Dagur - 22.01.1947, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudagur 22. janúar 1947
DAGUR
Ritstjórl: Haukur SnorroBon
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstraeti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Bjömssonar
riauo riKisreKsir
■ylLVERAN virðist stundum vera harla einföld
og strikbein í augum hinna einlægu og
hrekklausu réttrúnaðarmanna og bókstafsþræla
— hvort sem réttrúnaður þeirra eða bókstafsþjón-
usta fremur í einhæfum, þröngsýnum og kreddu-
bundnum skýringum og vangaveltum yfir ritn-
ingum hinna ýmsu trúarbragða mannkynsins — í
venjulegri og þröngri merkingu þess orðs á gamla
landsvísu — eða í pólitískri ofsatrú og „línu-
dansi“ ýrnissa nútíðarmanna, er mæla alla hluta á
eitt og hið sama alinmál, sem hinir vísu lærifeður
stjórnmálastefnu þeirrar, er þeir aðhyllast, hafa
nú einu sinni lagt lærisveinum sínum og áhang-
endum upp í hendurnar í eitt skipti fyrir öll.
Okkur hinum, sem ekki þykjumst hafa höndlað
neinn slíkan algerlega óskeikulan og algildan
mælikvarða á öll fyrirbæri mannlífsins og tilver-
unnar, veitist oft stórum erfiðara að átta okkur á
hlutunum og sætta okkur við þá en þessum sælu
samborgurum okkar, sem jafnan þykjást sjá heil-
agan anda, niður í hvaða forarpolli, sem þeim er
stungið til skírnar og afbötunar
^pRÚMÁLARIT það, er Kommúnistaflokkur-
inn gefur út hér á Akureyri, tók hinni stór-
felldu hækkun á gjaldskrá Landsímans fremur
óstinnt í upphafi og hafði þá orð á því, að ekki
væri nú framar öðrum fært en efnamönnum ein-
um að hafa talsímatæki til þæginda á heimilum
sínum. Hér í blaðinu var skömmu síðar bent á þá
augljósu staðreynd, að rekstur Landsímans væri
allglöggt dæmi um ríkisrekstur almennt, og hefði
þó mátt nefna fleiri ríkisstofnanir og viðskipti
þeirra við þegnana í því sambandi, svo sem
Áfengisverzlunina, tóbakseinkasöluna o. s. frv.
Kommúnistablaðið mun hafa fallizt á þessar rök-
semdir, enda naumast hugsanlegt, að sú staðreynd
gæti farið öllu lengra fram hjá ritstjóra þess, að
hér er auðvitað um hreinan ríkisrekstur að ræða
og annað ekki. En þar með þokaðist málið í heild
sinni vitanlega út af vettvangi heilbrigðrar skyn-
semi Rósbergs — að svo miklu leyti sem þar kann
að vera um einhvern slíkan vettvang að ræða --
og inn í dularheima rétttrúnaðarins og hins póli-
tíska ofstækis. Ritstjórinn tekur nú að verja með
oddi og egg þá sömu ráðstöfun, sem hann áður
hafði fordæmt svo kröfuglega. — „Að tala um ein-
okun í sambandi við ríkisstofnanir eins og land-
síminn er, er hin mesta vitleysa,“ segir í forystu-
grein „Verkamannsins" í síðustu viku, og um-
mæli „Dags“ um þetta efni kallar ritstjórinn „ís-
landsmet í asnalegum blaðaskrifum og rökvill-
um.“
jþAÐ ER GOTT, að Dagur hefir orðið til þess að
þvo Landsímann hreinan af öllum syndum í
augum kommúnista, með því einu að dýfa hon-
um ofan í skírnarlaug ríkisrekstrarins á elleftu
stundu. Hitt má raunar stórfurðulegt kallast, að
„Verkamanninum" skuli ekki hafa verið það ljóst
fyrr en þetta, að þessi mæta stofnun er fædd í
þessari blessaðri laug og hefir aldrei upp af
henni stígið, svo að „Dagur“ á raunar engan þátt
í skírninni annan en þann að nefna hlutina sínu
rétta nafni! En skylt er að geta þess hér, að það er
auðvitað helber misskilningur, ef ekki annað
verra þegar „Verkamaðurinn" fullyrðir í þessari
sömu grein, að „Dagur“ sé þeirrar skoðunar, „að
ríkisrekstur á *símanum sé stórhættulegur og
Setið meðan sætt er.
J*NN ER ALLT í fullri óvissu um
nýja stjómarmyndun, þegar þetta
er ritað, en þó fullvíst talið, að tilraun
Stefáns Jóhanns sé algerlega farin út
um þúfur. Kunnugir menn í höfuð-
staðnum tala um fund í miðstjóm og
þingflokki kommúnista, þar sem kom-
ið hafi til snarpra átaka, en ráðherrar
flokksins, þeir Brynjólfur og Aki, hafi
þó að lokum hamrað þá „línu“ í gegn
með mjög litlum meirihluta atkvæða,
að bjóða Ólafi Thors og íhaldinu upp
í nýja stjórnarrekkju — í kristilegu
einkvæni í þetta sinn, þannig, að
íhaldsmenn og byltingaskrafarar verði
nú einir um hituna, en Alþýðuflokkur-
inn komi þar hvergi nærri hvílubrögð-
unum að þessu sinni.
þEIM BRYNJÓLFI OG ÁKA mun
ganga það helzt til að bjarga ráð-
herrastólum sínum, í lengstu lög, og er
það ekki nema mannlegt, þótt vissu-
lega myndi ýmsum öðrum venjuleg-
um mönnum þykja það full beizkur
biti og ólystugur að kingja nú enn á
ný þegjandi öllum stóryrðunum og
skömmunum um íhaldið og stjórnar-
formanninn. — Á hinn bóginn mun
ýmsum leiðtogum Sjálfstæðisflokks-
ins þykja harla gott að geta bjargað
heildsalagróðanum, skattsvikurunum,
stórgróðalýðnum og sérréttindamönn-
unum enn um stund með svo hægu
móti.
„Heildsalarnir munu lifa góðu
lífi áfram.“
gOMMÚNISTABLAÐIÐ hér í bæn-
um var svo seinheppið að taka
flugufregnirnar um stjómarsamstarf
Alþýðuflokksins, Framsóknar og Sjálf-
stæðisins sem góða og gilda vöru, og
lagði blaðið út af þeim pistli með
miklum hávaða og fullyrðingum í síð-
ustu viku. Var þar talið, að „Sjálf-
stæðisflokkurinn haldi dauðahaldi í
stefna beri að því að afnema
hann.“ Það er ekkert leyndarmál,
að við Framsóknarmenn getum
\el verið fylgjandi ríkisrekstri,
þegaf sérstaklega stendur á og
bersýn þörf krefur, þótt við hins
vegar teljum hann sízt nokkurt
alisherjar-úrræði í atvinnumál-
um né óbrigðult meðal gegn öll-
um meinum þjóðlífsins.
J^ANDSÍMINN er vissulega í
lrópi þeirra stofnana, sem
vandséðast er að reknar verði
með öðru hagfelldara móti en
með ríkisrekstrarsniði. En þrátt
fyrir það vill „Dagur“ fúslega
endurtaka og undirstrika þau
ummæli sín í grein þeirri, sem
orðið hefir „Verkamanninum"
liörðust hneykslunarhella í þessu
■sambandi — „heimskulegur rit-
háttur og bjálfalegar rökvillur",
eins og blaðið kemst að orði af
venjulegri hógvæifð sinni og
prúðmennsku —: að nauðsynlegt
er, „að almenningur sé vakandi á
verðinum fyrir hag sínum og
samskiptum við ríkisvaldið“ og
ennfremur, eins og komizt var að
orði í nefndri grein „Dags“:
„Þjóðin ætti vissulega að athuga
þessi dæmi vandlega og draga af
þeim rétta lærdóma, áður en hún
gengur lengra en þegar er orðið,
eða nauðsynlegt og óhjákvæmi-
legt er, í því efni að afsala sér lýð-
ræðislegum réttindum sínum í
hendur ríkisstofnana eða þjóðfé-
lagslegra einokunarverzlana á
nútímavísu.“
gjaldeyrismálin, og af því sýnt, að
heildsalarnir munu lifa góðu lífi
áfram“, eins og blaðið kemst að orði.
Viðbúið er, að blaðið muni telja sér
nauðsynlegt að tala varlegar en áður
um gengi þessarar stéttar, ef af því
skyldi verða, sem líklegast er, að það
verði einmitt kommúnistar, sem taki
að sér að vaka yfir heilsu og lífi heild-
salanna í félagi við íhaldið og sjálfan
líflækni allra fjárplógs- og stríðs-
gróðamanna í landinu, Ólaf Thors.
lorsætisráðherrann og rússneska
fordæmið.
þÁ FULLYRÐIR blaðið, að nefndur
Ólafur hafi í nýjársræðu sinni til
landslýðsins boðað nauðsyn þess, að
„banna verkalýðsfélögunum að semja
um kaup meðlima sinna með frjálsum
samningum við atvinnurekendur.11 Er
svo að heyra sem Rósberg telji slíkt
bann enga sérstaka fyrirmynd. Þó er
vitað, að í sjálfu Rússlandi — „föður-
landi kommúnismans“, sem búið hefir
um langt skeið við hið blessaða „al-
ræði öreiganna" — hefir slíkur réttur
fyrir löngu verið algerlega af verka-
lýðnum tekinn og fenginn ríkisvaldinu
einu í hendur með þeim frægu afleið-
ingum, að hvergi í heiminum mun sem
stendur meiri munur á launum hinna
ýmsu atvinnustétta og einstakra borg-
ara en einmitt í Sovétríkjunum. Hinn
„heilagi“ verkfallsréttur er þar strang-
lega afnuminn með lögum, er leggja
hinar þyngstu refsingar við hvers kon-
ar gagnrýni á kaupskömmtun ríkis-
valdsins. Á hinn bóginn er verkalýður-
inn þar í landi knúinn til sívaxandi af-
kasta og erfiðis m:ð endema ströngu
ákvæðisvinnu-fyrirkomulagi, sem hlot-
ið hefir hið virðulega nafn „Stackhan-
ov-hreyfingin“ og hafið er til skýjanna
'í fádæma harðvítugum og ósvífnum
áróðri og skrumauglýsigum stjórnar-
valdanna. — Kannske hin nýja stjórn
þeirra Ólafs og Brynjólfs, sem talað
er nú um, hyggist höggva á hinn ram-
flókna hnút atvinnulífsins og „nýsköp-
unarinnar" með einhverjum svipuðum
aðgerðum, um leið og kommúnistar
láta hinn fagra Jónsmessudraum for-
Sætisráðherrans um lögheftingu verka-
lýðsins rætast fyrir atbeina Alþýðu-
sambandsins sjálfs og við hallelúja-
söng „Verkamannsins", og annarra
trúmálarita Stalínstrúarsafnaðarins á
Islandi. —
NÝJA BÍÓ
Miðvikud. og fimmtud. kl. 9:
Frumskógakonan
Acquanetta — J. Carrol Nash
Bönnuð börrium innan 16 ára
Föstudagskvöld kl. 9:
Valsakóngurinn
Laugardag kl. 6:
Valsakóngurinn
Laugardagskvöld kl. 9:
30 sekúndur yfir Tokyo
í síðasta sinn
Börn innan 12 ára fá ekki
aðgang.
Sunnudag kl. 2.30:
Demantsskeifan
Sunnudag kl. 5:
Valsakóngurinn
Sunnudagskvöld kl. 9:
Frumskógakonan
Bönnuð börnum innan 16 ára.
Vic
Móðurminning
.... Þú varst Hknin, móöir mín
og mildin þín
stnddi mig fyrsta fetið.
Ö. A.
Hvi skyldi cg yrkja um önnur fljóð
en ekkert um þig, ó, móðir góð?
Upp, þii minn hjartans óður!
Því hvað er cístar og hróðrar dis,
og hvað er engill úr Paradís,
hjú góðri og göfugri móður?
M. J.
.... Plýði ég til þin, móðir mín.
Þvi mildin þín —
grút og gieði skildi.
Ö. A.
Mitt crsku athvarf,
dst fullorðins,
rúðaneyti og huggun
í raunum öllum;
bezta min móðir
mér sem cetíð
fast að hjarta hékk
sem henni ég sjdlfur!
Bj. Th.
.... Sþurði ég þig, móðir min
og mildin þin
allar gdtur greiddi.
Ö. A.
Man ég afl andans
i yfirbragði
og dstina björtu,
er úr augum skein.
Var hún mér ce
sem d vorum ali
grös i grcenu
guðfögur sól.
J.H.
.... Þú varst skjólið, móðir mín,
þvi mildin þin
vermdi þann veika gróður.
Ö. A.
.... Brann þér i brjósti,
bjó þér i anda,
dst d cettjörðu,
dst d sannleika ....
J. H.
— Ég hefi þekkt marga hda sdl
ég hefi lcert bdkur og tungumdl
og setið við lista lindir;
en enginn kenndi mér eins og þú
hið eilífa og stóra, kraft og trú,
né gaf mér svo guðlegar myndir.
M. J.
.... Hvarf ég frd þér, móðir min
en mildin þin
fylgdi mér alla cevi.
Ö. A.
Heyri ég himinblce
heiti þitt
anda dstarrómi.
Fjallabuna þylur
hið fagra nafn
glöð i grcenum rinda.
JH.
Eg kveð þig, móðir, i Kristi trú,
sem kvaddir forðum mig sjdlfan þú
d þessu þrautanna landi.
Þú, fagra Ijós, i Ijósinu býrð,
nú launar þér guð i sinni dýrð
nú gleðsl um eilífð þinn andi.
M. J.
— Ef syrtir af nótt, til scengur er mdl að ganga
— scet mun hvildin eftir vegferð stranga —
þd vildi ég, móðir min,
að mildin þín
svcefði mig sefninum langa.
Ö. A.
.... Krjúþtu að fótum friðarboðans,
og fljúðu d vcengjum morgunroðans
meira að starfa guðs um geim.
J. H.