Dagur - 21.07.1954, Blaðsíða 2

2
DAGUR
Miðvikudaginn 21. júlí 1954
Ferð til Vopnaf jarðar
Bréf frá Dalvíking:
Fyrirspurn fil pósf- og síma
málastjórnarinnar
Fátt er ánægjulegra en að I
skoða landið, þegar það er í sum-
arskrúða sínum. Menn verða auð
ugri við hvert nýtt hérað, sem
bætt er við í minningarsjóð hug-
ans.
Um helgina 10.-11. júlí s. 1.
efndi Austfirðingafélagið á Akur-
eyri til skemmtiferðar í Vopna-
fjörð og voru þátttakendur 30.
Ekki verður birt hér nein ferða-
saga um þessa för, enda bar þar
ekkert við, sem frásagnarvert
geti talizt. Atburðir ferðarinnar
verða aðeins eign þátttakendanna
en eiga ekkert erindi til annarra.
Hitt langar mig til að drepa of-
urlítið á, hvað við sáum í Vopna-
firði og hvernig sveitin orkaði á
hug okkar gestanna, sem aldrei
höfum séð hana áður.
Vopnafjörður er stór og bú-
sældarlegt byggðarlag með þrem-
ur stórum dölum og víðáttumiklu
láglendi. En sveitin er afskekkt
óg halda fjöll og öræfi vörð um
hana á þrjár hliðar. Eru fjöllin að
sunnan á Smjörvatnsheiði ósvik-
in austfirzk fjöll, en að norðan og
vestan eru láglendar heiðar eins
og algengt er í Þingeyjarsýslum.
Vopnafjörður er því á takmörk-
um Norðurlands og Austfjarða
hvað landslag snertir. En nú hef-
ur verið gerður góður bílvegur
til Vopnafjarðar um Möðrudals-
öræfi. Hefur héraðið þannig kom
izt í örugt vegasamband við þjóð-
leiðina til Austurlands.
! f Vopnáfirði 'eru þrír stójrir
dalir: Iiofsdalíií-,'; Vesturárdalur
og Selárdalur. En á Kolbeins-
tanga, sem gengur út á milli Hofs
árdals og Vesturárdals er kaup-
túnið, og munu vera þar rúmlega
300 íbúar. Bílvegurinn liggur nið-
ur í Hofsárdalinn hjá Burstafelli.
Er það forn sögustaður og sýslu-
mannssetur fyrrum. Þar hefur
sama ættin búið síðan árið 1532.
Þ^r er gamall bær í fornum
burstastíl og lítur hann prýðilega
út. Núverandi ábúandi þar er
Metúsalem Metúsalemsson. Tóku
þau hjón ferðamannahópnum
með miklum höfðingsskap. og
alúð. Sýndu þau okkur bæinn og
ýmsa gamla muni og áhöld, sem
þar eru geymd. Eru sum þessi
fornu búsáhöld svo sjaldgæf, að
þau eru ekki til á Þjóðminjasafn-
inu. Má þar nefna skökutré og
laggajárn. En skökutréð var not-
að við að skaka rjómann og sett
í samband við bulluna. Ketill var
þar yfir hlóðum í hóbandi og svo
mætti fleira telja. Auk þess eru
þar margir gamlir og merkir
ættargripir.
Ollum mun þessu vel borgið
meðan hjónanna á Burstafelli
nýtur við. En þennan bæ og það,
sem hann hefur að geyma, þarf
að varðveita og mun hann þykja
merkilegur er tímar líða. Er vel
þess virði að bregða sér til
Vopnafjarðar til að skoða hann
og þetta söguríka og blómlega
hérað.
Næsti bær utan við Burstafell
er Teigur. Þar á Guðfinna Þor-
steinsdóttir (Erla) skáldkona
heima. Hún er þjóðkunn fyrir hin
fögru ljóð sín. Þar fyrir utan er
prestssetrið Hof. Það stendur í
miðri sveit og er fagurt útsýni
þaðan. Þar býr nú séra Jakob
Einarsson, prófastur.
í Vesturárdal eru Torfastaðir,
Þar er heimavistarskóli sveitar-
innar. Næsti bær þar innan við
eru Ljótsstaðir, æskuheimili
Gunnars Gunnarssonar skálds.
Innar í dalnum er Rjúpnafell;
fæðingarbær Björgvins Guð-
mundssonar tónskálds. Sú jörð er
nú komin í eyði. í Selárdal er
sundlaug sveitarinnar hituð upp
með laugarvatni. í Vopnafirði eru
byggingar góðar og miklar fram-
kvæmdir í búskap.
í fornsögum okkar á Vopna-
fjörður sína héraðssögu — Vopn-
firðingasögu. Þar er mikið sagt
frá viðskiptum við helztu höfð-
ingja sveitarinnar, Hofverja og
Krossvíkinga. En bærinn Krossa-
vík stendur sunnan við fjörðinn,
rétt á móti kauptúninu. Þessi
viðskipti þeirra frænda á Hofi og
í Krossavík voru ekki alltaf vin-
samleg. En deilum þeirra lauk
með því, að eyfirzk kona kom þar
á sættum.
Þetta atvik minnir mig á það,
hve náið samband var milli
Vopnfirðinga og Eyfirðinga á
söguöld. Kunnugt er hið hug-
ljúfa ástarævintýri þeirra Söi'la
Brodd-Helgasonar frá Hofi og
Þórdísar, dóttur Guðmundar hins
ríka á Möðruvöllum. Ummæli
síns fnunu lengi lifa::„-Nú er:mik-
ið um sólskin og sunnanvind —
og ríður Sörli í garð.“
En konan, sem sætti þá Bjarna
Brodd-Helgason á Hofi og Þorkel
Geitisson í Krossavík, var Jór-
unn, dóttir Einars Þveræings, en
kona Þorkels. Voru því tvennar
tengdir milli höfðingja Vopnfirð-
inga og Eyfirðinga á þeim dögum.
Allt þetta rifjaðist upp fyrir
mér við ferðina til Vopnafjarðar.
Þar eins og annars staðar er sag-
an og landið svo samofið, að ekki
er hægt að skoða svo landið, að
ekki sé minnzt sögunnar.
Á Vopnafirði tók Björn Jó-
hannsson skólastjóri á móti
ferðamannahópnum, og greiddi
götu okkar á margvíslegan hátt.
Fyrir hönd okkar ferðafélag-
anna flyt eg honum og konu hans,
þeim Bustarfellshjónum og öðr-
um, sem gerðu okkur ferð þessa
ánægjulega, alúðarþakkir.
Akureyri, 12. júlí 1954.
Eiríkur Sigurðsson.
Californískar
Rúsínur
í pökkum.
Nýlenduvörudeildin
og útibú.
Filippus Þorvaldsson,
útibússtjóri K. E. A.
í Hrísey
Manna ljúfastur. Manna hátt-
vísastur. Manna hógværastur.
Gjörði manna minnst að því að
vekja athygli á sér, en þó var það
svo, að honum veittu menn skjótt
athygli. Hann var svo aðlaðandi.
Menn festu strax við fyrstu kynni
traust á honum, og því trausti
brást hann aldrei, ef eg veit rétt.
Það skal sagt afdráttarlaust, að
frá fyrstu kynnum okkar varð
mér strax hlýtt til hans. Sú hlýja
mun trauðla kólna, meðan eg
man nokkuð. Mér er og verður
svo undurljúft að telja hann í
hópi beztu kunningja minna og
vina, þó að viðkynning okkar
væri hvorki löng né mjög náin.
Við áttum nokkur sameiginleg
hugðarmál, án þess að þau verði
hér talin upp. Vera má, að það
hafi valdið nokkru um það, hve
fljótt og vel mér geðjaðist að Fil-
ippusi, en þó er það örugglega
víst, að það var maðurinn sjálfur
en ekki málefnin, sem sterkast
laðaði mig.
Af framansögðu mega allir
skilja, að eg var einn í þeim afar
fjölmenna hópi, sem snöggbrá við
hið sviplega andlát hans. Vér
vonuðum, að kveldsins væri enn
langt að bíða. En, — „Drottinn
gaf, Drottinn tók. Sé nafn hans
blessað.“ —
Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjálfr it sama;
en orðstírr
deyr aldregi ’
hveim sér góðan getr.
Með samúðarkveðju til fjöl-
skyldunnar.
Kvcnnaskólinn á Laugalandi
1877—96. — Minningarit.
Aðalefni minningarrits þessa eru
þættir úr sögu eldra skólans á
Laugalandi í Eyjafirði, skráðir af
séra Benjamin Kristjánssyni. Er
það alllöng ritgerð, harla fróðleg
og vel rituð, og fylgir henni skrá
yfir námsmeyjar skólans á þessu
tímabili. En auk þess birtast í rit-
inu allmargar grcinar, þar sem ýms-
ar núlifandi konur úr hópi nem-
enda skólans frá þessum árurn rekja
og rifja upp ýmsar minningar frá
skólaárunum. Eru allir þessir þætt-
ir vel ritaðir, og sumir ágætavel, og
er að þeim góður fengur fyrir þá,
setn ganian hafa af að skyggnast á
bak við tjald hins liðna og kynnast
hugsunarhætti, aldarfari og þjóðlífi
eins og það var hér á landi fyrir
einum til tveim mannsöldrum — á
þeitn árum, þegar fyrstu alþýðuskól-
arnir voru að rísa á Iegg og djarfar
fyrir nýjum degi upp úr því róti,
scm þjóðhátíðin 1874 — og þeir at-
burðir, sem henni fylgdu, — komu
á bugi manna hér á landi.
Panta má rit þctta beint frá Hús-
mæðraskólanum á Laugalandi, arf-
taka hins elclra kvennaskóla þar, og
kostar það 20 krónur, og rennur á-
góðinn beint til Minningarlunds
gamla kvennaskólans á Laugalandi.
Samvinnan.
júníheftið 1954, er nýlega komið
Póstur og sími er eitt af því
nauðsynlegasta fyrir okkur ís-
lendinga, enda póst- og símamál
víða komin í gott lag. En misjafnt
er þeim gæðum skipt og gengur
stundum illa að fá greið svör við
fyi'irspurnum varðandi þessi mál.
En eg ætla nú ekki að tala al-
mennt um þessa hluti, heldur
einungis eins og þau horfa við frá
mínum bæjardyrum. Hér í Dal-
vík lýkur uppdrætti þorpsins við
svokallaða Brimnesá. Þar lýkur
póst- og símasendingum, nema
af handahófi. Hef eg t. d. fengið
kvaðningu um fallinn víxil hálf-
um mánuði eftir að víxillinn féll.
Dalvíkurþorp er ekki stórt, en
það er eins og við, sem búum á
torfunni meðfram Brimnesá að
norðan, séum settir skör lægra en
aðrir Dalvíkingar. Viljum við
ógjarnan missa af þeim gæðum
að fá póstinn heim til okkar. Og
ennfremur þurfum við að fá síma
ekki síður en aðrir. Á eg þar þó
aðeins við þau hús, sem standa
þarna svo þétt, að svipað er og t.
d. í Glerárþoropi eða eins og það
var fyrir nokkrum árum síð-
an.
Nú í vetur, í janúarbyrjun, sótti
eg um síma fyrir litla verzlun sem
eg hef héi'. Þrjú önnur bréf sendi
eg svo til Þorsteins Jónssonar
stöðvarstjóra: Það voru „þi'íýat“-
bréf um sama efni til að minna
hann á, að símann vildi eg fá. Og
svo talaði eg við hann til frekari
áréttingar. Nú í sumar, þegar
símamannaflokkurinn var hér,
út. Aðalgrcinin fjallar um sam-
samvinnustarfið fyrstu tíu lýðveldis-
árin, og er hún eftir ritstjórann,
Benedikt Gröndal. Þá flytur hcftið
einnig greinarnar: Mikið bygginga-
sumar, Furðulcgir fornleifafundir í
Egyptalandi, Samvinnan í síldar-
bænum, 25.000. brunatryggingin,
Helgafell hleypur af stokkunum,
ennfremur jtýddar greinar, fram-
haldssögu, myndasögu og fleira
efni.
Sjómannablaðið Víkingur.
júní—júlíheftið 1954 liefur bor-
izt blaðinu. Matthías Þórðarson rit-
ar jrar greinina Auðæfi hafsins, Jón
Dúason skrifar um nýlendustöðu
Grænlands. Þýdd grein, löng og
myndskreytt, er þar um skip landa-
fundanna miklu, Á frívaktinni,
kvæði, sögur og margt annað efni.
— Ritstjórinn, Gils Guðmundsson
alþingismaður, skrifar kveðjuorð,
en meirihluti stjórnar Farmanna-
og fiskimannasambands íslancls, et
gefur ritið út, hefur sagt honum
upp starfi við Víking, og hefur því
víða verið haldið fram, að sú ráð-
stöfun hali verið gerð af pólitísk-
um ástæðum.
Heima er bezt.
2. hefti ritsins, maí- og júníheft-
,in, hafa nú nýlega borizt blaðinu.
Flytja þau bæði fjölcla' greina um
ýmis þjóðleg efni, þýdda framhalds-
herti eg enn róðurinn. Svar Þor-
steins Jónssonar var: „Bara bíða.
Ekkert efni“, og fleira sagði hann
sem eg ekki skildi.
Verzlunarhús mitt stendur mitt
á milli tveggja símastaura. Eng-
inn sanngjam maður getur borið
á móti því að eg með þessa verzl-
un mína þurfi síma. Eg veit að
það er dýrt að hafa símann, en
það er dýrara að hafa hann ekki.
Og mér finnst, að með synjun um
símann vera lagður steinn í götu
mína, án þess eg viti hvers vegna.
Vill nú ekki Gunnar Schram á
Akureyri kveða upp úr með það,
hver ástæðan sé. Hér var þó lagt
í tvö hús í vetur, sem eru það
nærri símstöðinni, að ekki er
nema 1—2 mínútna gangur á
milli. Þar er þó engin verzlun eða
annar „rekstur.". ,
Vonandi verður enginn fyrir
hnútukasti fyrir bréf þetta varð-
andi póstburð og síma hér norðan
við Brimnesá í Dalvík.
Vona eg að Gunnar Schram
verði vinsamlega við þeim til-
mælum að gefa upplýsingar um
þetta í Degi. Spurningin er þessi:
Getum við fengið símann eða
ekki?
Jóhann F. Gunnlaugsson,
Bessastöðum, Dalvík.
Kven-aibaiidsúr,
lítið, gylt, tapaðist nýlega
hér í bænum.
Finnandi vinsaml. gefi sig
fram við afgr. Dags.....
sögu, myndasögu, rímnaþátt, og
smæíki o. 11. Kristmundur Bjarna-
son á þar greinarnar: Söngvari og
stórbóndi (Þorbjörn á Geitaskarði),
Fyrsti íslenzki kvenlæknirinn, og
Hús skáldsins, en aðrir höfundar
eru Bjarni Sigurðsson, Guðm. G.
Hagalín,’ Eyþór Erlendsson, Olafur
Gunnarsson, Matthías Helgason,
Gísli Ólafsson, Sveinbjörn Bein-
teinsson o. fl. — Ritstjóri Heima er
bezt er Jón Björnsson, en bókaút-
gáfan Norðri gefur ritið út.
Árbók Slysavarnarfél. íslands
fyrir árið 1954 er nýkomin út, og
fylgja henni starfsskýrslur félagsins
unt árið 1952 og 1953. Ritið liefst á
minningargrein itm Pálma Loftsson
forstjóra, eftir Sigurjón Á. Ólafs-
son. S. J. Hjaltalfn ritar um Björg-
unarskútu Norðurlands, H. H. um
verkefni og starfsemi Slysavarnafé-
lags íslands og um sjúkra- og björg-
unarflug. Fjöldi annarra greina og
skýrslna er í ritinu.
Dýraverndarinn,
apríl- og maíheftin 1954, flytja
margar greinar um dýrin og hætti
þeirra og önnur hugðarmál allra
dýravina. Heftið er myndskreytt, og
ástæða er til að vekja athygli allra
dýravina á þessu litla en læsilega
riti, scm Dýraverndunarfélag Is-
lands gelur út. Ritstjóri þess er Sig-
urður llelgason.
Vald. V. Snævarr.