Dagur - 07.02.1946, Qupperneq 4

4
D A G U R
Fimmtudaginn 7. febrúar 1946
Málefnasamningurinn
jþAU TÍÐINDI hatajiú gerzt í bæjarmálunum,
að flokkarnir fjórir, sem áttu í illvígum deil-
um um bæjarmálin fyrir kosningarnar, hafa sam-
einast um eina allsherjar stefnuskrá, sem á að
leiða til aukins velfarnaðar fyrir bæjarfélagið í
heild. Þetta sýnir, að flokkarnir meta meira hag
bæjarfélagsins en eigin hagsmuni — á pappírnum
að minnsta kosti — og ber að fagna því. Hins veg-
ar væri það meira en lítil fávizka að ætla, að með
þessu samkomulagi séu flest vandræði bæjar-
tnanna leyst og nú muni hefjast hér hin mikla
„nýsköpunar“-öld, sent sumir flokkanna töldu sig
geta lofað bæjarmönnum, ef fulltrúar þeirra
næðu meirihlutavaldi í bæjarstjórninni. Akureyri
verður, enn sem fyrr, að miða framkvæmdir sínar
við gjaldþol borgaranna og aðstöðu bæjarins í
þjóðfélaginu. Með málefnasamningi flokkanna
er að vísu gert ráð íyrir verulegum framkvæmd-
um á næsta kjörtímabili, en þó er engin ástæða
til að ætla, að þær reynist gjaldþoli borgaranna
um megn, þar sem flestar þeirra eru^ekki óarð-
bærar framkvæmdir, sem greiðast eiga með bein-
um álögum á borgarana, heldur^nytjastofnanir,
sem færar verða um að standa undir sér sjálfar,
ef nokkur atvinnurekstur og íramleiðsla kemur
yfirleitt til með að bera sig á komandi ái-um.
Þessi málefni eiga því mest undir því komið, að
í landinu verði rekin viðskipta- og fjármála-
stefna, sem gerir arðbæran atvinnurekstur mögu-
legan yfirleitt. Þar næst á hagur þeirra mest í
hættu í sambandi við þá aðstöðu, sem bæjarfélag-
ið hefir í atvinnu-, viðskipta- og fjármálakerfi
*þjóðarinnar.
þVÍ MIÐUR verður ekki sagt, er rætt er um hið
fyrra atriðið, að útlitið sé sérstaklega glæsi-
legt um þessar mundir. Úr' herbúðum stjórnar-
flokkanna heyrast nú raddir, sem spá gengislækk-
un eða allsherjar hruni atvinnulífsins af' völdum
dýrtíðarinnar, sem enn leikur lausum hala hér og
er meiri en í nokkru öðru landi Norðurálfunnar.
Slíkir atburðir mundu vissulega koma við þær
fyrirætlanir, sem hér eru á prjónunum, eigi síður
en aðrar atvinnustofnanir landsmanna og hag rík-
isins í heild. Af þessum sökum er það, að mál-
efnasamningur stjórnmálaflokkanna hér er engan
veginn byggður á eins traustum grunni og æski-
legt væri, sérstaklega vegna þess, að þrír stjórn-
málaflokkar af fjórum, sem nú starfa hér á landi,
eru enn þeirrar trúar, að hægt sé að framkvæma
verulega endurreisnar- og umbótastefnu á grund-
velli dýrtíðarstefnunnar. Að því líður nú óð-
fluga, að úr deilu stjórnarsinna og stjórnarand-
stæðinga um þetta atriði verði skorið af sjálfri
reynslunni og verða þá allir að beygja sig fyrir
þeim dómi. En á hitt ber einnig að líta, að jress-
um málum verður ekki ráðið til lykta hér —
nema að því leyti sem kjósendurnir leggja sinn
skerf á vogarskálina í sumar. Er því raunar ekki
um þetta að fást í bæjarstjórninni, heldur hitt, að
allir vinni saman að því að gera hag bæjarins sem
beztan, hvernig sem stjórnmálin ráðast að öðru
leyti. Með þeim hug ganga Framsóknarmenn til
samstarfsins.
TTM HITT atriðið, aðstöðu bæjarins 1 atvfnnu-
og fjármálakerfi þjóðfélagsins, er einnig vert
að ræða. Framsóknarmenn beittu sér fyrir því, að
þessi mál væru beinlínis tekin inn í málefnasamn-
inginn og allir flokkar hétu því, að vinna að því
Meindýrin hafa enn ekki
samið frið.
OTJÓRNMÁLAFLOKKARNIR í
bænum hafa nú stofnað eitt alis-
herjar friðar- og kærleiksheimili — í
bili — og samið um öll sín hugsjóna-
mál til fjögurra ára — nema rotturn-
r. Vonandi hafa þær aðeins gleymzt,
því að annars kynni mönnum að detta
hug, að hinir vísu feður bæjarins
teldu öldungis óþarft að gera nokkrar
sérstakar ráðstafanir þeirra vegna,
þvi að þessar gáfuðu skepnur myndu
af einskærri og óbrigðulli eðlishvöt
yfirgefa bæinn í tæka tíð, strax eftir
það, að hin fyrsta fjögurra-ára-áætlun
hefði verið samin! Slík fyrirbrigði eru
nefnilega sögð gerast á skipum í vissu
ástandi. En hvað um það: Friðurinn
er góður — í hófi — eins og aðrir
góðir hlutir, og vel sé öllum Heródes-
um og Pílatusum, sem gerast vinir og
bræður á þessum siðustu og beztu
tímum. En friðurinn við rottumar er
slæmur, eða það finnst að minnsta
kosti „borgara i miðbænum", sem
skrifar mér nýlega um slæman ágang
af kynbótarottum, sem hafist við
í hrörnandi ruslaskúrum, sem fyrir-
myndar-skattþegnar bæjarins (að því,
er Svavar segir) eigi — en viðhaldi
ekki — á dýrustu lóðunum við aðal-
götu bæjarins. — Nú er sjálf svarta
rottan, grimmt og herskátt kvikindi,
sögð ganga í ljósum logum um höfuð-
staðinn, Keflavík og aðra bæi á Suð-
nesjum, og vinna þar mikil hervirki
— jafnvel granda mönnum og mál-
leysingjum. Samkvæmt lögmálum
tizkunnar getur naumast liðið á löngu,
unz hún bætist einnig í hópinn, sem
fyrir er hér í hinni norðlenzku höfuð-
borg. Færi þá betur ,að hún gæti ekki
treyst alltof blint og skilyrðislaust á
friðinn og alsæluna i þessum bless-
aða bæ.
Skriffinnskan í Sovét-Rússlandi.
pRÓÐLEG og athyglisverð — og
skemmtileg á sína vísu — var
greinin úr rússneska blaðinu Kroko-
dil, sem birtist hér í blaðinu í eins
konar ísl. þýðingu nú á dögunum. Þar
er því lýst á átakanlegan hátt, hvein-
ig sovétborgari, sem eignast erfingja
— samkvæmt áætlun stjórnarvald-
anna, en þó sjálfsagt fyrir eigin til-
verknað og persónulegt framtak að
einhverju leyti — þarf að hlaupa frá
einni stjórnarskrifstofunni til annarr-
ar, fram og aftur, aftur og. fram, til
þess að útvega sér pissir;'jur á barn-
ungann sinn, fylla út ótal eyðublöð í
að bærinn fengi réttláta'hlut-
leild í framkvæmdum ríkisins.
Því miður ber reynsla undan-
genginna ára skilningi Jressara
flokka á Jressu mikilvæga atriði
ekki fagurt vitni. Undir núver-
andi stjórnarsamvinnu hefir
hagur bæja og sveita úti um
land larið versandi, en Reykja-
vík hefir eflst að sama skapi.
Fjármagn, atvinnutæki, og að-
staða ö!l hefir sogast suður þang-
að. I þessu efni er lífsnauðsyn
að spvrna við fótum, og fram-
kvæmd Jressa atriðis málefna-
samningsins, er e. t. v. Jrýðingar-
mest alira Jreirra mála, sem nú
eru á dagskrá.
J^EIDÍN til þe#s að tryggja
trausta framkvæmd málefna-
samningsins liggur Jrví fyrst og
fremst um heilbrigða fjármála-
stefnu og. skilning á nauðsyn
þess, uð skapa mótvægi gegn of-
urvaldi Reykjavíkur. Framsókn-
armenn vinna að Jrví, fremur
| 1
öðrum llokkum, að skapa þann
trausta grundvöll.
T í z k u t a 1
Fyrir skömmu átti kvennadálkurinn tal við frú
Önnu Hlíðar, sem nýlega er komin heim frá Dan-
mörku, og fregnaði, að eiginmaður hennar,
Skjöldur Hlíðar, væri væntanlegur til landsins
innan skamms og hefði í hyggju að setja upp ný-
tízkn (model-)kjólasaumastofu hér í bænum.
*
— Hvað getið þér sagt okkur um Kaupmanna-
hafnarstúlkuna? spurðum vér frú Önnu.
— Mér finnst óréttmætt að segja, að dönsku
stúlkunum hafi farið aftur í útliti og klæðaburði,
segir frúin. — Þvert á móti finnst mér rnesta
furða, hve vel þær gátu spjarað sig á stríðsárun-
um, þegar varla var taubút að fá ívnýja flík. Þá
sýndi sig einmitt sú smekkvísi, sem Jrær hafa með
réttu verið rómaðar fyrir.
Þeim tókst vonum fremur að notfæra sér og
lagfæra gömlu fötin sín og búa til ný úr lélegum
gerlieinum. Húsmæðrunum tókst og með fyrir-
iTggj11 satima föt á sig og börn sín af litlum
efnum, töldu ekki eftir sér.að breyta, staga og
snúa við flíkunum og finna góð ráð til úrbóta.
Gömul gluggatjöld, dúkar o. s. frv. var þá notað
til fata. ý
*
Þrátt fyrir skort á efnum og öðru til fatnaðar
höfðu hin stærri verzlunarfyrirtæki'í Höfn eins
og til dæmis Magasin du Nord, Illum og Wester-
by, tízkusýningar Jressi árin, en þar voru aðeins
sýndir stuttir kjólar, því að síðir kjólar voru ekki
notaðir á stríðsárunum. Kjólarnir voru mest úr
gerfiefnum, frekar ódýrir og endingarlitlir, en
einnig úr betri efnum, sem höfðu verið geymd,
og þá almennt miklu dýrari.
*
Áður en eg fór frá Kaupmannahöfn, heldur
frúin áfram, — var eg viðstödd meiriháttar
franska tízkusýningu, er lialdin var til ágóða fyrir
frönsk flóttabörn. Þar voru sýndar allar tegundir
klæða, er voru flutt til Hafnar frá Frakklandi og
þangað aftur að sýningunni lokinni, en ekki seld
dönskum kaupendum, enda munu sumir hinna
fínni kjóla hafa kostað þúsundir króna og því
ekki víð almennings hæfi.
*
Á Jæssari sýningu kenndi margra grasa, svo að
tízkan virðist með fjölbreyttasta móti, hvað
snið og liti snertir.
Mest bar á svarta litnum, sem Parísarstúlkan
heldur ávallt tryggð við, sem kunnugt er„ og lífg-
ar oft upp með Ijósu skrauti og liturn.
Mjög var hið ntjóa mitti og víða pils áberandi,
og stundum vatterað undir á mjöðmunum, svo
að mittið sýndist sem rennilegast, en þetta voru
öfgar tízkunnar, sem aðeins verða stældar í hófi.
Skraut var margs konar, og mikið um alls kon-
ar leggingar, vírsaum, perlur og gíysdoppur
(pailettur).
Efni í kjólunum voru mjög mismunandi. Tölu-
vert var þó flauel áberandi, blúnduefni (í
blússum og stuttum kjólum) og tyll-efni.
Síð pils, sem hægt er að nota við alls konar
blússur, virðast vera í tízku og eru hentug.
Klæðnaðir, dragtir, skraddarasaumaðir, eru
alltaf mikið notaðir. Dragtatreyjan er nú ýmist
höfð nokkuð víð og frjálsleg í sniðinu eða inn-
skorin í mittið, en alla jafna ^íð.
Kápurnar voru margar aðskornar, með mikilli
vídd og miklum loðskinnum. „Swagger“-tízkan
virðist frekar í rénun, meira um þrengri frakka
með beltum. Loks var sýnt mikið úrval af loð-
feldum, sem tíðkast mjög um þessar mundir,
margra tegunda, en í Danmörku eru nær aðeins
á boðstólum loðfeldir úr lituðum kanínuskinn-
um og rauðrefum.
TIL ATHUGUNAR:
Reyndu að gera aðra ánægða, þá verður þú ánægð
sjálf.
þessu skyni, leggja drengskap sinnvið
smámuni, hafa tal af stjórnarfulltrú-
um, skrifstofumönnum og afgreiðslu-
fólki, unz innkaupaheimildin er í
fullu lagi og hinn nýi skattþegn hefir
verið sveipaður hinu langþráða líni á
fyrirskiaðan og lögformlegan hátt.
Skniffinnskan í Semí-Sovét-
íslandi.
pN RÚSSLAND er svo sem engan
veginn eina skriffinnsku-ríkið í
henni veröld. Hin íslenzku stjórnar-
völd feta vissulega vel og dyggilega í
fótspor sovétanna — einnig að þessu
leyti. Visast er, að barneignir og
pissirýjur verði framvegis aðeins heim-
ilar gegn sérstökum stofnauka og
stjórnarheimild — einnig hér á
landi. Þá verður ,,spennó“ að sinna af-
reiðslustörfum á skömmtunarskrif-
stofunni, og margur myndi þá vilja
vera i Helga sporum við slíka úthlut-
un, ef honum finnst það þá ekki
„ganga glæpi næst“ að yfirgefa
„gömlu höfnina", og hann leyfi því
alls ekki landtöku í nýjum „slipp-
um“. Myndi þá að vonum gerast kurr
nokkur í liðinu, og enda vísast, að
Helgi yrði stundum að láta undan
kröfunum, „úr því sem komið er“ —
eins og fyrri daginn!
Nýjasta dænjið.
JJ^NNARS VAR ÞAÐ nú aðeins
kjötkaupaskýrslan mín, sem
varð tilefni þessara hugleiðinga
um skriffinnsku-ríkið að þessu sinni.
Látum það nú vera, að maður hefir
að undanförnu orðið að sveitast blóð-
inu við að útfylla skattaframtalið sitt
og koma þvi til skattstjórans í tæka
tíð. Hjá því verður vist alls ekki kom-
izt, ef maður á að eiga þess nokkurn
kost að taka ofurlítinn þátt að sínu
leyti í „nýsköpun“ ríkis og bæjar með
hæfilegum sköttum og aukaútsvör-
um. En svo bætist þessi fjandi við í
þokkabót: Stærðar skjal í fjórðungs-
broti, þéttletrað með spurningum og
svörum, og auðvitað rekur dreng-
skapurinn lestina, eins og æfinlega,
þegar öldungis er vonlaust, að menn
viti eða muni allt það, sem um er
spurt. Látum svo vera, að vorkunnar-
laust megi kallast að leggja dreng-
skip sinn að veði, að maður muni og
viti nöfn, faðerni, stöðu og fæðingar-
ár allra heimilismanna fuliorðinna og
barna, fyrst ekki er nú spurt í þetta
sinn um nákvæma afmælisdaga. Á
flestum siðuðum heimilum ætti þetta
að vera áhættulaust að mestu, og
kemst líka fljótt upp í list og vana
að þykjast handviss um það allt, þar
em meiningin mun vera sú, að hver
eimilisfaðir verði að útfylla slíka
skýrslu hvorki meira né minna en
fjórum sinnum á ári! — Og fróðlegt
væri að vita í þessu sambandi, hvort
húsfreyjan er alin á „framfæri" hús-
bóndans, eins og helzt má þó ráða af
orðalagi skjalsins! — Hitt er stórum
verra að þurfa jafnoft að leggja við
drengskap sinn, að menn muni ná-
kvæmlega eða viti, hvað menn hafi
keypt mikið af nýju kindakjöti, sölt-
uðu kindakjöti, hangikjöti og tilbún-
um mat, þar á meðal kjöti, hvar þetta
hafi verið keypt hverju sinni, og
hversu mikið greitt hafi verið*fyrir
þessar vörur mánaðarlega. Eg fæ ekki
betur séð en að hvert heimili þurfi að
efna til sérstaks skrifstofuhalds í
þessu skyni, ef drengskap húsbónd-
ans, sem lagður er við, að skýrslan sé
nákvæm og rétt, á að vera sæmilega
borgið. Og auk þess verður hvert
heimili að ráða sér sérstakan sendi-
mann til þess að sækja eyðublöð
þessi til fógeta fjórum sinnum á ári,
skila þeim jafn oft ,og loks að sækja
blessaðan ríkisstyrkinn og kvitta fyrir
hann með hæfilegu þakklæti og auð-
mýkt!
TjETTA ER nú aðeins sú hliðin, sem
P að hverju heimili snýr. En hvað Ley"dardómur hamingjunnar liggur ekki í því, að gera
ætli það kosti ríkið — og þar með Það> sem mann lanear til, heldur hinu, að langa til að
(Framhald á 8. síðu). 8era það sem þarf.