Dagur - 24.11.1950, Qupperneq 4

4
D A G U R
Föstudaginn 24. nóvember 1950
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júli.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
r /v/N/Ny-sAv/NA- ^
Samsærið gegn frelsinu
MENNIRNIR, sem skýrðu okkur frá því í sum-
ar, að hinir blóðþyrstu og grimmdarfullu Suður-
Kóreumenn hefðu ráðist með her manns á frið-
elskandi bræður sína norðan landamerkjanna, er
hinir síðarnefndu voru alls óviðbúnir og í óða önn
að undirrita friðarávarpið, taka svo til orða
í blaði sínu hér sl. föstudag: „Fyrir því eru tak-
mörk, hversu lengi er hægt að blekkja almenning
og ljúga að honum.“ Þessi játning mun hafa komið
lesendum Kominform-blaðsins algerlega á óvart,
því að vissulega hefur málgaggnið ekki borið hin
minnstu merki þessa hugarástands að undan-
förnu og raunar ekki síðan fyrir þá tíð, er menn
lásu þau stórtíðindi í blaðinu hér um árið, að
Finnar hefðu ráðizt með hervaldi á hin friðelsk-
andi Sovétríki, sem þá neyddust til að verja hend-
ur sínar, þótt seinþreytt væru til vandræða. Eigi
að síður ber að fagna því, ef hér er um hugarfars-
breytingu að ræða, og rétttrúnaðarmennirnir, sem
skrifa í Verkamanninn, hafa nú loksins komizt að
raun um það, að lygi og blekkingar og að leggja
sannfæringuna ævinlega og alltaf á vogarskál
Kominform, áður en pundið í henni er skráð, er
ekki sú íþrótt, sem bezt gengur í íslenzka alþýðu,
enda leggst nú reynslan sjálf með fullum þunga á
kommúnistaflokkinn, sem er á sífelldu undan-
haldi um gjörvöll hin vestrænu menningarlönd,
enda þótt segja megi að hann haldi í hprfinu í
sumum Afríkunýlendum og meðal frumstæðra
Asíuþjóða. Hins vegar liggur enn sem komið er
ekkert annað fyrir til sönnunar hugarfarsbreyt-
ingunni en þessi yfirlýsing og verða þau orð ekki
þyngri talin en svo, að ekki verður fullur trúnað-
ur lagður á iðrunina fyrr en lesendum gefst að
lesa í næstu tölublöðum að mest öll sú fræðsla,
sem blaðið hefur ástundað hin síðari ár, svo sem
um upphaf finnsk-rússneska stríðsins, Kóreu-
stríðsins, eðli heimsstyrjaldarinnar síðari o. s. frv.,
hafi verið einn samfelldur lygaþvættingur, soðinn
saman til hagræðis fyrir erlenda ofbeldis- og yfir-
gangsstefnu, sem í framkvæmd hefur reynzt
hættuleg fyrir friðinn í heiminum og hefur þegar
lagt að velli margar smáþjóðir, er áður nutu frels-
is, en þjást nú af ófrelsi og kúgun, sbr. Eystra-
saltsþjóðirnar og margar fleiri. Þessari játningu
ætti þá líka að fylgja sú yfirlýsingu, að öll þessi
starfsemi hafi hér haft það takmark að búa í
haginn fyrir erlenda íhlutun um málefni íslenzku
þjóðarinnar og hafi því í reyndinni verið henni
hættuleg og verði það meðan nokkur maður hér
heima játast undir blóðstokkin tákn hinna er-
lendu einræðisherra. Þegar Kominform-agent-
arnir hafa birt yfirlýsingar um þessi efni, verður
Ijóst að þeir hafa öðlaet skilning á því, að „fyrir
því eru takmörk, hvað lengi er hægt að blekkja
almenning og ljúga að honum“, eins og þeir orða
hugsunina í blaði sínu á föstudaginn, en fyrr ekki.
Munu lesendur gefa því gaum, hvort þessi játning
hefur í þetta sinn komið frá hjartanu og geymir
lýsingu nokkurrar lífsreynslu, eða hvort hér er
aðeins hin venjulega augnaþjónusta við sannleik-
ann á ferðinni.
ÞAÐ ER EKKI laust við að almenningur hér
um slóðir hafi kímt að skinhelgi Kominform-
agentanna, er þeir hafa þótzt haldnir hneykslun
á því, að hér í blaðinu hefur því
jafnan verið haldið fram, að
starfsemi kommúnistaflokksins
væri þjóðhættuleg og vissulega
væri hin ríkasta ástæða til að
óttast um framtíð þjóðarinnar ef
þessi hópur fjarstýrðra sam-
særismanna fengi nokkru sinni
aðstöðu til þess að ná tangar-
haldi á fjöreggi þjóðarinnar og
henda því í milli sín að vild.Þessi
flokkur er ber að því að hafa tal-
ið grímulaust ofbeldi gagnvart
smáþjóðum dásamlega frelsun,
málgögn hans hafa hælst um er
stórveldi hafa gengið milli bols
og höfuðs á varnarlausum smá-
ríkjum og þau telja það nú eitt
sitt mesta áhugamál, að aðgerðir
Sameinuðu þjóðanna til þess að
hrinda ofbeldi gegn enn einni
smáþjóðinni, fari út um þúfur, og
fara ekki dult með. Flokksbræð-
ur þessara manna úti um lönd
hafa og lýst því fjálglega, að þeir
mundu taka fagnandi á móti
herjum kommúnista, ef þá bæri
að garði þeirra. Sjálfir börðust
þeir fyrir því hér heima, að land-
ið tæki ekki þátt í samstarfi vest-
rænna lýðræðisþjóða og þá menn,
sem beittu sér fyrir því, að sú
ráðagerð næði ekki fram að
ganga og landið hlyti stuðnings
þessara ágætu menningarþjóða,
úthrópa þeir sem landráðamenn
og níðinga. Þannig er öll starf-
semi foringjaliðsins og málgagn-
anna vígð hinu alþjóðlega sam-
særi kommúnismans gegn frelsi
þjóðanna og vissulega er rik
ástæða að óttast þessa starfsemi
fyrir hina minnstu og varnar-
lausustu þjóð. Þessi staðreynd er
og viðurkennd í utanríkissstefnu
landsins, sem hefur miðað að því
að treysta öryggi þjóðarinnar í
viðsjárverðum heimi og styrkja
vináttuböndin við þær þjóðir
heims, sem vilja virða frelsi smá-
þjóðanna og rétt þegna þeirra til
þess að lifa í friði undir því lýð-
ræðisskipulagi, sem þeir hafa
sjálfir kosið sér. Þessa utanríkis-
stefnu styður mjög stór meirihl.
þjóðarinnar, sá stóri meirihluti,
sem skilur eðli kommúnismans
og veit hver hætta er því fólgin
fyrir hverja þjóð, að veita þeim,
sem trúa á ofbeldið, svigrúm og
tækifæri til þess að beita því. —
Menn eru minnugir á þau sann-
indi, að glatist fi-elsið, verður það
ekki endurheimt með skjótum
hætti. Engin þjóð má af and-
varaleysi eða siklningsleysi veita
ofbeldismönnum tækifæri til að
granda því.
FOKDREIF AR
Myndir úr verzlunarástandinu.
Blaðinu hefur borizt langt og
ýtarlegt bréf frá lesanda, þar sem
brugðið er upp nokkrum mynd-
um úr verzlunarástandinu. Fara
hér á eftir nokkrir kaflar úr
bréfinu, en e. t. v. gefst tækifæri
til þess'að birta fleiri síðar:
„ÞAÐ MA SEGJA, að allt frá
aldamótum hafi verzlun lands-
manna að mestu verið rekin í
þágu almennings. Vörur þær, sem
fluttar voru inn, voru jafnan í
því ástandi, er almenningur helzt
óskaði. Var þó oft þröngt um
gjaldeyri. Samt var engin
skömmtun, ekkert verðlagseftir-
lit, engin innflutningsnefnd og
heldur ekki fjárhagsráð. Þá var
heldur enginn svartur markaður.
Mikið úrval var jafnan af vefnað-
arvörum og smávöru allri. En þá
var líka lítið af saumastofum,
sælgætisgerðum, prjónastofum,
leikfangagerðum, íssjoppum,
töskugerðum, sultu- og ölgerð-
um, raflampagerðum o. fl.
Furðulegir búðargluggar.
EF VIÐ LÍTUM nú í búðar-
gluggana, sjáum við hinar fui'ðu-
legustu sýnir, sem þó benda ekki
nema að takmörkuðu leyti á
gjaldeyrisvandræði Fyrst má
nefna hin frægu kvenpils á kr.
295.00 stykkið. í þeim er taft, sem
kostaði fyrir nokkrum dögum í
KEA kr. 18.50 metrinn. í hvert
pils fara 3 metrar af 1.10 m.
breiðu tafti, og kostar efnið í
pilsið alls kr. 55.50. Þessi pils er
svo auðvelt að sauma, að sauma-
laun í ákvæðisvinnu eru um kr.
20.00. Virðist þarna vera um lag-
legan milliliðagróða að ræða. Þá
má sjá kjóla á kr. 480.00. Efnið
kostar kr. 140—180. Saumalaun
— og innlegg milliliðsins — eru
þá um 300 kr. í Reykjavík má sjá
kjóla úr sama efni á kr. 800.00.
Þá gefur að líta léreftssloppa á
kr. 100.00. Efnið í þessa sloppa
kostar kr. 42.00 og þaðan af
minna. Þá koma köflóttar herra-
skyrtur á kr. 56.00. Efnið er mjög
lélegt og mun ekki kosta yfir kr.
24.00 í skyrtuna. Saumalaun fyrir
skyrturnar munu vera kr. 11.00.
Sængurver hafa sést í búðum á
kr. 84.00 á sama tíma og metrinn
af efninu, sem í verunum var,
kostaði kr. 13.00.“
Vandræði húsmæðra.
ENN SEGIR LESANDI á þessa
leið: „Fleira gefur að líta í búð-
argluggunum. Þar eru kventösk-
ur (veski). Virðast þær vera að
fylla allar búðir og virðast fram-
leiðendur hafa næg efni. Kalla
má að þær séu að verða óseljan-
leg vara. Mikið af alls konar
prjónavörum er í öllum búðum,
samt geta konur ekki fengið garn
til að prjóna barnaföt, en prjóna-
skapur var þó aðaltómstunda-
vinna kvenþjóðarinnar og hefur
verið allt fram að þessu. Sjaldan
þýðir að biðja um efni á barna-
rúm eða aðrir nauðsynjar barna-
fjölskyldna, svo að ekki sé nú
nefnt að fá efni í drengjaföt eða í
jólakjól. Fóður mun ekki þýða að
nefna, enda þótt húsmóðirin vildi
sauma á börn sín úr innlendum
efnum. Þá er og þess að geta, að
ef konan er eitthvað meiri en í
meðallagi að vallarsýn, passar
ekkert af þessum búðarkjólum á
hana og ekki kápunum heldur.
Er hennar hagur því ekki góður.
Þannig er í dag ástatt með
álnavöruna. Hún virðist mest öll
ganga til braskara, sem láta
sauma. úr henni skipulagslaust,
oft mjög smekklausar og ógagn-
legar flíkur en rándýrar samt. —
Fyrir löngu er kominn tími til að
spyrna þarna við fótum og veita
heimilunum aftur þann rétt, sem
alls konar sjoppur hafa, með til-
styrk þeirra, sem stjórnar verzl-
unarmálum þjóðarinnar, af þeim
tekið nú á síðustu tímum.“
DAGUR
Þetta blað kemur út seinna
en venja er vegna þess, að
ritstjóri blaðsins var fjarver-
andi, á flokksþingi Fram-
sóknarmanna í Reykjavík.

Bréf og fleira
Kvennadálkurinn hefir borizt bréf frá konu úr
bænum, og er það skrifað í tilefni af grein, sem
birtist hér í dálkinum fyrir nokkru, „Geta gömul
lyf verið skaðleg?"
Konan segir: „Almenningur er ekki svo vel að
sér í lyfjafræði, að hann viti, hve lengi hver tegund
lyfja er nothæf. Þar af leiðandi veit maður ekki
ípeð vissu, hverju ber að henda, þó að maður vilji
henda ónýtum lyfjum en geyma hin.
Eina örugga lausn þessa máls finnst mér vera sú,
að á hvert glas eða dós sé skrifað, hve lengi not-
hæft, og landlæknir gefi apótekum landsins fyrir-
mæli um það. Fyrirhöfn við þetta er hverfandi lítil,
þar sem álýmdur miði er á öllum glösum og dósum,
sem apótekin afgreiða.“
Eg er sammála bréfritaranum um það, að þetta
væri lang bezta lausn þessa máls. Hins vegar get-
um við haldið okkur við þá reglu að taka ekki lyf
lengur, en læknir fyrirskipar eða í samráði við
hann, og verði afgangur í glösunum þá að fleygja
þeim.
Gaman væri að heyra álit lyfjafræðinga á þessu.
Leiðrétting
í síðasta kvennadálki var rætt lítillega um jóla-
kaktusa. Nokkrar línur hafa aflagast og þarfnast
leiðréttingar. Talað var um, að nauðsynlegt væri
að snúa plötunni reglulega, eftir að fer að sjást í
knúppana, þannig að birtan komi sem jafnast á
hana. Síðan á að standa: „En það má ekki snúa
henni oftar en einu sinni í viku eða þar um bil.
Sé henni snúið oftar, vilja knúppárnir losna og
detta af og lítið verður úr blóma-dýrðinni, sem við
hlökkuðum til að fá.“
Vonandi skilja nú allir við hvað var átt.
Gott ráð við flösu
Flasa er leiður kvilli, sem margir þjást af. Það
er raunar varla hægt að tala um þjáningar í þessu
sambandi, en víst er um það, að flasan er mörgum
hvimleið, og það er ekki að undra þótt svo sé. Ymis
konar lyf við flösu hafa oft verið á markaðnum,
en fæts þeirra dugað vel.
Gott ráð við flösu er sagt vera að baða hárið af
og til upp úr heitri bómolíu eða annarri hreinni
olíu. Hárið er gegn-vætt upp úr olíunni, og hár-
svörðurinn núinn rækilega. Þá er vafið utan um
höfuðið með heitu handklæði og olían látin vera
í hárinu minnst hálfa klukkustund, en betra er að
hafa hana lengur, helzt yfir nótt. Eftir oliubaðið
er hárið þvegið vel úr mörgum vötnum og skolað
rækilega. Hárið er talið hafa gott af slíkum olíu-
böðum ,jafnvel þótt um enga flösu sé að ræða.
Næringarsalt fyrir afskorin blóm
Ýmsar kenningar eru til um það, hvað gera beri
til þess að halda lífinu sem allra lengst í afskorn-
um blómum. Sumir setja sykurmola í vatnið, aðrir
koparpening og þar fram eftir götunum. Hér er
uppskrift af næringarsalti, sem á að vera sérstak-
lega gott til þess arna:
90 gr. sykur.
5 gr. salt
2(4 gr. asperín.
21/2 gr. ferrofosfat.
Þessu er öllu blandað vel saman, og er einni teskeið
af duftinu blandað saman við einn lítra af vatni.
Vatnið á að endurnýja þriðja hvern dag. Á hverj-
um degi á að skera neðan af blómslilkunum og
skera á ská, þannig að afskorni flöturinn verði sem
stærstur.
Puclla