Dagur - 14.05.1947, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 14. maí 1947
DAGUR
3
Þingeyskir samvinnumenn ráðgera slór-
felldar framkvæmdir
Frá 66. aðalfundi Kaupfélags Þingeyinga
29. apríl sl. var 66. aðalfundur
Kaupfélags Þingeyinga settur og
lialdinn í samkomuhúsinu í
Ilúsavík. Stóð fundurinn til há-
degis 1. maí. Fundinum stjórnaði
félagsstjórnarformaður Björn
Sigtryggsson bóndi á Brún. Fund-
inn sátu 72 fulltrúar auk félags-
stjórnar og endurskoðenda.
Framkvæmdar stjóri Þórhallur
Sigtryggsson flutti sína venju-
legu ylirlksskýrslu yfir rekstur og
hág félagsins á árinu og var hún
þökkuð með almennu lófataki.
Félagsmenn voru í ársbyrjun
í>74, en í árslok 1034 og hafði
þeim fjölgað um 60 á árinu.
Vörusala félagsins var kr.
b. 143.321.60 og hafði aukist á ár-
inu um kr. 978.702.00.
Innstæður félagsmanna í við-
skiptareikningum voru í árslok
kr. 2.723.284.75 og höfðu hækk-
að um kr. 172.310.00Ó Stofnsjóð-
ur félagsmanna er nú kr.
339.890.00 og hafði hann vaxið á
árinu um kr. 51.085.00. Voru
sjóðeignir allt um áramót kr.
1.278.931.15.
Samþykkt var að greiða 6% í
arð til félagsmanna af ágóða-
skyldri úttekt þeirra og nemur sú
upphæð kr. 83.320.80. Væri í
þessu sambandi bæði gaman og
ifróðlegt að heyra þá upphæð
nefnda sem samvinnufélögin
greiða í tekjuafgang til félags-
manna sinna árlega. Virðist fara
vel á því ef „Samvinnan" vildi
taka upp þann hátt að draga sam-
an tölur um arðsúthlutun kaup-
félaganna og birta þær.
Fundurinn samþykkti að veita
stjórninni heimild til að hefja
byggingu á stóru verzlunarhúsi,
þar sem koma á meðal annars
kjöt- og mjólkurbúð. Sömuleiðis
var samþykkt heimild fyrir
stjórnina, að kaupa 3/4 hluta
brauðgerðarhúss Sigtryggs Pét-
urssonar bakarameistara, sem
hann er að reisá, og hefja þar
brauðgerð í stórum stíl.
1 þriðja lagi var stjórninni
heimilað að leggja frarn allt að
200 þúsund króna hlutafé í fyrir-
hugaða hraðfrystihússbyggingu
hér í Húsavík. Upplýstist það á
fundinum að kaupfélagið yrði að
koma þarna til hjálpar, ef bjarga
ætti þessu máli í höfn.
Fundurinn heimilaði stjórn-
inni að leggja fram 10 þúsund
krónur til styrktar þeim konum á
félagssvæðinu, sem farið gætu á
Landbúnaðarsýninguna í Rvík í
vor og leggur kaupfélagið til far-
arstjórn þeim að kostnaðarlausu.
Og enn var stjórninni heimilað
að taka inn í sína fyrirhuguðu
stórbyggingu Bókasafn Þingey-
inga, sem nú er mjög illa statt
íneð húsnæði.
Samþykkt var reglugjörð fyrir
mjólkursamlag Kaupfélags Þing-
eyinga, sem tekur til starfa á
þessu sumri.
Fulltrúar á sambandsfund voru
kosnir þeir Þórh. Sigtryggsson,
framkvæmdarstjóri, Björn Sig-
tryggsson, bóndi á Brún, og Karl
Kristjánsson, oddviti, Húsavík.
Fundardagana var sameiginleg
kaffidrykkja, þar sem mæ.ttir
voru allir fundarmenn og fjöldi
gesta. Fóru þar fram ræðuhöld,
söngur og upplestur. Talaði
Bjartmar Guðmundsson á Sandi,
Hélagsstjórnarmaður, fyrir minni
Þórhalls Sigtryggssonar í tilefni
af því, að hann hefir verið nú 10
ár framkvæmdarstjóri.
Fyrra fundarkvöldið var
skemmtisamkoma í samkomuhús-
inu, stóðu að henni starfsmenn
kaupfélagsins. Höfðu þeir æft
samfelda dagskrá, þar sem frarn
lór upplestur og söngur. Lásu
einir 10 starfsmenn ýmsa kafla úr
ræðum og ritum elztu frumherj-
anpa, sem stóðu að stofnun
Kaupfélags Þingeyinga. Dag-
skrárstjóri var Þórir Friðgeirsson
gjaldkeri og flutti hann að lokum
ágætt erindi um samvinnumál.
Seinna kvöldið söng karlakór-
inn „Þrymur“ undir stjórn séra
Iriðri'ks A. Friðrikssonar pró-
fasts og Pétur Jónsson bóndi í
Reynihlíð flutti frásöguþátt um
ferð sína yl’ir Mývatnsheiði með
tvo lækna í blindhríð og nátt-
myrkri.
Að fundinum loknum bauð
skólastjóri barnaskólans öllum
íundarmönnum að skoða sýningu
barnanna, sem opnuð var þann
dag. Fannst öllum mikið til um
þáð hvað mikið hefði þarna verið
v.nnið og margt prýðilega af
hendi leyst.
Frú Ása Stefánsdóttir, Hótel
Húsavík sá um allar veitingar
með miklum myndarbrag.
640 börn í Barnaskólanum í vetur
Skólanum var slitið 10. þessa mánaðar
Barnaskóla Akureyrar var slit-
iÖ 10. maí. 1 vetur starfaði skól-
inn i 24 deildum með 640 börn-
um. Fullnaðarprófi luku aðeins
28 börn 13 ára, en rúmlega 60
börn á þeim aldri fóru i ungl-
ingadeild gagnfrœðaskólans á sl.
hausti.
32 börn 12 ára, af rúmlega 100,
fengu þá lágmarkseinkunn, sem
áður þurfti til þes sað ljúka fulln-
aðarprófi á þeim aldri, og mun
hugsað að hún gildi til inngöngu
í bóknámsdeild unglingaskólans
e nu.
Ársprófi luku 592 börn. 70
stúlkur úr 6. og 7. bekk nutu
matreiðslukennslu.
í vetur voru lraldnir 6 fræðslu-
og samtalsfundir með foreldrunr
tveggja yngstu árganganna og
mættu þar um 190 manns alls.
í vetur neyttu börnin 420 lítra
lýsis og 600 kg. gulrófna. Heilsu-
lar telur læknir að lrafi verið með
lakara nróti, vegna inflúenzu og
lönrunarveikifaraldurs, er gekk í
bænum, en eftirköst furðanlega
lítil. Tannlækningar fóru fram í
skólanum unr 3ja mánaða skeið
síðari hluta vetrar. Tann-
skemmdir eru nrjög nriklar.
Sýning á lrandiðju, teikning-
um og skrift barnanna, svo og
vinnúbókum þeirra, var 4. maí,
og sótti lrana fjöldi manns.
Ársskemmtun barnanna var
lraldin eins og venjulega, og var
hún nrjög vel sótt.
Hafin er nú viðbygging við
skólann og eykur lrún húsrúmið
verulega, enda er þess mikil þörf.
Verður í lrinni nýju byggingu m.
u. ljóslækningastofa, alm. stofa
fyrir skólabækur og tannlækn-
ingastofa. Auk þess verður þar
allrúmgóður salur til kvikmynda-
sýninga, og hefir skólinn rrú eign-
ast góða kvikmyndavél.
Við skólaslit flutti skólastjóri
skýrslu um stönf skólans, ávarp-
aði foreldra og gesti og kvaddi
börnin nreð ræðu. Ennfremur
talaði sr. Friðrik Friðriksson, sem
þar var staddur, nokkur orð til
barnanna.
I vorskólanunr, sem lýkur 31.
maí, eru rúmlega 300 börn.
Attræður Aðaldælingur
Á pálnrasunnudag sl. var Gísli
Sigurbjörnsson, fyrrunr bóndi í
Presthvammi, áttræður. Gísli var
ungur bóndi í Presthvammi alda-
mótaárið og er nú einn á lífi af
þeim bændum í Aðaldal, sem
bjuggu austan Laxár það ár.
Þrátt fyrir langa æfi og strang-
an vinnudag, hefir Elli gömlu
ekki tekist ennþá að marka á
Gísla sínar djúpu rúnir né
beygja liann í baki. Fáir mundu
trúa því, sem ekki þekkja þar til
að hann sé þetta gamall orðinn,
svo léttur er lrann ennþá í spori
og sívinnandi.
Gísli liefir unnið hörðum
höndum alla æfi.
Kom upp stórum og mannvæn-
legum barnahóp og bætti ábýlis-
jörð sína rneira en margur annar
á þeim tímum.
í mörg ár hefir Gísli haft á
hendi póstferð frá Einarsstöðum
í Reykjadal og norður í Reykja-
hverfi. Kemur Gísli víða við í
þessum ferðum sínum, enda alls
staðar kærkominn gestur, því að
hann er glaðlyndur vel, hress í
anda og létt um að segja frá.
Ekki er hægt að segja að lífið
hafi æfinlega farið mjúkum
höndum um Gísla, og þess vegna
st hann ennþá svona ungur í
anda, beinn í baki og léttur í
spori, nei, síður en svo. Það hefir
rétt honum bæði stór og þung
liögg. Tveiiíiur fulltíða sonum
sínum hefir hann fylgt til grafar
með fárra ára millibili.
Giftur er Gísli ágætri konu,
Helgu Helgadóttur. Hafa þau
verið lffsförunautar í rúma hálfa
öld.
Allmargir nágrannar heim-
sóttu hann á afmælisdaginn. En
stærri hefði sá hópur orðið ef veg-
ir hefðu verið bílfærir.
En þess vegna urðu margir
hans frændur og góðktmningjar
að sitja heima.
En sá hópur, sem sendir hon-
um ósk sína um það, að hlýir
\orvindar megi ennþá lengi leika
um áttræða afmæ],isbarnið í
geislaflóði kvöldsólarinnar.
Frœndi.
Strengíeikar
Björgvins Guðmundssonar
Akureyrarkirkja var þéttskip-
uð áheyrendum er óratóríóverk
Björgvins Guðmundssonar,
„Strengleikar", var flutt í fyrsta
sinn fyrra þriðjudagskvöld. Há-
tíðlegur og virðulegur blær var
yfir Jiessu kvöldi öllu. Hjálpað-
ist þar allt að, hrífandi fögur lög
og ljóð og ágætur flutningur kórs
og einsöngvara.
„Strengleikar" eru ástarharm-
leikur í þremur þáttum. Yfir
verkinu ljómar heillandi og heið-
ríkur íslenzkur blær. Skáldið lýs-
ir ástum ungra elskenda í íslenzk-
um dal og fléttar fögrum náttúru-
lýsingum inn í mansöngvana. Þár
unnast þau ,,í djúpum friði við
íossa nið“. En hamingjan er
skammvinn og sorginni lýstur
niður í þetta friðsama umhverfi.
Þá sefur unnustan í rökkurró
„með rós að hjartastað". Harmi
þrungið slær skáldið gígjuna til
þess að minnast hennar.
Þessi látlausa saga er túlkuð á
áhriifaríkan hátt í lögum og ljóð-
um í „Strengleikum“. Hvert lag-
ið er þar öðru fallegra. Má t. d.
nefna „Syngið strengir, svellið
titrið“, ,ySiglum hægar, siglum
hraðar“, „Syng þú mér ljúflings-
lag“, „Engin ský yfir rós“, og svo
perlur, sem alkunnar eru, eins og
„Sko, háa fossinn hvíta“ og „í
rökkurró", Sums staðar slær tón-
skáldið angurværa og tregaþunga
strengi, sem minna á blæ fegurstu
íslenzku þjóðlaganna eins og t. d.
í síðasta laginu í öðrum þætti
„Sofðu rótt, er rósaflos á rúðun-
um frostið ve-fur“.
Kantötukór Akureyrar og
söngvarar úr Karlakór Akureyrar
fluttu verkið. Tókst flutningur-
inn yfirleitt ágætlega. Einsöngv-
arar voru Helga Jónsdóttir, Sig-
rður Schiöth, Björg Baldivnsdótt-
ir, Margrét Oddgeirsdóttir,
Hr-einn Pálsson, Jóhann Kon-
ráðsson, Hermann Stefánsson og
Guðmundur Gunnarsson. Skil-
uðu þeir yfirleitt hlutverkum sín-
um með mestu prýði. Undirleik á
píanó önnuðust frti Elsa Blöndal
og frú Lena Otterstedt.
Uppfærsla verksins liefir kost-
að ntikið starf fyrir tónskáldið,
söngvarana og stjórn Kantötu-
kórsins. Það er skaði, að ekki
sktdi gefast tækifæri til þess að
flytja það fyrir fjölmennari hóp,
en Akureyringar eru. Þarna hel'ir
útvarpið efni, sem er þess virði
að kosta nokkru til að fá það
flutt. Það væri hægt, með því að
taka nokkra kafla úr því á hljóm-
plötur og flytja síðan fyrir alla
þjóðina. En líklega er það ofmik-
il bjartsýni; að ætlast til þess að
forráðamenn þeirrar stofnunar
komi auga á þetta og lrrindi því í
framkvæmd.
Stjarnsjáin mikla á Palomarfjalli
(Kalifomía).
Eitt nýjasui undur veraldar er
Palomar-stjarnsjáin talin. Þús-
undir manna leggja leið sína upp
á fjallið á mánuði hverjum til að
skoða þetta furðuverk. Talið er
að hún verði fullgerð árið 1948.
Svo mikil nákvæmni er viðhöfð
við smíði spegilsins, sem er 200
þuml. í þvermál, að slíks eru eng-
in dærni um neina smíði; á ekki
að geta munað einum milljónasta
úr þuml. að hol spegilsins sé ná-
kvæmt h'volif. Er öldulengd ljóss-
ins notuð sem mælikvarði, eu
hún er 1/50000 úr þuml. Margs
er að gæta við slípunina; t.'d.
þurfa þeir, sem að henni vinna,
að klæðast sérstökum búningi og
hitinn í vinnusalnum verður
stöðugt að vera hinn sami. Eng-
um óviðkomandi er hleypt þar
irm, en gegnum glerrúðu fá
,menn að sjá það, sem gerist. Speg-
illinn er gerður í Pasadena, 125
mílna vegalengd frá Palomar-
fjalli. Stjarnsjáin á að ná eina
billjón ljósára út í geiminn, en
eitt ljósár er um það bil 9,6 trill-
jón km. (Ljóshraðinn nál. 300
þús. km. á sek.).
í fyrsta sinn í heimssögunni
munu nú stjarnfræðingar fá
stjarnsjá svo langdræga og full-
komna, að sumar stjörnur, sem
ekki eru nú beint á næstu grös-
um, svo sem Betalgeuse og Antar-
es gætu orðið séðar sem ljósskíf-
ur í stað örsmárra depla, ef loft-
hjúpur jarðar dreifði ekki geisl-
unum. Það er haldið, að innan
sjónvíddar þessarar nýju stjarn-
sjár verði um 10 billjón stjarn-
kerfa, hvert á stærð við okkar eig-
in vetrarbraut, þar sem hvert um
sig telur sennilega nokkrar
milljónir stjarna eins stórar og
mörgum sinnum stærri en okkar
eJgin sól.
(Úr amerísku tímariti).
Harmoníkuhljómleikar
í Nýja Bíó 4. maí
Lýður Sigtryggsson, harmon-
ikumeistari Norðurlanda, hélt
harmonikuhljómleika í Nýja-Bíó
sunnud. 4. maí, ásamt nemanda
s.num, Guðna Friðrikssyni frá
Sveinungavík í Þistilfirði.
Léku þeir 12 lög af skrá og 3
aukalög við framúrskarandi und-
irtektir áheyrenda.
Næstum helmingur laganna var
cftir P. Frosini og virtust þau
vekja mesta hrifningu I. a. The
folly Caballero og CarnevalíVen-
edig leikin af Lýð og Accordio-
mania og Thoughness of Love,
ieikin af Guðna.
Listfengi og leikni Lýðs Sig-
tryggssonar mun ekki hafa komið
áheyrendum neitt á óvart eftir
.’ iðtökur þær og viðkynningu,
sem liann hefir hlotið hér og er-
h ndis.
Hinn prýðilegi leikur Guðna
Fj iðrikssonar mun fremur hafa
\erið þeim óvæntur, enda mun
þetta vera í fyrsta sinn er liann
spilar opinberlega. Eiga þeir báð-
ir skilið beztu þakkir fyrir góða
skemmtún. E. K.
i