Dagur - 22.01.1947, Blaðsíða 3

M'iðvikiiitlagiur 22. janáar 194-7
D A G U R
Bréf úr
Flatey
Flatey á Skjálfianda er stað- jskily-rðiiS til þess að þar geti byrj-
ur, sem sjaldan er minnst á í að og blómgast fjörugt athaínalíf.
Strax og bryggjan er búin, er
áLveðið> að reisa nýtízku hrað-
frystihús. Standa Flateyingar
sjálfir að því stórmáli ásamt
Kaupfélagi Þingeyinga. Hefir
mál þetta lengi verið rætt á- milíi
þessara aðila, og undirbúningur
hafinn.
I Flatey er útibú frá Kaup-
félagi Þingeyinga.
Hefir það verið ómetanleg
h jálp fyrm fólkið sem þar býr,
því samgöngurnar við land eru
æfinlega vondar og strjálar og
þó sérstaklega um vetrartímann.
Hefir Guðmundur Jónasson
veitt því forstöðu frá byrjun og.
reynst þar eins og á öðrum svið-
um hinn mætasti maður.
Fyrir nokkru hófu Flateying-
ar fastar bátsferðir tvisvar í mán-
uði til Húsavíkur.
Síðastliðið ár höfðu þeir jress-
ar ferðir, hinir ötulu Krosshúsa-
bræður Emil og Arnþór.
bölðum eða útvarpi.
Mættiut ókunnugir ætda að'það
væri eyðiey langt úti í hafi, svo
fágætt er að liennar sé getið, eða
þeirra minnst, sem þar búa.
En frá ómunatíð, eins og sag-
an greinir hefir Flatey verið
byggð, og ennþá lifa og starfa í
eyjunni um 130 manns, hefir sú
tala litlum breytingum tekið
undanfarin ár.
Sú var þó tíðin að margir töl-
uðu um Flatey og hugsuðu þang-
að, því oft var þar gott til fanga.
Á þeim tímum þegar sulturinn
barði að dyrum næstum á hverju
heimili og um það eitt var hugs-
að, að hafa eitthvað að borða, þá
var Flatey nokkurs konar forða-
búr, sem menn úr nærliggjandi
sveitum sóttu matbjörg í.
Sagan af bóndanum sem sótti
8 fjórðunga af hákarli og fiski út
í Flatey og bar þá á bakinu frá
Múlaöldu og langt fram í sveit
Frá ómunaríð hefir sauðfé ver-
ið í Elatey og gefið þar góða raun
haust v'ar því slátrað vegna
mæðiveiki, en í staðinn. keypt 50
lömh af Vestfjörðum.
í vor sem leið keypti Þórarinn
Jónsson kennari ,,Farmall“-vél
og vann með henni í sumar, bæði
við jarðiækt og heyskap.
Er mikið verkefni fyrir eina
sll'ka vél í eyjunni, þar sem hún
er öll óslétt frá náttúrunnar
liendi. Fjárhagsástæður Flatey-
inga munu vera góðar. Enda eru
þar afburða duglegir sjómenn og
fóikið liarðgert og vinnugefið.
Það er trú margra að Flatey
eigi glæsilega framtíð. Enda eru
þar ótæmandi möguleikar.
Mjög skammt á hin beztu fiski-
nrið, þar veður hin ný-skattlagða
norðlenska síld upp í fjörusteina
'og í eyjúnni er hægt að framleiða
mjólk handa mörg liundruð
rnanns.
Margt fleira væri liægt að
segja um þennan stað, en hér
verður staðar numið að sinni.
15. jan. 1947.
og óð Laxá á milli skara á laug-
ardaginn fyrir Páska, hún ein
sýnir okkur að oft hefir mikið
verið á sig lagt að hafa samband
við Flatey. Hún sýnir okkur líka
annað. Hún sýnir okkur gleðina
sem ríkt hefir um þessa hátíð í
litla moldarbænum matarlausa.
Margar ferðir munu hafa verið
farnar úr vestur hluta Þingeyjar-
sýslu út á Flateyjardal í sömu er-
indum. En saga þeirra er óskráð
og verður því miður aldrei skráð,
sem báru á bakinu björg í bú inn
yfir Flateyjardalsheiði.
Allar þessar hetjur eru nú
horfnar, fennt yfir sporin, allt
hulið grárri gleymsku.
Á Flateyjardal fækkar nú óð-
um þeim býlum, sem tóku ámóti
lúnum og svöngum vegfarend-
um og veittu þeim hús og hress-
ingu til forna. Fyrir rúmum 20
árum voru 5 jarðir byggðar á
dalnum og 45-50 manns búsett
þar, en um þessi áramót er að-
eins ein jörðin byggð, Brettings-
staðir. Verður sennilega skammt
að bíða þess að sjófarendur sem
sigla um Flateyjítrsund á dimm-
um vetrarkvöldum sjái ekkert
ljós á Flateyjardal.
En fari svo, að líf og 1 ífskjör
Flateyinga yrðu betri og bjart-
ari í framtíðinni, um leið og al.lt
líf hverfur af dalnum, þá er vel.
I surnar var minni útgerð í
Flatey en verið hefir í mörg ár.
Nokkrir ,,trililu“-bátar reru og
fiskuðu sæmilega og sumir ágæt-
lega. Á einn þennan bát fiskuð-
ust 90-100 skippund og var eig-
andi bátsins, Karl Pálsson, æleinn
í allt sumar, en Kad er þekktur
fyrir það að vera harðvítugur sjá-
sóknari.
í Flatey standa nú fyrir dyr-
um miklar og dýrar framkvæmd-
ir. í sumar var hafin þar bryggju-
gerð. Er fyrirhugað að byggja
40 metra langa bryggju; voru 10
metrar fullgerðir í sumar og eitt
steinkar tilbúið í landi. til að
setjast niður næsta vor. Er talið
að hægt verði að ljúkia verkinu
næsta sumar ef peningar verða
fáanlegir til þess. En> fullkomin
bátabryggja í Flatey er fyrsta
FRÁ BÓKAMARKAÐINUM

Fornir danSar, Ólafur Briem sá anda þessara fornu Ijóða. Það sér
um útgáfuna. Jóhann Briem á, að frumkenndir mannssálar
teiknaði myndirnar. — Þorsteinn • innar, ástin og. hatrið, gleðin og
Jósefsson: I djörfum leik. Frá-
sagnir af íþróttasigrum. Hlað-
búð, Reykjavík 1946.
Bókin Fornir dansar er ný og
aukin útgáfa af safni, er þeir
Sven Grundtvig og Jón Sigurðs-
son forseti gáfu út á sínum tíma
og nefndu íslenzk fornkvæði. Sú
bók er nú löngu uppgengin og
ófáanleg orðin. Þar var alls stað-
ar gerð rækileg grein fyrir íis-
mun handrita, og sum kvæðin
voru prentuð í ýmsum gerðurn,
jsvo að þar var raunar fyrst og
fremst um fræðilega útgáfu
danskvæðanna að ræða. í hinni
nýju útgáfu Ólafs Briem er aftur
á móti hvergi prentuð nerna ein
gerð af hverju kvæði og hvergi
O
sem
etið um mismun handrita. Þar
um margar gerðir er að
ræða, er „textinn soðinn upp úr
þeim öllurn, og það tekið úr
hverri, sem skáldlegast þótti“,
eins og útg. kemst að orði í
greinargerð sinni fyrir útgáf-
unni. Með jiessu móti verður
bókin stórum aðgengilegri og
skemmtilegri en ella fyrir allan
ahnenning, og ekki spillir það,
að mörgum danskvæðum er hér
bætt við úr öðrum safnritum,
einkum kvæðasöfnum Ólafs Da-
víðssonar og Danmarks gamle
Folkeviser. Loks er Eyvindar-
ríma, eina kvæðið, sem hvergi
hefir birzt á prenti áður.
Fornir dansar er frá útgefand-
ans hendi forkunnar falleg og
eiguleg bók, mikil að vöxtum,
390 bls. í allstóru broti, prentuð
'með miklum ágætum á vandað-
an pappír. Teikningar Jóhanns
Briern varpa auknu lífi og Jjóma
á bókina, enda eru þær prýðilega
gerðar, í sterkum og listrænum
'sríl, sem fellur vel að efni og
sorgin, eru eins á öllum tímum
og hið einfalda og. alþýðlega
Ijóðaform, sem bezt fær túlkað
þessar kenndir, er einnig furðu
lega ótímabundið og sígilt. Sum
þessara fornkvæða gætu þannig
vel verið ort af höfuðskáldum
vorra tíma. Ekki sízt eru niörg
viðlögin hreinar perlur, innileg
og látlaus list, er túlkar mann
legar tilfinningar, sem hvorki
eru hundnar við stað né stundu
heldur eru sameign allra þjóða
og alh’a tíma:
Fagurt syngur svanurinn
um sumarlanga tíð.
Þá mun lyst að leika sér,
I mín liljan fríð.
Fagurt syngur svanurinn.
I'hort mundi þetta ort vera á
12. eða 20. öldinni? Jóni biskupi
helga þýddi ekki að hamast gegn
dansinum og danskvæðunum
þótt hann léti þann leik „aflaka
og bannaði sterklega", sem og
önnur „blautleg kvæði og regi
leg“. „Mannsöngsvísur vildi
hann eigi heyra né kveða láta, en
þó fékk hann því eigi afkomið
með öllu’," að því, er segir í sögu
hans, og mun það sannast orða
— Hafi útgefendur kæra þök
fyrir þessa skemmtilegu og glæsi
legu bók.
•
Þorsteini Jósefssyni, blaða
manni og rithöfundi, hefir tekizt
að gera frásagnir sínar af íþrótta
mönnum og íþróttaafrekum sér
lega skemmtilegt og „spennandi
lestrarefni. „í djörfum leik“ er
fjörlega rituð og hressileg bók og
hollur andi íþróttanna svífur þar
yfir vötnunum. Þótt víðast sé hér
um eins konar endursagnir að
ræða, hefir Þorsteini tekizt að
Guðrún
I Jóhannesdóttir
Hún lézt á Sjúkraliúsi Akur-
eyrar hinn 17. þ. m., eftir langa
og. þunga legu.
Hún var fædd að Þönglabakka
Þorgeirsfirði 24. október 1885j
ein hihna kunnu Þönglabakka-
systra, dóttir Jóhannesar bónda
Jónssonar þar og á Kussungsstöð-
oun, prests Reykjalín, og konu
ians, Guðrúnar Hallgrimsdóttur
i'rá Hléskógum. Hún ólst upp í
föðurgarði og hjá mági sínum,
Sæmundi skipstjóra Sæmunds-
sy.ni í Stærra-Árskógi, nam ung
við' kvennaskólann á Blönduósi,
og giftist eftirlifandi manni sín-
um, Snorra Sigfússyni, skólá-
stjóra, árið 1911. Ári síðar fluttu
>au hjónin vestur til Flateyrar
og áttu þar heima til 1930, er
t>au fluttu hingað til Akureyrar.
og hér dvaldi Guðrún til> ævi-
ioka og stýrði hinu stóra heimili
sínu á meðan kraftar entust.
Hún var alla ævi heilsugóð, unz
Iiún kenndi sér meins þess,
miðju sl. sumri, er dró hana ti’l
dauða.
Frú Guðrún Var talin ein hin
allra glæsilegasta kona hér um
slóðir á morgni þessarar aldár,
eftirsótt og dáð, gáfuð og söngv-
in, hreinlíf og hjartahrein, sveik
aldrei neinn eða neitt. Nú er
hún lögst til hvíldar, rúmlega
sextug, eftir mikið dagsverk
Hún var frábær húsmóðir, sem
lagði allt í sölur fyrir heimili sitt.
ástrík eiginkona N og móðir.
Minning hennar mun lifa
hjörtum þeirra, er þekktu hana.
Hún verður jarðsungin frá
Akureyrarkirkju nk. laugardag;
og jarðsett að Tjöm í; Svarfaðar-
dal.
„færa þær í þann búning, sem viðfangsefni."
þeim má bezt fara fyrir íslenzka
lesendur," eins og Þorsteinn Ein
arsson íþróttafulltrúi kemst að
orði í formála sínum fyrir bók
Jiessari. „Mér hefir við lestur
þeirra fundizt sem eg væri ýmist
kominn á áhorfendabekk stórs
leikvangs, gripinn af æsingu
keppninnar, eða í spor keppand
ans, sem með beitingu hugsun
ar, vil ja og hæfni vöðva, berst við
snjalla keppendur til þess að ná
sem lengst, hæst og hraðast,
Grunntónn allra frásagnanna er
þrautseigjan, drengskapurinn og
göfugmennskan." — Höfundur
inn hefir séð og kynnzt ýmsu þv
er hann segir hér frá, af eigin
raun, en fer annars eftir heimilc
um sjónarvotta, er fylgzt hal'a
með ýmsum merkustu og sér
stæðustu íþróttaviðburðum síð
ustu ár, á Ólympíuleikunum- og
annars staðar, og kynnzt
skemmtilegustu og drengilegustu
íþróttagörpunum.
í djörfum leik er fyrsta ritið
bókaflokki, er „Hlaðbúð“ hefir
jtindirbúið og hyggst gefa út og
tileinka hinni nýju kynslóð
landinu. Nefnist bókaf.lokkur
|>essi Væringjar, og. munu þar
birtast bækur um „útþrá og æf
intýri, lönd, þjóðir og borgir,
tækni og dirfsku og sigra fyrri
kynslóða í baráttunni við örðu;
Kreppa í Rússlandi
Ritstjórnargrein í
Manchester Guardian.
Rússnesku blöðin og útvarpið
liafa ennþá ekki náð í skottið á
samvinnulipurðinni, sem ein-
kenndi síðustu daga Molotoffs í
New York. Gagnrýni og útúr-
snúningar eru ennþá helztu ein-
kenni allra umræðna um veröld-
ina utan landamerkja Sovét-
Rússlands. Mikið af þessu er aug-
sýnilega til orðið vegna erfiðs á-
stands heima fyrir. „Izvestia" heS-
ir kvartað undan því, að sam-
vinnufélögin „sýni ekki nægan
craft og einbeitni“ í því starfi, að
framkvæma tilskipunima frá 9.
september um vörudreifingu í
bæjum og borgum. Þetta mun
einkum eiga við ástandið í
Moskvu, þar sem opnaðar hafa
verið aðeins tvær nýjar sölubúðir
og fimmtán vöruskálar. „Izves-
tia“ segir ennfremur, að „úrval
sé mjög takmarkað, búðirnar lé-
lega útbúnar og naumast hæfar
fyrir vetrarverzlun", verðið sé
einnig of liátt. Þessi gagnrýni á
samvinnufélögin, röskum þrem-
ur mánuðum eftir að þeim hafði
verið leyft að opna búðir á ný í
þéttbýlinu, er augljóslega til-
raun til þess að komia ábyrgðinni
af skortinum á almennum neyzlu
vörum af ríkisvaldinu og yfir á
annan aðilá.
Sama óróans verður vart í
blaðinu „Rauða stjarnan", þar
sem veitzt er að meðlimum hers
og flota; ásamt með hershöfð-
ing-jum- og aðVmrálúm, fyrir að
taka of lítinn )>átt í hinni „póli-
tísku áróðursbaráttu". Bláðið
segir, að ræðumenn megi ekki
sneiða hjá vandræðum, „sem
stafa frá styrjöldinni eða hafa
‘aukizt vegna lélegrar uppskeru í
ýinsum héruðúm" en> þeir verða
að gera. áheyrendum það Ijóst, að
þessi vandræði séu aðeins „stund-
ar fyrirbrigði“.
Blaðið segir:
„Áróðursmennirnir verða að
draga fram í dagsljósið mismun-
inn á bráðabirgðavandræðum
okkar nú sem stendur og erfið-
leikum hins kapítalíska heims,
sem eru afleiðing innvortis mein-
semda skipulagsin s, kreppu, at-
vinnuleysis og síaukinnar fátækt-
ar verkalýðsins."
Þetta er einstaklega lærdóms-
ríkt. Það varpar Ijósi á það, hvers
vegna rússnesk stjórnarvöld
leggja svo mikla áherzlu á að
kynna umheiminn fyrir þegnurn
sírrum' sem veröld kreppu og
öngþveitis og heimkynni hungr-
aðra tilfa, sem bíða þess eins, að
geta gleypt hin einföldu og ráð-
vöndu Ráðstjórnarríki.
(Lauslega þýtt.)
„í djörfum leik“ er myndum
prýdd og snoturlega gefin út.
Hleypir bókaflokkur J>essi þann-
ig.vel og myndarlega úr garði,
X- Fr.