Dagur - 11.12.1946, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudagur 11. desembei: 1946
,Dýrtíðin er verkalýðnum verst’
J^ÝLEGA héldu sjómenn og verkamenn á ísa-
'firði almennan fund til þess að ræða at-
vinnumál kaupstaðarins. Lýsing sú, sem gefin var
á ástandinu þar, í nýlegri útvarpsfrétt, var ekki
fögur og fæstir mundu hafa trúað því að óreyndu,
að þess konar fréttir bærust utan af landsbyggð-
inni innan tveggja ára frá því, að mynduð var rík-
isstjórn, sem taldi það höfuðviðfangsefni sitt og
meginhlutverk, að „tryggja öllum atvinnu við
sem arðbærastan atvinnurekstur“. En reynslan er
óljúgfróðust og tjáir ekki um hana að deila. At-
vinnuleysisdraugurinn gengur nú ljósum logum
vestur á ísafirði. Útvegurinn, höfuðbjargvættur
Vestfjarðakjálkans, er lamaður af dýrtíð og öng-
þveiti, sem þróast hefir í skjóli stjórnarstefnunn-
ar, og hið óheillavænlega orð „atvinnubóta-
vinna" skýtur aftur upp kollinum ,eftir að hafa
verið gert útlægt í veímegunarstandi stríðsár-
anna. Og á meðan þessu fer fram, er ekkert raun-
verulegt lífsmark með stjórnarmeirihlutanum á
Alþingi og engin viðleitni þar til þess að skapa at-
vinnuvegunum viðunandi fjárhagsgrundvöll.
Allt er látið reka á reiðanunr.
gAGAN frá ísafirði er lærdómsrík fyrir fleira en
það, að þaðan l^emur hin fyrsta aðvörun um
alnrennt atvinnuleysi og vandræðaástand. Það er
mörgunr kunnugt.^að atvinnulíf Vestfjarðanna á
við fleiri örðugleika að etja en þá, sem getið var
um í þessari útvarpsfrétt. Á síðustu árurn, og
einkum þó nú upp á síðkastið, hefir verið stöðug-
ur straumur fólks burtu frá hinum ágætu og feng-
sælu verstöðvum, til bæjanna og þorpanna við
Faxaflóa, og einkum þó til Reykjavíkur. Kveður
svo ramt að þessu, að þrátt fyrir nrikla fólksflutn-
inga frá sveitunum við ísafjarðardjúp til kaup-
staðarins og nærliggjandi þorpa, fækkar fólkinu
samt í kaupstaðnum, vegna straumþungans suð-
ur. Margir Isfirðingar óttast, að beztu sjómenn-
Jrnir þeirra falli fyrir freistingum tilboða að
sunnan og sláist í för þeirra, sem leita gulls á holt-
um og hraunbreiðum Reykjanesskagans. Slík
blóðtaka yrði meiri, en bær með einhæft atvinnu-
líf mundi þola. En ennþá sjást þess engin merki,
að ríkisvaldið vilji grípa inn í rás viðburðanna
og sízt þar, sem meinsemdin er falin, í hag og af-
komu atvinnulífsins og aðstöðunni til þess að lifa
í landinu. Það er vissulega arðvænlegra nú, eftir
tveggja ára samstjórn íhalds og kommúnista, að
komast á laun hjá rikinu og stofnunum þess í
Reykjavík, stunda verzlunar- og húsabrask þar
eða aðra milliliðastarfsemi, heldur en sækja sjó á
stormasöm rnið undan Vestfjörðum. Og hver viH
]á mönnum þótt þeir vilji orna sér við þann eld.
sem glaðast brennur í þessu þjóðfélagi?
TjANNIG hafa dýrtíðin og Reykjavíkurstefnan
“ leikið atvinnulíf vestfirzku útvegshafnanna.
Þær verða fyrstar fyrir barðinu á afleiðingum
stjórnarstefnunnar, svo að um munar, og það eru
verkamennirnir og sjómennirnir, sem harðast
verða úti. Menn mega nú minnast orða þeirra, er
fulltrúar Norðurlandaþjóðanna mæltu á síðasta
Alþýðusambandsþingi, eins og til aðvörunar
stéttarbræðrum sínum hér: „Dýrtíðin er verka-
lýðnum verst.“ Skyldu þessi orð ekki vera mælt af
meiri vinarhug í garð alþýðusamtakanna, en
málróf Morgunblaðsins og burgeisanna í
stjórnarflokkunum um „hinar björtu hliðar dýr-
tíðarinnar?" Það ættu verkamenn að íhuga og
Okkur þykir lofið gott.
J7LESTIR erum við íslendingar með
því marki brenndir, að okkur þyk-
ir gaman að tesa lof útlendinga um
land og þjóð og við tökum okkur
nærri, ef á okkur er hallað í erlend-
um frásögnum. Líklega getum við þó
viðurkennt það, svona með sjálfum
okkur, að við séum óþarflega við-
kvæmir í þessu efni og útskýrt það
með því, að eftirtekt erlendra þjóða á
okkur sé svo mikil nýlunda, að ekki
sé nema vonlegt að okkur verði mikið
um. Það er raunar einkenni þessara
erlendu skrifa flestra, að þau ýmist
ofmeta eða vanmeta eiginleika okk-
ar, gæði landsins og menningu þjóðar-
innar. Yfirleitt kemur það sjaldan fyr-
ir að við sjáum grein í erlendru blaði
um okkar hagi, sem við erum full-
ánægðir með og ekki flytur meira og
minna ónákvæmar fregnir héðan. Það
er eins og hinum útlendu gestum
finnast svo mikið til um það að upp-
götva hér „nýtt“ land, að þeir
eigi bágt með að gæta hófs í frásögn-
um sínum og hætti til að ýkja, hvort
heldur er til lofs eða lasts.
Merkileg landkynning.
gÚ LANDKYNNING, sem rekin er
um Island, er mestmegnis með
þessum hætti, að útlendir gestir og
ferðamenn rita bækur og greinar um
land og þjóð og kennir þar margra
grasa. Hitt er sjaldgæfara, að íslend-
ingar sjálfir komi fram í erlendum
blöðum og ritum og beri landi sínu og
þjóð þar vitni, og eru þó vitaskuld
margar undantekningar á þessu. Það
er því á margan hátt ánægjulegt, að
blaða í úrklippum fjölmargra
amerískra blaða, sem þó hafa
ekki orð á sér fyrir nákvæmni og
áreiðanleik í fréttaflutningi — og lesa
þar stuttar og stundum smellnar ís-
landslýsingar, í tilefni af söngför
Karlakórs Reykjavíkur um Bandarík-
in. Mönnum verður þá ljósara en áð-
ur, að söngför þessi er hin bezfa land-
kynning; hún vekur athygli á menn-
ingu þjóðarinnar og gefur tilefni til
íhugana um dug, þor og hæfileika
smáþjóðar, sem ekki telur nálægt því
eins marga einstaklinga og flestar þær
borgir, sem karlakórinn hefir heim-
sótt. Flest blöðin benda á, að það sé
merkilegt, að ísland hafi ekki aðeins
á að skipa söngmönnum, sem séu
framúrskarandi, heldur ótrúlegum
fjölda ágætra tónskálda og í landinu
þroskist merkileg, þjóðleg tónlist. —
Karlakórinn hefir þvi uppskorið
meira en hrós fyrir söng sinn og flutn-
ing laganna — en þeir dómar eru allir
á eina lund — hann hefir einnig
kynnt þúsundum manna íslenzka tón-
list, innan þeirra takmarka, sem karla-
kór er slíkt kleyft, og borið menningu
þjóðarinnar vitni. Yfir þessu er
ástæða til að gleðjast, þvi að það er
ekki einskis nýtt.
Norðlenzkur fulltrúi á
meginlandsreisu.
p-G HEYRÐI þá sögu i Reykjavík á
dögunum, úr bréfum kórfélaga
að vestan, að fyrrverandi setuliðs-
menn gerðu sér tíðförult á hljómleik-
ana og væru yfirleitt hinir vinsamleg-
ustu og hjálpfúsustu í garð kórsins.
Það mun hafa borið við, að spurt væri
um það, hvort í kórnum væri nokkur
frá Akureyri. Nú ber svo vel í veiði,
að við Akureyringar eigum ágætan
fulltrúa í kórnum, Kristinn Þorsteins-
son, deildarstjóra, og hefir hann tekið
þeir þurfa ekki-til þess neinar
leiðbeiningar frá hinum sjálf-
skipuðu „foringjum", sem setið
liafa um tveggja ára skeið við
hlið auðmannanna og braskar-
anna við kjötkatlana í Reykja-
vík .
á móti kveðjum og góðum óskum frá
hinum mislita hópi setuliðsmanna,
sem hér dvaldi langvistum á stríðsár-
unum. Yfirleitt eru þessir menn ákaf-
lega vingjarnlegir í okkar garð og bera
bænum og fólkinu vel söguna. Er gott
og gaman til þess að vita.
Jólin nálgast
TTM SÍÐASTLIÐNA helgi byrjaði
bærinn að íklæðast jólaskrúðan-
um og riðu verzlanirnar á vaðið, eins
og venjulega. Fjöldi barna og fullorð-
inna var á ferli allan sunnudaginn að
skoða jólaútstillingarnar í búðar-
gluggunum. Yfirleitt mun fullorðna
fólkinu hafa fundist, að ekki væri um
auðugan garð að gresja, er leita skyldi
jólagjafa, en börnin voru augsýnilega
harla ánægð með dýrðina og auðvelt
að komast í jólaskap bara með því að
horfa á þau. Augljóst er, að verulega
er farið að bera á vöruskorti á landi
hér og sumar nauðsynlegar vörur eru
til þurrðar gengnar. Sagt er að landið
sé orðið sápulaust, og eru það ekki
skemmtileg tíðindi, svona rétt fyrir
jólin. Það er undarlegt andvaraleysi
hjá valdhöfum þessa lands að láta
slíkan nauðsynjavaming ganga upp á
skömmum tíma — með gjafasending-
um til útlanda auk heldur — án þess
að gripa til skömmtunarráðstafana og
tryggja þannig, svo sem verða mátti,
að allir fengju eitthvað. Mætti e. t. v.
af þessu ráða, að þeir sem stjórna inn-
flutningsverzluninni hafi harla litla
yfirsýn um vörubirgðir í landinu og
þar eins og víðar sé handahófið
drýgst.
Tilraunahús á dýrum grunni.
J7G SKOÐAÐI núna um helgina
nokkurs konar tilraunahús, sem
verið er að byggja hér ofan við bæ-
inn. Hús þetta er byggt fyrir reikning
bæjarins; var húsnæðisnefnd falið á
sl. sumri að byggja tvær íbúðir, til
reynslu, og er byggingin vel á veg
komin. Hús þetta er svokallað asbest-
hús, en asbest mun vera ódýrasta
byggingarefni, sem nú er völ á, og
hafa margir trú á því, að þessi tegund
húsa muni reynast vel. Var það því
vel þess virði, áð gera þessa tilraun,
sérstaklega þar sem allt bendir til
þess, að í húsi þessu verði tvær ágæt-
ar íbúðir og kostnaðurinn verði mjög
hófsamlegur. Misráðið virðist mér
það hins vegar, að reisa hús þetta,
eða fleiri slík, á þeim stað, er til þess
var valinn, á túnunum hér ofan við
bæinn .Þar eru grunnar dýrir vegna
þess að mikið þarf að grafa. Hlýtur
grunnur þessa húss að verða tiltölu-
lega mjög dýr. Flestum mun sýnast,
að slík hús hefði átt að byggja út á
Oddeyri, þar sem harðvelli er og til-
tölulega miklu ódýrara að ganga frá
undirstöðum en þarna efra. Fari svo,
að hagkvæmt þyki að reisa mörg as-
besthús til þess að bæta úr húsnæðis-
þörfinni, sýnist veigamikið atriði, að
óhpefilegum kostnaði við útgröft lóð-
anna, verði létt af þeim, er í bygging-
arnar ráðast.
Hálkan á götunum.
gÍÐAN hlána tók á dögunum, hefir
færið hér í bænum verið erfitt,
svo að maður ekki segi hættulegt.
Glerhálka á flestum götum, svo að til
vandræða horfir fyrir þá, sem á ferli
þurfa að vera, sérstaklega eldra fólk.
Eitthvað af sandi hefir verið sett á
götur og gangstéttir ,en hvergi nærri
nóg. Ymsum virðist, að ekki hafi ver-
ið gengið nógu rösklega fram í þvi, að
moka gangstéttirnar í snjóunum um
daginn ,og hefði þá mátt forða því, að
svellbunkar væru í hverju fótmáli nú.
Það er að vísu útgjaldasamt fyrir bæ-
inn, að hafa fjölda manns við snjó-
mokstur, en þá er að líta á hitt, hvað
það kostar heilsu borgaranna, að búa
við hálkuna.
‘ í z k a n
Röndótt dragt
er afar klæðileg,
og er þessi ætluð
hinni meðalháu
stúlku. Rend-
urnar grenna,
svo að hin feit-
lagna rriun hagn-
ast á að nota slík
efni.
Jakkinn er
hnepptur upp í
háls og kraginn
er venjulegur
flibbakragi. Lit-
ur þessarar
dragtar er nokk-
uð óven julegur,
]rar sem grunp-
liturinn er
brúnn og rend-
urnar Ijósbláar.
JÓLIN NÁLGAST.
Eins og oft áður er desembermánuður býsna
fljótur í förum — dagarnir eru stuttir og líða
fljótt. Við hrökkvum upp við það, að kominn er
miður mánuður og við
eigum eftir að velja allar
jólagjafirnar, baka og
búa undir hátíðina að
flestu ef ekki öllu leyti.
— Þegar svo er komið
þarf skipulagsgáfan að
koma til hjálpar.
Bezt er að gera sér eins
konar stundaskrá, eða
og „planleggja“ eins ná-
kvæmlega og hægt er síðustu vikurnar. — Ætla sér
einn dag til þessa, tvo til hins o. s. frv.
Þeirri stund, sem þú verð til þess að gera þér
slíka dagskrá, er vel varið. Afköstin verða meiri
þegar þannig er unnið, því að þá fer minni tími
í það að velta fyrir sér, hvað gera eigi næst o s
frv.
F.ins er ráð að gera skrá yfir allar jólagjafir og
jólapóst.
Atliuga þarf í tíma þær gjafir og bréf, sem
senda á burtu og helzt að vera heldur í fyrra lagi
með slíkt.
Tíminn, sem nú fer í hönd er reglulegur anna-
tími fyrir flest fólk og þá ekki sízt húsmóðurina.
— Það er því um að gera að skipuleggja starfið
svo vel, að öllu verði lokið á tilsettum tíma, og
sem minnst verði um vökur síðustu dagana fyrir
jólin.
*
VEIZTU?
Að það eru (50.000—75.000 hár á höfði konunn-
ar — að þú ættir að bursta hár þitt á degi hverj-
um helzt 15 mín. daglega, — að mjög heilnæmt
fyrir hár og hársvörð er, að bursta hárið undir
beru lofti, sérstaklega í sólskini?
ELDHÚSIÐ.
Úr gömlu franskbrauði má gera ágætan eftir-
rétt. •
Franskbrauð. — Möndlur. — Smjör. — Sykur. —
Mjólk. — Egg. — Sítróna.
Skorpan er tekin af brauðinu og það sneitt nið-
ur í fingurþykkar sneiðar. Þær eru smurðar vel
og lagður í smurt mót með smurðu hliðina niður.
Fínt söxuðum möndlum er stráð á milli sneið-
anna, sítróna kreist og börkurir^n rifinn niður.
Egg, sykur og mjólk er hrært saman og hellt yfir
brauðið. Látið standa um stund, eða þar til
brauðið hefir drukkið í sig vökvann. Bakað í ofni.
— Borðað með rauðri ávaxtasósu.
dagskrá öllu heldur,