Dagur - 09.04.1952, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudáginn 9. apríl 1952
D A G U R
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemtir út á hverjum miðvikudegi.
Argangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prenlverli Odds Björnssonar h.f.

Þarf fleiri hallærisnefmSir?
UTVARPIÐ flytur nú á degi hverjum auglýs-
:mgar frá flugvallarstjóra ríkisins, þar sem fólki í
mörgum starfsgreinum er boðið að láta skrá sig til
starfa á Keflavíkurflugvelli. Virðist mikið standa
'iil og miklar framkvæmdir á döfinni. Er raunar
ekkert nema gott um það að segja, að unnið sé að
eflingu landvarna og endurbótum á flugvöllun-
um og aðstöðunni þar. Auk þess kemur atvinnan
í góðar þarfir nú og er ekki að efa, að margir
verða umsækjendurnir. En hér er fleira að athuga
en að telja þær hendur, sem geta fengið atvinnu
suður á Reykjanesskaga, og þær krónur, sem flytj
ast í fjárhirzlur landsmanna með þessum hætti.
,'Þessar tilkynningar koma í kjölfar flugufregna
um miklar framkvæmdaráðagerðir. Margir þeirra
landsmanna, sem hlýða á þær, búa við atvinnu-
leysi og kröpp kjör. Hvað er þá eðlilegra, en losni
um þá og þeir hyggist flýta för sinni suður?
Reynslan kennir líka, að ekki hefur þeim vegnað
ver, sem flutzt hafa suður á síðustu árum, en hin-
um, sem heima hafa setið. Það er útbreidd trú —
sem vissulega er ekki reist á trúgirni einni saman
•— að bezt sé að dvelja við Faxaflóann og auðveld-
ast að sjá sér og sínum farborða. Miklar fram-
kvæmdir á Reykjanesi og góð afkoma fólksins þar
hlýtur að örva mjög fólksstrauminn suður á bóg-
inn og flýta því, að 3/4 þjóðarinnar eigi þar heima.
Ráðið til þess að stöðva þessa fólksflutriinga er að
sjálfsögðu ekki að ráðast gegn framkvæmdunum
syðra eins og kommúnistar gera, heldur að efla at-
vinnulífið úti á landi og möguleika fólksins þar til
þess að lifa menningarlífi.-Það fylgir því alltáf
hætta, þegar fleira fólk safnast saman á litlum
bletti, en bletturinn getur með góðu móti fram-
fleytt. En þessi hætta er enn stærri, þegar fólks-
flutningarnir orsakast af stundarfyrirbrigðum eins
og setuliðsvinna stríðsáranna eða framkvæmdir
varnarliðsins nú. Afkoma fjöldans verður ekki
þegar til lengdar lætur tryggð með landvarna-
framkvæmdum, heldur þarf undirstaðan að vera
öruggt atvinnulíf. Vel má vera, og er raunar lík-
legt, að stóriðja í landinu geti er tímar líða séð
miklum mannfjölda farborða. En meðan aðalat-
vinnuvegir landsmanna eru landbúnaður og fisk-
veiðar, hljóta stórauknir fólksflutningar- til
Reykjavíkur nú að auka á erfiðleika þjóðarinnar
og ógna efnahagslegu sjálfstæði hennar og menn-
ingu. Og víst munu ýmsir telja að sjálfstæði lands-
ins sé í hættu ef þjóðin hættir að byggja landið í
heild og hefst við á fáum blettum við ströndina.
HÉR f BLAÐINU var frá því skýrt nú fyrir
skömmu, að fólki hefði raunverulega fækkað hér
á Akureyri á sl. ári, í fyrsta sinn um langan aldur.
Þótt hér sé ekki um stórvægilega breytingu að
ræða, eru þarna þáttaskil í sögu bæjarins, sem er
ihugunarefni fyrir landsstjórnina og alþingismenn.
Þessi bær hefur á liðnum árum haft nokkurt að-
dráttarafl. Hér hefur iðnaður blómgast og at-
vinnulíf. Vöxtur bæjarins hefur ekki verið ör, en
hann hefur hvílt á traustum grunni. Hvað hefur
gerzt, sem hefur stöðvað þessa þróun? Vafalaust
er veigamesta ástæðan sú, að iðnaðurinn í landinu
hefur mætt miklum erfiðleikum, ekki sízt sá iðn-
aður, sem er utan Reykjavíkur og á undir högg að
sækja með aðdrætti og flutning vörunnar eins og
háttað er siglingamálum
þjóðarinnar. Líkur benda til að
fólksflutningarnir héðan á sl. ári
hafi að mestu leytið verið til
Reykjavíkur. Vaxandi erfiðleikár
iðnaðarins hér, á sama tíma og
iðnaðarmenn geta e. t. v. fengið
lífvænleg laun við flugvallargerð
eða önnur slík mannvirki, hlýtur
að hraða flóttanum héðan suður á
bóginn. Verstöðvarnar sumar
hverjar, sem búa við aflaleysi og
upplausn, hafa sömu sögú að
segja. Fólkið flýr þær, og leitar
súðúr.
ÞANNIG stefnir allt að sama
ósi, með vaxandi þunga, nema
sérstakar ráðstafanir verði gerð-
ar til úrbóta. Ef ríkisvaldið tæki
upp aðra stefnu gagnvart iðnað-
inum og veitti honum eðlileg
tækifæri til þess að dafna í land-
inu, er líklegt að þessi bær héldi
sínu í samkeppninni við Keflavík
og aðra slíka staði, sem upp
kunna að rísa. Ef auknu fjár-
magni væri veitt til atvinnufram-
kvæmda úti á landi,-er líklegt að
fólkið staðnæmdist þar og hygði
ekki á flutninga að sinni. En því
miður eru framkvæmdir í þessa
átt enn of litlar til þess að valda
straumhvörfum. Efling mótvægis
úti á landi er þjóðfélagsleg nauð-
syn og hefur lengi verið. Auglýs-
ingarnar um fyrirhugaðar fram-
kvæmdir á Keflavíkurflugvelli
og e. t. v. víðar, eru alvarleg
áminning til landsmanna um að
þessi nauðsyn er nú orðin ríkari
en áður. Hins vegar bendir fátt til
þess að forráðamönnum þjóðar-
innar sé þetta Ijóst. Hörmulegt
væri ef gera þyrfti út fleiri hall-
ærisnefndir utan af landi til þess
að þeir skildu, hvert stefnir að
þessu leyti.
FOKDREIFAR
Brellur Ijósmyndaranna.
MARGIR MUNA enn stríðið,
sem Morgunblaðið og Þjóðviljinn
háðu hér um árið með Ijósmynd-
um en ekki orðum.. Tókst báðum
aðilum að sanna mál sitt, sem sé
það, að tilteknar samkomur
hefðu í senn verið fámennar og
fjölmennar. Þetta stríð minnti á,
áð ljósmýndinni er varlega treyst
andi. Það er hægt að blekkja með
henni. Hún er engan veginn hið
óbrigðula sönnunargagn, sem
margir virðast ætla. Ljósmyndar-
ar kunna ýmsar brellur til þess
að láta myndina sýna ýmist fleira
eða færra en augað sér á tiltekn-
um stað. Stundum má fá ýmsar
annarlegar myndir fram með því
að taka tvisvar sinnum á sömu
ljósmyndina, í annað stað má
með dálitlum tilfæringum bæta
aukamynd inn á ljósmyndina
eða hægt er að framkalla annar-
lega sýn með því að beina ljós-
myndavélinni með sérstökum
hætti að því, sem á að mynda. Það
er til dæmis ekki langt síðan
„Verkmaðurinn“ okkar hér á
Akureyri ætlaði að sanna það
með ljósmynd að Rússar hefðu
fundið upp flugvélina (eins og
púðrið og gufuvélina). Birti blað-
ið langan reifara um þetta efni
og mynd með af frumstæðri flug-
vél yfir þyrpingu fólks. Augljóst
var að myndin var samsett, þótt
sanntrúarblinda varnaði blað-
stjórninni að sjá það. Þessi mynd
minnti á atvinnu aðalsöguhetj-
unnar í skáldsögu George Orwell
„1984“, að yfirfara blöð og tínra-
rit liðins tíma og samræma allt,
sem þar stóð, sögufölsun „stóra
bróður“ — hins kommúnistíska
einvalda.
ÞETTA rifjaðist upp fyrir mér
þegar eg heyrði að blaðið „Aftur-
elding“, — kristilegt málgagn í
Reykjavík, — hefði birt Krists-
myndina frá Kóreu. Þetta er
sama blaðið, sem birti greinina
um kollsteypu jarðarinnar vegna
ísþunga á norðurhveli! Og svo
eru menn stundum að saka okk-
ur, hina „ókristilegu“ blaðamenn
við pólitísku blöðin um „sensat-
ion“-blaðamennsku. Við kom-
umst ekki með tærnar, þar sem
þeir hafa hælana, blessaðir. —
Ameríska vikuritið Time birti
Kristsmynd frá Kóreu einhvern
tíman í vetur, hafði tekið hana
upp úr öðru blaði og sagði að sú
saga fylgdi, að hún væri tekin úr
flugvél yfir Kóreu. Myndin sýndi
fjöll og ský og sást andlitsmynd
Krists greinilega í skýjunum. Viku
seinna birti Time greinargerð um
ljósmyndina. Hún var ekki yfir-
náttúrleg, heldur tilbúin, ekki frá
Kóreu, heldur gömul evrópsk
brella. Eg man nú ekki lengur að
tilfæra nákvæmlega atvik og hefi
ekki blaðið við hendina lengur.
En þannig var þetta „yfirnáttúr-
lega“ fyrirbæri tilkomið, og hefði
sagan átt að fylgja birtingu mynd
arinnar hér. Þurfa menn þá ekki
að vera með neinar vangaveltur
um teikn og stórmerki.
EN FLEIRI en blaðamennirnir
við „Aftureldingu“ hafa látið
blekkjast að brellum ljósmynd-
arans. Sjálft höfuðmálgagn páf-
ans, Osservatore Romano í Páfa-
garði, birti nú nýlega ljósmynd
af „dansandi sól“, og átti hún að
vera yfirnáttúrleg. En þegar
önnur blöð fóru að segja frá
þessu og kynna fólki myndina,
komst upp að þetta var líka „til-
búin“ ljósmynd og hreint ekkert
yfirnáttúrleg. Var saga þessarar
myndar rakin og skýrð. Hefur
verið hljótt um þetta fyrirbæri
síðan.
SÍÐASTA ljósmyndin, sem eg
hef séð, sem ástæða er til þess
að skoða með varúð, birtist í
enska blaðinu „Coming Events“
nú alveg nýlega. Sýnir hún
hvorki meira né minna en sjálft
Loch Ness skrimslið fræga, sem
miklar sögur hafa gengið af.
Myndin sýnir vatnið og skógi-
vaxna ása í baksýn, en langt út á
vatninu eru þrjár þústur, líkt og
prammar á hvolfi.. Þetta er Loch
Ness skrímslið, segir í skýringu,
og á að hafa sést þannig 14. júlí sl.
Var það Skoti nokkur, sem var
snemma á ferli (eða seinn í hátt-
inn) sem tók myndina, og hefur
skrímslissagan fengið aukinn byr
eftir að ljósmyndin var birt, en
mjög var farið að draga af henni
áður. Kannske sannar þetta þó
ekkert ánnað en það, að Skotar
eru miklir business-menn og hafa
lag á að vekja forvitni ferðalanga.
Hvernig væri að fá ljósmyndara
Morgunblaðsins eða Þjóðviljans
eða Aftureldingar til þess að birta
mynd af Lagarfljótsorminum eða
einhverjum nykrinum við ís-
lenzku fjallavötnin? Það hefur
lengi verið hljótt um þessi ágætu
náttúrufyrirbæri og vísást, að
margur unglingurinn í dag hafi
aldrei um þau heyrt.
Á rangri hillu í Hfinu.
í BRÉFI, sem blaðinu hefur
borizt frá J. K., er sagt frá því, er
(Framhald á 7. síðu).

Sápuspænir í þvottavélar
Hafið þið reynt að nota sápuspæni að 1/3 á móti
öðru þvottaefní, þegar þið þvoið í þvottavél? Víða
érlendis hafa húsmæður þennan sið og telja að
þannig náist beztur árangur við þvottinn. Þessi sið-
ur mun enn ekki vera útbreiddur hér á landi, en
líklegt að hann verði það þegar húsmæðurnar hafa
einu sinni reynt þetta. E. t. v. finnst þeim eitthvert
annað hlutfall, en nefnt var, henta betur, þótt það
muni algengust. En reynslan verður fljót að kenna,
hvað hverjum og einum þykir bezt. Hér eru nú á
markaðinum ágætir sápuspænir frá sápuverksmiðj-
unni Sjöfn, sern standast fyllilega samjöfnuð við er-
lenda framleiðslu, bæði um verð og gæði. Eru því
engin vandkvæði á því að reyna þetta hér og sjá
hvernig það gefst.
Iðnaður og vöruúrval
Frk. Rannveig Þorsteinsdóttir alþm. flutti athygl-
isvert erindi í útvarpið í fyrrakvöld um iðnað og
vöruúrval og benti þar á starfsemi húsmæðraj- og
neytendaráðanna í Svíþjóð og Danmörk. Iðnaður-
inn í þessum löndum hefur nána samvinnu við eft-
irlits- og rannsóknarstöðvar þessara ráða og tekur
tillit til ábendinga þeirra. Vara, sem hlotið hefur
meðmæli þessara stofnana, á vísa sölu, því að hús-
mæður og aðrir neytendur treysta því, að þá sé var-
an vönduð og mikið starf hafi verið lagt í að gera
hana þannig úr garði, að notagildi hennar verði sem
mest. Þannig verður starfsemi þessara stofnana til
þes sað auka öryggið bæði fyrir iðnaðinn og neyt-
andann. Það tók langan tíma að fá iðnrekendur til
þess að skilja að þessi starfsemi miðaði að þeirra
heill ekki síður en neytendanna. Höfðu samvinnu-
félögin í Svíþjóð og Danmörk forustuhlutverk með
höndum að koma þessari skipan á og unnu þar þarft
verk. Nú dettur engum í hug að efast um gagnsemi
þessarar starfsemi. Hún á vísa framtíð fyrir sér.
Hún hefur lyft vöruvönduninni á hærra stig en áð-
ur og kennt fólkinu að meta góða vöru. Þessi starf-
semi hefur áður verið rædd hér í þessum þætti, en
það er ærin ástæða til þess að endurtaka það allt og
meira til. Við eigum enn eftir að koma slíkri starf-
serni á laggirnar. Erindi frk. Rannveigar var góður
stuðningur við málið. Kvennasamtökin hér ættu að
gefa þessu máli meiri gaum og bjóða iðnrekendum
til samstarfs.
SÆNSKUR KVENÞULUR ÚTVARPAR
LÝSINGU A EIGIN BARNSFÆÐINGU!
Sá atburður gerðist seint í sl. mánuði í Svíþjóð,
að útvarpað var frá St. Erikssjúkrahúsinu í Stokk-
hólmi, fæðingardeildinni, þulur var Maud Ruters-
ward, sem er einn af hinum föstu þulum sænska út-
varpsins, og atburðurinn, sem hún var að lýsá, var
hennar eigin barnsfæðing! Útvarp þetta vakti alveg
gífurlega athygli. Yfirlæknirinn á sjúkrahúsinu, dr.
Verner Westberg, lýsti fæðingunni líka, og ljósmóð-
irin lét til sín heyra. Útvarpinu lauk, er hlustendur
heyrðu hið nýfædda barn gráta. Blöðin segja, að út-
varp þetta hafi haft róandi áhrif á konur, sem
hlýddu á það, og hafi margar ófrískar konur hringt
til útvarpsins og tjáð því að þær hefðu hlotið hug-
hreystingu af því, sem þær heyrðu. Ýmsar hafa þó
haldið því fram, að fæðingin hafi verið grunsamlega
sársaukalaus, og hafa átalið að með útvarpi þessu
hafi feðurnir getað fengið þá hugmynd, að það sé
eins létt aþ fæða börn og að hnerra!
SKILNAÐARTJALD.
Alan Kirk var sendiherra Bandaríkjanna í
Moskvu árin 1949—1951. Kona hans heitir Lydie
Kirk. Hún hefur sagt nokkuð frá lífinu í Rússlandi í
hinu frægakvennablaði Ladies Home Journal. Hún
segir þar m. a. frá því, að húsnæðisvandræðin í
rússneskum borgum séu svo gífurleg, að þess séú
dæmi, að eftir hjónaskilnað hafi annað hjónanna
hvergi getað fengið húsnæði og hafi komið upp
tjaldi í herberginu, og búið sitt hvorum megin við
(Framhald á 7. síðu).