Dagur - 22.10.1947, Qupperneq 2

2
DAGUR
Miðvikudagur 22. október 1947
Gaspur kommúnista um markaði
í Ausfur-Evrópu
Foringjar kommúnista eru ó-
þreytandi að gaspra um vildar-
markaði fyrir afurðir okkar í
austurátt, einkum í Rússlandi.
Þeir þrástagast á því í ræðu og
riti, að auðvelt sé að selja íslenzk-
ar afurðir í þessum löndum og
fá þar meira fyrir þær en ábyrgð-
arverði nemur .
En hvað er þá því til hindrun-
ar, að þessir ágætu markaðir, að
sögn kommúnista, eru ekki not-
aðir?
Þeirri spurningu svara konnu-
únistar á þá leið, að því íáði að-
eins illvilji núverandi ríkis-
stjórnar og ekkert annað Þeir
staðhæfa með óþverralegu orð-
bragði, að ríkisstjórnin sé vit-
andi vits og af gsettu ráði að
skapa kreppu og vandræði, til
þess að kúga verkalýðinn til
kauplækkana,
Þessurn staðhæfingum fylgir
svo jafnan krafan um það, að
stjórnin fari tafarlaust frá völd-
um, svo að kommúnistum gefist
kostur á að taka við stjórnar-
taumunum.
í þessurn áróðri kommúnista
felst takmarkalaus trú á grunn-
færni og heimsku almennings,
sem ætlað er að taka þetta lyga-
skvaldur trúanlegt.
Almenningi er það fullkunn-
ugt, að tveir af fremstu kommún
istum, þeir Lúðvík Jósefsson og
Ársæll Sigurðsson, voru í samn-
inganefndunum, er sendar voru
til að semja við Breta og Rússa
um kaup á afurðum okkar. Enga
athugasemd gerðu þeir um, að
betri árangri hefði verið hægt að
ná en þeim, sem fékkst, og eng-
an fyrirvara um að þeir vær.u ó-
samþykkir því, er gert var. Allt
níð kommúnista gagnvart ríkis-
stjórninni um þessi efni hittir
bví þeirra eigin menn.þáLúðvík
Jósefsson og Ársæl Sigurðsson.
Það er ekki í fyrsta sinn, sem
kommúnistar verða að troða á
sínum eigin samherjum, til þess
að ná til andstæðinganna með
svivirðingar sínar.
Kommúnistar ásaka núver-
andi stjórn fyrir það, hve seint
hún hafi stofnað til samninga við
Rússa. Ef þeir hefðu verið fyrr
upp teknir, myndi allt hafa
gengið greiðlegar.
Þessi ásökun er í senn Iijákát-
leg og ósvífin. Þegar stjórnar-
skiptin urðu snemma í febrúar
sh, var það eitt af allra fyrstu
.verkum nýju ríkisstjórnarinnar
að gera út sendinefndir til út-
landa til samninga um sölu af-
urða landsmanna. Fyrrverandi
stjórn, sem kommúnistar áttu
sæti í, hafði ekkert gert til fyrir-
greiðslu þessa nauðsynjamáls.
Fulltrúar kommúnista í ríkis-
stjórn hreyfðu sig hvergi til
framkvæmda því eða undirbún-
ings. Hali því samningar við
Rússa verið of seint hafnir, þá er
það sök fyrrverartdi stjórnar.
Kommúnistar efu því að ásaka
fulltrúa sína í fyrrv. stjórn, er
þeir segja, að samningar hafi ver-
ið of seint hafnir. Þetta er vel
skiljanlegt þegar þess er gætt, að
það er venja kommúnista í mál-
flutningi að færa syndir sekra
flokksmanna sinna yfir á sak-
lausa menn í öðrum flokkum.
Hitt er rétt, að samningamir
við Rússa geng.u seint og treg-
lega, því að þeir stóðu yfir í f jóra
mánuði, frá 20. febrúar til 20.
júní. Almenningur hér á landi
var orðinn undrandi yfir þess-
um seinagangi og þótti hann
benda á allt anað, en kommún-
istar höfðu fullyrt, að Rússar
væru gleypigjarnir á íslenzkar af-
urðir, og sízt fyrir hærra verð en
þeir gátu fengið þær annars stað-
ar frá, þó að við þyrftum þess
vegna mikiilar dýrtíðar, en þá
gáfu samningamenn Rússa það
eðlilega svar, að dýrtíðin á ís-
landi væri sérmál íslendinga,
sem þeir einir yrðu að ráða frarn
ú:, ,en ekki Rússar. Kom þetta
svar vél á vonda, þar sem konnn-
únistar voru, því að þeir eru
potturinn og pannan að dýrtíð-
inni hér á landi. Þetta svar er og
í fullu samræmi við þá stefnu
Rússa, er þeir segjast vera mót-
fa.Hnir því, að stórveldin hafi af-
skipti af innanríkismálum ann-
arra minni þjóða!
Um það leyti, er samningar
lrófust við Rússa, lýstu komrn-
únistar yfir ánægju sinni út af
þeirri ákvörðun, að sama nefnd,
sem fjallaði um Rússasamning-
ana, skyldi og hafa með höndum
samninga við Tékka, en að santn-
ingarnir við Rússa skyldu ganga
á undan hinum. Það var ofur
Fyrir ári síðan fræddi „íslend-
ingur“ lesendur sína um það, að
ástandið í Framsóknarflokknum
á Alþingi væri orðið svo ömur-
legt, að allar liorfur væru á því,
að flokkurinn myndi varpa Her-
manni Jónassyni fyrir borð inn-
an skamms. Síðan hefir ísl. ekki
minnzt á þetta útvarp á for-
manni Framsóknarflokksins og
mun mörgum lesendum blaðsins
þykja það kynlegt og kannske
ekki örgrannt um, að sumir líti
svo á. að blaðið hafi krítað nokk-
uð liðugt um lrið bágborna
ástand í Framsóknarflokknum
og óeiningu, er þar átti að ríkja.
Fn ástæður liggja til alls og svo
er um þetta.
F.inmitt ttm þetta Jeyti árs í
fyrra. var fyrrv. stjórn, sem
kenndi sig við „nýsköpun", að
leysast upp í frumefni sín. Ekk-
ert viðlit var að gamla stjórnin
gæti haldið áfram lengur, því að
hún var nær búin að setja landið
á liöfuðið og atvinnuvegina í
rúst með margvíslegri óspilunar-
semi, sukki og gjaldeyriseyðslu.
Þetta ástand var öllum að verða
jlóst og varð ek'ki lengur dulið.
skiljanlegt, að kommúnistum,
þessum dýrkendum Sovétríkj-
anna, væri það geðfellt, að Rúss-
ar yrðu látnir sitja í fyrirrúmi í
þessu efni.
Þrátt fyrir þessa upphaflegu
ánægju sína, bölsótast nú komm-
únistar yfir því, að ekki skyldu
jera gerðir samningar við
Tékkóslóvakíu samhliða því og
samningarnir við Rússa fóru
fram^og telja þenna drátt ein-
ungis stafa af illvilja ríkisstjórn-
arinnar. Strax og samningum við
Rússa var lokið, áttu samningar
að hefjast við Tékka, en þá lráðu
þeim urn frest þar til síðar. Sést
af þessu, hvað umrót kommún-
ista er ástæðulaust, og jafnframt
er bægslagangur þeirra í þessu
atriði talandi vottur uin, hve
reikulir þeir eru í rásinni, þegar
þeir bannsyngja í dag það, sem
þeir lögðu blessun sína yfir í gæf.
Þá bera kommúnistar það
mjög í stélinu, að samningarnir
við Rússa hefðu getað orðið okk-
ur miklu hagfelldari en raun
varð á, ef Rússum hefði verið
tioðið nteira síldarlýsi en gert
•var. Ekki geta kommúnistar um,
hvaðan þeir hafi vitneskju um
þetta, enda mun sannleikurinn
sá, að hér sé aðeins á ferðinni
lygaltneigð þeirra. Víst er um
það, að í fjögurra mánaða samn-
ingagerð impruðu Rússar aldrei
á því að fá meira lýsishlutfall en
þeirn var boðið. Kannske komrn-
únistarnir hérna vilji halda því
fram, að Rússar hafi verið svo
feimnir, að þeir hafi ekki komið
sér að því áð stynja því upp við
íslenzku samningamennina, að
þá langaði í meira fýsi!
Það liggur alveg ljóst fyrir og
er sannað af staðreyndum, að allt
skvaldur kommúnista, þessara
snuðrara Rússa, um takmarka-
lausa vildarmarkaði í austur-
vegi, er fleipur út í loftið, en á
sér enga stoð í virkileikanum.
Stjórnarkreppan, senr við þetta
mvndaðist, endaði með því, eins
og kunnugt er, að Sjálfstæðis-
flokkurinn sá þann kost vænstan
að varpa fyrir borð af stjórnar-
skútunni tveimur ráðherrum
sínum *»úr ,.nýsköpunar“stjórn-
inni.
Fyrir ári síðan, þegar þetta
upplausnarástand var að skapast
í þáverandi stjórnarlierbúðum,
reyndi ísl. að leiða athygli
manna frá því í bili með því að
f;era landsmönnum þá frétt, að
Framsóknarflokkurinn væri í
þann veginn að losa sig við Her-
mann Jónasson, kasta lionum
fyrir borð af flokksskútu sinni.
En þetta varð skammvihn björg-
unartilraun. Reynslan hefir leitt
í Ijós, að fréttaburður ísl. um ó-
einingu í Framsóknarflokknum
var uppspuni. Framsóknarflokk-
urinn hefir engum sinna manna
þurft að varpa fyrir borð. Aftur á
móti kaffærði Sjálfstæðisflokkur-
inn þá Ólaf Thors og Pétur
Magnússon við síðustu stjórnar-
myndun og hefði þurft fyrr að
vera.
Svo fór um sjóferð þá.
Hverjum var varpað fyrir borð?

SAMVINNAN
Janúar-, febrúar- og marzhefti þessa árgangs eru upp-
seld hjá afgreiðslunni. Ef einhverjir, sem ekki ætla að
gerast kaupendur ritsins, hafa þessi hefti, er skorað á
þá, að senda þau til afgreiðslunnar, Hafnarstræti 87,
Akureyri.
Loforð og efndir
F.kki er það ófyrirsynju, að eitt
blaðanna var að impra á því hér
á dögunum, að lítilf fögnuður sé
að starfsháttum sumra „bók-
menntalelaganna", er svo nefna
sig, og útgáfufyrirtækjanna, sem
lofa meiru en þau eru fær til að
efna og reisa sér þráfaldlega
hurðarás um öxl. Tilefnið í það
sinn var hin endemislega „ís-
lendingasagnaútgáfa“, er lætur
sér sæma að senda síðari hluta
bókaflokksins aðeins til nokkurs
hluta áskrifendanna — höfuð-
staðarbúa og fáeinna útvaldra
annars staðar á landinu. — Við
hinir ,,útskæklamennirnir“ verð-
um enn að láta okkur nægja
reykinn af réttunum og sitja
uppi með fyrri hLutann einan —
mörgum mánuðum eftir, að við
höfum þó heyrt kröftuglega aug-
lýst, að síðari bindin séu komin
út og ha.fi verið borin til áskrif-
enda í Reykjavík — öll, nema
nafnaskráin sæla, sem átti þó að
vera aðal-hnossgætið, en enginn
sér ennþá svo mikið sem hilla
undir. Það er vafasöm harmbót,
að á meðan getúm við skemmt
okkur við að lesa Bjarnar sögu
Hítdælakappa t. d., þar sem
framhaldið af bls. 225 getur að
líta á bls. 227, þaðan er svo hald-
ið á bls. 226 og síðan yfir á bls.
228. Slík hringrás prentsvertunn-
ar mun harla sjaldgæf í útgáfum,
sem annars eiga að teljast vand-
aðar og kenndar eru við fræði-
mennsku og fræðimenn. Hinir
eru þó naumast stórum bættari í
bili, sem fengið hafa fyrri bindin
'í svörtu bandi, en áframhaldið í
rauðu, og má þá láta sér detta í
hug. að nafnaskráin verði græn
eða blá, þegar hún loksins kem-
ur siglandi að sunnan. En auð-
veldara mun þó að bæta úr þeim
mistökum en hinum fyrri, sem
ekki verða bætt, nema með því
einu móti, 'að prenta bindið allt
upp að nýju, og er harla ólíklegt
að það verði nokkru sinni gert.
Þetta eru þó allt smámunir í
samanburði við frammistöðu
„Máls og menningar" við út-
gáfustarfið. Ekki sér enn hilla
undir framhald af „Arfi íslend-
inga“, þótt mörg ár séu nú liðin,
síðan fyrsta bindið kom út. Þá
var fjöldi áskrifenda látinn
greiða smærri og stærri upphæð-
ir fyrirfram til styrktar útgáf-
unni. Hverjir skyldu fylgjast
nteð þeim viðskiptum og vita,
hvað þeir eiga raunverulega
þarna inni, eftir öll þessi ár? Þá
var félagsmönnum lofað stórri og
vandaðri mannkynssögu í mörg-
um bindum, og fyrsta bindið var
drifið út fyrir nokkrum árum.
Og síðan ekki söguna meir. Þjóð-
vinafélagið og menningarsjóður
stendur sig ekki stórum betur
með íslandssögu sína. Fornrita-
útgáfan Jiefir ekkert gefið út tvö
síðustu árin, og voru þó afköst
hennar ekki of mikil áður. Botn-
in virðist alveg hafa dottið úr al-
fræðiorðabókinni íslenzku, strax
eftir fyrstu auglýsingahrotuna,
og er það ef til vill bættur skað-
inn og skárra en að heykjast nið-
ur, eftir að útgáfan er hafin. —
Svona mætti lengi telja. Það
skortir hvorki stór orð né lögur
fyrirheit, meðan verið er að safna
stórum hóp eftirvæntingarfullra
áskrifenda og egna fyrir hann
með nöfnum frægra fræðimanna
og góðkunnra rithöfunda. En
fjörið er allt rokið úr görpunum
eftir fyrsta sprettinn, og þolleys-
ið, deyfðin, tómlætið og sinnu-
leys’ið heldur innreið sína í
draumaland auglýsingaskrums-
ins og hreystiyrðanna. Verst er
þó — og raunar óþolandi — þegar
hrein fjárplógsstarfsemi er rekin
í beinu sambandi við slíkt
„menningarstarf" undir yfirskini
jafnaðar og virTáttu við alþýðuna
og „öreigana". Er furðulegt, að
annars mætir og þjóðkfxnnir
menn skuli leggja nöfn sín og
virðingu við þvílíka starfsemi.
Ingigerður S. Sigfúsdóttir
frá Grund
var til grafar borin að Tjörn
sl. föstudag að viðstöddu fjöl-
mertni, og jarðsöng sr Sigurður
Stefánsson á Möðruvöllum. Hún
var dóttir Sigfúsar Jónssonar og
Önnu Björnsdóttur, er síðast
bjuggu að Grund. Mann sinn,
Arngrím Jónsson, missti Ingi-
gerður 1910, en dvaldi lengst af
eftir það að Vegamótum við Dal-
vík og þar andaðist hún 7 5 ára að
aldri. Yngsta dóttir hennar, Guð-
rún, dvaldi jafnan hjá henni og
annaðist hana af frábærum dugn-
aði og kærleika, og öll börn
hennar 7 reyndust henni ágæt-
fega. Á hún nú yfir 30 afkomend-
ur.
Ingigerður var orðlögð dugn-
aðarkona og hin ágætasta móðir,
vel greind og skapmikil, og mun
á ýmsan hátt mjög hafa líkst
nöfnu sinni og ömmu, Ingigerði
húsfreyju á Grund, er rómuð var
fyrir dugnað og skapfestu á sinni
tíð, og þótti stundum aðsópsmik-
il. Og vissulega hefði sópað að
Ingigerði Sigfúsdóttur, ef fyrir
henni hefði átt að liggja að
stjórna stóru búi og mannmörgu.
En hin kröppu kjör ollu því, að
svo varð ekki, og hina þröngu
götú gekk hún æðrulaus og án
þess að kvarta. Hún skilaði samt
miklu dagsverki.
*