Dagur - 01.11.1950, Qupperneq 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 1. nóvember 1950
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgrciðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjaltjdagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.

Heimsókn fjárveitinganefndar og
Fj
iárhagsráðs
í SÍÐASTL. VIKU bar hér að garði gesti, sem
bæjarmenn veittu nokkra athygli, enda slíkt stór-
menni sjaldséð hér norður undir heimskautsbaug
í embættiserindum. Sem einstaklingar hefur gesti
þessa áður borið að garði hér, en þegar þeir birt-
ast sem nokkurs konar handhafar ríkisvaldsins
minna þeir helzt á sumar fuglategundir, sem endr-
um og eins hrekjast norður yfir höf hingað til
þessa kalda lands, ef þrálátir, suðlægir vindar
blása, þótt heimkynni þeirra séu við sólbjartari
strendur. Þykir þá jafnan skemmtileg nýjung í
náttúrunni að sjá þá prýða dal og hól, og svo fór
og hér í þetta sinn, að bæjarmönnum þótti nokkur
nýlunda og skemmtun að sjá ráðsmenn ríkis-
valdsins spóka sig á götunum hér og þeysa um
bæinn í gljáfægðum bifreiðum. Það er þó sannast
sagna, að þessi heimsókn hafi ekki aðeins orðið
bæjarmönnum nokkurt augnayndi, heldur gera
þeir sér líka von um að af henni hljótist nokkurt
gagn. Það er gamalkunn reynsla úr mannkyns-
sögunni, að yfirreiðir keisara og kjörfursta um
fjarlægar skattlendur hafi orðið til þess að skýra
málefni þeirra og milda sjónarmiðin. Vafalaust
hefði íslandi farnast betur á fyrri öldum, ef ein-
valdir Danakonungar hefðu tekið sig upp suður á
flatneskjunni og haldið út til íslands. Hefði þá e. t
v. orðið meira um „snæri“ til fiskidráttar á ýms-
um útkjálkum og minna um utanstefnur. Þarf því
ekki að bendla það við óraunsæi eða óhóflega
bjartsýni, þótt sagt sé, að bæjarmenn hér vænti
þess að sjá bregða fyrir einhverri mildi í augum
fjárveitingar- og fjárfestingarvaldsins, er það
rennir sjónum næst norður yfir hálendið,
ÞAÐ ER ÞVf síður en svo, að ástæða sé til að
vanmeta eða vanþakka þessa heimsókn. Hér eru á
döfinni margs konar framkvæmdir, sem ýmist
njóta ríkisframlags samkvæmt lögum, eða eru
háðar vilja og skilningi fjárfestingarvaldsins Hér
standa mörg stórhýsi hálfgerð og þokast lítið
áfram fyrir skort á fé eða fjárfestingarleyfum eða
efni. Aðrar framkvæmdir eru brýn nauðsyn, en
óséð hvort heppilegt er að bæta þeim í hóp þeirra
verka, sem hálfnuð eru eða tæplega það, meðan
ekki verður séð fyrir að nægilegt fjármagn og
nógu mörg leyfi ríkisnefndanna fáist til þess að
Ijúka þeim í náinni framtíð. Fjárveitinganefnd og
Fjórhagsráð óku hér í milli dráttarbrautar, sem
er ólokið, hálfgerðs íþróttavallar, ófullgerðrar
sundlaugar, hálflokins heimavistarhúss, og spítala,
sem enn á langt í land að komast í notkun. Þá litu
gestirnir yfir hafnarframkvæmdir bæjarins og
hlýddu á skýrslur um fyrirhugaðar endurbætur
á þeim. Og loks munu þeir ekki hafa komizt hjá
því að sjá hólfgerðar byggingar, sem lítið þokast
áfram, á vegum stofnana og einstaklinga. í öllum
þeim hálfgerðu mannvirkjum, sem hér standa, er
geymt mikið fé. En það kemur ekki að notum
heldur liggur þar ár eftir ár. Útdeiling fjármagns
og fjárfestingarleyfa hefur fram til þessa verið
með þeim vísdómslega hætti, að ekki hefur reynzt
unnt að vinna af kappi við neina framkvæmdina
til þess að ljúka henni og koma henni í gagn, held-
ur hefur hver þeirra hlotið sinn afmælda skammt,
sem hvergi nærri hefur dugað til þess að
koma þeim í þá þjónustu sem ætlun-
in er að þessar byggingar veiti
Þess er að vænta, að nefndar-
mennirnir hafi gert sér ljóst,
hversu óskynsamlega er þarna að
verki verið, er þeir litu öll hin
hálfgerðu mannvirki hér, og að sú
sýn hafi orkað þannig á þá, að
þeir hafi ásett sér að vinna þann-
ig að þessum málum framvegis,
að unnt reynist að ljúka sem
allra fyrst einhverju mannvirkj-
anna og koma því í notkun og svo
koll af kolli, unz öllum þessum
framkvæmdum er giftusamlega
lokið.
Frá sjónarhóli bæjarins í heild
er það vafalaust og mun ekki
verða um deilt hér, að bráðust
nauðsyn er að ljúka við byggingu
spítalans og leysa þannig sár
vandræði, ekki aðeins bæjar- og
héraðsmanna, heldur miklu
stærra landsvæðis. Á liðnum ár-
um hafa læknar og áhugamenn
leitt rök að því, að skortur
sjúkrahúsa í landinu er tilfinn-
anlegur og til vansæmdar fyrir
þjóðina. Samt bregður svo við,
að spítalinn hér, sem á að geta
leyst vandræði mikils landshluta
og skapað nýtt viðhorf í spítala-
málum þjóðarinnar í heild, kemst
lítið áfram í áttiha til þess að
verða fullbúinn fyrir fjárskort, ó
sama tíma og fjárframlögum er
peðrað í margvíslegar aðrar
framkvæmdir, sem heldur ekki
komast í notkun í bráðina. í
þessu efni er þörf breytingar.
Vissulega er þörf á að ljúka öll-
um þeim framkvæmdum, sem
hér eru hafnar, og ráðast í nýjar.
En nauðsynin að ljúka spítala-
byggingunni er ríkust og ber tví-
mælalaust að leggja kapp á það
en snúa sér því næst að þeim
öðrum verkefnum, sem bíða fjár
og leyfa. Ef heimsókn fjárveit-
ingavaldsins hingað norður hefur
orðið til þess að skerpa skilning
á þessu atriði, hefur hina suð-
rænu gesti ekki til einskis blásið
hér norður yfir fjöll.
FOKDREIFAR
Hótelmálin og ísl.
ÝMSIR HÉLDU, í síðustu viku,
að hótelmálin hefðu orðið bana-
biti íslendings, en þetta var
mesti misskilningur. Seint í vik-
unni birtist blaðið með enn stærri
hótelskammti en áður. Var allt
meginmál blaðsins undirlagt í
þriðja sinn í röð. Hefur annan
eins hvalreka ekki borið á fjörur
þessa virðulega stjórnarmálgagns
í mörg ár. í stað þess að hótel-
málin stæðu föst í hálsi blaðsins,
virðast þau ætla að verða sú nær-
ing, sem heldur líftórunni við
langt fram á vetur. Er gott til
þess að vita, að ísl. hefur fengið
handhægt efni til að moða úr. Hitt
er svo eftir að vita, hvort lesend-
ur blaðsins þrífast lengi á svo
einhæfri fæðu.
AUÐSÉÐ ER NÚ að tilsjónar-
menn blaðsins sjá, að þeir hafa
orðið að athlægi fyrir að sjá helj-
arstóran ballón, þar sem aðeins
var lítil sápukúla. En svona verða
örlög blaðs, sem er í sífelldri leit
að hinu minnsta tilefni til þess að
þjóna húsbændum sínum með
pólitískum ái'ásum á stofnun, sem
blaðið á þó ekkert sökótt við. í
allri hinni löngu hótelritsmíð eru
engin rök og engar upplýsingar,
sem hnekkja einu orði af því, sem
hér var sagt um verðlag veitinga
í landinu, veitingaskattinn og
skattgreiðslur þeirra „máttar-
stólpa", sem greiðasölu hafa rek-
ið hér í bæ og annars staðar. Is-
lendingi láðist og að birta nöfn
þeirra og fullnægjandi upplýs-
ingar um hinn „fullkomna“ skatt,
sem blaðið sagði að þær bæru,
enda þótt til þess væri mælzt hér
í blaðinu. Var svo komið fyrir
blaðinu undir helgina síðustu, að
það var flúið frá öllum tilraunum
til rökræðna og á þann hólm-
gönguvöll, að ræða persónulega
eiginleika Dagsritstjórans og hið
óskemmtilega faríseaeðli hans.
Þarna hefur blaðið haslað sér
völl, það sér út yfir og ræður við.
Má kalla að það hafi þannig
bjargast í höfn frá skipbroti hó-
telmálanna á því flotholtinu, sem
íslenclingsritstjórum hefur oftast
verið hendi næst er þeir hafa
verið hi-aktir upp á sker algerra
rökþrota fyrir tilefnislausar og
fruntalegar árásir á kaupfélagið.
Telur Dagur rétt, að lofa sjóhrökt
um mönnum og illa höldnum
að hvílast um stund og lætur út-
rætt um þessi mál að sinni.
Þegar lygin verður ávani.
I SÍÐASTA eintaki Komin-
form-blaðsins eru birtar hróka-
skammir og svívirðingar um Dag
fyrir að hafa skýrt svo frá, að
bæjarstjórnin hafi „samþykkt til
2. umræðu nýja gjaldskrá fyrir
Rafveitu Akureyrar“. Segja
Kominform-piltarnir þessa frá
sögn bera með sér að Dagur hafi
ekki kynnt sér fundaðboð bæjar
stjórnar. Þarna varð ávaninn að
ljúga upp á náungann skynsem
inni yfirsterkari hjá piltum þess-
um, því að hvergi er orð um það
í Degi, að bæjarstjórnin hafi
„samþykkt11 nefnda gjaldskrá til
annarrar umræðu eins og þeir
fullyrða, heldur aðeins skýrt frá
því réttilega, að hækkunartillag-
an hafi komið til fyrri umræðu.
Augljóst er því að piltungarnir
haf aekki lesið frásögn Dags, en
telja sig eigi að síður þess um-
komna, að birta langloku um
hana í rússneskum heimatrúboðs
stíl. Þetta sýnir, eins og svo
margt annað, að ekkert mark er
takandi á fréttaflutningi Verka-
mannsins, sem ekki getur einu
sinni farið rétt með einfalda til-
vitnun í bæjarblöðin.
Merkilegar framkvæmdir.
SVO VIRÐIST, sem merkileg-
ar framkvæmdir hér í næsta ná-
grenni okkar, hafi farið frum lijá
möi'gum, og þeir ekki gert sér
gvein fyrir mikilvægi þeirra. —
Enda hefur verið hljótt um þær
í blöðum til J^essa. Á sunnudag-
inn \ar vígt nýtt hús í Skjaldar-
vík og er það mikil viðbót við
elliheimili það, sem Stefán Jóns
son kom þar á fót fyrir nokkrum
árum og' hefur starfrækt síðan.
Annars staðar í þessu blaði er
greint frá vígslunni, en Dagur
hefur vætt við byggingameistar
ann, Adam Magnússon, og feng-
ið hjá honum eftirfarandi upplýs-
ingar um hið nýja hús: Þessi ný-
bygging er tvær hæðir og ris,
270 fermetrar að stærð. Á neðri
hæð eru 9 herbergi, hvert fyrir 2
vistmenn, þvottahús, líkherbergi,
geymslur og snyrtiherbergi. Við
enda hússins er sérstakt ketilhús,
byggt yfir 2 miðstöðvarkatla, er
annars ætlaður fyrir olíukynd
ingu, en hinn kolakyntur. Hita
þeir allt clliheimilið, bæði gamla
og nýja hluta þess. Á efri hæð
eru nokkur herbergi fyrir vist-
menn, ein sjúkrastofa, ætluð fyr
(Framhald á 7. síðu).

Haustþankar og húsráð
Þótt sumarið væri lélegt hér nyrðra, tókst mörg-
um húsmæðrum að afla mikils af berjum til
vetrarins. Ymsar munu þó hafa viljað tína meira og
munu hafa ætlað sér það, hefði ekki haustið og vet-
urinn gengið jafn snemma í garð og raun varð á. I
byrjun október var þegar allt þakið í snjó hér norð-
ur frá, og öll hugsun um ber og berjatínslu þai' með
úr sögunni. En nú hefur „vorað“ aftur, snjóa leyst
og góða veðrið, sem við þráðum í sumar, haldið inn-
reið sína. Varla getum við vænzt þess, að slík veð-
ursæld haldist lengi á þessum tíma árs, en sannar-
lega ber okkur að þakka hvern góðviðrisdag,
sem styttir fyrir okkur hinn langa og dimma vetur,
er fer í hönd.
Nú í vikunni var mér boðið í stutta ferð út úr
bænum. Það var yndislegt að aka norður með Eyja-
firðinum í glampandi sól. Litir náttúrunnar eru
sjaldan fegurri en á haustin. Úti í Kræklingahlíð-
inni fórum við úr bílnum og röltum um lyngigróna
móa og melabörð. Þarna fundum við raunar
óskemmd krækiber og tíndum upp í okkur um
stund, eins og börn á sumardegi. Krækiberin hafa
að vísu breytt um bragð eftir frostin, en þau eru
góð ennþá og óskemmd. Þau eru nokkuð meyrari
en að sumrinu og sennilega seintínd, en eflaust er
hægt að tína mikið af þeim ennþá. — Það var
skemmtilegt að koma heim berjablár einn af síð-
ustu dögum októbermánaðar.
Góður eftirréttur.
Þegar eg er farin að skrifa um ber, man eg eftir
samtali sem eg átti við húsfreyju eina á dögunum.
„Eg var að ljúka við að borða og mér líður svo
dæmalaust vel, að eg mátti til með að hringja í þig
og segja þér, hvað eg borðaði í eftirrétt.“ Þannig
byrjaði samtalið, og þar sem eg er alltaf þakklát
fyrir góð ráð handa kvennadálkinum, tók eg hús-
freyjunni og húsráðinu feginsamlega og sendi það
hérmeð áleiðis til þeirra, er vilja reyna: Skyr er
sett í skál, og mjólk látin standa á því um stund (í
stað mjólkur má nota undanrennu). Síðan er þetta
hrært vel, þar til það er kekkjalaust og þunnt eins
og súpa. Út í súpuna eru hrærð sykruð bláber eða
aðalbláber. Ekki á að þurfa að sæta súpuna, og
magn berjanna fer eftir smekk hvers og eins. Þetta
er ágætur eftirréttur, fljótgerður og hollur og til-
valinn á heimilum, sem búa vel með ber. Eg þakka
húsfreyjunni, sem ráðið gaf, og vona að það verði
mörgum að gagni.
GEYMSLA A LAUK.
Hinn langþráði laukur hefur nýlega verið í verzl-
unum bæjarins. Laukui'inn var stinnur og fallegur
og í stærra lagi, svo að skammturinn vai'ð fáir
laukar en fallegir. Þegar svo er, skiptir miklu máli,
að vel takist með geymsluna á lauknum, en það vill
oft ganga skrykkjótt, eins og flestar húsmæður
kannast við. Gullin regla er að láta laukana aldrei
liggja saman eða snertast. Þeir, sem hafa kalda og
góða geymslu, geta því oft geymt lauk tímunum
saman, með því að láta hann liggja á borði og hafa
nokkurt bil á milli laukanna. Annað ágætt ráð er að
geyma laukana í silkisokk eða nylonsokk. Það er
gert á þann hátt, að fyrst setur maður einn lauk
niður.í sokkinn, hnýtir síðan upp á sokkinn eða
bindui' um hann með bandspotta rétt ofan við lauk-
inn, þá setur maður næsta lauk ofan í sokkinn,
bindur um og svo koll af kolli. Þegar sokkurinn er
svo til fullur á þcnnan hátt, er hann hengdur upp.
Laukurinn geymist bezt á köldum, þurrum og
dimmum stað.
Puclla.