Dagur - 15.10.1947, Blaðsíða 8

Úr bæ og byggð

□ Rún.: 594710157 — Fjárhagsst.
I. O. O. F. - 129101781/2 - 9 - 0.
KIRKJAN. Sunnudagaskóli kl. 11
f. h. Messað á Akureyri kl. 2 e. h. —
Fundur fermingarbarna frá sl. vori í
kirkjukapellunni kl. 8.30 e. h.
Messur í Möðruvallakl.prestakalli.
Sunnudaginn 19. okt. að Bægisá,
sunnudaginn 26. okt. á Möðruvöllum
og sunnudaginn 9. nóv. á Bakka. —
Kl. 1 e. h.
Hjúskapur. Gefin saman í Akureyr-
arkirkju, 10. október: Ungfrú Þóra
Jónsdóttir Thorlacius frá Öxnafelli og
Þorsteinn Jónsson, bóndi, Moldhaug-
um. — 11. október: Ungfrú Guðríður
Anna Friðriksdóttir og Sigurður Reyn-
ir Hjaltason, verzlunarmaður. Heimili
[æirra er í Hafnarstræti 85.
Samsæti. Kennaralið Barnaskólans
og þeir, er starfað hafa við skólann
ur.dir stjórn Snorra Sigfússonar, héldu
hunum veglegt kveðjusamsæti sl.
iaugardagskvöld í Barnaskólahúsinu.
Skólastjórinn flutti aðalræðuna fyrir
minni heiðursgestsins. Margir fleiri
avörpuðu Snorra. Að lokum var hon-
um afhent fagurlega gjört ávarp,
skrautritað, með inngreyptri mynd af
kennaraliði skólans.
HjálpræSisherinn, Akureyri. Sunnu-
daginn 19. okt. 1947. Kl. 11: Helgun-
arsamkoma. Kl. 2: Sunnudagaskóli.
Ki. 8.30 Kveðjusamkoma fyrir Iris
Ununger og lautinant Lydia Niclasen.
Mánudag 20. okt. Kl. 4: Heimilissam-
bandið. Kl. 8.30: Æskulýðsfélag. —
Kveðju- og fagnaðarsamkoma. Allir
veklomnir á samkomumar!
Zíon. Sunnudaginn 19. þ. m. Sunnu-
dagaskólinn kl. 10.30 f. h. Almennsam-
koma kl. 8.3 Oe. h. Frk. Lefdal kristni-
boði talar. Allir velkomnir. Á morgun
('íimmtudag) fundur fyrir ungar stúlk-
ur.
Haustþing Umdæmisstúku Norður-
iands hefst í Skjaldborg laugardaginn
18. okt. næstk. kl. 8.30 e. h. — Stig-
veiting. — Rætt verður um út-
breiðslustarfið í verður og skömmtun-
ina, sem gleymdist. Klukkan 10 á
sunnudagsmorgun verður rætt um til-
lögur frá nefndum. Klukkan 2 verður
hlýtt á messu í Akureyrarkirkju. —
Klukkan 4 flytur Brynleifur Tobias-
son erindi í Skjaldborg um hástúku-
þingið í Stokkhólmi í sumar. —
Kvikmynd sýnd á eftir. Allir templ-
arar velkomnir. Félagar Umdæmis-
stúkunnar eru beðnir að mæta á
þinginu.
Stúkan Brynja nr. 99 heldur fund x
Skjaldborg næstk. mánudag, 20. þ. m.,
kl. 8.30 e. h. — Inntaka nýrra félaga.
— Hagnefnd skemmtir. Dans. Nýir
félagar ávallt vlkomnir.
SkáktélaQ Akureyrar er byrjað æf-
ingar í húsakynnum Nýju-bílastöðvar-
innar, á þriðjudögum og föstudögum.
Iðnskólinn verður settur í dag kl.
6 e. h.
Skólameistaraembættið
auglýst laust
Menntamálaiáðuneytið aug-
lýsti sl. sunnudag, að skólameist-
araembættið hér væri laust til
umsóknar og er umsóknarfrest-
urinn til 1. nóvember, en emb-
ættið veitist frá 1. desember n. k.
Frá sama tíma var auglýst laust
embætti þjóðminjavarðar í Rvík.
DAiUR
Skorað á ríkisvald og Landsbanka aS slyrkja
Akureyrarhöfn
Nauðsynlegt að hafnirnar í Dalvík, Ólafsfirði og
Húsavík verði sem fyrst fullgerðar
Frá Fjórðungsþingi fiskideildanna á Norðurlandi
Fjórðungsþing Fiskideildanna norðanlands var haldið hér í bæn-
um dagana 11.—13. októbeir sl. Þingið sóttu 14 fulltrúar frá 10 fiski-
deildum í fjórðungnum og að auki formaður deildarinnar, Sigur-
vin Edilonsson, útgerðarmaður, og erindreki Fiskifééagsins, Helgi
Pálsson.
Tapast
hafa á Akureyri gleraugu í
brúnu leðurhulstri. — Finn-
andi vinsamlega beðinn skila
þeim á afgr. Dags.
Skólapiltur,
sem hefur herbergi, óskar
eftir öðrum með sér. — Upp-
lýsingar gefur
Gunnar Steingrimsson,
Hótel Gullfoss.
Þingið ræddi ýms sjávarútvegs-
mál, einkum í Norðlendinga-
fjórðungi, og gerði ýmsar mark-
verðar ályktanir og samþvkktir
til Fiskiþings og stjórnarvald-
anna. Á meðal mála þeirra, er
rædd voru, voru hafnarmál í
fjórðungnum og ástandið í hafn-
armálum Akureyrarkaupstaðar
sérstaklega. Um þessi mál gerði
þingið svofellda ályktun:
„Fjórðungsþing Fiskideildanna
í Norðlendingafjórðungi, haldið
á Akureyri dagana 11.—13. okt.
1947, skorar á ríkisstjórnina að
styrkja Akureyrarhöfn til þess að
hægt sé á næsta ári að bæta úr því
neyðarástandi sem þar ríkir með
hafnarmapnvirkin, ennfremur
skorar Fjórðungsþingið á Lands-
banka íslands að lána fé til fram-
kvæmdanna.
Fjóiðungsþingið treystir því
að Hafnarnefnd Akurevrar og
Vitamálaskrifstofan leggi ríka
áherzlu á þessar framkvæmdir."
Þessari ályktun fylgdi svohljóð-
andi greinargerð:
„í Akureyrarhöfn liggja nú
um 30 fiskiskip og eru þó æði
mörg ókomin, sem hér munu
leita dvalar um lengri eða
skemmri tíma. Það mun láta
nærri að verðmæti þessara skipa
sé um 20 milljónir króna. Það
ætti því ekki að þurfa neinnar
frekari skýringar við, hversu
sjálfsagt er, að á Akureyri, mið-
stöð norðlenzka flotans, og þar
sem aðalskipasmíðastöðvarnar
norðanlands eru, og flestir fá sín-
ar viðgerðir á, sé öruggt lægi fyr-
ir norðlenzka fiskiflotann.
Það er staðreynd, að hafnar-
mannvirkin í Akureyrarhöfn eru
orðin gömul og mjög úr sér geng-
in og fullnægja engan veginn
þeim kröfum, sem gera verður,
enda flotinn í stórhættu í stór-
veðrum af austri og suðaustri,
nema undinn verði bráður bugur
að því að bæta og auka hafnar-
mannvirkin.
Upplýst er, að ástæðan fyrir því„
að höfnin er í þessu ástandi, er
sú, að Akureyrarhöfn hefir
hvergi getað fengið lán til fram-
kvæmdanna, þrátt fyrir það þótt
höfnin, með öll sín mannvirki, sé
algjörlega skuldlaus."
Aðrar hafnir norðanlands.
Um aðrar hafnir hér nyrðra
var þetta samþykkt:
„Fjórðungsþing 'Norðlendinga-
fjórðungs, haldið á Akureyri 11.
—13. október 1947. skorar á
Fiskiþing og Fiskifélagið, að
beita sér fyrir því, að hafnirnar á
Dalvík, Skagaströnd, Ólafsfirði
og Húsavík, verði fullgerðar hið
fyrsta. Ennfremur að Fiskiþingið
beiti sér fyrir því við Alþingi
það, er nú situr, að veita ríflegt
framlag á næsta árs fjárlögum til
hafnargerðar á Þórshöfn."
Dýrtíðarmálin.
Þingið gerði ýtarlega ályktun
um dýrtíðarmálin og hag útgerð-
arinnar.
í ályktun þingsins er það rak-
ið, hvernig dýrtíðin hefir leikið
aðalatvinnuvegi landsmanna og
er nú svo komið, að þjóðarbú-
skapurinn er rekinn með tapi, út-
flutningsvörurnar seljast ekki
fyrir framleiðslukostnaði. Vél-
bátafloti landsmanna liggur nú í
höfnum og hefst ekki að og engin
von um, að vertíð verði hafin í
vetur við óbreyttar kringumstæð-
ur. Togaraflotinn haldi enn
velli, en megi þó ekki við nein-
um óhöppum til þess að stöðvast
ekki einnig.
Fjórðungsþingið skorar á alla
ábyrga þegna að sameinast um að
koma þjóðarbúskapnum út úr
ógöngunum og lýsir í því sam-
bandi yfir eftirfarandi:
„1. Þingið lýsir ánægju sinni
yfir þeirri leið, sem ríkisstjórnin
hefir upp tekið, með vöru-
skömmtunina, og telur eins og
nú er komið málum, að nauðsvn-
legt sé að hafa stranga vöru-
skömmtun, og þvinga menn
þann veg til sparnaðar.
2. Innlfutningshöftum verður
að beita framvegis og ekki flytja
til landsins fyrst um sinn nema
bráðnauðsynlegan varning.
3. Til þess að létta undir með
útgerðinni og auka útflutning
landsmanna verði þeim, er fram-
leiða vörur, sem seljast á erlend-
um markaði án verðuppbótar,
veitt þau fríðindi, að mega sjá’fir
ráðstafa 50% af gjaldeyri þeim,
er þeir þannig skapa með fram-
leiðslu sinni. Engum má þó leyf-
ast að nota gjaldeyri, sem þannig
er fenginn, til þess að kaupa og
flytja inn vörur, sem bannaður
er innflutningur á.
4. Til þess að lagfæra ástandið
í útflutningsmálunum þarf þó
stærri aðgerða við en hér að fram-
an er bent á. Engum getur dulizt
að allir þegnar þjóðfélagsins
þurfa þar að leggja nokkuð af
mörkum. Verður þá helzt að
grípa til vísitölunnar.
Reynslan hefir sýnt að ríkis-
sjóði er um megn að greiða niður
vísitöluna, en hins vegar er öllum
þó ljóst, að hún verður að lækka.
Verður þá ekki nema ein fær
leið eftir, en það er að lækka vísi-
töluna með valdboði.
Fjórðungsþingið leggur því til,
að hún verði lækkuð úr 312 stig-
um niður í 200 stig.
Gera má ráð fyrir að það sýni
sig, að kaupgeta þeirra, er taka
laun éftir vísitöluútreikningi,
lækki að mun við þessar aðgerð-
ir, og skal þá öllum öðrum, er fá
tekjur á annan hátt, gert að
leggja hlutfallslega jafnt af mörk-
um.
Verð á landbúnaðarvörum og
öllum öðrum innlendum neyzlu-
vörum skal fært niður í samræmi
við lækkun vísitölunnar.
Grunníaun hæstlaunuðu
manna þjóðfélagsins verði lækk-
uð, svo sem laun hæstlaunuðu
skólastjóra, forstjóra, svo og yfir-
manna á skipum, og lögboðið
verði hlutfall milli launa venju-
legs skrifstofumanns og forstjór-
ans og hásetans og skipstjórans."
Þá beindi þingið því til þing-
manna, að taka meira tillit til
þess en verið hefir, er samþykkt
eru lög, að þau hafi ekki í för
með sér óhóflega skriffinnsku,
eins og t. d. við framkvæmd or-
lofslaganna eða almannatrygg-
ingalaganna. Þingið taldi nauð-
synlegt að láta fara fram gagn-
gerða endurskoðun á starfs-
mannahaldi ríkisins og öðrum
opinberum rekstri og að honum
verði komið á heilbrigðari
grundvöll.
Fleiri samþykkta þingsins verð-
ur getið hér í blaðinu síðar.
Finnskt timbur
á norðlenzkar hafnir
Leiguskip SÍS, e.s. Varg, hefir
nýlega flutt farm af finnsku
timbri til Sambandsfélaganna.
Losaði skipið um 300 std. hér í
sl. viku. Skipið kom með full-
fermi timburs til Austfjarða-
hafna og hefir síðan siglt norður
og vestur með landi og losað á
helztu höfnum. Síðasta losunar-
höfn er Reykjavík.
Leiguskip S.Í.S. strandar
í sl. viku strandaði norska
skipið „Bro“ undan Mýrum og
sökk. Mannbjörg varð. „Bro“ var
eitt af leiguskipum SÍS og hafði
verið í förum fyrir Sambandið
um skeið. Síðast flutti það kol til
landsins, hafði losað þau og var á
leið til Suðurnesja til að lesta
saltfisk til Ítalíu, er það strand-
aði.
Samningar framlengdir
Dagsbrún og vinnuveitendur í
Rvík hafa framlengt gildandi
kaupsamninga óbreytta, með
eins mánaðar uppsagnarfresti af
hálfu hv.ors aðila.
Miðvikudagur 15. okt 1947
- FYLKJASKIPUNIN
(Framhald af 1. síðu).
Fjórðungssambands Norðlend-
inga árið 1945 og síðan hefir hún
verið ítrekuð hvað eftir annað.
Austfirðingar hafa einnig tekið
röggsamlega á málinu og hið síð-
asta þing þeirra, er haldið var
fyrir skemmstu, birti merkilegar
tillögur um þessi mál.
Tiillögur Austfirðinga.
Aðalatriðið í tillögum Aust-
firðinganna er, að landinu verði
með nýrri stjórnarskrá skipt í
fimmtunga, með allvíðtæku
valdi um sérmálefni sín. Verði
Reykjavík og Hafnarfjörður og
nágrenni einn fimmtungurinn,
en aðrir landsfjórðungar verði
hver um sig fimmtungur og
iandamerkin sem næst hinum
gömlu fjórðungaskilum. Fimmt-
ungarnir haldi árlega þing innan
sinna vébanda, er ráði málefnum
þeirra, líkt og gert er nú á Al-
þingi, en störf Alþingis verði
einkum miðuð Við þau málefni,
er ná til ríkisheildarinnar. Þá
vilja Austfirðingarnir að fimmt-
ungarnir kjósi menn til efri
deildar Alþingis, en neðri
deildar þingmenn séu kjörnir í
einmenningskjördæmum, sem
séu sem jafnfjölmennust. Aust-
firðingarnir bentu einnig á, að
eðlilegt væri, að úthlutun gjald-
eyris til atvinnuframkvæmda og
verzlunar vajri að verulógu leyti
miðuð við gja’ldeyrisfjáröflun þá,
er fram fer innan landshlutanna
og fólksfjöldann. Með þessu móti
væri spyrnt gegn óheilbrigðum
fjárflótta til einnar verstöðvar og
ofþennslu á einum stað á land-
inu. Héruðin fengju að njóta
þess gjaldeyris er þau öfluðu í
ríkari mæli en verið hefir um
skeið.
Stjómarskrármálið — eitt helzta
máí komandi tíma.
Hvort sem menn verða sam-
mála um ágæti tillagna Austfirð-
inganna eða ekki — og þær eru
aðeins fyrstu tillögur og umræðu-
grundvöllur — er víst, að þær
miða að þjóðnauðsynlegri breyt-
ingu á skipan þjóðfélagsmálanna
og þess vegna eru þær athyglis-
verðar og þess virði, að þeim sé
gaumur gefinn. Austfirðingarnir
hafa fylgt stefnu sinni í þessum
málum úr hlaði með útgáfu
myndarlegs tímarits. Ættu allir
þeir, sgm áhuga hafa fyrir þess-
um málum, að kynna sér efni
þess.
Fjórðungsþingahreyfingin hef-
ir það verkefni nú, að vekja
landsmenn til umhugsunar um
nauðsyn þess, að gera gagngerð-
ar endurbætur á stjórnarskrá rík-
isins. Fjórðungsþing Austfirð-
inga hefir lagt fram merkilegan
skerf. Er þess að vænta, að Norð-
lendingar taki höndum saman
við þá og vinni að því, að auka
áhuga almennings fyrir þessum
málum ogryðja þar með úr vegi
þeim hindrunum, sem forráða-
menn Reykjavíkurstefnunnar
munu áreiðanlega leggja í götu
þess, að heilbrigðari stjórnarskrá
en sú, er við nú búim við, verði
samin fyrir íslenzka ríkið. Stjórn-
arskrármálið er eitt stærsta mál
komandi tíma. Endurbætt stjórn-
arskrá og endurreisn héraðanna
haldast í hendur.