Dagur - 15.01.1947, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 15. janúar 1947
D AG U R
Framsóknarflokkurinn 30 ára
Framhald a£ 3. síðu
mynda nýja stjórn. Það var því
strax hrafnagangur nokkur, sér-
staklega utan í okkur, sem nú
komum í fyrsta sinn á þing, þar
sem við vorum taldir óskrifað
blað. En áður en nokkuð var
.ákveðið um afstöðu okkar til
stjórnarmyndunar varð á það að
reyna, hvort gömlu Bændaflokks-
mennirnir, fulltrúi óháðra
bænda, og einliverjir utanflokka*
menn gætu komið sér saman um
myndun sérstaks stjórnmála-
flokks. Komu þá saman til fund-
ar eftirtaldir menn: Guðmund-
ur Ólafsson Ási, Ólafnr Briem
Álfgeirsvöllum. Einar Árnason
Eyrarlandi, Sigurður Jónsson
Yztafelli, Þorsteinn M. Jónsson
Boagarfirði, Jón Jónsson Hvann-
á, Sveinn Ólafsson Firði og Þor-
leifur Jónsson Hólum. Þessir 8
Árið 1917 hóf hinn ungi Frarn-
sóknarflokkur blaðaútgáfu, Tím-
ann og Dag. Vöktu þau blöð
strax athygli út um land og þóttu
bera andblæ nýrra tíma og vax-
andi lífsþrótbar í atvinnu- og
ménningarmálum almiennings.
Var þá stundum, sérstaklega eft-
4r 1920, all stormasamt. Mun
ekki hafa farið fjarri því að al-
týða k'yidsins hafi tekið undir
með skáldinu:
Eg elska þig, stormur, sem geisar um
grund,
og gleffiþyt vekur í blaffstyrkum lund,
sem gráfeysknu stofnana bugar og
brýtur,
en lijarkirnar treystir um leiff og þú
þýtur.
Nýr straumur vaxandi lífs-
þróttar, leitaði framrásar. Þann
straum vakti Framsóknarflokk-
menn urðu ásáttir um að skipa 111111U; '
Fljótt eftir stofnun flokksins,
sér í sérstakan stjórnmálaflokk.
Hlaut hann nafnið Framsóknar-
flokkur og átti Sigurður í Felli
nafngjöfina. Við stofnun flokks-
ins mætti einnig Jörundur Bryn-
ÍQlfsson, sem telja má að verið
hafi fyrsti fulltrúi, sem alþýða
Reykjavíkur ætti á þingi. Jör-
undur var stuðningsmaður þess-
arar flokksmyndunar, en þó ekki
reglulegur flokksmaður sakir
þeirrar aðstöðu er hann hafði til
kjósenda sinna. En í kosninga-
bandalagi var hann yið flokkinn
og hafði við hann naið samstarf. ar'
bættust honum nýir kraftar, og
ekki verður saga flokksins sögð,
svo að ekki séu nefnd nöfn
þeirra Hallgriins Kristinssonar,
Tryggva Þórhallssonar og Jónas-
ar Jónssonar. Þeir voru allir
ósviknir fulltrúar viðreisnarafl-
anna í landinu, samfvinnuhreyf-
ingarinnar og ungmennafélag-
O
anna.
Frá þessum skapandi
grunnt reis flokkurinn, enda
reyndist það svo, að hann fékk
aukið fylgi við hverjar kosning-
Má því telja hann raunverulega
einn af stofnéndum hans, þó
hann væri það ekki formlega.
Var þegar á fyrstu fundunum
sdmin stefnuskrá fyrir flokkinn,
sem í höfuðdráttum var á þá
leið, að hann beiti sér fyrir bætt-
um atvinnuhátitum til lands óg
sjávar, skóla- og fræðslumálum
almennings, heilbrigðismálum,
ræktunarmálum og byggingu
sveitanna, samvinnumiálum o. fl.
Viðvíkjandi stjórnarmyndun
áleit flokkurinn heppilegt að
setja þjóðstjórn með 3 ráðherr-
um, og ættu flokkarnir sinn
manninn hver í stjórninni. Þetta
taldi flqkkurinn nauðsynlegt
yegna þes§ ástands sem þá ríkti
sakir'héini'sstyrjafdarinnar er þá
yar x algleymingi, og gerði öll
yiðskipti landsins út á við erfið
og ótrygg. Þessa uppástungu, um
þriggja flokka stjórn, vildu
gömlu flokkarnir ekki heyra.
Þeir voru orðnir svo vanir því að
slázt um völdin á undanförnum
árum, að þeir gátu ekki hugsað
sér á því neina breytingu. Og þá
byrjaði kafbátahernaður flokk-
anna. Er svo hafði farið fram um
hríð sigraði steTna Framsóknar-
flokksins í málinu. Jón Magnús-
son myndaði þjóðstjórn með Sig-
urði í Yztafelli fyrir Framsókn
og Birni Kristjánssyni. fyrir
Sjálfstæðið. Björn var þó ekki
ráðherra nema skamma stund, og
tók þá Sigurður Eggerz við af
honum. Þessi stjórn var við völd
frant um 1920 og leysti hún á
þeim árum sambandsmálið við
Dani. Var þá um hríð lokið
þeirri langvarandi deilu sem fs-
lenzka þjóðin hafði háð um
landsréttindi sín.
Árið 1927 verða vaktaskipti á
þjóðarskútunni. Hefst þá nýr
þáttur í fraraförum og fram-
kvæmdum lands og þjóðar.
Framsóknarflokkurinn varð svo
fjölmennur við kosningarnar
það ár, að hann tók éinn stjórn-
artaumana með hlutleysi Al-
þýðuflokksins. Hófust þá nýjar,
alhliða framkvæmdir næstu árin.
Skapaðist þá mleira framfara-
tímabil, en áður var þekkt í sögu
þjóðarinmar. Nýtízku jarðrækt
og notkun tilbúins áburðar m@ð
auknum styi'k frá ííkissjáði.
Byggingar í sveitiun háfust raeð
aðstoð Byggingar- Og landnáms-
sjóðs., Búnaðarbanki stofnaður.
íslandsbanka, sem var útlend
eign, breytt í íslenzkan Útvegs-
banka. Bætt við einu strand-
ferðaskipi. Vegagerðir stói'aukn-
ar, t. d. gert bílfært frá Reykja-
vík norður í land, allt austur í
Þingeyjarsýslu. Alþýðuskólar
reistir og stofnaður menntaskóli
á Akureyri. Útvarpsstöð ríkisins
byggð, og tók til starfa. Þá var og
Landspítalinn byggður, en að
honum stóðu allir flokkar. —
Hér er ekki allt til tínt, en um
mestallar þessar fi'amkvæmdir
hafði Framlsóknarflokkurinn for-
ustuna. Var baráttan fyrir mörg-
um þessum má'lum hörð og mót-
staðan stundum óvægin.
Á tímábilinu 1934—38, þegar
Framsóknarflokkurinn hafði for-
ustuna í samstjórn við Alþýðu-
flokkinn, tókst enn að gera nýtt
átak til framfara á öllum sviðum
og lífsafkomu al-
Skal það ekki rakið
hér, enda svo skammt um liðið,
að ljóst er öllum, sem athygli
hafa veitt framkvæmdum þeirra
ára. En það hygg eg að sveitir
landsins, sem áður fyir voru að
öllu vanræktar, hafi vegna bar-
áttu og athafná Framsóknar-
flokksins verið betur undirbúnar
til að mæta því ástandi, sem hér
í íkti styi'jaldarárin. Og þó að ein-
stakir ibúandmlenn í sveitum,
hafi ekki veitt flokknum brautar-
gengi, heldur hið gagnstæða, þá
skal ekki um það sakást, en notið
hafa þeir eins og ^jprir er í sveit-
um búa, hagnaðarins af baráttu
flokksins fyrir velgengni þeirra.
Þegar eg nú lít til baka yfir
farinn veg Framsóknarflokksins,
hefi eg, sem einn af stofnendum
hans, ástæðu til að vera ánægður.
Flokkurinn hefir hvergi brugðist
þeirri stefnuskrá er hann setti sér
fyrir 30 árum, og siðast flokks-
þing ákvað að svo skyldi halda
fram stefnunni.
Enn er barátta framundan.
Heilir hildar til, Framsóknar-
menn!
Ein’ar Ámason,
Tilkynning
frá skattstofu Akureyrar
Frestur til þess að skila skattframtölum er til 31. þ. nx.
Þeim, sem ekki hafa skilað framtölum fyrir þann tíma,ogekki
hafa beðið um. eða fengið ákveðinn frest, verður áætlaður
skattur eins og lög mæla fyrir.
Aðstoð við að gera framtöl er veitt í skattstofunni á skrif-
stofutíma og auk þess frá kl. 8.30—9.30 á kvöldin síðustái viku
j anúarmánaðar.
Atvinnurekendur og allir aðrir, sení laun greiða, eru skyldir
að gefa skattstofunni skýrslu um greidd laun, og er frestur til
þess veittur til mánudagsins 20. þ. m. Verður dagsektum beitt
gagnvart þeirn, er vanrækja að senda skýrslur þessar. Orlofsfé
telst með launum.
Athygli skal vakin á breytingum þeim, sem gerðar hafa
verið á launamiðum, sem standa í ’sambandi við ákvæði 122.
°g 123. gr., svo og 112. og 113. gr. laga um almannatryggingar,
og ber að fylla þá út rétt og greinilega, ella bera atvinnurek-
endur ábyrgð á viðbótarskattgreiðslu vegna ófullnægjandi
skýrslugjafa.
Akureyii, 13. janúar 1947.
Skattstjórinn á Akureyri.

T ilkynning
1947 verður „ár íátæktarinnar4
í Danmörku
Dönsk blöð ræða sparnaðaráætlanir stjórnarinnar
Um áramótin varð dönskum m. a. ná til neyzlu almennings á
blöðum mjög tíðrætt um sparn- kaffi og flestra annarra „lúxus-
aðaráætlun þá, sem sagt var að vara“ og að benzíninnflutningur
ríkisstjórnin hefði í undirbún- verði stórminnkaður.
ingi, og nú er komin frarn í dags-
Ijósið. Var einkum rætt um það,
að nauðsynlegt mundi vera að
skera niður innflutning til lands-
ins í stórum stíl til þess að spara
gjaldeyri, og auka útflutninginn,
með því að minnka innanlands-
neyzluna, t. d. á kjöti, smjöri,
eggjum o. s. frv.
Ástæðan til þess að Danir telja
sig tilneydda, að taka þetta skref
nú, er sú, að þeim hefir verið
synjað tun 500 millj. kr. doll-
aralán í Bandaríkjunum og
gjaldeyrissjóðir þeiira eru þurr-
ausnir. „Politiken“ segir, að hinu
nýja ári hafi þegar verið gefið
nafnið „ár fátæktarinnar" og
telur að sparnaðaráætlunin muni
Akureyringar
Vegna samstarfs Kantötukórs-
ins og Karlakórs Akureyrar, um
að flytja megnið af óratóríunni
„Strei'igleikár", eftir Björgvin
Guðmundsson, óskar kórinn eft-
ir nokkrum kvenröddum þegar í
stað, Lysthafendur snúi sér til
Björgvins Guðmundssonar hið
allra fyrsta.
Auk þess eru Kantötufólagar,
eldri sem yngri, beðnir að leita,
hver hjá sér, eftir fjölrituðu
liefti, 2. þætti framangreinds
tónvei'ks, og skila því tafarlaust
til söngstjórans.
Kantötukór Akureyrar.
um hámarksverð á fiski
Viðskiptaráðið hefir ákveðið eftirfarandi hámarksverð á
fiski:
Nýr þorskur, slægður með haus ............kr. 1.10 pr. kg.
Nýr þorskur, slægður, ihausaður .......... — 1.35 — —
Nýr þorskur, slægður og þverskorinn í stykki — 1.40 — —
Ný ýsa, slægð með haus.................... — 1.15 — —
Ný ýsa, slægð, hausuð .................... — 1.40 — —
Ný ýsa, slægð og þverskorin í stykki...... — 1.45 — —
Nýr fiskur (þorskur, ýsa), flakaður með roði
ogþunnildum............................. — 2.10 —- —
Nýr fiskur (þorskur, ýsa), flakaður án þunn-
ilda.................................... - 2.90 - -
Nýr fiskur (þorskur, ýsa), flakaður og roð-
flettur, án þunnilda ................... — 3.45 — —
Nýr koli (rauðspretta)..................... — 2.90 — —
Olangreint verð er miðað við það, að kaupandinn sæki
fiskinn til fisksalans. Fyrir heimsendingu má fisksalinn í'eikna
kr. 0.10 py. kg. aukalega. Fiskur, sem frystur er, sem varaforði,
má vera kr. 0.40 dýrari pr. kg., en að ofan greinir.
Reykjávík, 4. janúar 1947.
V erðlagsst jórinn.
11«
iDtari
Viðskiptaráðið vill hér með beina því til stofnana og ein-
stakra manna, að ráða eigi hingað til lands erlenda listamenn,
án þess að hafa áður tryggt sér leyfi ráðsins fyrir þeim gjald-
eyri, sem nauðsynlegur kann að vera í þessu skyni.
Ennfremur eru menn varaðir við því að stofna til hvers
konar hópferða til útlanda, án þess að hafa fyrirfram fengið
loforð Viðskiptaráðs um gjaldeyri til fararinnar.
Reykjavík, 6. janúar 1947.
Viðskiptaráðið.
I