Dagur - 18.01.1945, Qupperneq 3

Fimrnrudagur 18, janúar 1945
© A G U R
I
Arni Jónsson á Syðri-A skrifar um:
Hafnarmál Ólafsfjarðar
Sextugur:
Jónas Þorbergsson, útvarpsstjóri
fyrrv. ritstjóri Dags
(Niðurlag).
Eg þekki sjóinn og landtök-
urnar hér, bæði af sjón og
reynslu. Á því sviði er skólastjór-
inn þekkingar- og reynslusnauð-
ur; menntunarhrafl hans og
skáldgáfa koma J:>ar ekki að nein-
um notum. Það er óumdeilan-
legt, að þrautalendingin hér hef-
ir verið og verður við Löngu-
fjöru, þó nálægt sé bústað mín-
um. Enda langt síðan menn
fundu, að nauðsyn var að gera þá
lendingu örugga. Og jafnvel nú
er því hreyft af mörgum, að ekki
verði minni þörf fyrir lendingar-
bæturnar, eftir að höfnin hefir
verið byggð, og er það ekki fjarri
sanni, ef sjósókn og útvegur ætti
eftir að aukast- hér. aftur til
muna, — sem vænta má, — en
það hefir tilfinn^nlega dregist
saman hin síðustu ár. En það
mun þykja kynlegt, — þeim sem
lítið þekkja til, — að höfnin hér
verði ekki hin fullkomnasta
lendingarbót.
Skólastjórinn virðist vilja gera
lítið úr öryggi því, sem sé fyrir
báta hér vestan megin fjarðar-
ins. Enginn neitar því, að hér er
bátum ekki óhætt á hverju sem
gengur. Hitt er þá álíka athuga-
vert, að komið getur fyrir, að
ekki sé með öllu liættulaust að
fara út frá fjöru og að í brimum
á smábátum, til þess að ná mönn-
um í land úr mótorbátum, sem
leita hér lægis. Og eftir að Flóa-
báturinn fór að ganga hér um
tíðlega að vetri til, hefir ferð eft-
ir ferð þurft að taka farþega hér
í land, misjafnlega á sig komna, í
stórum veðrum. ÍJt af þessu hafa
menn sérstaklega fundið, að
þörfin var brýn fyrir bætta lend-
ingu, því fullur smábátur af fiski
er ekki ákjósanlegur farmur í
brirni við stórgrýtta fjöru.
Skólastjórinn minnist á
hvítasunnugarðinn, sumarið
1935, þegar mikill hluti báta-
flotans fór í bendu inn í sand-
inn þarna við kauptúnið, eða
sökk þar niður. Hvað hyggur
skólastjórinn, að slíkt hefði oft
komið fyrir, ef mönnum hefði
ekki gefist tækifæri til þess að
forða bátunum hér vestur undir
í tíma?
Það er fremur sjaldgæft, að
slík áhlaup geri, sem þetta, á
þeim tíma sumars, og menn vör-
uðu sig ekki, enda var ekki svo
slæmt veður um kvöldið, að bú-
ast mætti við, að ófært mundi
orðið út í bátana með morgni.
Aðeins einn formaður var svo
tímanlega að, eða svo djarfhuga,
að hann lagði út og komst í bát
sinn og flutti hingað. Hitt vita
svo allir, að ef bátarnir hefðu
legið hér, hefði ekkert* tjón átt
sér stað. Hér lágu nokkrir þil-
farsbátar, og jafnvel opnar smá-
trillur, og fóru vel með sig.
Þá getur skólastjórinn þess, að
margir bátar séu búnir að fara
á legunni hér að vestan. Já, þeir
eru of margir, þó nú sé orðið
nokkuð langt síðan bátur hefir
farið hér. En við, sem hér búum,
vitum, að meiripartur þeirra
báta, sem töpuðust hér á fyrstu
árum mótorbátaútgerðarinna’*,
fóru vegna ófullkominna legu-
færa.
En vill nú ekki skólastjórinn,
— af því hann hefir mætur á há-
um tolum, — geta sér til um,
hvað mörgum bátum, eða hvað
miklum verðmætum er búið að
forða frá töpum, fyrir það eitt,
að hingað var hægt að flýja?
Vænti eg þess, að skólastjórinn,
— ef hann ber eins mikla um-
hyggju fyrir jjeim, sem um sjó-
inn fara, eins og grein hans virð-
ist bera með sér, — að þegar
hann er kominn í bæjarstjórn-
ina okkar, láti liann ekki lengi
bíða að gangast fyrir því, að full-
gerðar verði lendingarbæturnar
við Löngufjöru, og reyni að
gleyma, eða láti ekki aðra gjalda,
hversu nærri staðurinn er mér.
Þetta 'ætti að vera auðvelt, þar
sem þrír einstaklingar hér hafa
fyrir nokkrum árum byrjað á
verkinu, og varð sá kostnaður
um 15 þúundir króna, hefðu
þeir sjálfsagt haldið áfram, ef
fjárhagur hefði leyft og stríð og
dýrtíð ekki skollið á.
Hið hóflausa skrum skóla-
stjórans um Ólafsfjörð, held eg
hljóti að missa marks, þó í góðri
meiningu sé framsett. Ólafs-
fjörður hefir verið, og er, fremur
harðbýl sveit, snjóajDung og úr-
komusöm, en grasgefin, þegar
fram frá sjónum dregur, í sæmi-
legum sumrum, og sjósókn hefir
verið örðug. En ekki síður er
ástæða til að revna að bæta kosti
Jæss fólks, sem hér hefir tekið sér
búsetu. Manni dettur í hug,
Gabriel í „Vesturförum“ Matthí-
asar við lestur óskapanna. Skóla-
stjórinn hefði átt að rita slíkt á
öðru tungumáli, því að enginn
íslendingur tekur þar mark á.
Á einum stað í grein sinni, —
J)ar sem hann telur, að fáir staðir
á landinu hafi upp á meiri fram-
tíðarmöguleika að bjóða, en Ól-
afsfjörður, hyggur hann, að
mönnum. muni þykja nokkuð
mikið sagt. Eg er ekki frá því.
Eg hefi ekki farið mikið um
þetta land, en þó finnst mér, að
eg hafa komið á marga staði,
sem byggilegri eru en Ólafs-
fjörður, þó eg sé hér fæddur og
uppalinn. Er eg ekki með því að
draga úr réttmætum heiðri Ól-
afsfjarðar, eins og skólastjórinn
orðar það, er hann talar um
Gunnólfsá. Veit eg, að skóla-
stjórinn er ekki lengur í ösku-
stónni — sem honum verður svo
tíðrætt um — og svo mikið hefir
hann farið um býggðir landsins,
þó hann sé nú á síðustu árum
orðinn meira staðbundinn af
umhyggju fyrir embætti sínu, að
eg lteld að hann hljóti að hafa
enn einhverjar öskudrefjar í
augum, ef hann hefir aldrei
komið auga á stað, eða skynjað
hann, sem hefir framtíðarmögu-
leika á borð við Ólafsfjörð. —
Finnst mér tilvalið, að skólastjór-
inn verði gerður landkynningar-
maður. Er það ólíkt veglegra, en
heitið landráðamaður, sem hann
virðist vilja sæma nokkra sveit-
unga sína,
Það að skólastjórinn telur út-
flutning Ólafsfirðinga 3V& mill-
jón að verðmæti, leiði eg hjá
mér, þó ætla mætti að viðauki
ætti sér stað, eins og víðar. Eða
hvað segir Hagstofan um Jiað at-
riði?
Eg vil taka undir með skóla-
stjóra, að það er fagnaðarefni og
lofar góðu, ef Jiað sem búið er að
byggja af höfninni hér, er til
muna undir kostnaðaráætlun.
F.n ekki mun það trúlegt þykja,
Jíeim er þekktu byrjuninaáfyrra
ári, og svo það, sem unnið var í
vor, áður en verkstjórinn kom,
því það var gert af vanefnum —
hvað áhöld snerti — vankunn-
áttu og ófullkominni stjórn, svo
að máttugur er Sveinn Jónsson,
hafi honum tekist að bæta það
allt upp. í þessu sambandi má
geta þess, að hvorugur garðstúf-
urinn er nærri fullgerður.
Viðurkenningin um vinsæld-
ir, verkstjórn og dugnað Sveins
Jónssonar, er í fyllsta máta mak-
leg, og tapar vonandi ekki gildi
sínu fyrir að vera feld inn í allt
J^etta skáldlega skrum og fjálg-
leik.
Eg get ekki gengið fram hjá
Jdví atriði í grein skólastjórans,
að hann telur það svipað óráð,
að höfn verði gerð hér vestan
megin fjarðarins, og að Akur-
eyrarhöfn væri færð undir Hall-
landsbakka. Samlíkingin er dá-
samleg og sýnir, að fleiri geta
farið með fjarstæðu en Kiljan.
En til þess að þóknast skólastjór-
anum, get eg fallist á, að hægara
muni að gera skipalægi við Hall-
landsnes — svo innarlega sem. sá
staður er með Eyjafirði — heldur
en hér við Kleifar, en saman-
burð á Akureyrarhöfn og höfn-
inni við Ólafsfjarðarhorn, leiði
eg hjá mér, aðrir mega draga
ályktun af slíkum málflutningi.
Þó vil eg vekja athygli skólastjór-
ans á því, að jafnvel Akureyri
hefir orðið að láta undan lög-
máli náttúrunnar. Þar sem áður
var þéttbýlast og verzlunarmið-
stöð bæjarins, fækkar húsum og
verzlunin hverfur. Hið mikla og
góða mannvirki innri hafnarkví-
in er nú ónotuð, en miðstöð at-
hafnalífsins er nú flutt að hinni
ágætu höfn innan Oddeyrar, við
Torfunef, og svo er út á Oddeyr-
inni. Og nú er í ráði að byggja
hafnarmannvirki, utan Oddeyr-
ar, innan Glerárósa. Akureyr-
ingar hafa ekki álit á Leirunni
við f jarðarbotninn.
Að lokum þetta: Eg hefi nú
í tugi ára verið fulltrúi sveitunga
minna í hreppsnefnd og skatta-
nefnd, um nokkurra ára bil
sýslunefnd, og um éitt skeið
skólanefnd. Varla hafa störf mín
verið svo fullkomlega af hendi
leyst, að mér sé þess ekki þörf að
góðgjarnari menn, en skólastjór-
inn, leggi þar dóm á. En mjög
glæpsamlega hefir varla verið.
Annars hefðu þeir verið búnir
að leysa mig af fyrir löngu. Og
þegar eg nú lít yfir liðna tíð og
athuga málið, þá staldra eg við,
þar sem eg gerðist stuðningsmað-
pr Sigursteins Magnússonar, er,
Þann 22. þ. m., eða næstk.
mánudag, er Jónas Þorbergsson
útvarpsstjóri sextugur að aldri.
Degi er skylt og ljúft að minn-
ast J. Þ. á þessum tímamótum í
æfi hans og jxakka honum gömul
tynni. Hann var ritstjóri blaðs-
ins frá vordögum 1920 til haust-
daga 1927.
í minningarriti Jdví, er Dagur
gaf út, Jaegar blaðið var 25 ára,
segir svo m. a. um ritstjórastarf
J. Þ. við það:
„Það getur varla orkað tví-
mælis. að ])að hafi verið mikið
iiapp fyrir Dag að njóta starfs-
krafta Jónasar Þorbergssonar
um 7—8 ára skeið. í blaða-
mennskustarfi hans kom það í
ljós, að hann var einn af ritfær-
ustu mönnum landsins, skarpur
í hugsun og orðfimul' í riti.
Þessir rithöfundarkostir hans
orkuðu því, að Dagur várð-undir
lans ritstjórn að áhrifamiklu
blaði á því sviði, er það náði til.
Það gefur að skilja, að í jafn
íarðvítugri flokkaskipun, er hér
var og er enn, hlaut J. Þ. að
lenda í hvössum deilum við and-
stæðingana um málefni og per-
sónur. Lét hann aldrei sinn hlut
þar eftir liggja og var ódeigur
málsvari Framsóknarflokksins og
samvinnufélaganna alla sína rit-
stjórnartíð. Þótti andstæðingum
hans, er hann átti í höggi við,
ekki óhult að búa undir vopn-
um hans.“
Þessi orð um starfshæfni J. Þ.
sem blaðamanns standa í jafn
fullu gildi nú eins og fyrir
tveimur árum, og þó þar mætti
mörgu við bæta, verður þessi
endurtekning látin nægja.
Sjálfum hefir J. Þ. farist svo
orð í fyrrgreindu riti um starf
sitt við Dag:
„Um ritstjórn mína og þátt
minn í gengi Dags ber mér ekki
að dæma. Blaðið hlaut allmjög
aukna útbreiðslu á þeim árum
og átti sinn þátt í sókn flokksins
einkum í þeim landshlutum,
sem það vegna staðhátta hlaut
til yfirsóknar, allt úr Skagafirði
í Múlasýslur. Eg var. þar, í alls-
herjarsókn Framsóknarflokksins,
aðeins í fylkingararmi, ef svo
má að orði komast. — Hitt get
eg vottað, að Dagur átti alhug
minn, að eg lagðist á árar, eftir
því sem orkan leyfði og mér var
óljúft að láta hlut minn við
hvern sem var að skipta.“
Dagur minnist þess enn og
ætíð, hve knálega J. Þ. réri á
„langskipinu" og hve hátt og
djarft hann bar merkið á árun-
um 1920-27.
Jónas Þorbergsson hefir síðan
1930 veitt forstöðu nýrri menn-
ingarstofnun á íslandi og hefir á
þann hátt gerzt brautryðjandi í
mikilvægu alþjóðlegu menning-
armáli. Megi það starf hans auka
hróður hans og halda nafni hans
lengi á lofti.
Dagur flytur hér með Jónasi
hann sótti um æðstu stöðu við
barnaskólann hér. Á því bið eg
afsökunar.
Þorbergssyni innilegustu ham-
ingjuóskir á sextugsafmæli hans
og væntir þess, að hann eigi enn
eftir lengi að starfa þjóð sinni og
ættjörð til sæmdar og vegsauka.
Og alúðarkveðju flytur blaðið
honum fyrir öll gömlu kynnin.
Níræður héraðs-
höfðingi
Guðmundui' Guðmundsson,
fyrrverandi hreppstjóri á Þúfna-
völlúrn í Hörgárdal, verður ní-
ræður á morgun.
Líkamsþrek hans er allmikið
tekið að bila og hann orðinn
rúmfastur fyrir nokkru, en and-
Iegir kraftar hans láta lítt á sjá,
og hann fylgist vel með atburð-
um tímanna, bæði innan lands
og utan. í rúminu unir hann við
lestur bóka og blaða og samræð-
ur við vini og kunningja.
Kona hans, Guðný Loftsdótt-
ir, er nokkrum árum yngri en
maður hennar og svo ern, að
hún getur hjúkrað honum. í júlí
síðastl. áttu þau hjón 60 ára
hjúskaparafmæli og var þeirra
þá minnzt nokkuð í þessu blaði
og æfistörf Guðmundar rakin í
stuttu máli. Vísast til þess, sem
þar var sagt ,og verður það ekki
endurtekið hér. Aðeins skal á
það minnt, að þessi níræði kar-
armaður var fyrrum um langt
skeið einn athafnamesti héraðs-
höfðingi innan Eyjafjarðarsýslu
og í fylkingarbrjósti um flest
framfaramál á því svæði.
Dagur árnar hinu níræða af-
mælisbarni hamingjuríks jefi-
kvölds.
MacArthur
yfirhershöfðingi stjórnar sjálfur
herafla Bandaríkjamanna á Lu-
zon. Hersveitir hans hafa sótt
fram 45 km. í áttina til Manilla,
höfuðborgar Filippseyja, Sigrar
Bandarikjahersins hafa stofnað
til stjórnarkreppu i Tokyo.