Dagur - 06.05.1953, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 6. tnai 1953

DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 50.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Hvað hefur áunnizt fyrir
landbúnaðinn?
A NÝAFSTÖÐNUM landsfundi Sjálfstæðis-
manna gætti nokkurs auglýsingaskrums um fortíð
Sjálfstæðisflokksins í landbúnaðarmálum. Menn
láta að vísu ýmislegt fjúka er líður að kosningum,
og sumir stjórnmálamenn treysta því, að almenn-
ingur sé ekki langminnugur. Stundum verður
þeim að ætlun sinni um þetta efni, en valt mun
þó að treysta á minnisleysi bænda. Þeir fylgjast
manna bezt með málefnum stéttar sinnar og at-
burðum í stjórnmálum á hverjum tíma. Það er t.
d. alveg víst, að bændur eru ekki búnir að gleyma
afstöðu Sjálfstæðisflokksins til landbúnaðarins á
nýsköpunartímabilinu svonefnda. Þeir muna vel,
að þríflokkastjórnin gerði landbúnaðinn að horn-
reku þegar stríðsgróðanum var skipt upp í þá
daga, lét stjórnin þá ekki við það eitt sitja. Land-
búnaðurinn sætti beinlínis ofsóknum af hendi
sumra forráðamanna nýsköpunarstj. Þá beittu
Sjálfstæðismenn sér fyrir því að svipta stéttar-
samtök bænda fjárráðum og skipa bændastéttinni
forustu eftir geðþótta valdamanna í stjórnarráð-
inu. Á þessum árum kom fram á alþingi, að til-
hlutan eins stjórnarflokksins, frumvarp um að
taka af bændum og samtökum þeirra hús og vélar,
sem þeir höfðu með samtökum sínum byggt upp
á löngum tíma. Þetta þótti bændum slíkt gerræði,
að t. d. hér í Eyjafirði skutu þeir á aukafulltrúa-
fundi mjólkursamlagsfulltrúa þótt skammdegi
væri og samgönguerfiðleikar, til þess að mótmæla
þessari ofsóknarfyrirætlun og öðrum svipuðum,
sem þá voru á döfinni. Síðan þetta gerðist eru að
vísu nokkur ár, en ekki nógu langur tími til þess
að menn hafi gleymt þessu, jafnvel þótt fagurt sé
galað á landsfundum.
EN HVAÐ HEFUR áunnist fyrir landbúnaðinn
síðan Sjálfstæðisflokkurinn lét af stjórn land-
búnaðarmála? Framsóknarmenn beittu sér þegar
fyrir því að leggja hið stjórnskipaða Búnaðarráð
niður og fá Stéttarsambandi bænda í hendur þá
forustu í búnaðarmálum, sem eðlileg og sjálfsögð
er. Verðlag landbúnaðarafurða var samræmt
verðlaginu í landinu yfirleitt. Áburðarverksmiðju-
málið, sem legið hafði í salti síðan Sjálfstæðis-
fl. tókst að fyrirbyggja að frv. um byggingu
áburðarverksmiðju hér á Akureyri næði fram að
ganga, var tekið á dagskrá og verksmiðjumálið
undirbúið af kappi. Nú varð breyting á frá því
sem var í tíð nýsköpunarstjórnarinnar. Greitt var
fyrir innflutningi búvéla og stórvirkra ræktunar-
tækja og komst enginn skriður á þesi mál fyrr en
að nýsköpunarstjórnin var farin frá. Fyrir forustu
Framsóknarflokksins og eindreginn stuðning
við málefni bænda hefur meira fjármagni
verið veitt til landbúnaðarins nú hin seinustu ár
en nokkru sinni fyrr. Er nú lögfest að helmingur-
inn af fjármagni mótvirðissjóðs skuli framvegis
lánaður til landbúnaðarins. Þá hefur flokkurinn
beitt sér fyrir auknu fjárframlagi til ræktunar-
sjóðs og Búnaðarbankans. Með þessum aðgerðum
öllum varð raunhæf stefnubreyting í málefnum
landbúnaðarins. í stað lítilsvirðingar og jafnvel
ofsóknarfyrirætlana, kom eindreginn stuðningur.
En þessi stuðningur stjórnarstefnunnar við mál-
efni landbúnaðarins hefur ekki
komið af sjálfu sér eða baráttu
laust. í hverju mikilvægu hags-
munamáli landbúnaðarins hefur
Framsóknarflokkurinn haft for-
ustuna. Það hefur verið ómetan-
legt öryggi og styrkur fyrir
bændur, að ráðherrar flokksins
hafa staðið dyggan vörð um
hagsmunamál landbúnaðarins og
bænda, og hafa aldrei sleppt
neinu tækifæri, sem boðist hefur
til þess að bæta úr fjármagns-
þörf landbúnaðarins eða styðja
önnur þau mál, sem til hags og
heilla horfa fyrir sveitirnar. Á
nýsköpunarárunum réðu Sjálf-
stæðismenn stefmmni í landbún-
aðarmálum. Bændur sáu þá, hvað
sú stefna gilti í framkvæmd fyrir
þá. Þeir voru gerðir að hornrek-
um og stjórnskipuð nefnd átti að
hafa æðsta vald í hagsmunamál-
um þeirra. Engri annarri stétt var
sýnd slík lítilsvirðing. Lands-
fundur Sjálfstæðismanna fjallaði
ekki um þessa sögu nú á dögun-
um, þar var leikin fallegri músík,
enda er nú verið að atkvæðaveið-
um. En bændur bera saman
stefnuna, sem uppi er gagnvart
landbúnaðinum í dag — og þá,
sem gilti meðan verið var að eyða
stríðsgróðanum. Sá samanburður
er raunhæfari leiðarvísir fyrir þá
en orðaleikir mánuði fyrir kosn-
ingar.
FOKDREIFAR
Sagan af Klettarauð.
Aðalsteinn Tryggvason á Jór-
unnarstöðum skrifar blaðinu:
„VETURINN 1915 keypti eg
rauðan hest af Ásbirni Árnasyni
í Torfum. Ásbjörn hafði fengið
hann hjá Aðalsteini Magnússyni,
Grund, sem þá var nýbúinn að fá
hestinn vestan frá Víðidalstungu
í Húnavatnssýslu. Frá því að
nafni minn fékk hestinn og þang-
að til að eg fékk hann, mun ekki
hafa liðið nema 1% ár.
Það var skömmu fyrir páska,
sem eg fékk hestinn og notaði eg
hann til reiðar og dráttar um vor-
ið. Líkaði mér vel við hann.
Hann var bæði viljugur til reiðar
og skarpur til dráttar, en þó var
hann enginn sérstakur þrekhest-
ur.
Á laugardagskvöld, um vorið,
eftir sauðburð, sleppti eg Rauð
saman við önnur hross í hálsin-
um ofan við bæinn í Gullbrekku.
Næstu tvo daga hugaði eg ekki að
honum, áleit að hann myndi una
sér þarna með öðrum hrossum.
En á þriðjudagsmorgun, þegar eg
ætlaði að taka Rauð til brúkunar,
var hann horfinn úr hópnum. —
Leitaði eg hans þann dag allan og
næstu daga, án þess að verða
hans var eða frétta neitt til hans.
Á mánudag, rúmri viku eftir að
eg sleppti Rauð, fór eg að leita
hans niður í Hrafnagilshreppi, en
fékk Jóhannes Frímannsson á
Gilsá til þess að ganga upp á
Gilsárdal á meðan og vita hvort
hann gæti nokkuð áttað sig þar á
slóðum. Eg kom heim seint um
kvöldið, og var Ásbjörn í Torfum
með mér. Ætluðum við að leita
Rauðs í félagi, þangað til hann
fyndist.
VIÐ KOMUM við á Gilsá og
spurðum Jóhannes frétta. Hann
sagðist hafa fundið hestsslóð á
Gilsárdal, sem hefði legið þar upp
á svonefnt Lágafjall. Það er á
milli Strjúgsárdals og Gilsárdals
og ber lægra en fjallið norðan og
sunnan við. Þótti okkur þá sýpt
að þar hefði Rauður farið. Við
Ásbjörn skildum því hrossin eftir
heima í Gullbrekku og fórum fót-
gangandi upp á Gilsárdal. Leit-
uðum við ekkert að slóðinni fyrr
en kom upp á Lágafjall, þar
fundum við hana samkvæmt til-
vísun Jóhannesar. Lá hún norður
fjallið, en þegar það hækkaði,
hafði hesturinn farið austan í
brúninni, unz hann kom á bratta
hjarnfönn, þar hafði hann misst
fótanna og runnið niður fyrir
fönnina. Upp úr því hafði hann
fengið áhuga fyrir því að komast
upp á fjall og litlu utar hafði hon-
um heppnast það. Var það heldur
sunnar en upp undan bænum á
Gilsá. Slóðin lá síðan norður með
austurbrún fjallsins, allt út á
fjallshaus upp undan Hleiðar-
garði, þar hafði hesturinn snúið
við og farið suður með vestur-
brúninni. Rétt norðan við Lága-
fjallið týndum við slóðinni og
fundum ekki aftur, hvernig sem
við leituðum. Fórum við loks nið-
ur í svonefnda Hraunskál, sem er
þarna efst í Strjúgsárklettunum.
Þegar þangað kom, sáum við eng-
in merki eftir hestinn og ræddum
því um að leita lengra suður fjall,
en áður en það yrði settum við
okkur niður. Sól var komin upp
og heitt í veðri, en við Ásbjörn
þreyttir. Sofnaði eg því brátt
þarna á grjótinu. En hrökk von
bráðar upp aftur og sá þá hests-
spor við hliðina á mér. Kom þá í
Ijós að eg lá þarna á slóðinni.
Gátum við nú rakið hana norður
úr skálinni út að svonefndum
Kötlugilsfláa, sem er klettóttur og
illgengur fyrir menn. Þar hafði
hesturinn farið niður í Strjúgsár-
kletta, sem eru brattir mjög og
venjulega ekki gengnir nema af
Ifærum klettamönnum. Sáum við
glöggt, að hesturinn hafði rennt
sér á rassinum fram af kletta-
böndunum. Skeiðarnar milli
bandanna voru gljúpar eftir ný-
þiðnaðann vetrarklakann, svo að
þar hafði hesturinn neytt fótanna
vel við að stöðva sig.
NEÐARLEGA í klettunum
fundum við Rauð. Stóð hann þar
á klettahaus, en fyrir neðan var
var hengiflug. Þegar hann sá
okkur, varð hann ókyrr, svo að
við lögðum ekki í að handsama
hann. Þó sáum við að hann var
ómeiddur, en mjög soltinn.
Beggja vegna við rimann, sem
Rauður var á, voru klettagil, en
norðan við ytra gilið náðu klett-
arftir ekki nema niður á móts við
hestinn. Var því sýnilega ekki
hægt að bjarga Rauð lifandi úr
klettunum, nema með því að láta
hann síga þarna niður eða þá að
reyna að koma honum norður
yfir gilið, sem lá þar yfir það. —
Ásbjörn vildi helzt reyna að ná
hestinum strax og teyma hann
norður yfir gilið, en mér fannst
óráðlegt að hætta á það. Eg vildi
heldur safna mönnum til þess að
hjálpa honum. Við Ásbjörn klifr-
uðum því upp klettana aftur og
héldum yfir fjallið heim í Gull-
brekku, en eg átti þá heima þar.
Sendi eg svo mann niður í Grund,
til þess að fá þar kaðalrúllu. —
EINNIG gerði eg orð eftir
tveimur vönum klettamönnum,
þeim Magnúsi Árnasyni, járn-
smið, er þá var í Saurbæ, en er
nú búsettur á Akureyri, og Jón-
asi Tómassyni, er þá bjó í Syðri-
Villingadal, en er nú einnig flutt-
ur til Akureyrar. Á meðan sváf-
um við Ásbjörn. Um kvöldið
lögðum við aftur af stað. Voru
nokkrir sjálfboðaliðar með í för-
inni. Munum við alls hafa verið
(Framhald á 7. síðu).
ERLEND TÍÐINDI
Alþjóða kjarnorkuráðstefna.
New York: Verkfræðingum og vísindamönnum,
sem vinna að kjarnorkuvandamálum í öðrum lönd-
um, verður boðin þátttaka í ráðstefnu um kjarn-
orkuverkfræði, er haldiri verður á ári komanda.
Ráðstefna þessi verður haldin í júnímánuði 1954 við
Michiganháskólann. Er hún haldin að tilhlutan
kjarnorkudeildar Félags amerískra efnafræðiverk--
fræðinga. Tilgangur hennar er að gefa sérfræðing-
um á hinum ýmsu sviðum kjarnorkunnar gagn-
kvæmt tækifæri til að kynna árangur af rannsókn-
um sínum.
Conant hugsar vel til framtíðarinnar.
Washington: Dr. James B. Conant, erindreki
bandarísku ríkisstjómarinnar í Þýzkalandi og áður
forseti Harwardháskólans, telur útlit fyrir að eftir
50 ár verði allt neyðai'ástand manna úr sögunni.
Kvað hann næga möguleika fyrir hendi að afla allra
þeirra matvæla, eldsneytis og hráefnis, er mann-
kynið þarfnaðist.
Krabbameinsrannsóknarstöð opnuð.
Chicago: í síðustu viku opnaði Chicagoháskóli
með viðhöfn Argonne-sjúkrahúsið, er starfa mun að
rannsóknum á krabbameini. Sjúkrahúsið hefur sér-
stakan útbúnað til rannsókna á notkun geislavirkra
efna við læknun krabbameins.
Kostnaðurinn við byggingu sjúkrahússins nam
fjórum milljónum og tvö hundruð þúsund dollurum,
er kj arnorkunefnd Bandaríkjanna lagði fram. Mun
hún einnig standa straum af kostnaði við rekstur
sjúkrahússins. Við vígsluathöfnina komst dr. Shield
Warren, fyrrum formaður líffræða- og læknisfræði-
deildar kjarnorkunefndarinnar, m. a. svo að orði:
„Jafnskjótt og ný vísindaleg tæki koma til sögunn-
a'r, væntir fólkið þéss að vísindamennirnir noti þau
í þágu læknisfræðinnar. Þetta er það, sem verða
mun aðalverkefni þessa nýja sjúkrahúss.“
Dag Hammarskjöld.
Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld, nýi aðal-
forstjóri Sameinuðu þjóðanna, er 47 ára að aldri.
Hann er fæddur í Jönköbing. Faðir hans var for-
sætisráðherra Svíþjóðar á heimsstyrjaldarárunum
fyrri. Hammarskjöld nam lögfræði og hagfræði í
Uppsala og útskrifaðist með ágætiseinkunn, enda
frábær námsmaður. Hann starfaði fyrst í fjármála-
ráðuneytinu sænska, síðan í sænska Þjóðbankan-
um. Þegar hann var kjörinn aðalforstjóri Samein-
uðu þjóðanna var Hammarskjöld ráðherra, án sér-
stakrar stjórnardeildar í utanríkisráðuneytinu
sænska. Síðastliðin 10 ár hefur Hammarskjöld átt
mikinn þátt í að skapa stefnu Svía í efnahagsmálum
og utanríkismálum, fyrst sem formaður bankaráðs
Þjóðbankans sænska og síðan sem starfsmaður ut-
anríkisráðuneytisins, formaður sendinefndar Svía á
þingi Sameinuðu þjóðanna og fulltrúi þjóðar sinnar
í samvinnumálum Evrópuríkja.
Dag Hammarskjöld er maður vel kunnur meðal
þeirra stjórnmálamanna, sem tekið hafa þátt í al-
þjóðasamvinnu á árunum eftir síðustu heimsstyrj-
öld og nýtur vinsælda og trausts í þeim hóp. Hamm-
arskjöld er þannig lýst, að hann sé fyrirmannlegur
í framkomu, en þó frekar óframfærinn á mannamót-
um. Þykir stundum bregða fyrir feimni hjá honum.
En þrátt fyrir það er Hammarskjöld ræðumaður
ágætur. Hann er meðalmaður á hæð, bjartur yfir-
litum og snyrtimenni. Aðalforstjórinn nýi er talinn
verkhygginn og stjórnsamur í bezta lagi. Vinnu-
harður er hann við sjálfan sig og þykir sitja lengst
allra manna á skrifstofu sinni, eftir að aðrir hafa
hætt vinnu.
Uppáhalds tómstundaiðkun Hammarskjölds eru
fjallgöngur. í viðtali, sem Hammarskjöld átti við
blaðamenn í New York, er hann kom frá Svíþjóð til
að taka við embætti sínu, minntist hann á þessa
uppáhaldsíþrótt sína. Hann gat þess að bezti fjall-
(Framhald á 7. síðu).