Dagur - 12.04.1945, Page 10

10
D AGUR
Fimmtudaginir 12. apríl 1945
Álagning á eign (lausafé):
Á 4 þús. 2 kr.
Á 5 þús. 3 kr.
Á 6 þús. 4 kr.
Á 7 þús. 5 kr.
Á 8 þús. 6 kr.
Á 9 þús. 8 kr.
Á 10 þús. 10 kr.
Á 11-15 þús. 12—25 kr.
Á 16—25 þús. 27—45 kr.
Á 26-50 þús. 2.5%0.
Yfir 50 þús. 3%0.
Á fasteign sé tvö-til þreföld
álagning.
Prósentutölurnar í svigum hjá
tekjuálagningarstiganum merkja
álagningu á síðasta þúsund.
Til skýringar vil eg setja örfá
dæmi. Fyrst álagningu á bændur.
Koma þá til greina 5 stofnar,
sem bera uppi útsvarið.
Fasteignaniat
Bóndi jarðar: Heildartekjur:
A. 5.9 þús. 27.0 þús.
B. 21.5 þús. 5?.4 þús.
lít eg svo á, að þetta séu haldlaus
rök gegn því, að byggja útsvörin
að mestu leyti á skattskyrslum.
Þau eiga fyrst og fremst að mið-
ast við „efni“, og hvar hafa
nefndarmenn aðgang að gögnum
um ,,efni“ manna, ef ekki í skatt-
skýrslum? Og ef þeir þykjast vita
betur en skattskýrslurnar, því þá
ekki að leiðrétta þær og vinna
þannig að því með skattanefnd-
unum að fá rétt framtöl? Getur
nokkur hreppsnefnd lagt hærra á
einhvern gjaldanda, heldur en
framtal hans leyfir, nema færa
sönnur á mál sitt? Og ber henni
þá ekki skylda til að aðvara
skattanefnd? Hið sanna er, að
hvað sem segja má um skýrslurn-
ar, verður ekki komizt hjá að
byggja fyrst og fremst útsvörin á
Fasteign og Hreinar tekjur
verðbréf: Lausafé: 'til álagningar:
5.9 þús. 21.4 iþús. 6.9 þús.
30.0 þús. 61.8 þús. 12.4 þús.
þeim, hvort sem nokkur ákveð-
inn grundvöllur er lagður eða
ekki. Allt annað er út í loftið.
Það er freistandi í sambandi við
þetta að fara út í skattamálin,
skýrslurnar, undanbrögðin og
þann þjóðarvoða, sem fólginn er
í þeim hugsunarhætti, er sífellt
virðist grípa meira og meira um
sig, að refjast við og reyna að
komast undan opinberum gjöld-
um. Verð eg þó að stilla mig um
þetta að sinni, en gefst ef til vill
tækifæri síðar.
Margar fleiri mótbárur hefi eg
orðið var við, en allar virðast
mér þær jafn haldlausar. Sú er
ein, að það sé aldrei hægt að út-
búa kerfi, sem nái yfir hinar
mörgu ástæður, sem til greina
koma. Eg vildi nú raunar heldur
orða þessa mótbáru þannig:
„Það ef ekki hægt að leggja
sanngjarnlega á!“ En eg segi:
Þeir, sem slíku halda fram hafa
gefizt upp við að leysa af hendi
það verkefni, sem þeim hefir
verið falið. En eins og áður er á
drepið, er það enginn dauða-
dómur yfir því að hægt sé að
byggja ú tsvarsálagn ingu á
ákveðnu kerfi, þó að það eigi
ekki við í einstaka tilfelli. Flestir
kannast nú orðið við „sulfa“lyfin
svonefndu. Hver vill kveða upp
dauðadóm yfir þeim.'þótt vitað
sé að þau séu ekki 100% örugg?
Þetta er nú orðið alllangt mál,
og þó liefi eg stiklað svo lauslega
á höfuðdiáttunum, sem eg hefi
frekast séð mér fært, til þess ,að
koma jiesstt fýrir í setn styztu
máli. Eg treysti því að einkum
.þeir, sem um þessi mál hafa fjall-
að víðs vegar í hreppsfélögun-
um, kynni sér jretta mál sem
bezt, gagnrýni Jrað miskunnar-
laust, en lilutlaust, og myndi sér
rökstudda skoðun um Jrað. Taki
[tað f notkun við álagningu út-
svara, ef þeim sýnist það þess
vert.
Mér væri kært að fá í persónu-
legum viðtölum, bréfum eða
hlaðagreinutn bendingar um
jtað, sem virðast kann áfátt eða
órökrétt. Eg met alltaf alla sann-
gjarna gagnrýni, enda er hún
hverju máli aðeins til góðs. Eg er
fús til samvinnti við alla þá ein-
staklinga og hreppsnefndir, er
leggja vilja þessu máli lið. Og ef
svo virðist, að beztu manna yfir-
sýn, að slíkt, kerfi, sem eg héf
Sextugur:
Sigurður Jónsson, Stafa-
felli í Lóni, A.-Skaft.
Sigurður jónsson bóndi á
Stafafelli í Lóni átti sextugsaf-
mæli 22. f. m. Foreldrar hans
voru Jón Jónssonn prófastur á
Stafafelli og Margrét Sigurðar-
dóttir prófasts á Hallormsstað
Gunnarssonar. Var Jón prófast-
ur þjóðkunnur maður, m. a. fyr-
ir ritstörf og rannsóknir á sviði
íslenzkra fræða.
Sigurður fæddist í Bjarnarnesi
í Hornafirði, en fluttist að Stafa-
felli með foreldrum sínum sex
ára gamall, og þeirn stað hefir
hann fyrst og frernst helgað lífs-
starf sitt æ síðan.
Sigurður stuudaði nám í gagn-
fræðaskólanum Flensborg í
Hafnarfirði og útskrifaðistþaðan
1903. Eftir það var hann um
stund við garðyrkjunám í
Reykjavík. Tvítugur að aldri tók
Sigurður við bústjórn hjá föður
sínum að Stafafelli og stóð svo
til 1917, er hann tók búið að
fullu í sínar hendur. Það ár
kvæntist hann Ragnhildi Guð-
mundsdóttur, bónda á Lundum
í Stafholtstungum. Eiga þau tvo
sonu og eina dóttur.
Sigurður er áhugasamur bú-
maður og ber heimili hans glögg
merki Jsess. En þótt *bústörfin á
Stafafelli séu ærið umfangsmikil,
hefir starfssvið Sigurðar ekki tak-
markast við heimilið eitt. Hon-
um hefir verið falið að gegna
mörgum trúnaðarstörfum fyrir
sveit sína og hérað. Harfh hefir
staðið í fremstu röð í félagsmál-
um sveitar sinnar síðustu tutt-
ugu til þrjátíu árin. Hann hefir
átt sæti í stjórn Kaupfélags Aust-
ur-Skaftfellinga frá stofnun þess
1920 og í fasteignamatsnefnd
sýslunnar síðan 1916. Þá var
hann kjörinn fulltrúi á búnaðar-
þing 1938 fyrir Búnaðarsam-
band Austurlands og hefir nú
ennfremur verið skipaður odd-
viti yfirkjörstjórnar í Austur-
Skaftafellssýslu.
Á Stafafelli er fagurt um að
litast og goti undir bú frá nátt-
úrunnar hendi. En sá höfuðstóll,
sem jörðin er, hefir verið dyggi-
lega aukinn og ávaxtaður með
því umbótastarfi, sem hefir verið
unnið að undanförnu. Bærinn
stendur hátt mót suðri og sól og
er sveipaður aðláðandi trjálund-
um, er efla mjög hlýju og fegurð
staðarins. Sýna jrau mannanna
verk jafnvel betur en margt ann-
að, hug og handtök jiess fólks,
hefi lýst, eða sVipað, sé til })ess
fallið að skapa öruggan Starfs-
grundvöll fyrir niðurjöfnunar-
nefndirnar og öryggi fyrir út-
svarsgreiðendurna um réttláta
álagningu, þá heiti eg á sveitar-
stjórnir að vinna að j)ví að það
komizt í framkvæmd, í gegnum
útsvarslögin, reglugerð, eða með
samjrykktum, sem sveitarfélögin
stæðu að. Það er sannfæring mín
að slíkan grundvöll beri að.
leggja, og þess vegna hefi eg lagt
það á mig að rita Jressa grein.
í páskavikunni 1945.
Jónas Pétursson,
Hranastöðum.
sem Jrar hefir verið að verki síð-
ustu áratugina.
Vinir og kunningjar Sigurðar
í Stafafellí vilja færa honum
J)akkir og beztu árnaðaróskir á
Jressum tímamótum í æfi hans.
Páll Þoi'steinsson.
Fyrirspurn:
Herra ritstjóri!
Góðfúslega upplýsið nokkra fáfróða
alþingiskjósendur um eftirfarandi:
1. Er það satt, að samþykkt hafi
verið tillaga í sameinuðu þingi, rétt
fyrir þinglokin, þess efnis, að veita
Siglufjarðarbæ 5 millj. króna viðbót-
arábyrgð vegna rafveitu hans?
En aftur á móti felld tillaga nokkra
þingmanna um, að rannsaka fyrst þá
fjármálaóreiðu, sem á þessu fyrir-
tæki virðist vera?
2. Er það satt, að þeir þingmenn,
sem telja sig fulltrúa fyrir verkalýð-
inn á þingi, hafi greitt atkvæði með
því að ríkast fyrirtækið í landinu
yrði undanþegið öllum sköttum á yf-
irstandandi ári?
3. Er það satt, að hinn nýi og ill-
ræmdi veltuskattur rýri verzlunar-
ágóða fátækra verkamanna, sem eru
í samvinnufélagi og verzla þar? Ef
svo er, hvaða þingmenn samþykktu
hann?
Nokkrir alþin&iskjósendur í Húsavík.
Svör:
1. Þessari spurningu er bezt svarað
með því að birta hér ályktun þá, er
Alþingi gerði um viðbótarábyrgð fyr-
ir Siglufjörð vegna rafveitu. Hún
hljóðar svo:
„Alþingi ályktar að heimila ríkis-
stjórninni að ábyrgjast fyrir hönd
ríkissjóðs viðbótarlán fyrir Siglu-
fjarðarkaustað að upphæð 5 millj.
króna, til að ljúka við virkjun Fljóta-
ár, þó ekki yfir 85% af heildarkostn-
.aði.
Fyrir liggi það álit frá rafmagns-
eftirliti ríkisins, að það telji, að raf-
veitan geti staðið undir lánum þeim,
er ríkissjóður ábyrgist.
Lánið sé til 25 ára, með eigi
hærra en 4% vöxtum og gegn þeim
tryggingum, sem ríkisstjórnin tekur
gildar“.
Felld var breytingartillaga, sem
fram kom, um rannsókn á fjárhags-
ástæðum fyrirtækisins, áður en
ábyrgð væri veitt, en rjkisstjórnin
lýsti því yfir, að hún mundi láta slíka
rannsókn fram fara. Sjá og 2. máls-
grein ályktunarinnar.
2. Já, það er satt. Eimskipafélag ís-
lands var undanþegið öllum sköttum
tii ríkisins og útsvarshlunnindi þess
framlengd um 2 ár. Allir stjórnar-
flokkarnir (Sjálfstæðisfl., Alþýðufl.
og Sósíalistafl.) samþykktu þetta, en
Framsókn bar fram tillögu um, að fé-
lagið mætti greiða skattana með nýj-
um hlutabréfum og gæti þannig notað
allt fjármagn sitt til að auka skipa-
stól sinn, þó það greiddi skatta sem
önnur hlutafélög. Þær tillögur voru
felldar og snerist Framsóknarfl. á
móti málinu.
3. Já, þetta er satt. Veltuskatturinn,
sem kaupfélögin greiða, hlýtur að
koma niður á félagsmönnunum sem
lægri verzlunarágóði en annars hefði
orðið, og þá alveg eins niður á fátæk-
um verkamönnum, sem eru í sam-
vinnufélagi og verzla þar, eins og
á öðrum.
Þeir, sem greiddu atkvæði með
veltuskattinum, voru allir stuðnings-
menn stjórnarinnar í Sjálfstæðis-
flokknum og allir þingmenn Sósial-
istaflokksins, svo og flestir þingmenn
Alþýðufl. (en einhverjir úr þeim
flokki greiddu ekki atkvæði). Allir
þingmenn Framsóknarflokksins
éreiddu atkvæði á móti veltuskattrn-
um.
Ritfregnir
Þessi tímarit hafa nýlega borizt
blaðinu:
„Vorið“, 1. hefti 11. árgangs. Þetta
ársfjórðungsrit þeirra Hannesar J.
Magnússonar og Eiríks Sigurðssonar,
er orðið eitt af vinsælustu timaritum
landsins, þeirra er börn og unglingar
lesa. Þetta 1. hefti 11. árgangsins flyt-
ur m. a. grein um Davíð Stefánsson
og skáldskap hans, og grein um
Kristján Geirmundsson og fuglana
hans, en Kristján er eini íslendingur-
inn, sem leggur stund á að setja upp
fugla og dýr, og er listamaður í sinni
grein. Fylgja greininni margar mynd-
ir. Þá flytur ritið sögur, kvæði, smá-
leiki o. f 1., ætlað bömum og ungling-
um. Frágangur ritsins er ágætur.
„Morgunrí', 2. hefti 25. árg. er
nýkominn út. Flytur ritið að vanda
margar greinar og ritgerðir um dul-
ræna atburði og andleg mál. Má þar
nefna greinamar: „Eftir loftsárásiina“,
„Móðirin fann dóttur sína“, „Merki-
leg, sálræn lækning" o. fl. Ritstj., síra
Jón Auðuns, skrifar þáttinn „Á víð og
dreif“.
„Menntamál", 2. hefti 18. árg. er
nýkomið út. Flytur m. a. þessar grein-
ar: Heimsóknir í skóla, eftir Stefán
Júlíusson, Launamálið á Alþingi,
Barnakennarar á Islandi 1944—1945,
nafnaskrá. Auk þess em fréttir af
kennurum og skólum og aðrir fróð-
leiksmolar í ritinu. Ritstj. er Ólafur
Þ. Kristjánsson.
Opinbert uppboð verður hald-
ið að Lönguhlíð 8. maí n. k.,
kl. 12 á hádegi.
Þar verður selt, e£ viðunandi
boð t'æst, eitthvað af búsáhöld-
’um, 2 kýr, 20-^30 kindur og
el til vill 1 hross. LFppboðsskil-
málar verða birtir á staðnum.
Lönguhlíð, 10. apríl 1945.
Sigtr. Sjgtryggsson.
Rafsuðuplata (tvíhólfa)
til sölu í Hríseyjargötu 17.
, Þessa menn haf aengi nsérstök
Þessa menn hafa engin sérstök
óhöpp hent og framfærslueyrir
fjölskyldu er áður dreginn frá
* tekjum.
Jörð A. er öllu lakari að bygg-
ingum, en talsvert frá vegi og því
erfiðari til búskapar. Hæfilegt
jarðarútsvar 4%0, eða 24 kr. Á
heildartekjur 1.5%0, = 40 kr. Á
fasteign 12 kr. (þreföld lausa-
fjárálagning), á lausafé 38 kr„ á
tekjur 107 kr. Útsvaralls 321 kr.
B. Hefir afbragðs jörð, með
miklurn véltækum flæðiengjum
og er við þjóðbraut. Telst hæfi-
legt jarðarútsvar 10%o, eða 215
kr. Af heildartekjum 79 kr„ af
fasteign 174 kr„ af lausafé 143
kr„ af tekjum 360 kr. Útsvar
971 kr.
Lausafólk: A. hefir 12 þús. í
eign og 5.1 Jrús. í tekjur. Harin
er 70 ára að aldri. Útsvar: af eign
14 kr„ tekjum 53 kr. = 67 kr.
X 70/100 = 4690/100 == 47 kr.
B. hefir 5 þus. í eign og 10,5 þúT
í tekjur, á bezta aldri. Hann fær
3 kr. í eignaútsvar oð 255 kr. í
tekjuútsvar, eða 258 kr. alls.
Vænti eg að þessi dæmi skýri
allmikið, hvernig þetta er í fram-
kvæmd. Eg veit, að ýmsar mót-
bárur koma fram gegn Jiessu
kerfi, sem eg hefi verið að setja
hér fram og skýra. Er það hvort
tveggja, að mér dettur ekki í
hug, að eg hafi raúnverulega
tæmt að skýra þau sjónarmið og
þær „ástæður", sem geta í ein-
staka tilfelli verið til. Þess gerist
heldur ekki Jrörf, því aíteinstaka
tilfelli, eða örfá dæmi, sem koma
l'yrir og kerfi mitt nær ekki yfir,
-geta ekki kóllvarpað því, né
dregið úr gildi Jress á nokkurn
hátt. Hið almenna kemur hér
fyrst og fremst til greina.
Eg geri ráð fyrir að ýmsir, sem
lesa þetta, og hafa fengist við
álagningu útsvara með vakandi
ábyrgðartilfinningu fyrir Jrví, að
leggja sanngjarnlega á, sjái hér
ýmislegt athugavert, eða ekki
fram tekið. Hið fyrsta, sem eg
hefi orðið var við sem mótbáru,
er það, að skattaframtöliri séu
misjafnlega ábyggileg. Og þótt
raunalegt sé að verða að viður-
kenna þetta, þar sem framtelj-
endur rita undir drengskaparyf-
irlýsingu um að skýrslan sé gel in
eftir beztu vitund, þá mun þetta
hafa við nokkuð að styðjast. Þó
Blómalræ, alls konar,
nýkomið.
Maljurlalræ vænfanl.
STJÖRNU-APÓTEK