Dagur - 17.01.1951, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 17. janúar 1951
D A G U R
5
armanna og
Frægiir blaða-
raaðor ræðir horf-
iirnar í Kóreu
(Framhald af 1. síðu).
sem meðal annars skyldi annast
innkaup á efni, vélum og vara-
hlutum fyrir meðlimi sína. Það
var von okkar og trú, að með því
að vera sameinaðir myndu inn-
flutningsyfirvöldin frekar taka
tillit til okkar,. svo og hitt, að ef
leyfi fengjust, gætum við gert
stærri innkaup og þá sætt betra
verði, og umfram allt fengið vör-
urnar sentlar beint hingað, án
þess að greiða flutningsgjöld frá
Reykjavík, en það' hækkar verð
á járni ca. 13—20%. Félag okkar,
(en það hefur innan sinna vé-
banda 6 vélsmiðjur, 1 blikksmiðju
- og 1 ofnasmiðju, með öðrum orð-
um allan járniðnað á Akureyri,
annað en bifreiðaaðgerðir), gerði
. fyrst á sl. ári áætlun um efnisþörf
á árinu og hve mikið þyrfti að
sækja um af gjaldeyris- og
. innflutningsleyfum, þar sem
. ljóst var að . gjaldeyrir var af
skornum skammti, stilltum við
leyfisbeiðnum okkar svo í hóf,
sem frekast var kostur á, og sótt-
um alls um kr. rúml. 500 þús. kr.
til efnis-, vél- og varhlutakaupa
.. og var að miðað við eldra gengið.
Árangurinn af essum um-
sóknum var 29.000.00 (tuttugu
og níu þúsund) leyfisveiting til
okkar allra samanlagt og voru
þau Ieyfi, að okkur forspurðum
afhent innflytjanda í Rvík og
höfum við ekki eim séð nema
Iítið af þessu efni og auðvitað
kom það um Reykjavik.
Á miðju ári fengum við svo
önnur 29 þús., en frá áramótum
fram að þeim tíma vorum við svo
aðþrengdir að flestir okkar höfðu
reytt eitthvert efni út úr inn
flytjanda í Rvík og urðum við að
greiða þá efnisúttekt með þeim
leyfum. Er hér var komið mun
ofnasmiðja Höskulds og Stef.
Steindórssona hafa fengið efnis-
leyfi af Marshallfé.
f nóvember fengum við 6 þús.
kr. leyfi og um miðjan des. 62
þús. leyfi og auk þess einhver
smáleyfi.
En nú hafði sagan endurtekið
sig, svo að við skulduðum talsvert
af þessum leyfum, enda kom að
alleyfið svo seint á árinu, að það
létti ekkert efnisútvegun ársins
1950. Þess skal getið, að flest
verkstæðin hafa einhverja fram
leiðslu með höndum, sjá auk þess
um viðhald norðlenzka fiski
veiðiflotans og síldarskipa að
sumrinu, hafa með höndum að
gerð á landbúnaðarvélum og
framleiðslu í þarfir landbúnaðar-
ins, auk viðhalds á ýmiss konar
iðnaðarvélum, höfum við stund
um ekki getað gegnt þessu hlut-
verki sökum efnisskorts og
vöntunar á vélum.
Alls .hefur allur jámiðnaður
Akureyrar því fengið veitt leyfi á
órinu 1950 192.320.00 (eitt hundr
að níutíu og tvö þús.), hann hefur
í sinni þjónustu rúml. 70 menn
leyfi á mann er kr. 2.700.“
Hér lýkur bréfi járniðnaðar-
fyrirtækjanna, og er lýsingin á
viðskiptum þeirra við stjórnar-
völdin sannast sagna næsta ófög-
ur, og þó meira en það, hún er
alvarlegt mál fyrir þennan bæ og
þetta hérað, og fyrir allt framtak
manna úti um land.
Markviss stefna stjómarvald-
ma.
Hér er aðeins rakið eitt dæmi
en fleiri hlið stæð mætti rekja.
Þau mundu öll leiða hið sama í
ljós, að fyrirtæki í Reykjavík eiga
mun greiðari aðgang að gjaldeyr-
isyfirvöldunum en fyrirtæki
manna úti á landi. Og það þykir
svo sjálfsagt orðið að sunnlenzk
iðnfyrirtæki fái 10—15 sinnum
:iri gjaldeyrisleyfi til sinna
narfa en fyrirtæki hér um slóðir,
að ef einhver smávægilegur mis-
brestur verður á því um stundar-
sakir, er farið með það í blöðin
og leiðréttinga krafizt tafarlaust!
Hvað mundu fyrirtækin 8 hér,
sem skiptu með sér 190 þús. kr.
leyfum á heilu ári, þá mega segja
um viðskiptin við gjaldeyrisyfir-
völdin og aðstöðu sína í þjóðfé-
laginu?
Fögur orð — en engar efndir.
Sannleikurinn í málinu er sá,
að þrátt fyrir fögur orð stjórnar-
valdanna og fjálglegar ræður um
það á tyllidögum, að hlynna beri
og framtaki manna úti um landið
og forðast ofvöxt höfuðborgar-
innar umfram það sem orðið er,
er stefnan sífellt hin sama. Kostir
landsmanna eru sífellt þrengdir
í gegnum verzlunarmálin, sigl-
ingamálin og stjórn gjaldeyris-
og innflutningsmálanna. Hvað
eru fulltrúar landsbyggðarinnar á
Alþingi að hugsa og gera, meðan
nefndir ríkisins þrengja þannig
hag umbjóðenda þeirra?
Kommúnistðr halda áfram að
breiða úf óhróðurssögur
um Olíufélagið
Engin
lausn án sam-
vinnu við Kína
Hljómleikar
Jórunnar Viðar
Frú Jórunn Viðar hafði píanó-
tónleika í Nýja-Bíó í fyrrakvöld,
á vegum Tónlistarfélags Akur-
eyrar. Er þetta í fyrsta sinn, sem
frúin kemur fram á hljómleikum
hér. Á efnisskránni voru verk
eftir Beethoven, Béla Bartók,
Kodály, Stravinsky og Schu'
mann. Blaðið hefur ekki aðstöðu
til að listdæma hliómleikana, en
áheyrendum ber saman um, að
þeir hafi tekizt ágætlega, efnis
skráin hafi verið nýstárleg og
skemmtileg, og leikur frúarinnar
smekkvís og fágaður. Var henni
ágætlega fagnað.
- Fokdreifar
(Framhald af 4. síðu).
dytta að húsinu“, eins og segir í
fundargerð, en ráðið gerir samt
ekki ráð fyrir að húsið verði not-
að til hestageymslu til frambúð-
ar, og mun það rétt skoðað. Þyrfti
hús þetta að hverfa úr miðbæn-
ftm hið allra fyrsta. En jafnframt
er nauðsynlegt, og enda skylt, að
sómasamlegt hesthús sé til ein-
hvers staðar í bænum, fyrir hesta
ferðamanna, einkum að vetrin
um.
Einn kunnasti blaðamaður sam-
tímans, Waller Lippmann, birti
hinn 9. þ. m. athyglisverða grein
um Kóreumálið í Netv York Herald
Tribune og ræðir þar opinskátt um
ranti möguleika, að herir Samein-
uðu þjóðanna liörfi algerlega írá
Kórcu. Hann segir, að herfræðingar
tali að vísu um tvö liernaðarlega
möguleika og sé annar að halda brú-
arsporði umhverfis Pusan, en slíkt
geti ekki talist nein smávægileg
hernaðaraðgerð, eins og málum er
komið, en hin sé að liöría með
allan herinn til Japan, en sá kostur
sé heldur engan veginn góður vegna
þess að þegar kínverskir herir séu
komnir til strandar syðst í ICóreu,
hljóti það jafnframt að vera ógnun
við Japan og kosta aukinn viðbún-
að þar. Styrjaldarhættan í Asíu
mundi ekki minnka er þannig væri
komið. Þó telur Lippmann þetta
ekki ólíklegasta möguleikann nú á
næstunni.
LIPPMANN svarar þeim Banda-
ríkjamönnum, sem vilja styrkja
Chiang Kai Sltek til þess að ráðast
á meginland Kína„ og er því alveg
andvígur að í nokkurt slíkt fyrir-
tæki sé ráðist. Eins og málum er
nú komið í Kóreu cru engir kostir
góðir og hvernig sem Kóreumálið
útleiðist í bráðina hlýtur ófriðar-
hættan að vera mikil í Asíu fram-
vegis. Lippmann varpar síðan fram
þeirri spurningu, hvernig standi á
því, að Bandaríkjamenn — og Sam-
einuðu þjóðirnar séu komnar í
þcssa aðstöðu og hann svarar því
á þann veg, að það sé vegna þess,
að ekki liafi verið tekið tillit til
þeirrar staðreyndar ,að engin mál-
efni verði afgreidd til neinnar fram
búðar við bæjardyr Kínaveldis,
nema með samþykki Kínverja.
Mcnn liafi ekki horfst í augu við
þá staðreynd, að Kína er hernaðar-
legt stórvcldi, og þess megnugt að
knýja vilja sinn íram með liervaldi,
fái það honurn ekki framgengt með
öðru móti. Þetta hafi nú sannazt
í Kóreu, óg sé ekki um annað að
ræða en viðurkenna staðreyndir,
livort sem þær eru óþægilegar eða
ekki, og breyta eftir þeim.
Lippmann lýkur grein sinni með
þessum orðum: í því uppgjöri, sem
gera þarf eftir að Kóreustríðinu
lýkur einhvern veginn, og í því end-
urmati á stefnu okkar gagnvart
Asíu, sem nú er verið að gera, hlýt
ur raunhæfur skilningur og raun-
hæft mat á aðstöðu og meginhags-
munamálum í Asíu að verða undir
staða þeirrar stefnu, sem tekin verð
ur.
Þjóðviljinn birti í sl. viku mikla
árásargrein á Olíufélagið h.f. og
bar félagið þar þeim sökum að
það hefði framið stærsta vcrð-
lagsbrot á íslandi og á þann hátt
dregið sér um 2 millj. króna.
Verkamaðurinn hér lapti þessa
sögu Þjóðviljans upp í síðasta tbl.
í tilefni af skrifum þessum, hefur
verðgæzlustjórinn gefið út eftir-
farandi tilkynningu:
Út af blaðaskrifum í sam-
handi við innflutning og verð-
lagningu á olíum hjá Olíufélag-
inu h.f. um það , ley.ti, scm
gcngisbreytingin varð sl. vet-
ur, skal tekið fram, að athugun
á þessu máli er eltki lokið, en
nánari greinargerð má vænta
fyrir lok næstu viku, þ. e. fyrir
vikulokin næstu.
Eins og sjá má af tilkynningu
þessari, er von á greinargerð frá
verðlagsyfirvöldunum um mál
þetta og mun þá koma í Ijós,
hvert hald er í þessari olíusögu
kommúnista. En það er vert að
vara menn við því að taka nokk-
urt mark á söguburði Þjóðviljans
um Olíufélagið h.f. og starfsemi
þess. Kommúnistar hafa sýnt fé-
laginu og forráðamönnum þess
fullan fjandskap, allt síðan það
var stofnað. Má í því sambandi
minna á skrif kommúnista um
félagið og forustumenn þess og
samvinnusamtakanna í heild um
það bil er félagið festi kaup á
olíustöðinni í Hvalfirði. Sú fram-
kvæmd, sem hefur orðið til mik-
illa hagsbóta fyrir þjóðina í heild,
var þá útbásúneruð í blöðum
kommúnista sem sérstök íand-
ráðastarfsemi. Reynslan hefur nú
sýnt, hvert mark var takandi á
æsifréttum kommúnista í þá
daga, og mestar líkur eru til þess,
að hin síðasta olíusaga þeirra sé
af sama toga spunnin.
FRA BOKAMARKAÐíNUM
Snorri Sigfússon segir nokkur orð um
fjórar barnabækur
Á iorJagiTCskunhkr 'kómá alltaf að segja sögur og leiðbeina börnum
út gúðar barnabækur, Nú fyrir jól- alla ævi. Mér finnst að allar þessar
kom út bók eftir Hannes J.
Magnússon, sein hann neínir Sög-
urnar liennar ömmu. Er það eins
konar framliald af fyrri bókum höf-
undar ?í ,æfintýrastíl og sú síðasta,
eftir því.sem ságt’ e'r í éftirimála.
Állar hafa þes,sar’‘Sögúr1 siðrænan
ilgang, eru fimlega .sagðar og Vel
stílaðar og leselni fyrir börin. Hafa
sögur höfundar-orðið yinsælar, og
svo jnun einnig verða með þessa
bók, enda hafi þessi ævintýri í
sér Íóígið lífsgildi, sem börnum er
hollt að kynnast. Og ættu þvi sem
flest börn að íá tækifæri. til að fá
að lesa þau.
Þá hefur Æskan einnig sent frá
sér, nokkra þætti .úr íslenditigasög-
unum, umskriiáða af Marínó L.
Stelánssyni kennara. Er þetta önn-
ur bók um þetta efni og ncfnist
Kappar II, en hin fyyri með sama
nafni kom út í fyrra.
Það er .ekki öllum hent að um-
skrifa íslendingasögurnar svö vel
faíi, enda er mikið í hú'fi ' óg má
ekki hleypa. þar að 'néin'úin bögu-
bósum. En það vissu ..þeir, sem
þekkja vandvirkni og smekk.Marin-
ós, að hann myndi ekki kasta til
þess höndunum, enda hefur hann
ekki gert það. Honum liefur tekizt
prýðilega að halda stíl og blæ sagn-
anna og gert samband milii hinna
ýmsu viðburða og atriða sögulegt
og spennandi. Og að öllu saman-
lögðu er verkið af hön.dum leyst
með prýði. Þess vegna á Marinó
Stefánsson að halda þessu áfram,
því að þama er ógrynni af ágætu
lesefni fyrir hendi. Og það er því
syo, að þessir fjarsjóðir verða ekki
eign nema lítils hluta uppvaxandi
æsku nema. þeir séu lienni fengnir
á þennan hátt.
Þá hafa, á végum Norðra, komið
út sögur eftir Jóhannes Friðlaugs-
son kennara. Nefnir hann þær Jóla-
sögur og eru þær 14 alls.
Jóhannes Friðlaugsson hefur ver-
ið farkennari í heimasveife* sinni,
Aðaldalnum yfir 40 ár, og stundað
jafnframt búskap. Hann er gáfu-
maður og skrifar góðan stíl og seg-
ir vel írá, enda hefur Irann verið
sögur beri góðum kennara gott
vitni. Þær eru ýfirlætislausar og
eiga allar eitthvert erindi inn í
heiminn, og er það meira en hægt
er að segja um æðimargt, sem út
kemur af bókum nú. Og þótt segja
rnegi að sumar sögurnar séu írek-
ar við liæíi ungmenna og fullorð-
inna en barna, þá rnunu greind og
þroskuð sveitabörn njóta þeirra
allra og hala gott af lestrinum.
Og svo er það litla bókin úr
Bárðardalnum, sem l’álmi II. Jóns-
son hefur gefið út. Hún liefur al-
veg sérstöðu að því leyti að hún
er skrifuð af skólabörnum, og heitir
Aljar og rúsir. Hinn hugkvæmi og
skáldmælti barnakennari, Kári
Tryggvason í Víðikeri hefur safn-
að þessum ritgerðum barnanna sam-
an og búið þær undir prentun. Og
þetta er prýðilegt kver og verulega
skemmtilegt að sjá hvað börnin
geta. Kári Tryggvason skilur það
rétt, að það er rétt og sjálfsagt að
gefa börnum við og við nokkuð
lausan taum í stflagerðinni, þótt
liitt sé líka nauðsynlegt að kenna
þeim að lorðast orðagjálfur og
mærð. En þessir stílar bera þess
vitni, að þau geta sagt mikið í
stuttu máli. — Ég þykist viss um,
að börn ntuni hafa garnan af að
lesa þetta eftir þessa litlu rithöf-
unda í Bárðardal, og kennarinn
á þakkir skilið fyrir lrugkvæmnina
og og fyrirhöfnina. Og bókin litia,
sem kom út 1948, „Skólarím" frá
sama skóla, bar líka merki merki-
legrar viðleytni kennarans við rækt
móðurmálsins, og er í raun og veru
til fyrirmyndar. Í’cssar bækur ættu
skólabörn að lesa, ljóða og stíla,
sér til gamans og þroskaauka.
Þá vil ég aðeins drepa á eina
barnabók, sem út kom hjá Leiftri
fyrir jólin í einföldu og óbrotnu
gerfi og hversdagslegu, en það er
bókin „Þegar við ICalli vorum
strákar," eftir Örn Snorrason. —
Af auðskildum ástæðum verður hún
ckki dæmd af mér, en mikið má það
\-era ef strákar hafa ckki gaman
af henni, enda hvað liún hafa sclzt
strax upp í sumum sjávárþorpum.