Dagur - 28.02.1946, Page 4

4
D A G U R
Fimmtudagýin 28. febrúar 1946
V".. ..—..... .....■■■ ---- ~
DAGUR
Ritatjóri: Haukur Snorraaon
Aígreiðslu og innheimtu annast:
Marínó H. Pétursson
Skriístoía í Haínarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum íimmtudegi
Árgangurinn kostar kr. 15.00
Prentverk Odds Björnssonar
1==-^-...... .....................
Gömul hernaðarlist
Peir tímar eru sem hetur fer senn liðnir, að
friðsamir borgarar og fniðelskandi þjóðir geti átt
von á heimsóknum ofbeldismanna og yfirgangs-
seggja, undir því yfirskini, að árásin sé gerð í
þágu lriðar og réttlætis. Sú var þó tíðin, að þessi
liernaðarllist setti svip sinn á líf þjóðanna í Ev-
rópu. Hver smáþjóðin af annarri var lögð að
velli og undir hæl kúgarans með þeim forsend-
um, að það befði aðeins verið gert til þess að varð-
veita jafnvægið í álfunni og verða á undan ná-
grönnunum, sem væru með her manns á næsta
leiti, albúnir til innrásar og ofbeldiis. Þessi hern-
aðarlist hefir lifað sitt fegursta og ólíklegt er að
hinir hyggnari í hópi ofbeldismannanna, hvar
sem þetir finnast, telji beppilegt að beita henni
nú til framdráttar fyrirætlunum sínum. Þessi
hyggindi virðast þó engan veginn ná til þeirra,
sem ennjrá lifa og hrærast í íormyrkvun fyrstu
stríðsáranna og eru gegnsýrðir af þeim anda, sem
heimtar skilyrðislausa hlýðni og undirgefni við
forsjá þeirra og ímyndaða leiðtogahæfileika.
★
Fyrir bæjarstjórnarkosningarnar var rætt um
Jjað hér í blaðinu, í sambandi við valdatöku
Skjaldborgaiinnar í Sjálfstæðisflokknum í bæn-
um, að menn hefðu vænzt þess, að Jrað mundi
ekkii þykja of hörð refsing til handa einræðissinn-
unum íslenzku, þótt þeir væru „dæmdir úr leik“
í pólitísku lífi þjóðarinnar, ,,en héldu öllu sínu
að öðru leyti.“ Engum mundi detta í hug, að
heimta sams konar dóma yfir þeim og nú væru
kveðnir upp yfir skoðanabræðrum þeirra með
öðrum þjóðurn, þótt forlögin — en ekki frívilj-
inn — hefði forðað þeim frá því að opinbera inn-
ræti sitt svo sem efni stóðu tiil. Þessi orð liér í
blaðinu hafa orðið til þess að opinbera ennþá
áþreifanlegar en áður þá staðreynd, að hin gamla
hernaðartækni ofbeldismannánna á sér ennþá
trausta áhangendur og fylgismenn, sem ætla að
þessi ormsins liist — að kenna öðrum það, sem
þeir sjálfir vilja gera — geti grímuklætt andlit
þeirra og innræti og gert þá að dýrðlegum vernd-
urum lýðræðisins og „fjöreggs" þjóðarinnar.
Slíkir menn kunna ekkii ji>á auðmýkt að beygja
sig fyrir dómi reynslunnar yfir einræðisstefnun-
um, heldur vilja ólmir brjótast áfram til valda og
metorða a. m. k. meðan nokkur flokkur, senr
kennir sig við lýðræði, gerist svo lítilsigldur að
veita þeim rúm og brautargengi og jafnvel
hampa þeim sem miklum spámönnum lýðræðis-
ins og boðendum orðsins. Dæmi um þetta eru
kunn úr bæjarstjórnarkosningunum hér og þó
oinkum af* framsókn Kengáluriddarans frá
Blönduósi um síður Morgunblaðsins.
• ★
Þessi þjóðkunni riddari er ennþá á ferðinni 23.
þ. m. og beitir þar hinni gamalkunnu hernaðar-
list: Framsókríarmenn eru að ala þjóðina upp
„með skrílskrifum, sem eru hálfu verri en glæpa-
myndir kvikmyndahúsanna,“ segir þar. Til þess
noti þeir menn eins og ritstj. Dags, sem hafi kraf-
izt líflátsdóms yfir þessum virðulega embættis-
manni! Svo slæmur er þesdi ritstjóri þegar orð-
inn að hann „fær vatn í munninn, þegar hann
hugsar um pólitíska andstæðinga slína sem blóðug
lík,í liggjandi í svaðinu og sundurtætt af skotum
aftökusveita.“ Undir handleiðslu slíkra manna sé
fjöregg þjóðarinnar, lýðræði og sjálfstæði, í hers
böndum og flokkur, sem slíka menn hafi í Jrjón-
ustu sinni i lýðræðisþjóðfélagi, sé óalandi og
óferjandi öllum bjargráðum!
★
Fkki þarf að orðlengja hvaða lífsstefna hafi
kennt Kolka lækni svo „mál að vanda“, eða hvað-
an honum muni komin þau hyggindi, að gera
öðrum upp eigin hugsanir, því að þessi skil-
|
I
Látum bíóið breyta um svip.
Blaðinu hefir borizt eftirfarandi pist-
ilí trá ráðsmanni kvikmyndahússins
hér.
QÍÐUSTU „FOKDREIFAR Dags“
" voru helgaðar Nýja-Bíó hér í
bae, og skrifar þar „bíógestur“ um
ómenningarbrag þann, er honum virð-
ist vera þar ríkjandi. Það er stað-
reynd, að mönnum finnst jafnan
heimurinn fara’ versnandi, enda er
áreiðanlegt, að hegðun sú, er nú ríkir
á kvikmyndahúsinu, hefir ekki skap-
azt á einum degi, en hvað sem því líð-
ur, er nauðsynlegt, að hér sé hafizt
handa um endurbaetur hið allra
fyrsta.
jgíÓGESTUR" segist aldrei verða
" var við, að nokkuð sé reynt að
bæta úr göllunum þarna, en þetta er
ekki rétt.
Fyrir rúmlega ári síðan var forstof-
an stækkuð um helming. Tveir snyrti-
klefar voru byggðir, annar fyrir kon-
ur, en hinn fyrir karla, og inn af hvor-
um voru sett tvö salerni, en éður
hafði aðeins verið eitt salerni í for-
stofunni.
Ætla mætti, að þessum umbótum
hefði verið vel tekið af gestum kvik-
myndahússins, en reynslan ^irðist
benda í allt aðra átt. Það kom strax
í ljós, að ekki var fært að hafa þarna
sápu og handklæði. Hvort tveggja
hvarf strax. Næst kom röðin að sal-
ernispappímum.svo ljósaperunum. Er
þetta var þrotið, voru þvottaskálarn-
ar og gluggarnir brotnir, og að lokum
voru salernisskálarnar ekki látnar
sleppa óskemmdar.
Er nú líklegt að starfsmenn bíósins
hafi horft aðgerðarlausir á skemmd-
arverkin? Nei, síður en svo, mikið
hefir verið reynt til þess að hafa
þetta í lagi, en það hefir aðeins ekki
tekizt og nú er svo komið, að snyrti-
klefunum verður að loka, nema rétt í
hléinu.
,B
ÍÓGESTUR" talar mikið um
þröngina í forstofunni. Þetta er
hverju orði sannara, þröngin þama er
neðan við allar hellur. En hvað er
hægt að gera við þessu? Allir þykjast
ætla að kaupa miða,enjafnvelþámið-
arnir eru fengnir, fæst fólkið ekki til
að setjast í sæti sín.
Er gerlegt að reka þetta fólk út?
Vafasamt er, að því yrði vel tekið.
Er þá hægt að draga fólkið í sæti sín,
eins og sauðkindur? Nei, þetta lagast
ekki fyrr en þeir, er ætla sér að
kaupa aðgöngumiða, skipa sér íröðog
fara síðan í sæti sín strax eða út úr
andyrinu, ef þeim finnst of snemmt
að setjast inn.
gíOGESTUR" segir, að ekki sé
" betra er inn komi. Þar velti
börn bekkjum, öskri, kasti og klípi.
Þau gera meira en þetta. Ef nokkurs
staðar er laus nagli í stólbaki er það
hiklaustr brotið af; en ekki nægir
þetta, dúkurinn af sætunum er stund-
um skorinn af, svo að berar fjaðrim-
ar standa eftir. Starfsfólk kvikmynda-
hússins hefir aðeins eitt vopn gegn
þessum ófögnuði, það er að setja
verstu ólátabelgina í svonefnt „bíó-
bann“, sem felst í því, að þeir fá ekki
keypta aðgöngumiða um tíma.
Þessi refsing ætti ekki að vera of
þungbær fyrir ndTnn, en reynslan sýn-
ir, að þetta er illa séð af sumum for-
eldrum ,er telja sér gerða smén með
þessu.
QÍÐASTLIÐIÐ vor óskaði barna-
verndamefnd eftir, að dyraverðir
kvikmyndahússins gengju betur fram
í því, en verið hefði, að böm færu
ekki á sýningar, er kvikmyndaeftirlit-
ið hafði bannað börnum. Ætla mætti,
að allir fullorðnir og vitibornir menn
væru þessir samþykkir, en svo er
samt ekki.
Mörg dæmi eru þess, að menn, tald-
ir í hópi betri borgara bæjarins, hafa
svo að segja brotizt á sýningar með
börn sín, þá myndin sýndi aðeins
ófrið og hrottamennsku honum sam-
fara. Þetta er hægt að sanna, ef til
kæmi.
jþESSI undanfömu dæmi eru raunar
aðeins lítið brot þeirrar sögu, er
segja mætti, en vera kann, að þetta
nægi samt til þess að sýna sanngjömu
fólki, hversu starfsmenn kvikmynda-
hússins eiga við ramman reip að
draga. Auk þessa, ber þess að gæta,
að anddyri kvikmyndahússins er að
nokkru leyti verzlunarbúð, og hvernig
(Framhald á 6. síðu).
merkilega lýsing á sálarástandi,
sem ekkii kann önnur rök en of-
beldi og jafnvel líflát, er engan
vegin gripin úr lausu lofti af
hálfu Jressa virðulega embættis-
manns. Tildrög liennar má
vfrssulega finna í gömlum minn-
ingum læknisins sjálfs, frá þeim
tíma er liann tók sér fyrir hend-
ur að ráðleggja löndum sínum
að „festa upp“ forvígismenn lýð-
ræðisflokkanna hér á landi, til
ast til Jress, að yfirlýsingar hans
um lýræðisást séu teknar sem
góð og gild vara. Ennþá furðu-
legra er, að málgagn, sem upp á
síðkastið a. m. k. hefir státað
mjög af einlægum áhuga fyrir
velferð lýðræðisins, skuli veita
slíkum riddara brautargengi og
jafnvel hampa honum sem mikl-
um spámanni í Jreim víngarði.
Með þeim tilburðum er Jreim
lesendum blaðsins, sem liafa af
Leikfimi eflir líkamsþrótt
og sálarþrek
Nokkrar heimaæfingar.
Hæfileg hreyfing
er líkamanum nauð-
synleg, ef heilsan á
að vera í lagi. Fátt
kemur Jrá í eins góð-
ar þarfir og leik-
fimiæfingar sem
miða að því að liðka
og styrkja sem flesta
vöðva líkamans. En
til þess að leikfimi
komi að fullum not-
um, verður helzt að iðka hana daglega, og æski-
legt er að fanið sé í einhvers konar bað að æfing-
um loknum. Ef Jress er ekki kostur, er ágætt að
nudda allan líkamann rösklega með grófum klút,
sem undinn er upp úr köldu vatni.
*
Hér fara á eftir 10 löikfimiæfingar, sem eru
auðveldar fyrir flesta, hvort sem þeir eru gamlir
eða ungir. Tilvalið er að iðka þær daglega á
morgnana, áður en farið er á fætur, enda aldrei
of seint að byrja þann góða sið að gera líkamsæf-
ingar, tivort sem Jrér eruð ung eða gömul, grönn
eða feitlagin. Fárið 10 mínútum fyrr á fætur en
venjulega, svo að þér liafið nægan tíma fyrir leik-
fimina og baðið, yður til líkams- og sálarhressing-
ar, því að það mun sanni nær, að leikfimiiú eflir
líkamsþróttinn og sálarþrekið, að ekki sé nú á
það minnst, hve bætandi áhrif hún hefir á útlitið.
*
1. æfing. — Þessi æfing er gerð, áður en farið er
á fætur á morgnana. Liggið á bakinu. neðarlega
í rúminu, svo að nægilegt svigrúm fáist til þess að
sveifla handleggjunum upp yfir höfuð. Sæng og
kodda tökum við burt, Flestir hafa tilhneygingu
til jæss að teygja sig, þegar þeir vakná, svo að við
byrjum á því að teygja vel úr okkur. — Spennið
greipar, með lieina arma á maganum. Sveiflið
örmunum upp og aftur og leggið þá náður (1).
Færið armana aftur niður sömu leið (2). Nú liggj-
um við aftur með armana niður og spenntar
greipar. Síðan er örmunum svdiflað upp og aft-
ur (1), niður (2), o. s. frv, 12 sinnuro i röð. Munið
að beygja ekki handleggina í olnbogaliðnum við
þessa æfingu, sem er einkum góð fyrir armana og
til Jress ætluð að liðka axlaliðina.
2. æfing. — Við liggjum enn á bakinu í rúminu
en höfum nú handleggina niður með hliðunum.
Síðan beygjum við annað hnéð og færum það
sem lengst upp að andltinu (1). Færum fótinn
hægt niður aftur (2). Nú beygjum við hitt hnéð
á sama hátt (3) og réttum síðan hægt úr fætinura
og leggjum hann niður (4). Lyftum vinstra og
hægra hné upp til skiptis, 6 sinnum hvoru.
Jress að vita „hvort Jrað hefði
ekki heilsusamleg áhrif á þá sem
efdir lifðu." Þetta taldi skurð-
læknirinn nauðsynlega aðgerð
til endurbóta á lýðræðislyrir-
komulaginu, „þar sem gamall,
rótgróinn og daunillur óþverri
safnast fyrir á reftir ár.“ Ekki er
vitað að nokkur annar Islend-
ingur hafli opinberlega, fyrr eða
síðar, bent á þessa læknisaðferð,
nema Páll Kolka einn og er því
ekki að véfengja sannleiksgildi
lýsingar hans á slíku hugar-
ástandi, sem fær „vatn í munn-
inn“ við tilhugsunina um brott-
hvarf andstæðinganna.
★
Það er furðulegt, að maður
sem hefiir látið slíkt út úr sér á
íopinberum vettvangi og æ sfðan
vegur í hinn sáma knérunn með
ofstæki og mannhatri, skuli ætl-
veikum mætti reynt að leggja
trúnað á lýðræðisskraf Jiess, sýnd
svo megn fyrirlitfiingu, að tæp-
ast er hugsandi að foringjalið
Morgunblaðsijis sjálfs geri sér
vonir um glæsilegan árangur af
herferð, sem Jrannig er stofnað
ud. Fnda er það rnála sannast að
meðan Páll Kolka og Svavar
Guðmundsson eru hafðir forríð-
arar i sókn íhaldsins á liendur
samvinnufélögunum og Fram-
sóknarflokknum, þá er óþarfi
fyrir Dag eða aðra málsvara sam-
vinnuhreyfingarinnar að eyða
þar mörgum orðum til andsvara.
Hin gamla hernaðarlist Hún-
anna mun þeim að engu haldi
koma í þeim viiðskiptum. Of-
stækið er letrað í slóð þessara
riddara hvar sem þeir fara og
hvenær sem þeir drepa niður
penna.
3. æfing. — Nú kernur æfing, sem reynir á
magavöðvana og styrkir þá, svo að þær, sem vilja
ekki „liafa maga“ ættu að iðka hana duglega.
— Liggið á bakinu, með handleggina niður
með hliðunum. Nú sveiflum við handleggjunum
svoh'tið fram og rísum upp til liálfs, þannig, að
við getum séð á okkur tærnar (1). Síðan leggj-
umst við hægt út af í rúminu aftur (2). Sveiflið
handleggjuníim fram og setjist upp, ekki alveg,
aðeins tii! liálfs, leggist hægt niður á bakið aftur,
og Jrannig áfram til skiptis nokkrum sínnum.
Gleymið ekki að anda, meðan á æfingunni stend-
ur.
*
Þetta var aðeins byrjunin. í næsta dálki höld-
um við áfram og hættum ekkii fyrr en ajlar æfing-
arnar tíu eru full-lærðar.
*
SALAD.
Ágætt salad má gera úr þeyttum rjóma, hrá-
um gulrótum (rifnum) og hráum rúsínum. öllu
blandað saman. Notað með ósætu brauði.