Dagur - 19.12.1953, Síða 25

JÓLABLAÐ DAGS
25
Algengustu hugmyndir manna
um Bandaríkin munu vera að þau
séu stór, að þau séu auðug og að
þau séu einn íremsti fulltrúi frjálsra
þjóða í heiminum.
Eg ferðaðist fyrir mörgum árum
með járnbraut frá New York og alla
leið vestur að Kyrrahafi og fannst
mikið til um þá vegalengd. Nú fór
eg sömu leið með flugvél, yfir þvert
landið, og tók um það bil jafnlang-
an tíma ílugið frá New York til San
Francisco og tekið hafði frá Reykja-
vík til New York.
Hve stór eru Bandaríkin?
Noregur er þrefalt stærri en Is-
land. l'n eitt af 48 ríkjum Banda-
ríkjanna. Texas er þrefalt stærra
en Noregur. Ind!andsskagi,mcð sín-
ar 380 milljónir íbúa, er helmingi
minni en Bandaríkin, sem þó hafa
helmingi færri íbúa. Þau geta el'tir
því enn bætt við sig innflytjendum.
Sama er að segja urn náttúruauð-
æfi Bandaríkja og stærð þeirra;
þau taka því langt fram, sem við
almennt gerum okkur hugmynd
um. Landbúnaður, iðnaður og
námugröftur eykst með ári hverju.
Jalnvel eyðimerkurnar í austur-
hluta landsins búa yfir auðlindum,
sem seint verða þurrausnar. Með
Kristni Guðnasyni ferðaðist eg
tvisvar milli San Francisco og Los
Angéles. Úr fjarska líta olíudælu-
stöðvarnar í Suður-Californíu á
sínum stöðum út eins og grisjaður
skógur. — Með mági mínum ók eg
frá Seattle á vesturströndinni til
Spokane, austast í Washingtonríki,
en hann er þar háskólakennari. A
þeirri leið eru miklar eyðimerkur,
sem nú er verið að breyta í frjósamt
akurlendi, með áveitu frá Kolum-
bíufljóti, og er verið að fullgera
hana. Á jrví svæði hafa þegar mynd-
ast bæir, þorp og þúsundir nýbýla.
Eg geri ráð fyrir að þessa megi
geta, án þess að eiga á hættu að
verða stimplaður „Ameríkuagent“.
Sjálfir erum við, íslendingar, svo
fámennir í stóru landi, að við þurf-
um ekki að ágirnast náttúruauðæfi
annarra landa, lvversu ágæt sem þau
kunna að vera.
Enn skal þess getið, sem orð fer
af, að Bandaríkjamenn séu frelsis-
unnandi öðrum jjjóðum Iremur.
Nokkuð ber á að farið sé að draga
það í efa.
Það er hins vegar staðreynd, sem
ekki verður vél'engd, að síðan í
byrjun 17. aldar hafa Bandaríkin
verið hæli milljóna manna írá flest-
um þjóðum Evrópu, sem ýmjst
llýðu land sitt vegna erfiðrar af-
komu og óbærilegra kjara eða of-
sókna. Ameríka reyndist þeim góð-
ur griðastaður. í sumar undirritaði
Bandaríkjaforseti lög, sem veita 214
þiisundum flóttamanna frá F.vrópu
og Vestur-Asíu landvistarleyfi.
Hins vegar valda þvi óvenjulegir
tímar, að í Bandaríkjunum hefur
verið gripið til óvenjulegra ráðstaf-
ana, eins og í flestum löndum öðr-
um. Til dæmis eru auknar kröfur
gerðar til allra, sem gegna trúnaðar-
störfum fyi-ir þjóðina á örlagatím-
um. Dvalarleyli torfengnara inn-
flytjendum og öðrum, sem til lands-
ins koma; Þetta hefur mælzt mis-
jafnlega fyrir. Menn voru öðru
vanir.
Þeim, sem nú sækja um vega-
bréfsáritun hjá amerísku sendiráði,
kann að þykja „hliðið þröngt", af
því að við öðru var búizt. Hefur
fleirum fundizt Jjað en mér. En eg
gleymdi jjví fljótlega þegar til
Bandaríkjanna var komið. —
Þessa þrjá mánuði, sem eg dvaldi
þar í sumar, var eg alveg eins frjáls
ferða og eg hafði verið jrar árin
1920-1931.'
Svo er fyrir að þakka, en enn er
Frelsisstyttan á sínum stað. Enn er
Ameríka „the Land of the Free“,
land frjálsra manna.
2. ágúst var íslendingadagúr
haldinn hátíðlegur að Silverlake,
fögrum sumarbústað 20 mílur fyrir
norðan Seattle. Voru jrar saman-
komnir margir íslendingar á Kyrra-
hafsströndinni. Aðahæðu dagsins
flutti á íslenzku séra Eiríkur Bryn-
jólfsson frá Útskálum, nú presfur
hjá nýstofnuðum íslenzkum söfn-
uði í Vancouver. Sungin voru ís-
lenzk ættjarðarl jóð. Stúlka í skaut-
búningi flutti ávarp Fjallkonunnar.
Sama dag var haldin alskandináv-
isk samkoma inni í borginni.
Jakobína Johnson skáldkona,
sem alíir Islendingar kannast við,
háfði orð á því við mig og fleiii
gesti, sem staddir voru á heimili
hennar sama dág, hve fiábærlega
frjálslyndir Ameyíkanar yæru gagn-
vai't hinurn ýmsu þjóðabrotum í
landinu. Er þeim ekki aðeijis frjálst
að varðveita eins vel og verða má
móðurmál sitt og þjóðlegan menn-
ingararf, heldur bei'st.þeim og mörg
hvatning til að kynna álmenningi
sitt fyrra föðurland. Sonur frúar-
innar sagði mét', að hún væri eftir-
sóttur fyrirlesari, og hefði á cinu
ári talað í 67 skólum og félögum,
ávallt um íslenzk efni.
Ófrelsi er áð minnsta kosti ekki
áberandi orðið í slíku Jrjóðfélagi.
Við munum það, börn síðustu
aklamóta, Jregar Vesturfarar
kvöddu. Það var horft á eftir þeim,
sem til hinnar nýju heimsálfu fóru
eins og mönnum, sem hverfa ofan í
gröfina, — og var eðlilegt á þeim
tímum. Reynslan hefur orðið sú,
sem betur fer, að þeir voru ekki
með öllu glataðir gamla Fróni.
Vestui í San Francisco hinni sól-
ríku er búsettur íslenzkur maður,
sem lítið hefur spurzt til í nær Jjví
fjörutíu ár. — Kristinn Guðnason,
bróðir Jóns fiskkaupmanns í
Reykjavík. Æfilerill Kristins hefur
verið næsta ævintýralegur, og helur
nokkuð verið skrifað um það í ís-
lenzk blöð. Hann ólst upp í mikilli
fátækt austur í Hreppum, flæktist
ungur til Noregs og Danmerkur og
dvaldist þar í nokkur ár. Farnaðist