Dagur - 19.12.1951, Blaðsíða 1

16 síður og jólablað
I
Næsla tbl. Dags kemur út á
föstudaginn kemur. — Verður
það síðasta tbl. árgangsins.
Dagu
Afgreiðslan biður kaupendur
að innleysa greiðlega póst-
kröfur þær fyrir andvirði
blaðsins. sem enn liggja ó-
greiddar á pósthúsum.
XXXIV. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 19. desember 1951
51. tbl.
Mannréttindaskrá Sameinuðu þjóðanna

Hinn 10. þ. m. var minnzt þriggja ára afmælis mannréttindaskrár S.
Þ„ ni. a. hér á landi. Aðildarríkin skuldbinda sig til að virði helztu
réttindi einstaklinganna. Á Vesturlöndum cru þessar skuldbindingar
í lieiðri haldnar en víða aunars staðar eru þær ekki nema orðin tóm.
r
Danir hafna íagalegum rétti Esl.
til handritanna - fala m góðverk!
Tillögur jjeirra Bana, sem sanngjariiastir eru,
líka algerlega óviðunandi fyrir íslendiiiga
Álit dönsku handritanefndarinnar var birt í gær og er niðurstaða
þess í stuttu máli sú, að hafna kröfum íslendinga til handrita og
skjala í aðalatriðum. Nefndin cr þó marg ldofin, cn tillögur þcirra,
sem sanngjarnastir eru, verða þó að teljast algerlega ófulínægjandi.
Hafnar lagalegum rétti.
Oll nefndin er sammála um að
hafna lagalegum rétti íslendinga
til handritanna og tillögur þeirra,
sem lengst vilja ganga, eru rök-
studdar sem gustukaverk. Sömu-
leiðis er öll nefndin sammála að
hafna með öllu kröfu íslendinga
um skil íslenzkra forngripa úr
dönskum söfnum. En flestir
nefndarmanna leggja til, að ís-
lendingum verði „gefin“ nokkur
handrit og skjöl og hljóti Danir í
staðinn fullnaðar kvittun frá ís-
lendingum. Nefndarmenn skipt-
ast þó í flokka um það, hversu
langt skuli ganga í þessum „gjöf-
um“ og góðverkum, en einn
nefndarmanna vill ekkert láta af
hendi og tekur fram, að Danir
hafi „bæði siðferðilegan og laga-
legan rétt til handritanna."
Gjörsamlega ófullnægjandi svar.
Að öllu samanlögðu er álit
nefndarinnar gjörsamlega ófull-
nægjandi svar við kröfum íslands
um skil íslenzkra eigna. Hljóta
fslendingar að hafna tillögum
þessum um gustukaverk af hálfu
Dana og halda fast við kröfur-
sínar um full og fús skil íslenzkra
þjóðarverðmæta úr dönskum
söfnum.
Úrslit samkeppninnar
um hlið og stuðla
í nýútkomnu hefti Félags-
tíðinda KEA er skýrt frá úr-
slitum í samkeppni þeirri, er
Mjólkursamlag KEA efndi til
á sl. vori um gerð hliða við
heimreiðar að sveitabæjum og
brúsapalla við þjóðvegi. —
Fyrstu verðlaun fyrir girð-
ingahlið hlaut Adam Magnús-
son byggingífm., Akureyri,
önnur verðlaun, Snorri Guð-
muiulsson byggingam., Akur-
eyri. Fyrir brúsapalla: Fyrstu
verðlaun hlaut Gunnl. S.
Jónsson, vélsm., Reykjavík, og
önnur verðlaun, Sigurður
Geirsson, Reykjavík.
Hailarekstur
Félagstíðindi KEA
Komið er út nýtt hefti Félags-
tíðinda KEA og er verið að senda
það til félagsmanna. í þessu hefti
er m. a. greinar um hina nýju
Sjöfn, vélaverkstæðið Odda og
Efnagerðina Flóru, grein um
skattamál samvinnufélaga, birt-
ar niðurstöður í samkeppni
Mjólkursamlagsins um gerð liliða
og brúsapafla, greinin Kjötkaup
og kjötsala, skýrsla um fræðslu-
störf á vegum KEA, sagt frá
nýrri framleiðslu á vegum félags-
ins og loks er frásögn af grein
sænska ritstjórans Jöran Forss-
lund um samvinnustarfið í Eyja-
firði. Þá er minnzt merkisafmæla
nokkurra starfsmanna. — Þetta
hefti er 28 bls., prýtt mörgum
myndum.
Otto E, Nielsen
látinn
Hinn 6. des. sl. lézt í Odense í
Danmörku . Otto E. Nielsen
smjörlíkisgerðaimeistari, 64 ára
að aldri. —
N i e 1 s e n
veitti smjör
líkisgerð K.
E. A. for-
stöðu f r á
s t o f n u n
hennar 1930
t i 1 ársins
1 9 4 8, e r
hann hvarf
heim til Danmerkur. Nielsen var
ágætur sérfræðingur í iðngrein
sinni, naut hér almennra vin-
sælda, enda varð ísland hans
annað föðurland og hér undi
hann sér vel. Fjölmargir sam-
starfsmenn og vinir hins látna
smjörlíkisgerðarmeistara minnast
hans með hlýhug og virðingu.
DAGUR
Dagur er að þessu sinni 16
bls. og að auki jólablað, 32 bls.,
öll blöðin nú prentuð í 2 litum
í Duplex hraðpressu blaðsins í
fyrsta sinn. Blöðin eru tvö,
mcrkt I. og II., hvort 8 síður,
og jólablaðið 32 bls. — Næsta
blað — og síðasta tbl. árgangs-
ins — kemur út næstk. föstud.
Dómurinn í Haag Norðmönnum í vil!
f gær kvað Alþjóðadómstóll-
inn í Haag upp úrskurð sinn í
deilu Breta og Norðmanna um
landhelgismál og er aðalniður-
staða dómsins, að konungleg
norsk tilskipun frá- 1935 um
norska landhelgi brjóti ekki í
bága við alþjóðalög og sé í fullu
gildi. Aðeins tveir dómarar *—
brezkur og kanadískur —
greiddu að lokum atkvæði gegn
úrskurðinum.
Þessi úrslit eru ósigur fyrir
málstað brezkra togaraeigenda,
sem hafa lialdið fram rétti
Breta til að nytja fiskimið ann-
arra þjóða sér til lianda. Þau
eru sigur fyrir málstað smá-
þjóðanna og hljóta að teljast
mjög mikilvæg tíðindi fyrir Is-
lendinga. Náuar síðar.
ríkisins myndi draga úr
atvinnurekstri og valda
atvinnuleysi
Nokkur atriði ár ræðu Eysteins Jóus-
souar f jármálaráðherra vio 3. umræðu
fjárlagaframvarpsms í sL viku
Við 3. umræðu fjárlaganna í sl. viku flutti Eysteinn Jonsson fjar-
málaráðherra glögga ræðu um fjárhagsafkomu ríkissjóðs, fjármála-
stefnu stjórnarinnar og tengslin milli afkomu þjóðarinnar og tekju-
liallalauss ríkisbúskapar. Svaraði jafnframt gagnrýni stjórnarand-
stöðunnar. Hér á eftir fara nokkur aðalaíriði úr ræðu hans.
í fjárlagnræðunn í haust gat c<
þess, a'ð allríflegur greiðsluafgangur
mundi verða hjá ríkissjóði á Jiessu
áir. Tekjurnar mundu fara veru-
lega fram yfir áætlun. Gjiildin
muntt einnig fara verulega fram
yfir, einkum vegna hækkandi verð-
lags og kaupgjalds. Erfitt hefir ver-
ið undanfarið að átta sig á Jjví, hvcr
verða muni endanlega niðurstaða
á ríkisrekstrinum í ár. Reyndi cg
Jjó að áætla Jictta í haust, og áætlaði
cg J)á, að greiðsluafgangur mundi
vcrða um 50 milljónir króna.
Bráðabirgðayfirlit
til 1. desember.
Nú er komið yfirlit um viðskipti
ríkissjóðs fram að 1. desember, og
scst nú betur enn áður, hvcrnig
horfir.
Tekjur á rékstrarreikningi frant
að I. desember ncma 358 millj. kr.
Er það áætlun mín, að tekjur á
rckstrarreikningi muni losa 400
millj. kr. — vcrða 405 millj. eða svo.
Tekjur á efnahreyfingurri sýnast
mér ætla að vcrða álíka og áætlað
var. Sanikvæmt Jiessu ættu umfram-
tekjur að verða um 107 millj. kr. á
árinu. Eru Jietta aðallega umlram-
tekjur af verðtolli og söluskatti, og
veldur nokkru um umframtekjur af
söluskatti, að innheimtan heftir
batnað stórkostlega frá því, sem
hún var áöur, enda var hún )>á að
brotna saman....
U mframgreiðslurnar.
Til dæmis um umframgreiðslur,
vil cg geta ]>ess, að vegaviðhald sýn-
ist muni fara fram úr áætlun um
5.5'millj, kr. a. m. k. Kostnaöur við
l járskipti fer um 2.9 millj. fram úr
áætlun, jarðræktarstyrkurinn um
2.3 millj. kr. Halli á ríkisspítölun-
um v erður tæplega 2 millj. kr.
hærri en áætlað var, lialli á strand-
ferðumun 1.5 millj. kr. liærri en
gcrt var ráð fyrir, og kostnaður við
lanxlhelgisgæzluna fer meira en I
millj. kr. fram úr áætlmv. — Til
Tryggingastofnunar ríkisins hefur
stjórnin orðið að ákveða að lcggja
rúmum 2 millj. kr. meira en gert
cr ráð fyrir í fjárlögum, J>ar scm í
ljós kemur, að ella verður rekstrar-
halli 'l'ryggingarstofn. henni um
megn. Launagreiðslur fara stórkost-
lega fram 'úr áætlim, eins og nærri
má geta. Ekki fyrir |>að, að fólki
hafi verið fjölgað, heldur vegha
kauphækkana á árinu. Nemur sú
hækkun mörgum milljónum. . . .
Þessi dæmi, sem ég hér hefi nefnt
um umframgreiðslur, geta ekki orð-
ið fullnægjandi skýrsla um [>að efni,
en eru aðeins nefnd, til [>ess að
gefa mönnum hugmynd um aðal-
ástæðurnar fvrir ]>ví, að ríkisút-
gjöldin hlutu á ]>essu ári að fara
mjög vcrulega fram úr áætlun, eins
og verðlags- og kaupgjaldsþróunin
reyndist....
Greiðslujöfnuðurinn.
Reynist ]>essar áætlanir réttar,
ætli greiðsluafgangur á árinu að
verða eitthvað yfir 50 milljónir.
l>ess bcr |>ó að geta, að ckki eru
taldar til útgjalda 8 milljóriir kr.,
er ríkissjóður hefur orðið að leggja
út á árinu vegria kaupa á 10 togur-
um frá Bretlandi. Hefur ekki tckizt
ennjtá að útvega lán í llretlandi
til þess að greiöa eftirstöðvar af
andvirði togaranna 10, svo sem þó
var fyrirhugað....
Ríkissjóöur hefur dregizt með
miklar lausaskuldir, scm safriað
hafði vcrið áður en breytt var um
fjármálastefnu. Námu þessar lausa-
skuldir á annað luindrað milljón-
um, þegar niiverandi stjórn tók við,
og þar að auki hafði togarnsamn-
ingur verið gcrður upp á 90 millj.,
án þess að nokkuð væri fyrir þyí
séð, hvernig 25—30 millj. af því
yrðu greiddar. I .akkuðu lausa-
skuldir ]>essar dálítið á árinu 1950.
Eins og mönnum er kunnugt. hefir
ríkisstjórriin gert það að tillögu
sinni og fengið til þess samþykki
Alþingis, að 50 millj. kr. yrði varið
úr Mótvirðissjóði til ]>ess að greiða
upp í þcssa skuldafúlgu. Er málið
enu í athugun hjá Marshallstofn-
uninni, en hún verður, svo sem
kunnugt er, að samþykkja ráðstöf-
un Mótvirðissjóðsy... .
Síðan rakti ráðherrann tilliigur
ríkisstjórnarinnar um framlög til
bygginga- og ræktunarmála, svo sem
greint var frá í síðasta tölublaði
Síðan sagði hann:
Nýstárlegar ádeilur.
Ádeilur stjórnarandstæðinga á
ríkisstjórnina eru að ýmsu leyti
harla nýstárlegar. Venjulega hefir
stjórnarandstaðan hér á Alþingi
orðið að sýngja sönginn Um váx-
aridi skuldasúpu og um stjórn, sem
siikkvi dýpr;i og dýpra í fen skulda
og greiðsluvandræða. Nú kveður
við annan tón. Nú er því helzt
haldið lram stjórninni til ávirðing-
ar í I jármálum, að afkoma rikisins
sé of góð. Óneitanlega er þetta
skcmmtileg tilbreyting og sýnir, að
út af öllu er hægt að skammast.
(Framháld á 2. síðu).