Dagur - 26.04.1945, Blaðsíða 4

4
B AOUR
Fimmtudaginn 26. apríl 1945
DAGUR
Ritsijóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðslu og innheimtu annast:
Marinó H. Pétursson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 87. — Sími 166.
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonaq
Fimm mínútur yfir
miðnætti.
gEISARINN lagði niður vopnin þegar enn
var stundarfjórðungur til miðnættis. Eg er
hirts vegar maður, sem ekki hættj að berjast fyrr
en klukkan er fimm mínútur yfir tólf.“ Svo
mælti Adolf Hitler eitt sinn. Sagan mun að lík-
indum dæma, að hann hafi efnt þetta lieit. Vissu-
l^ga er komið frarn yfir miðnætti í hinni tilgangs-
lausu hatursbaráttu, sem nazistar heyja nú á eig-
in grund. Sú stund er liðin, að Þýzkaland geti
tekið kostum Bandamanna um skilyrðislausa
uppgjöf. Ríkið er ekki lengur til, sem ein heild.
Stórveldið er gliðnað sundur. Herinn, sem einu
sinni ógnaði allri veröldinni, býr nú í fangabúð-
um Bandamanna, eða undir mosagrónum leið-
um á sléttum Rússlands og ökrum Frakklands.
Leifarnar leita tortímingar í rústum eigin höfuð-
borgar. Aldrei fyrr í sögunni hefir stórveldi liðið
undir lok á Jrennan háltt. — Uppgjöfin 1918 var
þessu gjörólík. Þá tóku stjórnmálamennirnir í
tauminn og reyndu að bjarga því sem bjargað
varð. Uppgjöfin á Ítalíu 1943 var meðjrví sama
marki. En nazistarnir þýzku hafa brennt allar
brýr að baki sér. Öllu er stefnt í gin tortímingar-
innar með hinni æðisgengnu hatursbaráttu. Af-
leiðingarnar eru víðtækar og öfyrirsjáanlegar.
jyjYNDIN, sem dregin er af ástandinu í Þýzka-
landi í erlendum fregnum þessa dagana er
óhugnanl'eg. Gert er ráð fyrir, að þegar síðustu
varnarvirki nazista eru brotin á bak aftur, verði
80—90 milljónir manna innan landamæra þess
ríkis, sem einu sinni var Þýzkaland. Meirihlut-
inn er þýzkur almenningur, hitt stríðsfangar frá
Bandamannaþjóðunum og erlendir verkamenn,
sem nazistar hafa haft í nauðungarvinnu. Þetta
fólk hefst við í rústum borganna. og úti á víða-
vangi. Alla skipulag í stjórn innanlandsmála er
gjörsamlega hrunið í rúst, er Bandamenn her-
nema héruðin. Enginn umboðsmaður ríkisvalds-
ins er til þess að semja um uppgjöf. Engir mynd-
ugir embættismenn eða stjórnmálamenn til þess
að reyna að koma á samvinnu borgaranna um
endurreisn. Engin merki um pólitískan áhuga,
líkt og var á ítalíu. Frétltaritarar lýsa fólkinu sem
auðsveipu, hlýðnu og ráðvilltu. Það er eins og
tólf ára línudans og foringjadýrkun hafi sljóvgað
alla eiginleika til sjálfstæðis og hugsunar af éig-
in hvötum.
J^EIKNUM er nú senn lokið. Það er augljóst, að
í Þýzkalandi verður ekki að ræða um neina
stjórnmálabaráttu á borð við það sem gerzt hefir
í þeim löndum Evrópu, s'em frelsuð hafa verið
undan kúgun nazista. Þar logaði kyndill frelsis
og sjálfstæðrar hugsunar öll þrengingarárin. Af
fregnum þeim, sem nú berast frá Þýzkalandi er
svo að sjá, sem öll slík ljós frá dögum Weimar-
lýðveldisins séu slokknuð fyrir löngu. Á meðan
svo 'er, verður ekki að ræða um stjórnmál í
Þýzkalandi, heldur aðeins stjórn. Það er að vísu
ekki mikil breyting í orð frá því sem var á vel-
maktardögum Hitlers, en þó gjörbreyting í raun.
Nazisminn stefndi b'einlínis að þeirri niðurlæg-
ingu einstaklingsins, sem sjálfstæðrar veru, sem
nú er opinberuð. Stjórn Bandamanna, sú er
koma skal, mun hins vegar miða að ræktun ein-
staklingsins og þeirra hugsjóna, sem lengst hafa
skilað mannkyninu á vegferðinni til*.menningar
og þroska. Þýzka þjóðin verður nú að þræða slóð-
ina til lýðveldisáranna og hefja þaðan gönguna
rrieð öðrum þjóðum. Sú leið verður ekki fljótfar-
in og mun að líkindum taka mörgum sinnum
tólf ár,
SIGURVEGARI Á ÍTALÍU
Myndin er a£ Mark Clark hershöfðingja, yfirmanni herja Bandamanna á Ítalíu.
Herir hans hafa tekið borgina Bologna, sem í 8 mánuði hefir verið í vegi á
sóknarleið Bandanianna til Pósléttunnar, og hersveitir hans eru nú komnar að
Pófljótinu á allbreiðu svæði.
Barnabrek á helgum stað. . .
n KUREYRARKONA“ skrifar
" blaðinu á þessa leið m. a.: „Eg
er víst ein af þeim, sem teknir eru að
gerast gamaldags og fátækir í andan-
um og fylgjast því illa með ýmsum
kenjum hins nýja tíma. Og nú skal eg
segja þér eitt dæmi um það, hversu
illa mér gengur stundum að samlagast
ýmsum þeim nýju siðum, sem nú
virðast vera að ryðja sér til rúms og
eiga e. t. v. eftir að setja svip sinn á
menningarlíf hins nýja þjóðveldis-
tímabils okkar Islendinga. — Sl.
sunnudag gekk eg i kirkju og hlýddi á
guðsþjónustu og fermingarathöfnina,
sem þar fór fram. Eg er vísu ekki sér-
lega tíður kirkjugestur, en þá sjaldan
eg geng í guðshús, ætlast eg til þess,
að eg njóti þar hvíldar og fullkomins
næðis til þess að fylgjast sem allra
bezt með öllu því, sem fram fer.
Einkum hefir mér alltaf þótt hátíð-
legt og hjartnæmt að heyra og sjá
hóp prúðbúinna og siðlátra barna
staðfesta trú sína í viðurvist foreldra
sinna og annarra ættingja, sóknar-
prests og safnaðar. Þetta hefir oftast
áður reynzt mér hrífandi og hátíðleg
stund. Og sannarlega virðast hér öll
skilyrði fyrir hendi til þess, að svo
þ I’ IR viðburðir, sem eru að ger-
ast þessa dagana, eru Jrví
heimssögulegir fyrir fleir^ en
það, að Evrópustyrjöldinni er að
Ijúka er fimm mínútur eru yfir
miðn^etti. Þeir bera með sér
'endalok stórveldis, sem vafasamt
er hvort nokkurn tíma rnuni rísa
V
af grunni í þeirri nrynd. Þeir
boða útför nazismans. Hann
mun aldrei eiga sér upprisu von.
Og síðast en ekki sízt boða þeir
dagrenning eftir langa nótt í lífi
þjóðanna á nteginlandi álfunn-
ar. í San Fransisco sitja „fjöru-
t.íu smáir“ við borð m'eð „fimm
stórum" þessa dagana til þess að
leggja fram sinn skerf að skipan
alþjóðamála er dagur rennur tifc
fulls. Ef til vill verður þýzku
þjciðinni gefinn kostur á því, að
sitja til borðs með hinum fjöru-
tíu þá tímar líða. Smáþjóðirnar
í Evrópu gætu verið henni, og
raunar fleiri jzjóðum, lærimeist-
ari í friðsamlegum samskiptum
og menningarlegri uppbygg-
ingu. Og raunar væri þá betur
en fimm mínútur yfir miðnætti
í málefnum þjóðanna, ef þáð
fordæmi mætti sín einskis.
megi ávallt verða: Guðshúsið er fag-
urt og glæsilegt musteri, sóknarprest-
urinn í fremstu röð virðulegustu pre-
láta þessa lands, hljóðfæraleikur og
kirkjusöngur ágætur og allt eftir
þessu.
JPJN ÖLL ÞESSI ágætu ytri skilyrði
hrukku ekki til á sunnudaginn
var til þess að gera athöfnina slíka
sem eg ætlast til, að hún sé. Þegar eg
kom í kirkjuna — alllöngu fyrir
messubyrjun — voru allir fremstu
bekkirnir þegar fullskipaðir börnum
-—- sumum langt fyrir innan fermingu
— sem voru þar ein síns Iiðs og al-
gerlega eftirlitslaus, að því er-virtist.
Eg efast um, að allt fullorðna fólkið
— jafnvel allir aðstandendur ferm-
ingarbarnanna — hafi fengið sæmileg
sæti, eða jafnvel komizt inn í kirkj-
una, en við þessum aðhaldslausa lýð,
sem hvorki virtist hafa aldur né
þroska, vit né vilja til þess að fylgjast
með því, sem fram fór af nokkurri
alvöru eða eftirtekt, var þó ekki
stuggað. Og í stuttu máli sagt fylgdi
slík ókyrrð og kliður þessari hjörð, að
allur sá hátíðleiki og alvara, sem eg
hafði vænzt við þetta tækifæri, fór
gersamlega út um þúfur fyrir mér a.
m. k. Hálfstálpaður drenghnokki
skálmaði t. d. hvað eftir annað fram
og aftur rétt fyrir framan kórdyrnar,
meðan á sjálfri fermingarathöfninni
stóð. Börnin stóðu upp á strjálingi
ásamt aðstandendum hvers ferming-
arbarns, þegar presturinn staðfesti
þau hvert um sig, settist aftur í miðj-
um klíðum, stóðu up á ný o. s. frv., o.
s. frv. Og verst var þó, að allur þessi
losarabragur og sniðleysi virtist
smita fermingarbörnin sjálf. Sum
þeirra sýndust algerlega ósnortin af
því, sem fram fór, skimuðu og hvim-
uðu í allar áttir í tíma og ótíma og
allt eftir því.
OVONA MA þetta ekki ganga leng-
ur. Þá fer það litla, sem eftir er
af kirkjurækni og virðingu fyrir guðs-
þjónustunni, algerlega forgörðum.
Engum manni — hvorki eldri né
yngri — má haldast uppi að trufla
gúðsþjónustuna. Að mínum dómi
ætti að banna börnum innan ákveð-
ins aldurs að sækja kirkjur nema í
fylgd foreldra sinna eða annarra full-
orðinna, svo að tryggt sé, að þau
•valdi ekki ókyrrð og truflunum að
þarflausu og venjist sjélf á að líta á
kirkjurnar sem hvern annan óvalinn
samkomustað. Það breytir engu, þótt
vitað sé, að vxðar er pottur brotinn í
þessum efnum en hér á Akureyri, og
þó kannske miklu fremur. Mér er t.
d. sagt, að þegar herra biskupinn yfir
Islandi gekk til altaris í dómkirkj-
unni í Reykjavík nú á dögunum, hafi
lítill drengsnáði slegizt í för með hin-
(Framhald á 5. síðu).
Bók um snyrtingu og fleira
FG HEH stundum verið að velta Jrví fyrir mér,
hve aðstæður okkar ungu kvennanna í land-
inu væru margfalt betri og möguleikarnir fleiri,
bæði til náms o. fl„ heldur en mæður okkar og
formæður áttu við að búa.
Mikill fjöldi kvenna situr árlega á skólabekk
og nemur við hinar ýmsu menntastofnanir lands-
ins. — Auk Jiessa er fræðslu, um ýmis mál, er
kvenþjóðina varða, víða að finna, bæði í blöðum
og tímaritum, og síðast en ekki sízt í hinum
margvíslegu bókum, sem stöðugt koma fleiri og
fleiri á markaðinn og eru eingöngu ætlaðar
kvenþjóðinni.
Hér á eg við: matreiðslubækur hvers konar,
útsaumsbækur, bækur um meðferð og hirðingu
ungbarna, bækur um uppeldi barna, um líkams-
rækt og heilsufræði, um snyrtingu, klæðaburð
o. s. frv.
Til þess að hafa sem mest not af slíkum bók-
um, verðum við að kunna að þekkja hismið frá
kjarnanum — tileinka okkur það, sem er hentugt
okkur og heilbrigt, en láta hitt mæta afgangi.
Þessar línur eru ritaðar til þess að minnast lítil-
lega á nýja bók, sem kom fyrir skömmu á mark-
aðinn og er ætluð kvenþjóðinni. — Bók þessi er:
„Aðlaðandi er konan ánægð“, eftir Joan Bennet,
en frú Þórunn Hafstein hefir íslenzkað bókina.
Bókinni er skipt í átta aðalkafla: I. Hvað er að
gerast í heiminum? — II. Aðlaðandi er konan
ánægðari. — III. Fljótleg snyrting er varanleg. —
IV. Kvenþjóðin hefir krafta í kögglum. — V.
Hreinlæti nú á tímum. — VI. Klæðnaðurinn. —
VII. Að geðjast karlmönnum. — VIII. Húsmóð-
urstarfið er margþætt.
Hér er að finna mikið af ágætum leiðbeining-
um. Sérstaklega finnst mér kaflinn um hreinlæti
ágætur, — þó að við verðum, fyrst um sinn, að
láta okkur dreyma um bað á degi hverjum. —
Þá eru ágætar ráðleggingar fyrir feitari konur,
sem prentað er á umbúðir þessa varnings. En ís-
góð ráð um litaval á fötum og meðferð þeirra og
ýmislegt fleira, sem vert er að gefa gaum.
Frú Þórunni Hafstein hefir tekizt ágætlega við
þýðinguna, málið er létt og liðugt og bókin öll
hin læsilegasta. Bókin er prentuð á ágætan papp-
ír og er prýdd fjölda mynda. Bókfellsútgáfan
gefur hana út.
„Aðlaðandi er konan ánægð“ hefir selzt mjög
vel, en það sýnir, að kvenfólkið vill læra þá miklu
list ,að vera aðlaðandi. Og mér dettur í hug,
hvort ekki muni hjálpa til í því námi það, sem
kunningi minn einn sagði við mig á dögunum.
Hann vildi snúa bókarheitinu við: — Ánægð er
konan aðlaðandi. —
„Puella“.
★
^EGNA ÞESS að Jón í Grófinni (í síðasta tölu-
bl. íslendings) var að benda okkur á að nota
íslenzkar vörur — kjötsoð, — langar mig til þess
að'geta þess, að þessi skrif mín um erlend mat-
væli, eru gerð samkvæmt beiðni nokkurra
kvenna, sem eiga óhægt með að átta sig á því,
sem prentað er á umbúðir þessa varning. En ís-
lenzkuna skilja þær, og sé eg því ekki ástæðu til
að skrifa sérstaklega um umrætt kjötsoð. — P.
★
gÓKÓ-DRYKKUR (Ovaltine) þykir mjög heil-
næmur. — Konum, sem hafa börn á brjósti,
er ráðlagt að drekka Ovaltine í mjólk-Jaglega.
Auk bætiefnanna inniheldur Ovaltine mjólk,
sojamjöl, egg, kókó, salt o. fl.
Börnum er gefið Ovalitine, einnig eldra fólki,
sem vill fita sig. — Þrjár teskeiðar of Ovaltine eru
hrærðar út í einum bolla af heitri mjólk (ekki
soðinni) og sykur settur í eftir smiekk. — Einnig
má hafa drykkinn kaldan. Eru þá 3 tesk. hrærðar
út í 1 bolla af ískaldri mjólk, sykur eftir smekk
og síðan er þetta hrist vel í lokaðri krukku, eða
þar til gerðu áhaldi (shaker).
Ovaltine er afbragðs kvölddrykkur.