Dagur - 27.01.1944, Qupperneq 4

4
DAGUR
Ritstjóm: Ingimar EydciL
Jóhann Frimann,
Haukur Snorrason.
Aígreiðslu og innheimtu annast:
Sigurður Jóhannesson.
Skrifstoía við Kaupvangstorg. — Sími 96.
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonar.
»Upp skýtr jörðunni
þá ór sænum.«
JTORNAR spásagnir herma, að eftir ragnarökk-
ur, heimslit ásatrúarmanna, muni ný gullöld
renna upp yfir hið hrjáða mannkyn. Segir í þeim
fræðum margt fagurt um líf nýrra ætta manna
og guða, er byggja munu á Iðavelli, eftir að Surt-
arlogi hefir brennt alla jörðina — „vaxa þá akrar
ósánir“, — og öll er sú forna spásögn furðulega
stórhuga og bjartsýn.
Marga menn dreymir nú á dögum um nýjan
og betri heim, þegar slökktur verður sá heiti eld-
ur haturs og heimsku, er nú leikur við himin
sjálfan. Menn gerast enn furðulega stórhuga og
bjartsýnir, er þeir rýna út úr fimbulmyrkri og
ósköpum nútímans til Furðustrandar framtíðar-
innar. Sjálfsagt er sú framsýn ekki öll á einn og
sama veg, og sýnist enn sitt hverjum úr hvaða átt
helzt muni bjargar og hjálpráða að vænta. Er-
lendis er nú mjög skrafað og skeggrætt um þetta
efni, og leggja þar margir fróðir menn og fjöl-
vísir orð í belg. Enn eitt mun þeim þó öllum
koma vel saman um: Akrar hinnar nýju veraldar
munu ekki vaxa ósánir, þótt þeir séu vökvaðir
blóði og tárum þeirrar kynslóðar, sem „treður
nú helveg“ heimsstyrjaldarinnar, heldur munu
mennirnir enn um sinn verða að afla sér brauðs
í sveita síns andlitis — verða að brjóta land sitt
og sá sæði sínu með erfiði og ástundun, áður en
þeir geti vænzt ríkulegrar uppskeru og bjargað
henni í hlöður sínar.
Þess verður nú mjög víða vart, að furðulega
margir hugsuðir og leiðtogar nútímans líta til
aukinnar samvinnu í atvinnu- og viðskiptalífi
sem farsællegustu úrræða til þess að tryggja þró-
un menningarinnar á jörðunni og stuðla að var-
anlegum friði og farsæld allra lýða. Þeir benda
á Norðurlönd — sem merkilega og glæsilega fyr-
irínynd, sem allar aðrar þjóðir heims mættu
gjarnan taka sér til eftirbreytni og fordæmis.
Samvinnustefnan táknar í augum þessara manna
æskilegt og nauðsynlegt hóf milli skefjalausrar
einstaklingshyggju, samkeppni og skipulagsleys-
is annars vegar og múgmennskunnar, er vanmet-
ur algerlega sjálfsbjargarhvötina og einstaklings-
framtakið hins vegar. Samvinnuskipulagið vernd-
ar rétt hinna veiku og smáu gegn ofríki yfirgangs-
manna, en það gefur og afburðamönnunum
nauðsynlegt og eðlilegt svigrúm til þess að neyta
krafta sinna. Og það léttir ekki af herðum nokk-
urs manns þeirri þroskavænlegu og hollu lífs-
kvöð að sjá fyrir sér sjálfur fyrst og fremst og
varpa ekki frá sér öllum áhyggjum sínum í
blindri oftrú á forsjón „hins opinbera", sem
breytist jafnan fyrr en varir í nýja kúgun og ein-
ræði „leiðtoganna" yfir -hinum hrekklausa og
einfalda lýð - eins og dæmin sýna.
Svo er að sjá sem lögmál samvinnunnar muni
reynast gulltöflur þær, sem mannkynið finnur í
grasinu eftir ragnarök heimsstyrjaldarinnar,
DAGUR
Blys frá flugvélum lýsa upp höfnina í Tonolei Bougainvilleey, áður en am-
erískar sprengjuflugvélar ráðast á skipin í höfninni.
Bandaríkjaflugvélar ráðast á óvinaskip.
„Himinhrópandi svínarí“.
ÐLESSAÐUR „Verkamaðurinn"
okkar ber ákaflega mikla um-
hyggju fyrir hag bænda, svo sem og
önnur málgögn kommúnista. í síðasta
tbl. blaðsins birtist t. d. grein, er nefn-
ist: „Réttlæti Framsóknar í garð
bænda“, og fjallar hún um það „him-
inhrópandi ranglæti" og „svínari",
sem lýsi sér í uppbótargreiðslunum
vegna landbúnaðarafurðanna og fyrir-
komu lagi þeirra. Er aumingja Fram-
sókn kennt um allt það „ranglæti" og
og auðvitað hvergi einu orði á það
minnzt í greininni, að Sósíalistaflokk-
urinn eigi nokkurt minnsta korn í
þeim hinum ægilega syndamæli, sem
þar með er skekinn og fleytifullur.
gLAÐIÐ LEGGUR til grundvallar
útreikningum sínum í þessu sam-
bandi „stór og góð bú með allt .upp
undir 1000 fjár“ annars vegar, en hins
vegar bændur, „sem höfðu næstum
ekkert sauðfjárinnlegg haustið 1942“.
Virðist þar ekki sérlega skammt öfg-
anna á milli, og ætti þá miðlungs
fjárbóndi að eiga um 500 kindur!! Er
ekki að efa það, að bændur muni
kunna vel að meta gildi slíkra útreikn-
inga! — En væri nú ekki skynsamlegt
fyrii þessa skriffinna kommúnistanna
að minnast þess í sambandi við allt
skraf sitt um stórbændur og smá-
bændur og „svínaríið" um úthlutun
verðbótafjárins, að kjör bænda ber að
miða við kjör annarra vinnandi stétta.
J^AUN EMBÆTTISMANNA og
kaupsýslufólks eru t. d. ærið mis-
jöfn, ekki síður en bú bændanna.
Ekki er þó annað kunnugt en að full-
ar verðlagsuppbætur séu greiddar á
hæstu launin eigi síður en þau lægstu.
Smiðir og iðnlærðir verkamenn hafa
oftast mun hærra kaup en aðrir
verkamenn, og mun engum þykja
ranglátt. Margir þeirra hafa jafnyel
mun hærri tekjur en meðal bóndi.
Vill nú „Verkamaðurinn", að hætt sé
við að greiða þeim fullar verðlags-
bætur af þeim sökum? Ekki er það
kunnugt, að sósíalistar hafi stungið
upp á að breyta þessu, heldur látið
nægja, að skattalögin jöfnuðu þetta
að vissu marki, en þau ná einnig til
bænda. Kollega „Verkamannsins"
hér, blaðið „Nýi Tíminn“ í Rvík,
nefnir nýlega laun skipstjóra, sem
hafi 6—8 þús. kr. á mánuði, eða 72—
96 þús. kr. á ári, án nokkurs reksturs-
kostnaðar við starfið. Skyldu margir
bændur betur settir? Ekki er heldur
neitt um það vitað, að sósíalistar hafi
nokkuð við það að athuga, að þessir
menn fái fullar verðlagsbætur á kaup
sitt. Þeir hafa meira að segja verzlað
um það á síðasta Alþingi við flokk
stríðsgróðamannanna að fresta af-
greiðslu eignaaukaskatts-frumvarps-
ins í efri deild gegn því, að íhaldið
hjálpaði þeim til þess að koma Þór-
oddi í síldarútvegsnefndina.
JTN SVO heitir það „svínarí“ á máli
þessara „bændavina", ef meðal
bóndi, sem á meira en 87 kindur og 6
nautgripi — en það er talinn meðal
bústofn — fær greiddar verðuppbæt-
ur á innlegg sitt á borð við aðra
bændur, og það enda þótt bú hans sé
þannig til komið, að uppkomin böm
hans hafi haldið tryggð við sveitina
og heimili sitt og unnið áfram í búi
föður síns, í stað þess að flykkjast á
vinnumarkaðinn í bæjum og taka þar
upp samkeppni um hvert vik og snún-
ing við verkamenn þá, sem þar eru
fyrir.
Slík er fyrirhyggja og ráðs-
mennska „hinna réttlátu" — sósíalist-
anna. Svona er umhyggja þeirra fyrir
hag bændanna á litinn inn við beinið!
Akureyri — „útskækill Kaupfé-
lags Eyfirðinga".
AMALL Akureyringur, Valtýr
Stefánsson ritstjóri Morgunblaðs-
ins, ræðir í síðustu „Reykjavíkur-
bréfum" sínum m. a. um fyrirhugaða
áburðarverksmiðju ríkisins og hvar
henni skuli valinn staður. Hefir rit-
stjórinn allt á hornum sér út af því,
að Vilhjálmur Þór landbúnaðarráð-
herra skuli hafa fengið amerískan sér-
fræðing til þess að athuga það mál
frá sjónarmiði hlutlausrar, erlendrar
tækni og verkvísinda. Virðist ritstjór-
inn álíta það eitt hið versta hneyksli,
að leitað skuli í þessu efni út fyrir
hóp þeirra manna, sem ráðið hafa
vinnubrögðunum við hitaveitu
Reykjavíkur, rafveituna þar og
önnur slík fyrirtæki höfuðstaðarins,
sem lofa og prísa meistara sína og
höfunda á svo einkar skýran og ótví-
ræðan hátt, einkum þó þá 'sólarhring-
ana, sem Reykvíkingar skella hæst
tönnum í ylnum frá hitaveitunni og
fá mestar glýjur í augun af allri ljósa-
dýrðinni frá Sogsvirkjuninni! En eink-
um og sér í lagi finnst ritstjóra Morg-
unblaðsins það firn mikil, að það
skuli svo mikið sem hafa hvarflað að
landbúnaðarráðherranum að láta at-
huga staðhætti fyrir slíkan rekstur
annars staðar á landinu en í Reykja-
vík — t. d. hér á Akureyri.
gEGIR um þetta efni orðrétt í
„Reykjavíkurbréfunum11: „------
Hefi eg heyrt, að þeir (þ. e. ameríski
sérfræðingurinn og V. Þór) hafi
brugðið sér til Akureyrar, með það
fyrir augum að finna á því möguleika
(sic!), að hina væntanlegu verk-
smiðju mætti reisa á einhverj-
um útskæklum Kaupfélags Eyfirð-
inga. Rétt eins og sá staður væri mið-
svæðis í framtíðarræktunarsvæðum
landsins".
Mikil er góðfýsi Valtýs og skiln-
ingur á málefnum sinna gömlu heim-
kynna, er hann kallar nú Akureyri og
allt umhverfi hennar „útskækla Kaup-
félags Eyfirðinga!“ Og hlýlega andar
enn höfuðmálgagn Sjálfstæðisflokks-
ins og Reykjavíkurvaldsins í garð
okkar samvinnumanna og annarra1
þeirra, sem í dreifbýlinu búal j
Fimmtudaginn 27. janúar 1944
!
MOÐIR, K0NAr MEYJA
Þjóðleg og ódýr skemmtun.
Til að byrja með, mínar elskanlegu, áttu að
vera 100 gr. af smjöri (smjörlíki) í haframakrón-
unum í síðasta dálki, og munið þið nú það!
Já, það var kvöldvakan, sem bindindismenn
gengust fyrir í síðastliðinni viku, sem ég ætlaði
að minnast lítilsháttar á. Kvöldvökur eru ekkert
nýtt fyrirbrigði í íslenzku þjóðlífi — langt því
frá. Þær eru æfagamlar, en hafa nú um langan
aldur legið í dvala og lítið látið á sér bæra.
Kvöldvaka með sama sniði og tíðkaðist hér í
fyrndinni verður þó aldrei til aftur, af þeirri ein-
földu ástæðu að liðið er liðið, en einskonar eftir-
liking hennar — til minningar um þá gömlu og
horfnu, er hugsanleg.
Bindindismenn hafa nýlega gengizt fyrir tveim
slíkum kvöldvökum í Skjaldborg. S.l. föstudags-
kvöld sátu allir kvöldvökugestir með handavinnu
sína, hlustuðu á fróðlega og skemmtilega lestra
og sungu þess á milli.
„Bjöllurnar“.komu þar og skemmtu með hin-
um ágæta söng sínum, og var allt kvöldið hið
ánægjulegasta.
— Eg vil af sérstökum ástæðum geta þess, að
þessar kvöldvökur eru fyrir alla, jafnt bindindis-
menn og aðra, og þið getið skotið því að mönn-
um ykkar, að þeir séu velkomnir — en handa-
vinnu verða þeir að hafa!
— Er það annars ekki mesti misskilningur að
halda, að handavinna hvers konar sé fyrir kon-
una eingöngu? Mér finnst það næstum sorglegt,
að allflestir karlmenn skuli fara á mis við þá
miklu sköpunargleði, er handiðjunni fylgir.
— En þeir eru nú flestir á öðru máli.
Annars er það ekki handavinnan ein, sem þeim
stendur stuggur af. Sama er að segja um öll verk,
er almennt eru nefnd kvenmannsverk. Ætli þeir
séu hræddir um að þeir verði of kvenlegir í fram-
an? Vitið þið nokkuð um það? —
En þetta var nú útúrdúr. — Takið prjónana
með ykkur, eða aðra handavinnu og reynið næstu
kvöldvöku!
Að síðustu: Haframakrónurnar eru býsna góð-
ar, ef þið gætið þess að nota 100 gr. af smjöri
(smjörlíki) í stað þessara veslings 11 gramma, sem
álpuðust þama af einhverjum misgáningi.
★
Tvær reglur.
Það eru tvær góðar reglur, sem ættu að vera
ritaðar í hjarta sérhvers manns. Trúðu aldrei
neinu illu um nokkurn mann, án þess að hafa
óyggjandi sannanir fyrir því að það sé satt. Og
þótt þær fáist, þá segðu samt ekki öðrum frá því,
nema þú finnir til þess brýna nauðsyn, og guð
hlýði á, meðan þú segir frá.
(H. van Dyke).
★
Leifar af saltfiski.
Af þeim er tekið roðið og beinin, síðan eru
þær látnar í mót, þannig, að annað lagið er fisk-
ur, en hitt þunnur hrísgrjónagrautur (nýsoðinn
eða leifar). Ofan á fiskinn eru látnir hér og hvar
dálitlir smjörbitar. Þetta bakast ljósgult í ofni.
Borið á borð með kartöflum og hrærðu sinjöri
eða rjómasósu.
★
Gerfisilki.
„Ekki er allt gull, sem glóir“,'og ekki er það
allt silki, sem svo er kallað. En gerfisilkið (artifi-
cal silk) líkist mjög alsilki, endist fullt eins vel,
litast jafnvel betur og kostar aðeins helming al-
silkiverðs — en, munið, að það er margfalt minna
skjól í því.
★
>
Dagar mínir eru hraðfleygari
en vefjarskyttan.
(Jobsbók).