em fleiri en „Dagsmenn",
sem em lítið hrifnir af um-
gengnismenningunni og vilja ráða bót
á. Tíu virðulegir borgarar hafa sótt
um heilbrigðisfulltrúastarfið, sem
aaaam—Bm
auglýst var laust fyrir skemmstu. Ó-
neitanlega er það í verkahring þessa
starfsmanns bæjarins að vinna gegn
óþrifnaðinum á götunum og við hús
manna. Undanfarið hefir ekki borið
tiltakanlega mikið á þessum starfs-
manni á þessu sviði og mætti það
gjarnan breytast Umgengnismenning
bæjarins og ytra útlit að þessu lejrti
er ekkert aukaatriði. Gamalt orðtak
segir: „Segðu mér hverja þú um-
gengst og ég skal segja þér hver þú
ert.“ En segja mætti með jafnmiklum
rétti: „Segðu mér hvemig þú um-
gengst hlutina og ég skal segja þér
hvern mann þú hefir að geyma.“
Sóðaskapur og hirðuleysi með út-
lit almenningseigna, — gatna, sam-
komuhúsa ,skemmtigarða o. s. frv. og
híbýla manna, er eitt órækasta vitn-
ið um ómenningu hvers bæjar- og
sveitarfélags. Hvaða einkunn mundi
sæmilega siðaður maður í þessum
efnum gefa Akureyri fyrir „aðalgötu“
bæjarins, og þrifnaðinn þar?
Kaupakonur
Kaupamenn
Unglinga
vantar við sveitastörf á kom-
andi vori og sumri.
Línustúlkur
vantar nú þegar eða 1. maí.
Starfsstúlkur
á sjúkrahús, veitingahús og
á heimili í bænum vantar
nú þegar og 14. maí næstk.
VINNUMIÐLUNARSKRIF-
STOFAN.
5 0 0 krónur
fær sá, sem útvegar 1 til
2 herbergi og eldhús frá
14. maí n. k.
Afgr. vísar á.
Hvernig Hitler hyggst
að sigra í styrjöldinni.
löndum Bandamanna virðist
flestum eðlilegast, að Þjóðverj-
ar, allt frá Hitler sjálfum til hins
óbreytta liðsmanns, hafi nú gert
sér þess fulla grein, að þeir heyi
vonlausa baráttu. En þessu er
ekki svo farið.
Eina stórbreytingin sem hefir
orðið á sigurhugmyndum Þjóð-
verja er, að þeir eru ekki lengur
öruggir um fljótfenginn sigur.
Þýzka herstjórnin stefnir nú að
því, að ná yfirtökunum eftir
langvinna og blóðuga viðureign.
Allar framtíðaráætlanir eru
gerðar í samræmi við þetta.
Þessi breyting, frá „leifturstríði"
til „stríðs til þrautar", harðvít-
ugrar baráttu, þar til andstæð-
ingurinn er örmagna orðinn, á
rót sína að rekja til þess, að
Rússlandsstyrjöldin hefir ekki
gengið samkvæmt áætiun: Hald-
er hershöfðingi, formaður her-
stjórnarinnar, bar fyrst fram
hugmyndina, sem nú er leiðar-
stjarna í öllum liernaðaraðgerð-
um nazista. Halder hélt því
fram, að Ráðstjórninni yrði ekki
steypt héðan af, fyrst hún stóðst
stormana fyrsta árið. Allsherjar
sókn á' allri víglínunni í Rúss-
landi sumarið 1942 mundi revna
um of *á þolrif Þýzkalands, bæði
með mannfórnum og hergagna.
Þýzkaland ætti langt stríð fvrir
höndum. Til þess að sigurinn
gæti orðið þýzkur sigur yrði
framar öllu öðru að verja „virk-
ið Evrópu“ fyrir innrás og skipu-
leggja iðnaðar- og landbúnaðar-
framkvæmdir í austri, skapa
„forðabúr í austri“. Hitler
féllst á þessa áætlun, þó að því
tilskyldu, að nazistaflokkurinn
tæki að sér stjórnina í „forða-
búrinu í austri“, til þess að
tryggja enn frekar yfirráðin yfir
lier og þjóð lieima fyrir. í sam-
ræmi við þetta voru landssvæð-
in, sem verða áttu „forðabúrið
{ austri", sett undir landsstjórn
flokksforingjanna. — Eistland,
Lettland, Lithaugaland og
Hvíta-Rússland voru sameinuð
í nýlenduna Ostland. Nýlendan
Ukraine var stofnsett í suðri.
Þessi skipulagning tveggja ný-
lendna var þó aðeins byrjunin á
framkvæmd Halder-áætlunar-
innar.
Næsta skrefið var að fá banda-
menn Þýzkalands og undirgefna
til þess takast á hendur varnir
„virkisins Evrópu“. Þriðja
skrefið var að kúga Petain til
þess að setja Laval við stjórnvöl-
inn í Frakklandi, til þess að yf-
irráð Þjóðverja þar í landi gætu
orðið algjör, og jafnframt aukn-
ir möguleikar til þess að fá Spán
og Portugal til þátttöku í vörn
virkisins.
Samkvæmt frumdrögum þess-
arar áætlunar skyldi Ostland
framleiða hamp, fóðurvörur,
matvæli alls konar, timbur o. s.
frv., Ukraine sykur, korn, mjólk-
urvörur, landbúnaðarvélar og
kvikfé til slátrunar, Pólland
skyldi verða miðstöð skotfæra-
framleiðslu.
Sumarið 1942 framkvæmdi
Halder hershöfðingi hernaðar-