Dagur - 06.09.1950, Blaðsíða 1

Dagur - 06.09.1950, Blaðsíða 1
Fimmfa síðan: Glefsur úr rússnesku tíma- riti sýna bókmenntasmekk kommúnista. Forustugreinin: Það þarf að örva viðskiptin á haustkauptíðinni. XXXIII. árg. Akureyri, miðvikudaginn G. september 1950 38. tbl. Yinsamleg grein um handrita- málið í dönsku blaði 0 Danska liandritanefndin mun senn skila áliti til dönsku ríkisstjórnaririnar Ný bráðabirgðalög um útreikning vísitölunnar júlívísitala 115 stig Alþýðusambandið hvetur verkalýðsfélögin til að framlengja samninga óbreytta Pólitiken í Kaupmannahöfn flutti nýlega ritstjórnarg. um handritaniálið, sem er sann- gjörn og vinsamleg í garð ís- lands. .1 upphafi greinarinnar segir blaðið, að úrslitanna í dcilunni um liandritamálið sé nú skammt að bíða. Nefnd sú, sem skipuð var til að athuga það, eigi eftir að halda 1—2 fundi, en síðan muni hún leggja álit sitt fyrir ríkisstjórnina. Nefndin mun ekki gera tillögur um örlög handritanna, heldur að- eins semja álitsgerð um málið fyrir dönsku ríkisstjórnina. Þetta álit verður svo sennilega afhent utanríkismálanefndinni til athug- unar, áður en ríkisstjórnin tekur ákvörðun. Síðan rekur blaðið helztu röksemdir beggja aðila, Dana og íslendinga, fyrir því, að hvor um sig eigi að hafa handrit- in. Röksemdir Dana ex-u einfald- ar og skýrar, segir blaðið. Bryn- jólfur biskup Sveinsson ánafnaði Friðx-ik konungi 3. ýmis hand- rit, sem geymd eru á konung- legu bókhlöðunni. Árni Magnús- son arfleiddi Kaupmannahafnai;r háskóla að bókasafni sínu, með því að ísland átti þá ekkei't menntasetur. Ef Danir afhenda handritin, segir blaðið, er gefið foi'dæmi, sem er varhugavert með því að slík afhending gæti orðið upphaf af allsherjarkröfum um muni úr söfnum hjá ýthsum þjóð- um. En íslendingar hafa önnur sjónai'mið, segir blaðið. Má segja þau í stytztu máli með því að minna á orð Georg Brandes: Bók- menntir einnar þjóðar eru sjálfs- vitund hennar. Þetta á sérlega við um ísland. Síðan rekur blað- ið hvei'ja þýðingu handritin hafi fyrir sögu íslands og bókmenntir Svifflugfélag Akureyrar geugst fyrir „flugclegi“ tí Melgcrðisflug- velli n. k. sunnudag, cf veður leyfir. Þar inunu Svifflugfélagar sýna svif- flug á ýmsum stigum, flugmenn sýna listflug á svifflugum ng vél- flugum. Þá verður sýnl fallliltfar- stökk úr ftugvél. Þá munu menn ciga kosl á tiö fara Uringflug frá flugvellinum yfir nágrennið með Douglas-Dajiotaflugvcl. Sætaíerðir verða frá Ferðaskrif- stofurmi, og þar verða einnig seld- og minnir á að ísland sé snautt af fornleifum. Skinnbækurnar séu þa ðeina, sem til sé frá sögu- öld. Þá minnir blaðið og á, að fáir Danir hafi möguleika til þess að rannsaka handritin til hlýtar, en á íslandi séu aftur á móti nægir ki'aftar til þess. Um þessi sjónar- mið Dana og íslendinga segir blaðið að lokum: Danska handritanefndin teflir þessum sjónai-miðum fram, hverju gegn öðru, og til þessara sjónai'miða vei'ða Danir að taka afstöðu, bæði lærðir og leikir. Og þar að auki er þess að minn- ast, að svar Dana er að nokkru leyti undir því komið, hvort þeir vilja viðurkenna móralskan rétt íslendinga til rita, sem eru fædd af þjóðinni og skrifuð af henni og ei'u þjóðarbókmenntir. Við- ræður þjóðanna um þessi mál eru þannig oi’ðið siðferðilegt um- ræðuefni, sem ekki stendur eða fellur með lögskýi'ingum heldur eins með réttlætistilfinningu. Danskar flugvélar naiiðlenda Á mánudaginn voru tvær danskar Noi'semanflugvélar á leið frá Ellaö á Grænlandi hing- að til Akureyrai'. Flugvélar þess- ar eru á vegum leiðangurs dr. Lauge Koch og voru hér fyrr í sumar á leið til Grænlands. Á mánudaginn brast hér á norðan illviðri og var flugvélun- um skýrt fi'á því að ólendandi væri hér. Var ekki vitað um hríð hvað af þeim hafi orðið, en á þriðjudagsmorguninn upplýstist, að þær höfðu nauðlent á Ara- vatni á Skaga og hafði lending- in tekizt vei. ir aðgöngumiðar. Aðgöngumiðarn- ir verða númeraðir og gilda sem liappdrættismiðar. Vinningurinh er flugfar til Kaupmannahaínar og lieim aftur. Svifflugfélagar gera scr von um, að bæjarmenn fjölmenni að Mcl- gerðisflugvelli á sunnudaginn, ef veður verður gott, enda er þarna um nýstárlega skemmtun að ræða, Allur Sgóði af skemmtuninni rcnn- ur til starfsemi Svifflugfélagsins hér. | Alþjóða samvinnu- I I dagurinn er á sunnu-1 daginn kemur | í tilefni af alþjóða sam- | í vinnudeginum, sem er á I \ sunnudaginn kemur, hefur l I Alþjóðasamband samvinnu- | 1 manna gefið út eftirfarandi í 1 yfirlýsingu: | „Alþjóðasambandið er í í myndað af samvinnusambönd- 1 l um 30 landa og hefur innan | I sinna vébanda um 100 mill- í í jónir samvinnumanna. í I’að hefur í rúmlega hálfa i § öld barizt fyrir hugsjónum i \ friðar og framfara. Þessi bar- j Í átta hefur verið háð í þcirri \ \ trú, að framkvæmd samvinnu- s | stefnunnar feli í sér trygg- j 1 higu fyrir félagslegum umbót- Í i «m og friðsamlegri sambúð j i þjóðanna. | Alþjóðasamvinnusambandið i | undirstrikar þessa trú sína nú \ \ á þessum 28. samvinnudegi. \ Í Það vill vekja athygli félags- Í \ manna sinna á eftirfarandi at- i | riðuni. sem það telur undir- i | stöðu friðarins. í 1 1. í öllum löndum þarf fólk- i = ið að njóta skoðanafrclsis, = E málfrelsis, ferðafrelsis, stjórn- i Í arfarsfrelsis á lýðræðis grund- i § velli. í þessu felzt einnig rétt- = 1 ur til þess að mynda og starf- i rækja samvinnufélög á grund- í : velli Rochdale-reglnanna. i 2. Nauðsynlegt er að koma i Í þeim þjóðum til hjálpar, sem \ \ illa eru staddar efnalega ekki i i sízt með því að koma á um- i i bótum með samvinnustarfi. \ Í 3. Að Saineinuðu þjóðunum i | takist að gegna hlutverki sínu i Í til verndunar friðinum. i : 4. Að takast megi í anda i i Atlandsliafssáttmálans, sem i Í gerður var árið 1941, að gera \ í aðgang þjóðanna frjálsari að i Í auðlindum lxeimsins og með i : því inóti að beizla viðleitni \ Í einokunarfélaga til þess að ná 5 Í einkayfirráðum yfir hráefn- i : um, vinnslu þeirra og dreif- 1 Í ingu. [ Í 5. Að stofnað verði til al- i = þjóðlegs eftirlits með fram- 1 Í leiðslu hergagna, þar á mcðal h Í atómvopna. i \ Alþjóðasamvinnusambandið | Í hvetur samvinnumenn til þess i I að beina athygli almennings : Í að ofangreindum sjónarmið- j Í uin, sem það telur liöfuð skil- i \ yrði þess að friði verði haídið j Í rnilli þjóðanna og stríðsóttan- j j um bægt frá mannkyninu. Góðviðrið stóð aðeins skainma stund Góðviðraö, scm kom sl. miöviku- dag, stóö aðeins skamma hríö, því aö á mánudaginn var aftur komin stórrigning og austan- og norðaust- anátt. Síöari hluta vikunnar náffti bænrlur hér um slóðir talsveröum heyjum inn, og var verulcg bót aö góðviöriskaflanum, þó aö stuttur væri. Látlaus stórrigniug hefir ver- iö að kalla má síðan á mánudag. S. 1. miðvikudag gaf ríkis- stjórnin út ný bráðabirgðalög um útreikning vísitölunnar. Er að- alefni laganna, að hin umdeilda júlívísitala skuli reiknuð út á ný og án tillits til húsaleigulaganna, sem ekki þykja hafa haft þau áhrif á framleiðslukostnaðinn í sem til var ætlast. Er svo fyrir mælt, að húsaleigu- liður hinnar endurskoðuðu vísitölu skuli byggður á rannsókn kauplags- nefndar á raunverulegri leigu í hús- um, sem fullgerö hafa verið eftir 1945. Síðan skuli hin nýja vísitala gilda um kaupgreiöslur frá 1. ágúst til ársloka, en reynist hún Iiærri en 112 stig, sem ákveðið var að miða kaupgjaldið við samkvæmt fyrri bráðabirgðalögum, skal greiða upp- bót á kaup, svo að mismunurinn i júlí verði að'fullu bættur. Kauplagsnefnd reiknaði út pessa visitölu pegar i sl. viku, og reyndist hún 115 stig. Verður kaupuppbót i ágúst pvi 15%, en siðustu fjóra mánuði ársins 15.75%. ALÞÝÐUSAMBANDIÐ FELLUR FRÁ VERKFÖLLUM Þegar eftir að bráðabirgðalögin voru gefin út, gaf Alþýðusamband ísland út tilkynningu, þar sem verk- lýðsfélög, sem sagt hafa upp samn- ingum, eru hvött til þess að fram- lengja þá óbreytta. Hafa nokkur verklýðslélög þegar tilkynnt, að þau inuiii að fara að þessurn tilmælum Alþýðusambandsins, þar á meðal Vestfjarðafélögin. Hins vegar hefir engin slík tilkynning komið fiá þeim félögum, sem kommúnistar stjórna, t. d. í Reykjavík og á Ak- ureyri. Ekki mun þó jarðvegur meðal verkamanna fyrir neitt vcrk- fallsævintýri til þess aö þóknast komnninistaforsprökkum, og má Nýja Bíó hér á Akureyri hefir verið loltað um skeið vegna endur- bóta á liúsinu. Var bíóið opnað aftur sl. sunnutlag, og bauð bíó- stjórnin nokkrum gestum að skoða endurbœturnar. Hefir luisið tekið miklum stakka- skiptum og er í alla staði ánægju- legra nú en það áður var. Kvik- niyndasalurinn og anddyrið hefir vcrið inálaö, sælgætissalan flutt burt úr þrengslunum í forstofunni og komiö fyrir annars staðar, sætum á svölum breytt til Ixóta með því að auka gójfhallann og koma fyrir ljósaútbúnaði á gólli, umbúnaður við kvikmyndatjaldið lagaður< og prýddur o. s. lrv. Er bíóiö nú hiö vistlegasta og mun ánægjulegra fyrir bíógesti cn áður var. Munu gera ráð fyrir, að ófriði milli at- vinnurekenda og verkamanna hafi verið afstýrt nxeð þessum aðgerðum ríkisstjórnarinnar. r Utvarpsdagskrá samvinnumanna á sunnudaginn Á sunnudaginn kemur er alþjóðasamvinnudagurinn og í tilefni af því verður flutt út- varpsdagskrá samvinnumanna í Ríkisútvarpinu. Dagskráin hefst kl. 8.20 með ávarpi. Af öðru efni má nefna: Leikþátt- ur eftir Loft Guðmundsson, leikstjóri Brynjólfur Jóhann- esson, samtöl um reksturs- kerfi. Kristinn Gumiarsson hagfræðingur ræðir við Ólaf Jóhannesson prófessor, Gylfa Gíslason prófessor og Ólaf Björnsson prófessor. Samtal við skipsmenn á Arnarfelli, einsöngur, samvinnuþáttur o. fl- Grænlandsfarið Júpíter, norskt skip í þjónustu Gi-ænlandsstjórn- ar, kom hér í gær, á leið til Græn- lands með ýmsan vai-ning. Elliði, •Siglufjarðartogarinn, er að hefja karfaveiðar fyrir síldar- verksmiðjur í Siglufirði. Togar- anum var lagt í sumar eins og sunnantogurunum. Togaraverkfallið syðra stendur enn. þeir og þakklátir bíóstjórninni fyrir þetta framtak. Forráðamenn bíósins hafa skýrt blaðinu svo frá, að þeir muni leggja hina mestu áherzlu á að vel sé geng- ið um húsið, en á því hefir verið verulegur misbrcstur hingað til. — Verður tekið hart á skemmdarstarf- semi innan hússins, svo og ærslunt og hávaða, er truflar að bíógestir geti notið myndanna. Verður þeim, er að slíku standa, tafarlaust vísað á dyr. Bíógestir munu flcstir vilja að- stoða bíóstjórnina.í þessu efni, því að sannast sagna hefur umgengni og skortur á háttvísi ungmenna í bíóinu verið með þeim hætti, að sannkölluð raun hefir verið að. „Flugdagur" á Melgérðismelum á sunnudaginn Meðal annars sýnt litsflug og fallhlífastökk Miklar endurbætur hafa farið fram í Nýja-Bíó hér í bæ r Aherzla lögð á góða umgengni í húsinu

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.