Dagur - 26.04.1945, Blaðsíða 3

Fimmtudaginn 26. apríl 1945
D AGUR
3
Jónas Jónsson alþm. sextugur
Jónas Jónsson alþingismaður
er sextugur 1. maí næstk. Það
finnst tvítugum manni, heiman-
að séð, hár aldur. En hver er
gamall og hver ungur? Einhver
merkur maður sagði nýlega, að
Churchill væri yngsti maður
Bretlands í þess orð beztu merk-
ingu, og þó er hann kominn yfir
sjötugt.
Aldurinn virðist lengi vel ekki
'fara eftir árum, ef svo mætti að
orði komast, heldur meira eftir
áhuga mannsins fyrir viðfangs-
efnum lífsins.
Eg var nýlega um tíma á heim-
ili Jónasar Jónssonar, og get sagt
þær fréttir, að hann virðist enn
vera á bezta aldri. Hann vinnur
að ritstörfum eins og hamhleypa.
Er glaður og gamansamur í við-
ræðu á þann hátt, sem sá einn
getur verið, er hefir rnikinn
næmleik og lífsáhuga. Hann er
umhyggjusamur konu sinni eins
og þau væru nýlega gift. Nærgæt-
inn við fjögra ára dótturson sinn
eins og góður leikbróðir. Tillits-
samur við vini sína og minnugur
á þeirra þarfir.----
Það er aðdáunarvert, að hinn
mikli bardagamaður, Jónas Jóns-
son, sem. úti á vígvöllum þjóð-
málanna hefir ianga æfi háð
harðar orrustur við Filistea og
ýmiss konar hjátrúarher, skuli
geta verið þessi glaði, nærgætni
og mildi maður heima.
Skáldið segir:
„Minna reynir styrk hins sterka
stuttur dauði og þyrnikrans,
heldur en margra ára æfi
eydd í stríð við hjátrú lands,
róg og illvild---“. 'V
Það þarf rnikinn „hjartaþrótt"
(orð úr sama kvæði), til þess að
standast þvílíkar þrekraunir
„margra ára æfi“, eigi ver en
Jónas Jónsson hefir gert, og
heimilislíf hans ber fagurt vitni
um.
Sumir menn sigra út á við, en
bíða ósigur í sjálfum sér heima.
Jónas Jónsson hefir marga sigra
unnið um dagana, — og þennan
mikla heimasigur Hka.
Eg minnist þess, er eg var ungl-
ingur og-heyrði nágranna minn,
roskinn bónda, sem venjulega
var mjög þögull og fálátur, segja
eftir lestur nýútkominnar grein-
ar, sem Jónas Jónsson hafði ritað
um Filistea þjóðfélagsins í blað
ungmennafélaganna, Skinfaxa:
„Þarna hefir ísland eignast af-
burðamann, og það kemur sér
vel, því að þjóðin þarf hans
með.“
Þessi orð bóndans voru sann-
mæli. Jónas Jónsson reyndist af-
burðamaður, sem landinu og
þjóðinni kom vel að eignast.
Snilldargáfur hans, hugsjónir,
hugkvæmni, áræði, dugnaður —
án þess að krefjast fjármuna að
launum — hlífðarleysi í sókn og
karlmennska sú, sem „heiðrar
aldrei skálkinn, til þess að hann
skaði ekki“, ásamt fórnfýsinni að
eyða æfi í stríð við hjátrú, róg og
illvild — voru allt höfuðkostir
eins og á stóð, enda flest sígildir
mannkostir.
Ungmennafélögin og áhrif
þeirra efldust fyrir mátt frábærs
penna hans.
Og hann hélt áfram út í þjóð-
málabaráttuna. ' Þar tilkynnti
hann dögun svo sterklega, að
ómennskir urðu hræddir, —
slepptu tökum á fé ekkna og
munaðarlausra og mörgu öðru
rangfengnu — gerðust menn, ef
þeir gátu; flýðu ella eða urðu að
steinum.
Hann ýtti kröftuglega við
mönnum ,er sváfu og blés þeim í
brjóst sterkum áhuga fyrir hin-
um nýja degi; — jafnvel rosknir,
fálátir menn hrifust með, eins
og granni minn.
Hann leysti umbótaöflin úr
læðingi og kom þjóðlífinu í
hreyfingu, sem borið hefir þjóð-
ina lengra fram á leið á stuttum
tíma en nokkur önnur.
Meðan hann var ráðherra
mátti segja, að hann plægði án
afláts holt og móa þjóðlífsins og
skeytti því engu, þó að ýldi í
feysknum tágum holtanna eða
murraði í móunum. Skar fram
fúamýrarnar og lét ekki á sig fá,
heldur gladdist, þegar fúinn
bannsöng hann. Allt skyldi vaxa
nýjum, sterkum gróðri og þjóð-
legum. Og hann sáði til þess
gróðurs.
Var þá ekki von, að hann risi
mjög öndverður gegn mönnum
„hjátrúarinnar", þegar þeir
komu með rússneska steppufræ-
ið, til þess að sá því í íslenzku
vorlöndin, sem plógur lians
hafði rist?
„Hjátrúarmennirnir“ segja, að
hann hafi komizt í mótsögn við
sjálfan sig, þegar hann reis gegn
þeim. En það er mikill misskiln-
ingur eða tilraun til blekkingar.
Góður -sáðmaður velur sæði, og
ver land sitt fyrir slæmu sæði og
ónothæfu. Það gerir hann með
því meiri alvöru og kraft sem
hann er meiri fyrir sér og full-
komnari gróðurvaldur..
Framsóknin er góð, en hún á
ekkert skylt við feigðarflan.
Gegn feigðarflani hlýtur hún að
rísa. Fyrir það verður hún
hvorki að íhaldi, né kemst að
neinu leyti í mótsögn við sjálfa
sig.
Við njótum þeirra gæða, sem
þjóðfélagið veitir okkur, án þess
venjulega að gera okkur þess
grein, að þjóðfélagið láti þau í
té, — hvað þá, að við hugleiðum
hvaða maður eða menn hafi átt
þýðingarmestan þátt í að koma á
veitingu gæðanna.
Það væri gaman, ef hinn fyrsta
maí næstkomandi — daginn, sem
Jónas Jónsson verður sextugur,
— yrði öllum íslendingum ljóst,
þó að ekki væri nema stundar-
korn, hversu rnikið það er, sem
þjóðfélagið veitir, og hve furðu-
lega margt og mikilsvert í því
efni er Jónasi Jónssyni beint eða
óbeint að þakka.
Við þá vitneskju mundi áreið-
anlega mörgum frómum þráles-
anda Sjálfstæðis- og Kommún-
ista-blaðanna bregða í brún, svo
vanir eru þeir róginum í garð
þessa stórvirka manns.
Þeir mundu verða hissa að sjá,
að það er ekki hægt að ferðast í
bifreið um landið, án þess að
vera á vegum J. J. — Ekki hægt
að bregða sér milli hafna með
ríkisskipum, nema taka fari hjá
J. J. Ekki hægt að ganga í héraðs
skóla eða Menntaskólann á Ak
ureyri, nema komast í þakklæt-
isskuld við J. J. Ekki hægt að
verzla í S. í. S.-félagi, nema verða
skjólstæðingur samvinnufröm-
uðsins J. J. Ekki viðlit, að dást
að gildi sundhallarinnár
Reykjavík fyrir Reykvíkinga,
nema að lofa með því verk J. J.
Ekki unnt að gleðjast yfir bætt-
um húsakosti sveitanna, einka
símum í sveit og stórfeldum
jarðabótum yfirleitt, nema njóta
um leið áhrif J. J. á þær fram-
kvæmdir; Og það, sem hinum
frómu sálum kynni að þykja
ennþá undarlegra: Ekki hægt að
leðjast yfir því, að verkamanna-
bústaðirnir í Austurbænum í
Reykjavík eru ekki í lægðinni
hjá Gasstöðinni, heldur á einum
allra sólríkasta stað bæjarins,
nema viðurkenna. með því
áhrifamátt og umhyggjusemi J.
J. Ekki hægt að fagna landhelg-
isfriði, án þess að J. J. veiti þar
nokkurn fögnuð. Ekki hægt að
ræða sögulega um bætt réttarfar
og embættisrekstur í landinu, án
ress að minnast .vasklegra að-
gerða J. J., þegar hann \ ar dórns-
málaráðherra.
Þannig mætti lengi halda
ifram. Sagnaritarar framtíðar-
innar fá á þessum leiðum mikið
verkelni. J. J. mun verða þeim
efni doktorsritgerða.
Nú er allmikil gleði hjá and-
stæðingum Jónasar Jónssonar yf-
ir því, að misklíð sé á milli Joessa
sextuga foringja og þeirra, sern
skipa aðalstjórn Framsóknar-
flokksins. En sú gleði hlýtur að
verða skammvinn.
Eins og Churchill á tímum
hins falska friðar hvatti brezku
þjóðina til Jress að hervæðast og
búa sig.undir óhjákvæmilegt stríð
við Þjóðverja, þannig hvetur
Jónas Jónsson alla þjóðholla ís-
lendinga ,-til þess að vera á verði
og fylkja liði gegn þeirri meira
og minna dulbúna, erlendu yfir
ráða-stefnu, kommúnismanum,
sem vofir yfir landinu og endur-
heimtu frelsi þess, og er búin —
fyrir chamberlainslegan hugsun-
arhátt alltof margra landsmanna
— að leggja undir sig nokkurn
hluta af stjórn landsins.
Von þeirrar stjórnmálagleði,
sem byggð er á því, að þetta
valdi ágreiningi milli Jónasar
Jónssonar og framsóknar- og
samvinnumanna, er falsvon.
Síðustu atburðir stjórnmál
anna hafa sannað, að ekkert, sem
máli skiptir — eða má skipta
máli — ber á milli Jónasar Jóns
sonar og þeirra manna, sem
skipa forsæti Framsóknarflokks'
ins. Misklíðin hlýtur því að falla
niður og fullt samstarf að hefjast
á ný milli hans og flokksins um
hið stóra og göfuga verkefni:
vemdun þjóðfrelsisins.
í því samstarfi getur hinn
ennþá ungi og sterki, áhuga- og
afkasta-maður, Jónas Jónsson,
unnið ný stórvirki fyrir þjóð
sína. „Það kemur sér vel — þjóð
in þarf hans með“ eins og fyrr.
í sambandi við sextugsafmæl
ið óska eg honum þeirrar ham
ingju — og allrar hamingju — og
þakka honum unnin afrek.
Kar*l Kristjánsson.
Auglýsið í „Degi”

Eftir Krímráðstefnuna.
Miklar umræður hafa að und-
anförnu farið fram í brezkum oi>
o
amerískum blöðum um Yalta-
ákvarðanirnar svonefndu, en
það eru þær ákvarðanir sem
teknar voru á ráðstefnu
Churchills, Roosevelts og Stalins
í Yalta á Krímskaga. í þessum
umræðum hafa ýms ákvæði
Yalta-yfirlýsingarinnar skýrst,
og fer hér á eftir yfirlit um þau
atriði, sem fram Itafa komið í
þessum umræðum:
Þýzkaland.
Þótt sá þáttur yfirlýsingarinn-
ar, sem fjallaði um Þýzkaland
hafa látið mörgum spurningum
um J^að vandamál ósvarað er tal-
ið, að samkomulag hafi orðið
um öll meiriháttar atriði. Það er
t. d. talið fullvíst, að hið nýja
Þýzkaland fái ekki að halda iðn-
iðarhéruðunum við Rín né
heldur Efri-Slésíu. Líklegast er
talið, að Rínarlöndin verði
>erð að sérstöku ríki, sjálfstæðu
í orði kveðnu, en undír eftirliti
Vestinveldanna. Þessi skilnaður
Rínarlandanna frá Þýzkalandi
verður sennilega algjör, ekki að-
eins stjórnmálalega heldur og
fjárhags- og viðskiptalega. Rínar-
löndin verða látin hafa eigin
^jaldeyri og tollaákvæði sett með
það fyrir augum ,að samlaga við-
skipti landsins hagkerfum Vest-
urveldanna. Efri-Slésía verður
aftur á móti ekki gerð að sér-
stöku ríki, heldur verður það
hérað innlimað í Pólland, ásamt
Austur-Prússlandi.
Áhrifasvæðin.
Yalta-yfirlýsingin er skilin svo,
að dregið hafi yerið úr ákvæðum
Teheran-samkomulagsins um
,,áhrifasvæði“, það er að segja, að
samkomulag hafi orðið um að"
hverfa að mestu frá ábyrgð hvers
einstaks stórveldis á vissum ríkj-
um eða svæðum álfunnar. í þess
stað er ætlað, að stórveldin þrjú
hafi samið um ,að taka sameigin-
lega ákvörðun ef um meiriháttar
stjórnmálakreppur er að ræða í
hinum ýmsu löndum. Mikilvægi
þessa má sjá með því að skoða
það í ljósi grísku atburðanna.
Rússar töldu sig „hlutlausa" í
deilunni, en Bandaríkjamenn
voru allharðir gagnrýnendur
Breta. Samkvæmt þessum skiln-
ingi á Yalta-yfirlýsingunni
mundu stórveldin taka sameig-
inlega afstöðu til slíkra atburða
í framtíðinni og gera sameigin-
legar ráðstafanir.
Skaðabætur.
Talið er, að algjört samkomu-
lag hafi orðið í Yalta um stríðs-
skaðabætur. Yfirleitt munu Jrær
síður verða í formi flutnings
verksmiðja og fólks til Rússlands
en flutnings varnings frá þýzk-
um iðnaði til Rússlands. Rússar
munu hafa forgangsrétt að skaða-
bótunum og talið er fullvíst að
þýzkur iðnaður, bæði í vestri og
austri, muni starfa fyrir Rússa.
Hins vegar mun ákveðin tími
(Framhald á 6. síðu).