Dagur - 26.06.1953, Blaðsíða 6

6
DAGUB
Föstudaginn 26. júní 1953
!Hin gömlu kynni §
Saga eftir JESS GREGG > f
39. DAGUR.
(Niðurlag).
„Hún rak mig.“
,íOg langaði þig til þess að
deyja þess vegna? Geturðu ekki
sagt mér, hvað var að?“
„Æi, láttu mig í friði,“ sagði
hún afundin.
„En Elísabet, því má eg ekki
reyna að hjálpa þér?“
„Eg þarf ekki á hjálp að
halda.“
„Elísabet. ... “ sagði hann
biðjandi. En fékk ekkert svar.
Hún starði þögul út um gluggann,
út á höfnina.
„Jæja,“ sagði hann. „Fyrir-
gefðu að eg blanda mér í þetta.
Við getum verið vinir samt.“
Hann stóð á fætur og greip
hattinn sinn. „Eg hef oft hugsað
um það,“ sagði hann, „hvort tvær
manneskjur gætu verið raun-
verulegir vinir þegar veggur rís
í milli þeirra.“
„Veggur? Hvaða veggur?“
„Þögn, leyndardómur, sem að-
skilur þær.“
Hún greip höndunum fyrir
eyrun, ekki til þess að útiloka
það, sem hann sagði, heldur til
þess að muna.
„Þetta sagði hann einmitt.“
„Hann? Hver?“
„Maríus Wrenn. Skipstjórinn
sagði mér ,að hann hefði einmitt
notað þessi orð. Eg vil ekki að
nein leyndarmál aðskilji okkur.“
Hún greip höndunum fyrir
andlitið, en leit síðan á hann og
sagði: „Eins og þú vilt.“
Hann lagði höfuð hennar að
barmi sér sem hún væri barn.
„Eg lenti í sömu fallgröfinni
og Wrenn,“ sagði hún. „Hann
varð ástfanginn af veru, sem ekki
var til nema í ímyndun hans. Og
þegar hann uppgötvaði að þessi
ímyndun hans eða hugsjón eða
draumur var í rauninni ekkert
nema lygi og blekkingar, treysti
hann sér ekki til þess að lifa
lengur. Þegar eg uppgötvaði,* að
sú ást, sem eg var orðin ástfang-
in af, hafði í rauninni aldrei ver-
ið til, að eg hafði verið ástfangin
af draumi, af blekkingu, þá
fannst mér eins og eg hefði Verið
svikin og allt væri hrunið í rúst.
Mig langaði til að deyja eins og
hann hafði dáið.“
Hún leit upp og horfði í augu
hans. „Þetta er allt og sumt. Nú
hef eg sagt þér allt.“
Hann rétti henni vasaklútinn
sinn, en hún hristi höfuðið.
„Eg er ekki að gráta,“ sagði
hún.
„En þetta er nú allt liðið,“
sagði hann, „og þú þarft ekki að
hugsa um hann eða hans ævi
lengur.“
„Nei, eg þarf þess ekki lengur,
en þú skalt ekki halda að eg sé
hrædd við að hugsa um hann og
liðna tíð. Eg held meira að segja
að mig langi enn til að skrifa
ævisögu Wrenn. Eg hef fengið
margan ágætan efnivið í slíka
sögu frá skipstjóranum og frá
ýmsum félögum hans hér. Þú ert
því ekki mótfallinn að eg haldi
áfram með verkið, eða réttara
sagt, byrji á því að nýju?“
„Nei, alls ekki. Og í þetta sinn
verður það ekki fyrirgefið að
brenna handritið.“
„Eg óttast það ekki. Og til þess
að votta einlægni mína skaltu
hafa þetta.“ Hún opnaði skúffu í
skrifborðinu og rétti honum
gamalt, lúið bréf. „Þetta var mér
eitt sinn vegabréf — ómissandi
vegabréf. En nú þarf eg það ekki
lengur.“ Þetta gamla bréf hófst
á orðunum: „Elísabet, Elísa-
bet... .“
SÖGULOK.
Kvennaskólinn á Laugalandi 1877-96
Eftir séra BENJAMÍN KRISTJÁNSSON
(Framhald).
Meðgjöf námsmeyja var næstliðinn vetur að meðaltali 55
aurar á dag og átti að greiðast að hálfu fyrirfram. Þeim, sem
þess óska, er ieyft að fæða sig sjálfar. Ljær forstöðukona þeim
eldhús og fleira, en áhpld öll verða þær að eiga sjálfar. Líka
verða þær að biðja hana að panta sér eldivið í tíma.
Prófdómendur á þessu vori voru: í bóklegu: séra Jónas
Jónasson, Hrafnagili, og búfræðingur Einar Helgason á Leifs-
stöðum. í verklegu: frú Þórunn Stefánsdóttir á Hrafnagili og
húsfreyjurnar: Þóra Kristjánsdóttir á Espihóli og Guðný
Kristjánsdóttir, Möðrufelli."
Af þessari frásögn má nokkuð ráða, hvernig hin bóklega
kennsla fór fram. í tungumálum hafa bækur verið valdar eftir
því, hvort nemandinn kunni nokkuð fyrir eða ekki, en í öðr-
um bóklegum námsgreinum hefur einkum verið kennt í fyr-
irlestrum og þá stuðst við bækur þær, sem nefndar eru. Úti-
lokað er, að stúlkurnar hafi getað lesið þær allar sér til gagns.
Þó voru sumar þessar bækur lesnar upp hátt á kvöldvökum,
meðan námsmeyjar sátu við sauma sína eins og t. d. mann-
kynssaga Páls Melsteðs hin stóra.
Þeniian vetur, sem hér er frá skýrt, voru fleiri námsmeyjar
í skólanum en nokkru sinni fyrr >eða síðar, og reyndar fleiri
seinni hluta vetrar en hægt var með sæmilegu móti að koma
þar fyrir. Það mun liafa verið heldur sjaldgæft að stúlkur
fæddu sig sjálfar í skólanum, en þó kom það einstöku sinnum
fyrir, einkum um þær, sem ekki voru langt að og ekki dvöldu
þar nema stuttan tíma.
Aðsókn að skólanum.
Eins og áður er getið voru ekki nema fáar námsmeyjar á
Laugalandi sökum þrengsla tvö fyrstu árin, en á þriðja ári
voru þær komnar upp í 20 og voru það næsta ár en síðan lækk-
ar talan aftur næstu árin eftir 1880 og var kennt um illu ár-
ferði .Skal hér sett tafla yfir námsmeyjafjölda á Laugalandi
hvert ár, sem skólinn starfaði þar árin 1877—1896, eftir því
sem næst verður koniizt. iÞess skal þó getið, að ekki hefur
tekizt að grafa upp námsmeyjar-skrár fyrir sum árin og er þar
stuðzt við námsmeyjarfjölda eins og liann er gefinn upp í
Fréttum frá íslandi, en þær eru ekki alltaf öruggar. Sam-
kvæmt þessu dvöldu á Laugalandi svo margar námsmeyjar,
sem hér segir hvern vetur (sumar þó vafalaust ekki fullan
tíma):
Veturinn 1877—1878 alls 12 námsmeyjar
1878-1879 — 14 -„-
-„- 1879-1880 — 20 -„-
-„- 1880-1881 — 20 -„-
-„- 1881-1882 — 14 -„-
-„- 1882-1883 — 11 -„-
-„- 1883-1884 — 20 -„-
1884-1885 — 24 -„-
1885-1886 - 17 , >
1886-1887 - 16 J J
1887-1888 - 13 j j
1888-1889 - 24 jj
1889-1890 - 35 j j
1890-1891 - 39 J j
1891-1892 - 31 J j
1892-1893 - 26 jj
1893-1894 - 20 J J
1894-1895 - 24 —
18.95-1896 ,-r 23 . K>~
Al'Is gérib þettá 403 eða tæplega 21 stúlka til jafnaðar á
vetri. En þess ber að gæta að allmargar af þessurn stúlkum
voru 2 vetur, en þó naumast fleiri en svarar fjórða hluta, svo
að gera má ráð fyri ráð um 300 námsmeyjar alls ha-fi dvalið
í Laugalandsskólanum garnla. Þessi tala verður þó engan veg-
inn nákvæm, nema fyllri nemendaskrár komi í leitirnar en
þær, sem enn hafa fundizt.
Skólahúsið.
Því hefur verið lýst, hvernig garnli kvennaskólinn á Lauga-
landi var byggður í þremur áföngum árin 1876, 1877 og 1879
og var þá skólahúsið orðið 36 álna langt, tvílyft, með skúr-
byggingu austur af, sem tengdi það við garnla bæinn og kjall-
ara. í gamla bænum bjó vinnufólkið á staðnum og þar bjó
líka Eggert Gunnarsson, meðan hann átti heima á Laugalandi
og Irafði þar stundum ofurlitla sveitaverzlun. Voru þar tvö
baðstofuhús þiljuð í hólf og gólf, einnig eldhús, fjós og hlaða.
Aðalgallinn á skólahúsinu var sá, hversu mjótt það var, að-
eins 7 álna breitt, og voru því flest herbergin lítil, eða a. m. k.
snöggt þrengri en þau máttu vera, svo að þægileg aðstaða
væri til kennslu eða hæfilega stór svefnherbergi, þegar margt
var í skólanum. Tvær dyr voru á vesturhlið. Nyrzt var borð-
stofa niðri, tvískipt, fyrir þriðjungi hússins. Þar voru matborð,
sem sneru frá austri til vesturs. Milli dyra var sæmilega rúm-
gott eldhús og búr. Sunnan við syðri dyr var svefnherbergi og
betri stofa suður af.
Á efri hæð var aðalskólastofan á suðurloftinu, þvert gegn-
um húsið. Þá var svefnherbergi námsmeyja um miðbik húss-
ins yfir eldhúsinu, en í norðurenda var herbergi forstöðukonu
(Frúarherbergið) og herbergi kennslukvenna norður af. En í
norðausturhorninu var lítið herbergi,sem ýmist var nefntBláa
herbergið eða Síbería og sváfu þar venjulega 2 námsmeyjar.
Enginn var þar ofn og þótti þar heldur kuldaleg vistin. Dá-
góður ofn var í kennslustofunni og í milligerð milli herbergis
forstöðukonu og kennslukvenna, einnig var ofn á svefnlofti
námsmeyja, en oft var hann í ólagi. Sífellt var verið að skipta
um ofna, því að húsið var fremur gisið og því kalt, ef mikil
frost gengu.
Segja úttektarmenn þeir, sem tóku á móti húsinu í hendur
sýslunefndar 24. júlí 1880, að suðurendinn sé svo gisinn, að
„drífa“ þurfi stofurnar að innan, og sömuleiðis ytri enda uppi.
Ræmur þurfi að setja á þakið að austanverðu og tryggja það
fyrir leka, þáþuirfi að setja járn á ýmsa glugga og kítta þá og
dytta bæði að laugahúsinu og hjallinum. Lítil framkvæmd
varð á þessu í það sinn.
WILLYS JEEP
Viðgerðir
Varahlutir
umboð á Akureyri.
Lúðvík Jónsson 8c Co.
SÍMI 1467.
ARFAOLÍA:
FLIT 35 WEED
KILLER
OLÍUSÖLUDEiLD K.El.
AKUREYRI
Fiðlukennsla
Tek að mér fiðlukennslu í
sumar. Er til viðtals eftir
kl. 7 á kvöldin.
Gígja Jóhannsdóttir,
Þórunnarstræti 114.
Sími 1842.
Kjósendur athugið!
B-listinn er listi Fram-
sóknarflokksins í tví-
nienningskjördæniunuir
öllum.