Dagur - 25.01.1946, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Föstudaginn 25. janúar 1946
Margt er skylt með valdhöfum Rúss- Fiskisaga Svavars Guðmundssonar
lands og stjóm Ólafs Iliors
Það er ekki einungis að nú-
verandi ríkisstjórn Olafs Thors
hafi lært það af rússneskum vald-
höfum að líta á stjórnarandstöðu
sem glæp eins og vikið var að í
síðasta blaði, heldur kemur þar
ýmislegt l'leira til greina.
Arthur Koestler skýrir skil-
merkilega frá því í bók sinni um
Rússland og færir gild rök fyrir,
að valdhafar Rússlands skipti um
skoðanir frá degi til dags eftir
því, sem þeim hjóði við að hori'a,
og afneiti því með fyrirlitningu
í dag, sem þeir í gær töldu lieil-
agan sannleika.
Auðvitað hafa íslenzku komm-
únistarnir alltaf verið á þönum
eftir hinum sískiptilegu ,,línum“
frá Rússlandi, svo sem hvert þeir
ættu að vera tækifærissinnaðir
eða ekki, en það eru fleiri en
kommúnistar, sem farið hafa líkt
að. Þarf ekki lengra að leita en
til Olafs Thors og flokks hans
um snögg skoðanaskipti að hætti
rúsnesku valdhafanna. Það var
víst árið 1942 að Ólafur Thois
sagði í þingræðu:
,,I öllum siðmenningarlönd-
um er nú háð hörð barátta gegn
dýrtíðinni. Og alls staðar er
þeirri herlerð hagað á sama hátt.
Allir stefna árásum á sömu tvo
höfuðóvini, hækkun kaupgjalds
og hækkun afurðaverðs. Hvers
vegna? Það er vegna þess, að allir
hafa fyrir löngu gert sér ljóst, að
það er þeta tvennt, kaupgjaldið
og afurðaverðið, sem skapar
verðbólguna."
Ennfremur sagði Ól. Th.:
En sá, sem berst fyrir dýrtíð-
inni, er ekki aðeins fjandmaður
sparifjáreigenda, gama I men n a,
ekkna og munaðarleysingja og
annarra, sem afkomuvonir liafa
byggt á peningaeign eða pen-
ingakröfum. Nei, hann er einnig
böðull framleiðenda og launa-
manna og raunar alþjóðar.“
Árið 1943 sagði sami Ólafur
Thors:
,,Um eitt virðist þó ríkja full
eining innan Alþingis, en það er,
að öll verðbólgan og dýrtíðin sé
eitthvert hið ægilegasta þjóðar-
böl, er yfir íslandinga hefir verið
fært.“ Síðan jafnar hann þessu
hræðilega böli til svarta dauða
eða stóru bólu og telur það óhjá-
kvæmilega nauðsyn að hefta vöxt
dýrtíðarinnar og hefja öfluga
baráttu til að lækka hana.
Nú fullyrðir Ólafur Thors og
stjórnarliðið með honum, að
gagnrýni Framsóknarmanna á
dýrtíðarstefnu ríkisstjórnarinnar
sé augljós firra, er fundin sé npp
af fjandskap við verkalýðinn og
stefnt sé gegn lionum.
Það getur orðið erfitt úr því
að skera, hvorir eigi metið í skoð-
anahringli, valdhafar Rússa, eins
og A Koestler lýsir því, eða nú-
verandi valdhafar íslands.
Nú hafa fram komið greinar-
gerðir úr tveim áttum um skað-
semi fjármála- og dýrtíðarstefnu
ríkisstjórnarinnar, önnur frá
trúnaðarráði Dagsbrúnar, sem
lýsir því, hvernig stjórnarstefnan
gerir lífsafkomu verkamanna æ
örðugri, þrátt fyrir grúnnkaups-
hækkanir, hin frá sjálfu mál-
gagni forsætisráðherra, Mbl., er
leiðir í ljós, að stjórnarstefnan sé
að grafa undan atvinnuvegun-
um. Mun bráðlega að þessu vikið
nánar.
Kjósendur! Hvort viljið þið
heldur skipa ykkur undir merki
stjórnarandstöðunnar, sem gagn-
rýnir og vill bæta fyrir misfell-
urnar, eða stjórnarstefnunnar,
sem ætlar að halda misfellunum
áfram, þar til allt er komið í rúst?
Það er alkunnugt, að hinn ill-
ræmdi nazismi Þýzkalands var
f jandsamlegttr samvinnuhreyf-
ingunni, ekki aðeins þar í landi
heldur og í hernumdu löndun-
um, t. d. Noregi.
Það er og alkunnugt, að angar
hinnar erlendu nazistastefnu
náðtt Itingað til íslands og tókst
að gagntaka hér ýmsa menn. Má
þar til nefna annan mann á D-
listanum hérna í bænum við í
höndfarandi bæjarstjórnarkosn-
ingar, herra Svavar Guðmunds-
son bankastjóra.
| Það er því ofurskil janlegt, að
þessi maður leggi hatur á kaup-
félagsstarfsemina og þó alveg sér-
staklega á Kaupféálag Eyfirð-
inga. Hefir þetta á áberandi hátt
komið í Ijós í skirfum Sv. G. í
„íslendingi" að undanförnu og
nú síðast á umræðufundi um
bæjarmál sl. mánudagskvöld.
Þetta kaupfélagshatur Sv. G.
þarf engan að undra, því vitan-
lega er það arfur frá nazisman-
um sáluga.
Hitt gæti talizt nokkurt undr-
unarefni, að nálega allir af
ræðumönmun andstæðinga
Framsóknarflokksins á umræðu-
fundinum tóku að einhverju
leyti í streng með Sv. G. í þá átt
að gera KEA tortryggilegt í aug-
utn háttvirtra kjósenda. Fiér má
jró víst undanskilja ræðu bæjar-
fógetans. Hún var laus við ill-
kvitni í garð KEA.
F.n hvað er J>að þá, sent ræðu-
mennirnir fundu KEA til for-
áttu?
Fyrst og fremst það, að kaup-
félagið væri of athafnasamt í
bæjarfélaginu og veitti þar af
leiðandi of mörgum bæjarbúum
trygga og stöðuga atvinnu. Sum-
ir |>e.ssara ræðumanna lögðu þó
megináherzlu á að tryggja beri
hinum vinnandi höndum í bæn-
um næga atvinnu.
Þessat lierfilegu mótsagnir
voru sízt til jress fallnar að prýða
ræðumennskuna á fundinum.
Enguni gat dulizt, að ræðu-
nienn verklýðsflokkanna og
Sjálfstæðisflokksins lögðu sig alla
fram um að lokka kjósendur til
l'ylgis við lista sína. Eitt ráðið til
;}>e.ss var í því fólgið að hreyta
Út af ummælum Svavars Guð-
mundssonar, bankastjóra, síðast-
liðið mánudagskvöld, í Nýja-
Bíó, þar sem hann réðist á KEA
með hrein ósannindi um sölu á
nýjum fiski til bænda í Eyja-
firði, og staðhæfði, að KEA hefði
lokað hraðfrystihúsi sínu fyrir
fiskimönnum hér á Akureyri, vil
eg, sem lrystihússtjóri KEA, taka
jrað skýrt fram, að Jakob Frí-
mannsson, forstjóri KEA, hefir
aldrei talað við mig um neitt í
þá átt að loka hraðfrystingunni
fyrir bátaeigendum hér á Akur-
eyri.
kaldyrðum að Kaupfél. Eyf. Það
munu jDeir liafa talið bezt fallið
til })ess að hræða menn frá B-
listanum, en til framdráttar sín-
um listum, að veifa KEA sem
grýltt framan í fundarmenn.
Þetta er-í meirá lagi grunnfærn-
isleg aðferð og næsta ólíkleg til
að bera nokkurn árángur. Því
hvað er Kauþfélag Eyfirðinga?
Það er ekki annað en samtök al-
mcnnings í bæ og sveit, sam-
vinna fólksins sjálfs til að bæta
hag sinn og Jjroska félagslund
sína, án jtess að ganga á hlut
annarra. Og að þetta hafi vel
tekizt, vottar Svavar Guðmu.nds-
son, Jrví hann kallar KEA vana-
lega vokluga og stór'auðuga
klíku.
Árásir ;i KEA éru því raun-
verulega árásir á fólkið, sem
myndar félagið, ög sem fer ár-
lega ljölgandi. Allt að 1700 fé-
legsbundnir Akureyrarbúar eru
nú innan vébanda kaupfélagsins.
Það tná jrví gera ráð fyrir, að
helmingur Jjeiria kjósenda, sem
ganga að kjörborðinu næstk.
sunnudag séu félagar í KEA. Og
langflestir þeirra unna félagi
sínu og rnunu }>ví vilja gjalda
Sv. G. rauðan belg fyrir gráan
við kjörborðið fyrir öll hans til-
ræði, vélræði og veilræði gagn-
vart félaginu.
Kaupfélag Eyfirðinga er lang-
mesta nýsköpunarstofnun hér í
bæ. Það er nærri því grátbros-
legt, þegar þéir menn, sem sí og
æ lofsyngja gæsalappanýskttpun
ríkisstjórnar auðmanna og
kommúnista, fjandskapast við
raunverulega nýsköpun fólksins
sjálfs, sem það hrindir áfram
með mætti samtaka sinna í KEA.
Varist jjá nýsköpunarmenn, sem
svona haga sér. Varist Svavar
Guðmundsson og honum skylda
menn í nazistiskum anda.
Félagsbræður og félagssystur í
Kaupfélagi Eyfirðinga!
Göngum öll djarflega að kjör-
borðinu á sunnudaginn og kjós-
um lista samvinnumanna.
Kjósum öll B-LISTANN.
Kaupfélagi.
Annað mál er )>að, að j>að hef-
ir aldrei fiskast neitt |>að magn
af fiski hér síðastliðið ár, að hægt
væri að hraðfrysta einn einasta
dag með fullum vinnutíma,
hvað þá heldur meira.
Allttr sá fiskur, sem fiskast
liefir, og komið var með á frysti--
húsið síðastliðið ár, nam ekki
nema 41.600 kg. frá 4. apríl til
15. júlí og af þessttm fiski voru
ekki nema 4.500 kg. frá Akur-
eyrarbátunum.
Með öðrum orðum: allur sá
liskur, sem komið var með á
frystihúsið í rúma 3 mánuði, var
ekki netna rúmlega 4 daga vinna.
— En af Akureyrarbátnnum 3ýý
tíma vinna.
Það getur verið að Svavar
Guðmundsson geti rekið hrað-
frystingu með Jtessu fiskmagni en
j>að er áreiðanlega enginn ann-
ar, sem mundi láta sér detta slíkt
í hug, hvar sem væri á landinu.
Eg lteld að Svavar Guðmunds-
son ætti að kynna sér reglugerð-
ina um hraðfrystingu og mat,
áður en hann fer að tala um
Athugasemd
Fröken Elísabet Eiríksdóttir
upplýsti á fundi þeim, er stjórn-
málaflokkarnir héldu 21. þ. m.,
að Þvóttahúsið Mjöll væri okur-
stofnun. Nú vill svo illa til fyrir
hina góðgjörnu fröken, að verð-
lagseftirlitið ákveður gjaldskrá
þvottahúsa í landinu. Birti ég
hér með þann hluta hennar, er
mestu máli skiptir fyrir almenn-
ing. Sömuleiðis gjaklskrá jjvotta-
hússins hér. Geta þá allir, sem
lesa þessar upplýsingar séð hve
ósanngjörn Mjöll er. Ég býst við
að Jtað sanna í þessu máli sé, að
Mjöll stilli mjög í hóf með verð
og sé eina fyrirtækið sent selur
[jjónustu undir lagsnefndar. ákvæðurr i Verð-
Samkvæm t verð-
ákvörðun Verð- Verð-
lagsncfmlar skrá
frá 1.5. 1945 Mjallar
Lök 2.20 1.50
Sængurver 3.30 2.75
Kjólskyrtur 4.40 4.00
Skyrtur 3.30 3.00
Nærskyrtur 1.65 1.30
Nærbuxur 1.65 1.30
Vasaklútar 0.55 0.30
Ullarteppi 8.50 6.00
Bómullarteppi 6.60 5.00
Koddaver . 1.20 1.00
Handklæði 1.20 1.00
Með öðrum orðum: Þvotta-
húsið Mjöll selur 10—40% lægra
en heimilt er samkv. verðlags-
ákvæðum.
Jafnframt vil ég upplýsa, að
Þvottahúsið Mjöll er keypt og
endurbætt nú á stríðsárunum og
jjví er stofnkostnaður vitanlega
5—6 faldur við það sem giklir
um gömul jjvottahús, en þó not-
þvottahúsin, t. d. í Reykjavík
sér gjaldskrá Verðlagsnefndar.
Annars þætti mér gott ef frk.
Elísabet vildi kynna sér verðlag
og rekstursafkomu hjá bæjar-
þvottahúsi Reykjavíkur, Jjar sem
við Framsóknarmenn ráðum
engtt, og kveða síðan upp dóma
sína.
Gunnar Jónsson.
hraðfrystan fisk á opinberum
fundi.
Út af ummælum Svavars Guð-
mundssonar, um sölu á nýjum
fiski til bænda í Eyjalirði, vildi
eg taka þetta fram:
Það er rétt að ICEA kaupir
lisk ;í 0.50 pr., kg. og .selur hann
til bændanna á kr. 1.00 pr. kg.
En |>að er ekki satna, hvernig
fiskurinn er seldur, og Jjað var
einmitt það, sem Svavar Guð-
mundsson gleymdi að tala um. —
KEA hefir sent allan fiskinn
heim í hlað til bændanna, og
þegar ekki er sent nema rúmt
tonn af liski í bæði Hrafnagils-
og Saurbæjarhreppa, og bíllinn
er 10 tíma í ferðinni og með
mann með" sér, ]r;i getur hver
heilvita maður reiknað út hvað
fiskurinn tntini kostá kominn á
staðinn, jtó að ekki sé tekið neitt
tillit til hvað kostar að vigta í
sundur og kippa upp í 10 kg.
kippur í 110—130 staði.
Herra bankastjórinn hefði Jjví
ekki átt að minnast á fisksöluna
til bændanna, úr því hann vissi
ekki betur hvernig fiskurinn var
seldur; enda býst eg við að hann
hefði ekki viljað vita sannleik-
ann.
Og að endingu vil eg geta þess,
að þeir bændur, sem eg hefi tal-
að við, ltafa sagt mér, að þetta
væru beztu liskkaup, sem jteir
héfðu.gert.
Á )>að hefði ogmáttminnast.að
fiskur, sem seldur er hér á torg-
inu, kostar kr. 0.75 pr. kg. með
haus og (illutu innmat.
H. P. Ó.
Leiðrétting
í 2. og 3. tbl. Dags Jj. á. ritar
Jón Sigurðsson í Yztafelli grein
um ungmennafélagið „Gaman
og alvöru" í Köldukinn, í tilefni
af fertugsafmæli félagsins.
Snetnma í greininni stendur
þessi klausa: „Ekki er annað vit-
að en að félag Jjetta sé elzta ung-
mennafélag landsins. Það er
tveim vikum eldri en U. M. F.
Akureyrar, sem af mörgum hefir
verið talið elzt og Jjað hefir aldr-
ei fellt niður starfsemi. Þykit
mér því vel hlýða að segja hér
nokkuð frá stofnun félagsins og
æfidögum."
„Þetta er hin versta sagnfræði,“
svo að notuð séu orð greinarhöf-
undarins sjálfs.
Árið 1892 eða 13 árum fyrr en
„Gaman og alvara“, var stofnað
ungmennafélagið Einingin í
Bárðardal, sem óslitið hef’ir starf-
að síðan
Vorið 1942 minntist Eiriingin
fimmtugsafmælis síns með fjöl-
sóttri samkomu að Sandvík.
Það sama ár kom grein í Degi,
þar sem getið var upphafs félags-
ins og stuttlega rakinn megin-
starfsferill Jjess.
Ungmennafélagið „Gaman og
alvara“ er það merkur félags-
skapur, að óþarft er að skreyta
sögu hans með annarra fjörðum.
Jónas Baldursson,
Lundarbrekku.
Kjósið B-lisfann!
Raunveruleg nýsköpun samfaka al-
mennings nofuð sem grýla af áhang
endum nýsköpunar í gæsalöppum