Dagur - 21.02.1946, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Fimmtud. 21. febr. 1946
Ætlar ríkisstjórnin að grípa til
örþrifaráðs?
„Það er ekki hægt að umflýja
aifleiðingar dýrtíðarstefnunnar
. . . . og ekki hægt að koma í veg
íyrir hrun af völdum hennar,
nema með mjög róttækum fjár-
málaaðgerðum. En við þessar
staðreyndir hala stjórn'arflokk-
arnir neitað að horfast í augu, og
þess vegna er allt þeirra bjartsýn-
is- og nýsköpunartal lítið meira
en skýjaborgir einar.“
Hvef er sá, sem þenna harða
dóm fellir um fjármálastefnu
stjórnarflokkanna? '»
Ef tii vill munu ýmsir stjórn-
arliðar líta svo á, að þarna sé
Hermann Jónasson, Eysteinn
Jónsson, eða einhver annar for-
ystumaður Frámsóknarflokksins
á ferðinni með ,,svartsýnis“-áróð-
ur sinn gegn blessaðri „nýsköp-
uninni“. Svo er þó ekki í Jretta
sinn. Það er Jón Blöndal hag-
fræðingur, sem staðhæfir, að
stjórnarflokkarnir neiti að horf-
ast í augu við-staðreyndir, og
fellir jafnframt jninn úrskurð, að
„nýsköpunin" sé ekki annað en
hjal um skýjaborgir.
•Hvað mundu farþegar segja
um Jrá yfirmenn á skipi, sem
væru að sigia því beint upp á
sker, ef þeir legðu aftur augun,
neituðu Jrví að nokkur háski
væri fyrir stafni, og reyndust
ófáanlegir að breyta um stefnu?
F.n það er einmitt þannig, sem
stjórnarfiokkarnir eða ráðamenn
Jieirra fara að.
Fyrsta verk farþeganna mundi
að sjálfsögðu verða að taka ráðin
af yfirmönnunum, ef þeir ættu
þess nokkurn kost, og fela stjórn-
ina öðrum, sem ekki neittiðu að
horfast í augu við staðreyndir.
Þannig eiga íslenzkir kjósend-
ur.að ltaga sér strax og færi gefst,
og það færi verður fyrir hendi
við næstu kosningar.
Jón Blöndal hagfræðingur seg-
ir ennfremur í sömu grein, sem
áðúr er til vitnað:
„Fjármál okkar eru um Jiessi
áramót komin í það horf, eftir 5
ára stríðsgróðastefnu, að fram-
undan er ekki annað en verð-
hrun og atvinnuleysi eða stór-
felld gengislækkun, eðá gjör-
breyting fjármálastefnunnar.“
Meðal þeirra ráða, sem hag-
fræðingúrinn telur óhjákvæmi-
leg, til þess að forðast verðhrun
og atvinnuleysi, eru róttækar
skattaaðgerðir, að mjög veruleg-
ur hluti stríðsgróðans verði tek-
inn úr umferð og að haft verði
upp á þeim „stórfelldu fjármun-
um, sem sviknir hafa verið und-
an skatti."
Engan þarf að undra, þó að
[ón Blöndal nefni fjármála-
stefnu stjórnarinnar „fjárglæra-
stefnu“, eftir þenna lestur. Hann
talar alveg feimnilaust um stór-
fellda fjármuni, sem sviknir hafa
verið undan skatti, eins og þessi
stórfelldu skattsvik stríðsgróða-
tnanna séu opinbert leyndarmál
og á allra vitund ,Og ekki getur
það orkað tvímælis, að Joessi stór-
felldu skattsvik liafa þróast und-
ir verndarvæng stjórnarstefnunn-
ar, og er það samkvæmt Jreirri
reglu að ldífa stórgróðamönn-
um, en leggja þunga skatta á lág-
launamenn eins og t. d. veltu-
skattinn fræga.
í samræmi við þessa reglu er
geng’íslækkunin, sem J. B. minn-
ist á, og liggur í loftinu að
stjórnin ætli að grípa til, Jjegar í
harðbakka slær, og hún kemst
ekki lengur undan að horfast í
augu við staðreyndir. En gengis-
lækkun verður aldrei annað en
örþrifaráð ráðalausra og ráð-
villtra manna. Það á að launrast
að verkamönnum og launj)egum-
á Jrenna hátt með tekjurýrnun,
gera kaupmátt peninganna
minni en nú er í Jreirri von, að
J)að verði vinsælla í bráðina en
bein kauplækkun, en þetta mun
þó reynast skammgóður vermir,
því brátt munu þessir aðilar
Jrreifa á kaupmáttarleysi launa
sinna og gríga til verkfalla eins
og áður til að knýja fram kattp-
hækkarnir. Það verður líka að
teljast vafasamt, að stjórnin þori
að fara þessa leið fyrir kosningar,
hvað sem hún kynni að taka til
bragðs eftir kosningar, sem hefðu
fallið henni í vil.
Þá er og vert að geta Jress, að
gengislækkun mundi ekki mæl-
ast vel fyrir meðal hinna mörgu
sparifjáreigenda, sem með ráð-
deild og _sparnaði hafa safnað
handa sér og sínum nokkrum
upphæðum til tryggingar í fram-
tíðinni. Með gengislækkun væri
verið að ræna alla Jressa menn
nokkrum hluta eigna þeirra, og
fýrir J)\í ráni stæðu opinber
st jói narvöld. Óneitanlega ættu
slíkar ráðstafanir eitthvað skylt
við fjárglæfrastefnu.
Kaupmáttur peninganna þari
að vaxa, en ekki að ganga saman.
Hið fyrrnefnda leiðir til heil-
brigðrar f jármálaþróunar. Það er
stefna Framsóknarflokksins. Hið
síðartalda leiðir til hruns og at-
vinnuleysis. Það er stefna stjórn-
arinnar. Það er talið að hún hal i
í hyggju að kóróna |)á stefnu
sína með því að lækka gengið, en
gengislækkun er grímuklædd
kauplækkun.
Verum á verði gegn Jressu ör-
þrifaráði stjórnarinnar.

^*^*^*^*^*^*^*^*^*^*^*^*^
| Dánarminning |
Árni Þorvaldsson fyrrverandi
menntaskólakennari andaðist að
reitnili sínu hér í bæ LO. J). m„
eftir langvarandi sjúkleika.
Hann var fæddur 30. ágúst
1874 að Hvanrmi í Norðurárdal.
Foreldrar lrans voru Gunnlaug-
ur Þorvaldur Stefánsson, prestur
þar, og kona lrans, Kristín Jóns-
dóttir prests á Breiðabólsstað í
Vesturlrópi Sigurðssonar. Árni
gekk skólaveginn og varð stú-
dent 1896. Síðan stundaði hann
nám við Kaupmannahafnarhá-
skóla og varð cand. nrag. 1905,
(aðalgrein enska, aukagrein
franska og Jrýzka). Stundakenn-
ari við Menntaskólann í Reykja-
vík var hann frá -1905 til 1909, en
Jrá var hann skipaður kennari
við Gagnfræðaskólann á Akur-
eyri og síðar settur skólameistari
við þann skóla í fjarveru Stefáns
Stefánssonar skólameistara. —
Lausn lékk hann frá kennaraenr-
bætti sínu í ársbyrjun 1941.
Árni Þorvaldsson var hlédræg-
ur nraður, en þó viðræðugóður
og gat verið hinn skemmtilegasti,
einkum í fánrennum hóp. Hann
var skáldmæltur, en hélt þeirri
gáfu lítt á lofti. Hann var vamnr-
laus og dagfarsprúður svo að af
bar. Hann ferðaðist víða um Ev-
rópu. Dálítið fékkst hann við rit-
störf. og er hið helzta Ferð til
Alpafjalla, er út kom í Reykja-
vik 1919, og Nýtt skólafyrir-
konrulag, er birtist í 4. árg. Ið-
unnar. Einnig þýddi hann enska
málnryndalýsingu ásamt Böðvári
Kristjánssyni.
Árni kvongaðist 1929 Jónas-
ínu Hallgnmsdóttur sjómanns á
Akureyri, Indriðasonar. Lifir
hún mann sinn.
Síðustu æfiár sín var Árni þrot-
inn heilsu, þó að lengstum hefði
hann fótavist. Mun sjúkdómur-
inn Itafa mætt hann nrjög og
mun honunr því lrafa verið mál
á hvíldinni. Og nú er Jressi lræg-
láti og góðgjarni lærdómsnraður
horfinn sjónum okkar.
]örp hryssa
Mig vantar jarpa lrryssu á
annan vetur, dökka á tagl
og fax, óafrökuð, óauð-
kennd. Þeir, senr kynnu að
vita um svona tryppi í van-
skihun, gjöri svo vel að láta
mig vita. Sínrstöð Svalbarðs-
eyri.
Þórisstöðum, 12. felir. 1910.
Jóhannes Arnason.
Bleikur hestur,
he.fir tapast, 6 vetra, dökkur
á fax og tagl, ómarkaður. —
Þeir, senr kynnu að verða
hestsins varir, vinsamlega
gjöri aðvart
PÁLI VIGFÚSSYNI,
Syðri-Varðgjá.
Reykj avíkurpistlar
Raforkumalin - Reykjavíkurvaldið segir til sín
Frunrvarp það til raforkulaga,
senr llutt var á þessu Jringi að
tilhlutun ríkisstjórnarinnar lref-
ur nú gengið í gegnum neðri
deild þingsins. En svo ber við
að nú er einnig lagt fyrir neðri
deild annað frv. um virkjun
Sogsins fyrir Reykjavík. Er })að
flutt af iðnaðarnefnd að ósk bæj-
arstjórnar Reykjavíkur, og hafði
Sig. Thoroddsen framsögu nráls-
ins á lrendi.
Þegar S. Th. hafði lokið franr-
söguræðu sinni, kvaddi Jörund-
ur Brynjólfsson sér hljóðs. Sagði
hanrt, að S. Th. ætlaði ekki að
gera það endasleppt í meðferð
raforkumálanna á Jr.essu þingi.
Hann hefði mælt fyrir raforku-
lagafrumvarpinu, senr nú lægi
fyrir efri deild. Þar væri mörkuð
sú stefna, að ríkið tæki raforku-
nrálin í sínar hendur og sæi fyrir
framkvæmdum á því sviði með
hagsmuni og þarfir almennings
fyrir augunr. Og Jretta væri meg-
inatriðið í raforkumálinu. Á
hinn bóginn ætti með þessu frv.
að veita Reykjavík leyfi til að
virkja fyrir sig eitt lrelzta fall-
vatn landsins. Með því væri ef
til vill ekki að fullu tekið aftur
meginatriði raforkulagafrum-
varpsins, en vissulega yrði þar
skarð fyrir skildi, ef þetta frv.
næði franr að ganga.
Ef Reykjavík fengi að setja
upp nýja stórvirkjun fyrir sig,
hví ætti þá að banna Borgfirð-
ingunr að halda allri virkjun við
Andakílsárlossana utan við
landsrafveituna eða Akureyring-
unr að fullvirkja Laxá? En ef að-
alfallvötn landsins, Sogið, Anda-
kílsá og Laxá yrðu virkjuð á veg-
unr bæjarfélaga eða annarra fé-
laga, þa yrði lítið úr heildarkerf-
inu, því að aðallega yrði J)á eftir
Austfirðir og Vestfirðir.
Því næst vék (. B. að því, hver
væri reynsla ananrra þjóða um
Jressi nrál. Þar væri reynslan sú,
að Iramkvæmd raforkumálanna
ið. Þess vegna væri eðlilegt að
bærinn lréldi Jrví áfranr, enda
mundi .verkið fyrr unnið og
verða betra fyrir Reykjavík, að
bærinn hefði forgöngu um það.
Jón Jónsson
á Munkaþverá
Hann andaðist að heiimli sínu
21. desember 1945, og var jarð-
sunginn sama staðat' 3 .janúar
1946, að viðstöddu nriklu fjöl-
menni.
Faðir hans var Jón bóndi á
Mnnkaþverá, en hann var sonur
Jóns bónda á Munkaþverá
hreppstjóra og aljringismanns
Jónssonar Stefánssonar bónda á
Hrísunr í Eyjafirði. Móðir Jóns
heitins var Þórey Guðlaugsdóttir
Sveinssonar bónda og hrepp-
stjóra á Svínárnesi á Látraströnd.
— Jón heitinn var fæddur 9. nóv.
1852 og var því rúnrlega 93 ára
er hann lézt. Hann ólst upp á
Munkaþverá hjá foreldrum sín-
um til ársins 1875 að lrann flutt-
ist til Ameríku og þar giftist
hann konu sinni, Guðnýju Ei-
ríksdóttur, ættaðri úr Fnjóska-
dal og lifa tvö af börnum þeirra,
nú í Anteríku, vestur við Kyrra-
haf: Jón Russel háskólakennari
og Anna gift kona á sömu slóð-
um. Eftir að Jón kom til Amer-
íku vann hann mest að smíðum,
svo senr húsa\>yggingum|, einnig
stundaði hann búskap. Ýmsum
opinberum störfunr gengdi
liann, Jrví að hann var eftirsóttur
af öllunt.
Jón heitinn var ágætlega gef-
inn til munns og handa og glað-
lýndur og gamansantur, svo að
kringunr hann var ætíð líf og
fjör. Samúð átti hann í ríkum
nræli og vildi allra vandræði
leysa, sem til hans leituðu.
Heim hingað kom hann alfar-
inn alþingishátíðarárið 1930 og
var hann })á búinn að missa
konu sína fyrir nokkru. — Hann
væri bezt llorgið og bez.t séð fyrir
ralorkuþörf allra íbúa landsins,
með því að framkvæmdjrnar
væru á einni lrendi, þ. e. í hönd-
unr ríkisins, enda væri Jrað álit
knnnáttumanna á Jressu sviði.
Þessa nýju Sogsvirkjun ætti að
reisa fyrir lánsfé og ríkið að á-
byrgjast lánið. Hvers vegna
mætti þá ekki eins láta ríkið
sjálft reisa Jressa virkjun? Þá
væri fyígt þeirri stefnu, senr
mörkuð væri í raforkulagafrum-
varpinu. Reykvíkingar ættu að
geta fengið orkuna eins fljótt
með þeirri tilhögun, enda kvaðst
J. B. fús til að stuðla að því að
skorað yrði á ríkisstjórnina að
láta nú þegar hefjast lranda unr
þetta verk.
Sigfús Sigurhjartarson, S. Th.
og F.mil Jónsson reyndu allir að
nræla frumvarpinu bót. Færðu
þeir helz.t franr þær ástæður, að
Reykjavíkurbær hefði staðið fyr-
ir stærstu framkvæntdunum, senr
gerðar hefðu verið á þessu sviði
í landinu áður, og Jretta verk
væri nú Jregar nokkuð undirbú-
bar ætíð innilega^ást til átthag-
anna og langaði til að eyða síð-
iistu árunum hér heima. Dvaldi
hann til síðustu stundar á
Munkaþverá hjá systkinum sín-
unr: Stefáni bónda þar og Þor-
gerði systur sinni, sem annaðist
hann af systurlegum kærleika
síðustu árin,-sem liann var rúnr-
fastur og oft mjög þjáður. — F.g
sakna þín innilega, vinur nrinn,
en vonast eftir að finna Jrig áður
en mjög mörg árin líða. — Guð
blessi þig og minningu þína.
„Deyr le,
deyja frændur,
deyr sjálfur et sama;
en orðstír
deyr aldregi
hveirrts sér góðan getur“.
(Hávamál).
Júlíus Ólafsson.
Auglýsið í
DEGI