Dagur - 18.10.1945, Blaðsíða 4

4
ÐAGUR
Fimmtudaginn 18. október 1945
DAGUR
Ritotjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðslu og innheimtu crnnast:
Marinó H. Pétursson.
Skrifstofa í Hafnarstraeti 87. — Sími 166.
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonar.
»Ólíkt höfumst við að«.
J^ÁGRANNAÞJÓÐIR OKKAR í Evrópu eru
nú sem óðast að gera upp reikningana við þá
landa sína, sem voru svo ógæfusamir og sein-
heppnir að snúast á sveif með innrásarherjunum
og ganga erinda ofbeldissinnanna í hvívetna.strax
og þeim gafst tækifæri til að sýna trú sína á kenni-
setningar einræðisins og þjónustuvilja sinn við
handhafa þess í verki. Daglega að kalla berast nú
fregnir um þunga sektardóma, líflát eða æfilanga
fangelsisvist, sem kveðnir eru upp yfir landráða-
mönnunum, Kvistlingunum og nazistavinunum,
sem svikið hafa málstað föðurlands síns og sett
svartan blett á söguskjöld þjóðar sinnar á örlaga-
tímum liðinna styrjaldarára. Ýmsir hinna víðsýn-
ustu og umburðarlyndustu mannvina hafa að
vísu livatt til þess, að þjóðirnar sýni fullt hóf og
stillingu við úthlutun refsinganna, og jafnvel
mælt gegn því, að dauðadómar verði aftur í lög
teknir. En enginn réttsýnn maður mun hins veg-
ar treystast til að mæla með því, að hinum brot-
legu verði sýnd nokkur linkind um hæfileg viður-
lög og ábyrgð óverjandi og háskalegra afglapa.
jLENZKU ÞJÓÐINNI var hlíft við innrás of-
beldismannanna, og innlendu Kvislingaefnun-
um okkar gafst þannig aldrei færi á að sýna trú
sína og ,,hugsjón“ í verki. En engum gat dulizt
hvers var að vænta — ef tækifæri gæfist til land-
ráða — af þeim mönnum, sem háværastir voru um
aðdáun sína á nazistum og a^dúð sína í garð
Bandamanna, þegar dapurlegast horfði fyrir Vest-
urveldunum, en herskarar Hitlers hins vegar í
óðastri framsókn á öllum vígstöðvum. Þeir fóru
þá sannarlega ekki í neina launkofa með þessar
skoðanir sínar, þótt þeir sverji ákaft fyrir þær nú
órðið, a. m. k. þeir, sem blauðastir eru og mestu
klókindamenn. Nazistafélög voru stofnuð og
stefnumál og vígorð Húnanna mjög í heiðri höfð
meðal ýmissa íslendinga í þann tíma. Þetta er
ekkert launungarmál og þýðir ekki fyriV það að
þræta. „Dyggð“ þessara manna er því helzt sú, að
ljósmyndin af smán þeirra hefir aldrei verið fram-
kölluð í ljósi harmsögulegra atburða á sama hátt
og innræti hinna erlendu sálufélaga þeirra var af-
hjúpað á örlagastundum.
“ylÐ ÍSLENDINGAR erum svo umburðarlynd-
ir og seinþreyttir til vandræða, að enginn
mun láta sér detta í hug að heimta sams konar
dóma yfir þessum mönnum eins og þá, sem
kveðnir eru nú upp yfir skoðanabræðrum þeirra
í nágrannalöndunum. Þeir munu vissulega látnir
sitja í friði að sínu, og er ekki um það að sakast,
því að forlögin — en ekki fríviljinn — hlífði þeim
þó við að gerast opinberir landráðamenn. En hins
höfðu menn vænzt, að þeir kynnu sjálfir a£5
skammast sín að því marki, að þeir reyndu ekki
framar að gerast áhrifamenn og leiðtogar landa
sinna í félagslegum efnum. A. m. k. mun þjóðin
hafa treyst því, að ábyrgir þjóðmálaflokkar hlífð-
ust við að hafa þá aftur á oddinum eða sæktust
eftir hugleiðingum þeirra um opinber mál til
þess að skreyta með þeim dálka höfuðmálgagna
sinna. En þessi von virðist ætla að reynast fávís-
- legt oftraust. Síðasta tbl. íslendings flutti t. d.
ádrépu um félagsmál, er merkt var Sv. G., og
munu allir bæjarbúar vita, hver foringja „Skjald-
borgarinnar" sálugu á það fangamark, enda sver
ritsmíð þessi sig mjög í hina andlegu föðurætt
sína að öðru leyti. Og „Morgunblaðið" hefir að
undanförnu flutt hverja svívirðingargreinina
annarri verri í garð bænda eftir annan þressara
höfðingja, Pál Kólka lækni. Og í ritstjórnargrein
SIGURVEGARAR í KÍNA
Myndin sýnir Chiang-Kai-Shek, leiðtoga Kínverja, og Chennault
hershöfðingja, yfirmann hinssameinaðaamerísk-kínverska flughers,
er Japanar gáfust upp. Báðir þessir menn áttu mikinn þátt í sigrin-
um yfir Japönum.
Þar sem neyðin ríkir.
gVO ER AÐ SJÁ af fregnum, sem
borizt hafa hingað frá Noregi, að
neyðarástandið þar sé ennþá alvar-
legra en ætla mátti af fyrri fregnum,
einkum í norðanverðu landinu. Til
dæmis um það er eftirfarandi grein-
arkorn, sem nýlega birtist í norsku
blaði. Höfundurinn er norsk sjó-
mannskona, sem á heima á eyjunni
Fröya. Hún segir svo:
— Hér á Fröya hefir lengi verið bú-
izt við sendingu af hinum góðu gjöf-
um, sem borizt hafa hingað til lands.
Ennþá hefir þó ekkert af þeim komið
hingað og kynni okkar af þeim verða
líklega þau ein, að hafa heyrt um þær
getið.
Oneitanlega er þó þörf fyrir þær
hér, þótt ekki væri nema handa börn-
unum. Þau þurfa föt og skó eigi síður
en börft annars staðar, og það því
fremur, sem hér þarf að flytja þau í
róðrarbátum kvölds og morgna úr
skóla og í. Þar að auki þurfa þau að
ganga hálfa klukkustund hvora leið.
Það mundi áreiðanlega verða fögnuð-
ur á fiskimannaheimilunum hér, sem
mörg eru óhituð, en eiga hóp af klæð-
lausum börnum, ef eitthvað af fyrr-
nefndum gjöfum kæmi hingað.
Og svo eru það karlmennirnir, sem
þurfa að sækja sjóinn, hvernig sem
viðrar og koma oftast holdvotir heim.
Fæstir eiga föt til skipta.
Að síðustu vil eg geta þess, að eitt
af mínum börnum varð, ásamt fleir-
um, af skólavist síðastliðinn vetur
sökum skóleysis. —
þETTA VORU ORÐ norsku sjó-
mannskonunnar á Fröya. Fleiri
greinar þessu likar hafa birzt í norsk-
um blöðum að undanförnu. Gjafirnar,
sem bárust, hafa hvergi nærri hrokkið
til þess að bæta úr neyð allra. Svo er
að sjá, sem engin vefnaðarvara, hvaða
nafni sem nefnist hafi verið fáanleg
' víða í Noregi undanfarin ár. Má því
geta nærri hvernig ástandið er orðið
og nú fer vetur í hönd. Hér er um
skort að ræða, sem við Islendingar
j þekkjum sem betur fer ekki i okkar
landi, nema í annálum. Islendingar
■ hafa gefið rausnarlega til bágstaddra
frændþjóða að undanförnu. En gott
væri, ef þeir sem eiga skó og fatnað,
sem þeir ekki nota, vildu liðsinna
þessu fólki. Allir, sem lesa grein sjó-
j mannskonunnar skilja, að sú hjálp
þarf ekki að vera mikilfengleg, sem
1 vel yrði þegin á því heimili. Þeir, sem
vilja styrkja sjómartnaheimilin á
Fröya á þennan hátt geta komiö éjaia-
pökkum sínum i Vefnaðarvörudeild
KEA. Verða þeir sendir með fyrstu
ferð er fellur.
Gleymum ekki löndum okkar!
þESSI LÝSING um skortinn i Fröya
gæti átt við marga staði í Evrópu
um þessar mundir. Víða í Mið-Evrópu
þjáist fólk af matvælaskorti og klæð-
leysi. Þar búa enn nokkrir Islending-
ar, sem einhverra hluta vegna geta
ekki komið heim. Rauði krossinn
gengst fyrir fjársöfnun þeim til handa.
Undirtektir almennings hafa verið
undarlega daufar til þessa. Lítið fé
hefir safnast og engan veginn nægi-
legt til þess .að standa straum af
þeirri líknarstarfsemi, sem fyrirhuguð
(Framhald á 5. síðu).
Húsmæðraskóli á Akureyri
Eg rumskaði snemma í morgun við það, að
sunnangolan feykti upp glugganum mínum. Eg
skreiddist fram úr til þess að krækja glugganum,
en er eg leit út glaðvaknaði eg öll, þvr að við mér
blöstu ljós — mörg ljós og mikil birta frá hinum
nýja húsmæðraskóla við Þórunnarstræti, sem nú
er fullger og um þær mundir að hefja starf. Þetta
nýja, glæsilega hús fannst mér breiða út faðminn
þarna í morgunblænum og bjóða velkomnar ung-
ar dætur bæjarins: „Hér er eg þá loksins kominn
til ykkar. Gjörið þið svo vel.“
Sannarlega er það mikill menningarauki fyrir
Jjennan bæ, að hafa eignazt húsmæðraskóla, og
eiga konur þær, er að málinu hafa unnið með svo
glæsilegum árangri, miklar þakkir og hrós.skilið.
Ekki þykir mér ólíklegt að 13. okt. 1945 eigi
eftir að verða merkisdagur í skólasögu bæjarins.
Þá er í fyrsta sinn settur húsmæðraskóli á Akur-
eyri. — Því miður var Jressi skólasetning ekki með
jafn miklum hátíðablæ og glæsileik, eins og hún
í rauninni hefði átt að verá. Eg held að hún hafi
gjörsamlega farið fram hjá miklum hluta bæjar-
búa. Það hefir oft verið minna tilefni til að draga
fána að hún og Jteyta lúðra en hér um ræðir, og
oft liafa kórfélög bæjarins og kennimenn látið til
sín lieyra við ómerkari athafnir, en Jreim sem hér
ráða málum hefir sennilega Jjótt hlýða að þetta
færi allt fram með ró og spekt, og að yfirlætis-
leysi myndi farsælla upphaf. Þetta kann rétt að
vera, þó að ýmsir hefðu óskað það öðruvísi —
það verður ekki gert svo öllum líki — og um
smekkinn verður Jteldur ekki deilt.
Við hinn nýja húsmæðraskóla eru bundnar
glæsilegar vonir. Hann má ekki verða eftirbátur
annarra húsmæðraskóla, heldur þvert á móti þarf
hann að verða framarlega í þfeim flokki.entilþess
að svo geti orðið, þurfa allir bæjarbúa að sýna
honum virðing og veit aðstoð eftir föngum. —
Það er ósk mín og von að hinn nýi húsmæðra-
skóli megi verða sannur skóli, heimili menningar
og mennta. „Puella“.
bætir blaðið nýlega miklu lofi
við fyrra siðferði.vottorð hins
,,fræga“ manns. Líklegast er.þó
að læknirinn hafi sjálfur ritað
grein þessa, nafnlaust, því að
orðbragðið virðist honum líkast.
Pólitískir andstæðingar hans eru
þar kallaðir „sjálfhælin og ill-
málg skauð“, „rógsnatar" með
„öll klækimennskunnar vopn á
lofti“, enda hafi þeir „að lífsstarfi
að flytja þjóðinni róg og lýgi",
flokkur þeirra sé haldinn „hol-
gröfnum eiturkýlum“ og „hug-
leysið, ræfildómurinn og skít-
mennskan" sétr ófrávíkjanlegir
fylginautar“ hans, o. s. frv. í
þessum dúr!
J7NGINN GETUR EFAST um
það, hvaða lífsstefna muni
hafa kennt Kolka lækni svo
„mál að vanda“, né heldur, hvað-
an honum muni kominn sá
„kraftur orða, meginkynngi og
myndagnótt", sem bregður hér
svo skýru ljósi yfir menningar-
ástand Jiessarar persónu. Hitt
orkar þá heldur ekki tvímælis,
hvílík virðing lesendum „íslend-
ings“ og ,,Morgunblaðsins“ er
| með því gerð, að þeir skuli að
jafnaði fóðraðir á hunangi því,
! sem drýpur úr penna þeirra
; Kolka á Blönduósi, Svavars
bankastjóra og annarra slíkra
,,foringja“-efna íslenzku Jijóðar-
innar, sem vafalaust hefðu komið
; hér rnjög við sögu, ef örlögin
hefðu aðeins leyft þeim að sína
hina einlægu trú sína og þjón-
ustuvilja í verki. En myndi þjóð-
inni annars þykja það of hörð
refsing, þótt þessir menn væru
dæmdir úr leik í hinu pólitíska
lífi hennar, en héldu öllu sínu í
friði að öðru leyti?
Margir eigin-
menn og unnustar
hafa gaman af að
halda í hespu fyrir
konur sínar eða
kannske fremur
konuefnin!
Blessaðar notið
ykkur það!
★
Ljáðu mér eyra!
Þú hefir ákaflega gott af að morgunsólin skíni
á þig, en mjólkin þín hefir ekki eins gott af því.
Þú safnar í Jtig vitamínum, en mjólkin glatar
bæði C- og G-vitamínum. Ef þú þarft að láta
mjólkina standa úti, þá gættu þess að flöskurnar
séu í forsælu.
★
Púðursykur á til að harðna og hlaupa í leiðin-
lega köggla. — Þetta má koma í veg fyrir með því
að láta brauðsneið ofan í sykurílátið, eða epla-
bita, sem vafnir eru innan í vaxborinn pappír.
★
Öll mjólkurílát og ílát, sem egg hafa verið
borðuð af eða nreð, skal ávallt þvo fyrst úr köldu
vatni og síðar heitu. Heita vatnið festir eggin og
mjólkina á ílátunum. Notið því kalt vatn fyrst. —
Skolið mjólkurbrúsann úr tveim köldum vötn-
um, áður en þið notið heka vatnið.
★
Lengi staðið kaffi er léleg
■■■■■■ii y hressing.
Þ. Þ. Þ.