Dagur - 25.02.1953, Side 5

Miðvikudaginn 25. febrúar 1953
D A G U R
5
Er áfengisverzlun nauðsynleg
á Akureyri?
Eftir Eirík Sigurðsson, yfirkennara
í síðasta blaði íslendings ritar
Sveinn Bjarnason grein um
væntanlega atkvæðagreiðslu hér
um lokun vínbúðarinnar. Talar
hann þar skýrt máli andbanninga
og víndýrkenda og telur skaðlegt
að takmarka nokkuð sölu eða
dreifingu áfengis. Jafnframt er
greinin öll rangfærslur um af-
stöðu templara og annarx-a bind-
indismanna og minnir mjög á
ái'ásai’greinar þær á bindindis-
samtökin,sem komið hafa í versta
sorpblaði Reykjavíkui’. Verður
því ekki hjá komist að taka rit-
smíð þessa lítið eitt til athugunar.
Það er kunnugt, að Góðtempl-
arareglan og önnur bindindis-
samtök eru til orðin til að draga
úr því böli, sem af áfenginu leið-
ir. Og bindindissamtökin vinna að
þessum málum á tvennan hátt:
Með persónulegri bindindisboðun
og með því að hafa áhrif á áfeng-
islöggjöfina, takmarka sem mest
sölu og di’eifingu áfengi’a
drykkja. Er það gert með það
fyrir augum, að koma í veg fyrir,
að menn venjist á þessa skaðlegu
nautn, og vínið. sé ekki auðfengið
fyrir di-ykkjusjúka menn, sem
eru á valdi nautnarinnar.
í grein S. B. ræður allt annað
sjónarmið. Öll greinin er áróður
fyrir því, að vinkaupendur geti
fengið vínið á sem auðveldastan
hátt, án tillits til þess hvaða áhrif
það hefur fyrir einstaklingana. —
Framfærslufulltrúinn hefur ekk-
ert við það að athuga, að hér sé
opin vínbúð, svo að fátækir,
di-ykkfelldir heimilisfeður geti
þar eytt kaupinu sínu. Báðum er
okkur þó kunnugt um, hve mörg
heimili hér hafa orðið ósjálf-
bjai-ga og jafnvel sundrast af
þessum sökum.
Um síðustu áramót ákvað
Bjarni Benediktsson, dómsmála-
ráðherra, að lögin um héraðabönn
skyldu öðlast gildi. Bindindis-
menn hafa fagnað þessari
ákvöi’ðun. Á þessu ári ei-u liðin 20
ár síðan kjósendur hafa fengið að
láta álit sitt í ljós á þessu máli.
Það er lýði’æðislegt, að íbúar
bæjanna fái að ákveða það sjálfir
með atkvæðagreiðslu, hvort þeir
vilja hafa áfengisverzlun eða
ekki. Og þetta fyrirkomulag er
ekki aðeins „bjánalegar vanhugs-
anir“ íslenzkra bindindismanna,
svo að notað sé eitthvað af mál-
blómum S. B. Fi’ændur okkar,
Noi’ðmenn, hafa þetta fyrirkomu-
lag. Eg veit ekki betur en að Ála-
sund, vinabær Akureyrar, sé
þurr bær, þ. e. þar sé hvorki
áfengisvei-zlun eða áfengisveit-
ingar sterkra drykkja í veitinga-
húsum. Hvers vegna ættum við
þá ekki líka að geta komist af án
áfengisverzlunar? Eg er þess full-
viss, að við værum miklu betur
settir, ef hún væi’i engin, og lok-
un hennar mundi draga hér mikið
úr drykkjuskap. Áfengi er ekki
nauðsynjavara. Það er eiturlyf.
Þess vegna er áfengisverzlun líka
annars eðlis en verzlun með aðrar ;
vörur. Meha að segja ekkert j
sambærilegt að verzla með kaffi ;
og áfengi, þó að S. B. sjái engan ;
mun á þessu tvennu.
S. B. er með mikla spádóma um
hræðilega leynisölu hér, ef vín-
búðinni verði lokað. Eg læt hann
einan um þá spádóma. Vill hann
með þessu hræða menn frá því,
að gi-eiða atkvæði með héraðs-
banni. Eg veit ekki betur en að
almennt sé talið að talsverð brögð
séu hér að leynisölu við hliðina á
áfengisverzluninni. En við lokun
hennar ætti að verða léttara að
hafa uppi á leynisölum.
S. B. minnist á fjárhagslegt tap
bæjarins við lokun vínbúðarinn-
ar. Hér virðist mér ályktanir
greinarhöfundar einnig nokkuð
yfii’borðskenndar. Hann minnist
ekkei’t á þá hi-æðilegu fjárfúlgu,
sem vínverzlunin sýgur út úr
bæjarbúum ái’lega. Árið 1951
seldi áfengisverzlunin hér fyrir
6.174.270 krónur, og 1952 fyi’ir
5.7997.757 krónur. Að vísu skal
það viðui’kennt, að bæjarbúar
kaupa ekki allt þetta áfengi, en
þó sennilega meiri hluta þess.
„Tekjur" bæjarbúa af áfengis-
verzluninni líta þá þannig út, að
héðan eru sendar 6 milljónir til
Reykjavíkur, en fjórðung millj.
fáum við í staðinn. Þetta þykja S.
B. svo hagkvæm viðskipti, að þau
rnegi ekki hverfa.
Andbanningar hafa löngum
haldið því fram, að allar hömlur
á sölu áfengis séu skaðlegar. En
eg get ekki stillt mig um að
minna á það, að þau tvö ár-, sem
fullkomið vínbann var á íslandi,
1916 og 1917, framdi enginn ís-
lenzkur maður glæp og fangelsin
voru tóm. En eftir 1935 að stei’ku
vínunum var hleypt inn í landið
mcð atkvæðum andbanniiiga hef-
ur di’ykkjuskapur stói’lega aukizt,
afbrotum fjölgað, og nú rúma
fangelsin ekki líkt því alla þá,
sem gerast brotlegir við lögin.
Það er þetta ástand, sem áfengið
skapai’. Það er þessi pai-adís, sem
málsvarar áfengisins vilja ekki
missa. Það má ekki di-aga úr
áfengishættunni og þeir, sem fyr-
ir því bei-jast eru bornir alls kon-
ar óhróðri.
S. B. segir á einum stað í grein
sinni: „Templarar, sem ekki
verður annað séð en séu í álögum
hvers konar vanhugsana, telja
sölu áfengra drykkja bezt skipað
með leynisölu eingöngu." Svona
lúalegar getsakir eru í raun og
veru ekki svara verðar. Allir vita,
að templarar bei’jast gegn áfeng-
isnautn í öllum myndum. Þetta er
hliðstætt við það, að bindindis-
menn héldu því fram, að mál-
svarar áfengisins vildu hafa opna
áfengisbúð, svo að drykkfelldir
menn gætu drukkið sig í hel! En
slíkan málaflutning mun enginn
bindindismaður láta sér til hugar
koma.
S. B. telui’, að það sé blekking,
„Tökum ísland í tog i
norður á pól!“
Stalín nefndur 367 sinnum í rúss-
neska almanakinu fyrir þefta ár
Tímaritið „The Norseman“, i
j sem gefið er út í London og =
= fjallar aðaliega um norræn É
\ málefni, birti í jan.—febrúar \
= heftinu, sem nýlega hefur bor- i
É izt hingað, grein um landhelg- É
É isdeilu Breta og fslendinga og =
É er þar sanngjarnlcga á málum É
É haldið og samvizkusamlega frá =
1 málurn skýrt. Eftir að ritið É
É hefur rakið sögu málsins, scg- j
| ir m. a. á þcssa leið í greininni: \
!„.... Hvað sem líður sann- j
j leiksgildi aðdróttana, sem I
| heyrast frá sumum fslending- ;
= um og frá stjórnmálamönnum ;
j brezka Verkamannaflokksins,;
| um að brezkir togaraeigendur !
j séu að reyna að skapa einokun ;
! með því að fyrirbyggja land- !
! anir á íslenzkum fiski, er eng- ;
é in vafi á því, að andúð og reiði
! þeirra manna, sem fiskveiðar
| stunda, er engin uppgerð. Er
! svo að sjá, sem tilfinningar séu
j Iieitari í Hull og Grimsby nú
É en var í deilunni við Noreg.
! Ástæðan er sennilega, að ráð-
I stafanir fslendinga komu
! snöggt og óvænt, en togara-
! skipstjórar höfðu í áratugi
| þekkt kröfur Norðmanna. Á
! meðal togaramanna í Grimsby,
! sem hæst hafa, er ekki óal-
j gengt að heyra sagt sem svo:
lússuin eignaðar allar helztu uppfinningar síð-
ari alda - Bandaríkjamenn nefndir „mannætur“
í hinu opinbera rússneska al-
manaki fyrir árið 1953 er Jósef
Stalín forsætisráðhei-ra nefndur
367 sinnum. Ágæti hans er lof-
sungið þar í 20 kvæðum. Af hon-
um má sjá þar 12 myndir í ýms-
um stellingum. Rifjað er upp við
marga daga ársins, hvað þá sé
langt liðið síðan hann birti þessa
eða hina grein sína um pólitísk
efni í blöðum og tímai’itum. Þetta
almanak er géfið út af ríkisútgáf-
unni Gespolitzdat og upplagið er
sagt vera 15 milljónii’.
„GIæp.unenn“ og „mannætur“.
í almanakinu eru 12 greinar um
Bandaríkjamenn og Bandaríkin
og eru hai-la svæsnar flestar. Ein
greinin heitir: „Óvinir mann-
kynsins“. í henni koma fyrir orð
eins og „glæpamenn“ og „mann-
ætur“ og „morðingjar“. Greinar
eru einnig um Breta, Frakka,
Tyrki og Gi’ikki og fá þeir litlu
betri úti-eið. Skrípamyndir eru í
bókinni af helztu sjórnmálaleið-
togum hins vestræna heims.
Ætlað að cfla þjóðemiskennd.
Bók þessai’i er ætlað m. a. að
efla þjóðernisvitund almennings:
Þar er til dæmis greint frá 30
meiri háttar uppfinningum, sem
sagt er að Rússar hafi manna
fyrstir gei't og eru þessar nefndar
m. a.: Radar, sjónvarp, útvai-p,
Drýstiloftshreyflar, gufuvélin,
rafmagns-glóðarlampinn, beltis-
di’áttarvélin o. s. frv. Þá er svo frá
skýrt, að rússneskir flugmenn
hafi fyrstir manna flogið í þrýsti-
loftsflugvél, og fyi’stir í 4-hreyfla
flugvél, að þeir hafi byggt fyrsta
vélskipið og fyi’Stu olíuhreinsun-
arstöðina. En listinn er engan
veginn tæmandi, því að svo er fi’á
skýrt, að rússneskir vísindamenn
séu sífellt að finna sönnunargögn
fyrir því að löngu liðnir landar
þeirra hafi verið búnir að finna
upp flestar tæknilegar nýjungar,
sem hinn vestræni heimur hafi
síðar tileinkað sér.
Ejmdin í vestri uppmáluð.
Samanburður er gerður á hinu
dásamlega lífi undir ráðstjórn og
eymdinni, sem sagt er að þróist á
Vesturlöndum. Til sönnunar því,
að vestrænir menn búi við hin
hörmulegustu kjör, ei’u birt um-
mæli Friedrich Engels fyrir 100
árum, er hann var að lýsa lífi
verkamanna í Bretlandi á öldinni
sem leið: „Vegna matvælaskorts,
leggur fólkið sér til munns kar-
töfluhýði, rotnað grænmeti og
gleypir með græðgi allt sem inni-
| heldur nokkurn vott af næi'ingu.“
| „Við ættum að taka fsland í!
! tog norður á pól. . ..“ En \
I þessi skoðun er engan vcgin !
| einráð. Sumir togaramenn |
j segjast eiga góða vini „uppi á É
= íslandi". En hins vegar cr lít- !
! ill skilningur á eðli hins ís- I
i lcnzka þjóðfélags, eða á hinum !
! sérstæðu vandamálum og af- |
i rekum þess.... “ i
að fyi-irhuguð atkvæðagreiðsla
um lokun vínbúðarinnar, snerti
nokkuð, hvort menn eru með eða
móti vínnautn. Fullyrðir hann, að
ef vínbúðinni verði lokað, mundi
jafnmikið áfengi verða flutt til
bæjai’ins eftir öðrum leiðum.
Hvaða leyfi hefur S. B. til svona
fullyrðinga? Hvaðan kemur hon-
um sönnun fyrir þeim? Alltaf
þegar vínbúðinni hér hefur vei’ið
lokað, hefur drykkjuskapur
minnkað mikið. Þegar áfengis-
verzluninni í Reykjavík var lokað
í verkfallinu í desember sl. lét
yfirlögregluþjónninn þar hafa
eftir sér, að allur bæjai’bx'agur
hefði gjörbreytzt til bóta.
Nei, atkvæðagreiðslan hér um
lokun vínbúðarinnar verður nú
eins og jafnan áður, þegar greitt
er atkvæði um áfengismál, milli
bindindismanna annars vegar og
víndýrkenda hins vcgar. Þeir,
sem sjá skaðsemi áfengisnautnar
og vilja draga úr henni, greiða
atkvæði með lokuninni, en þeir,
sem vilja hafa sem greiðastan að-
gang að víninu, án tillits til alls
annars, munu gx’eiða atkvæði
móti henni. Hitt er aðeins blekk-
ing, að lokun áfengisverzlmiar-
innar snertir ekki áfengisnautn
bæjarbúa og það böl, sem af
henni hlýzt.
Frétfir sem ekki
Rússnesku skipin enn
við Færeyjar
Noi’sk blöð fluttu eftirfarandi
símfrétt frá Fæi’eyjum um miðjan
janúar: Nokkur hinna sovéti’úss-
nesku fiskiskipa, sem hófu veiðar
umhverfis Færeyjar í síðastl.
ágústmánuði, eru hér enn, þótt
öll norsk, sænsk og færeysk skip
séu hætt veiðum og farin fyrir
löngu. Er skip þessi komu hingað
fyrst, kváðust skipverjar ekki
mundu halda veiðum áfram leng-
ur en fram í nóvember. í sept. og
október tóku allmörg þessara
skipa nýjar vatnsbirgðir í fær-
eyskurn höfnum.
Auk um 10 smæri’i skipa, sem
venjulega halda sig á „Gutta-
grunna“ vestur af Sandi, hafa
Rússar einnig allstórt móðurskip,
„Pamiati Ilitja", frá Múrmansk á
sömu slóðum. — Engar fréttir
berast af veiðum skipa þessara.
—o—
Rússneskur liðssöfnuð-
ur nyrðra
Miklar heræfingar, eða
þáttur í stríðs-ógnun?
Fi’á Hamboi-g símar UP. noi’sk-
um blöðum um miðjan janúar á
þessa leið: Samkvæmt fi’ásögn
„Der Spiegel11, hefur leynifrétta-
stofa vestrænu þjóðanna birt þær
frétir, að Sovéti’íkin hafi í haust
og vetur aukið herlið sitt nyrðra
um 50 af hundraði. Nær þessi
liðssöfnun yfir svæðið milli
Petsamó, Kólaskaga (Bjarma-
land) og Kandalaksja við Gand-
vík (Hvíta haf).
Á þessu svæði hafa Rússar nú
safnað saman allmiklu setuliði, a.
m. k. tveimur heimskauta-fylkj-
frétfasf á Islandi
um, einni fallhlífasveit og heim-
skautastórskotaliðssveit, einni
brynsveit og einni fótgönguliðs-
sveit.
Flugliðið er einnig mjög aukið,
og sama er að segja um herdeildir
á Arkangelssvæðinu fyi’ir austan
Gandvík. Aftur á móti hafa Rúss-
ar fækkað hei’liði sínu í baltnesku
löndunum, Ukraine og Austur-
Þýzkalandi.
í aðalstöðvum NATO hafa
fréttir þessar vei’ið ræddar á sér-
stökum fundum, þar eð þær
hafa vakið ugg nokkui’n og
óvissu. Sökum hinna Sovét-rúss-
nesku aðvarana til Noregs var
þegar fyrirfram fallið frá þeirri
hugmynd að byggja ameríska
flugvelli í Noi-egi.
Takmark Rússa með liðssöfn-
uði þessum nyrðra hafa menn
helzt hugsað sér eftirfarandi:
1. Moskva gæti hugsað sér að
hleypa úr hlaði með því að
ráðast óvænt á Norðurlönd
(Skandínavíu). Má í því
sambandi benda á, að hinn
víðkunni hrezki hermála-
fræðingur, LIDDEL HART,
hefur haldið fram þeirri
skoðun, að rússneskar fall-
hlífahersveitir mætti m. a.
nota til árása á Danmörk og
suðurstrandir Noregs, þar eð
Moskvu sé umhugað að ná
yfirráðum á þessum slóðum
til þess að halda opinni leið
fyrir kafbáta sína frá Eystra-
salti út í Atlantshaf.
2. Einnig gæti verið um þá til-
raun að ræða að ógna og
hræða ríkisstjómir Norður-
landa í tilefni af varnarráð-
stöfunum þeirra og NATO.
3. Þetta gætu einnig aðeins ver-
ið miklar heræfingar.
4. Og ef til vill gæti þetta einn-
ig verið gert í því skyni að
venja stórheri við loftslag og
lífsskilyrði á heimskautaslóð-
um.