Dagur - 01.09.1954, Qupperneq 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 1. september 1964
DAGUR 1
| Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON. |
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88. — Sími 1166.
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 60.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Landhelgisdeilan og Norðurlanda-
ráðið
EKKI ER ÞESS að dyljast, að oss íslendingum
munu yfirleitt hafa orðið það talsverð vonbrigði,
að frændur vorir í Norðurlandaráðinu töldu það
að þinglokum ekki í verkahring þeirrar stofnunar
að blanda sér með þeim hætti, að fullt mark væri á
því takandi, í fiskifriðunai’mál við íslandsstrend-
ur, hvað þá heldur að taka algerlega ákveðna af-
stöðu til deilunnar milli Breta og íslendinga út af
stækkun landhelginnar íslenzku og ofbeldisað-
gjörða þeirra, sem stórþjóðin brezka hefur látið
sér sæma að grípa til í því sambandi. Því að enda
þótt brezka stjórnin hafi hikað við, a. m. k. enn
sem komið er, að gerast milliliðalaust, eða grímu-
laust, beinn aðili í þeim átökum, en látið óbreytta
fisksala og handbendi þeirra í viðkomandi hafn-
arbæjum þar í landi hafa fyrir því að skipuleggja
slíkt ofbeldi og framkvæma það, er þó ekki vitað,
að hún hafi hrært legg eða lið til þess að koma í
veg fyrir athæfið, né heldur reynt að miðla mál-
um á jafnréttis-grundvelli, og er því með engu
móti hægt að sýkna hann allra saka í þessum efn-
um, heldur verður hún miklu fremur að teljast
samsek að hafa látið kné fylgja kviði og neytt afls-
munar hins sterka og volduga gegn hinum smáa og
umkomulausa.
'ú
' MÁL ÞETTA VAR lagt með skörylegum hætti
fyrir Norðurlandaráðið, málstaður vor skýrt og
skelegglega túlkaður, enda ótvírætt látið í veðri
vaka að auðveldlega gæti svo farið að vér íslend-
ingar mundum telja oss fremur lítið hafa að sækja
til þessarar stofnunar í framtíðinni, annað en fög-
ur orð og veizluglaum, ef svo færi, að ráðið sæi sér
ekki fært að ljá þessum mikilsverða málstað vor-
um raunhæfara og vafalausara fylgi en óákveðn-
ar og almennar yfirlýsingar. Gæti því auðveld-
lega farið svo, að aðild vor að þessu virðulega
ráði og hinni svokölluðu „norrænu samvinnu“,
sem það beitir sér fyrir, ylti framvegis algjörlega á
því, hverjar undirtektir liðsbón þessi hlyti, enda
mundu flestir sanngjarnir menn mæla, að ekki
væri að raunalausu eða ástæðulitlu eftir stuðningi
frændþjóðanna leitað í þetta sinn, heldur bæri
lífsnauðsyn til, og sjálf undirstaða tilveru vorrar
sem sjálfstæðrar og efnalega sjálfbjarga þjóðar
undir þessu máli komin flestu öðru fremur um
langan aldur.
I
I
I
J LIÐSBÓN ÍSLENDINGA var þannig í upphafi
þings þessa mjög á oddinn sett af hálfu fulltrúa
vorra þar, og munu flestir, ef ekki allir, lands-
menn hafa verið þeim fullkomlega samþykkir í
þessu. En þrátt fyrir þessa hiklausu og einarðlegu
byrjun, fóru svo leikar, er nær dró þingslitum, að
málið var afgreitt með algerlega almennum og fyr-
irfram sjálfgefnum yfirlýsingum, að því er virðist,
sem engan veginn taka skarið af, né heldur for-
dæma aðferð þá, er stórþjóð hefur enn á ný látið
sér sæma að viðhafa í skiptum sínum við frið-
sama og áður vinsamlega smáþjóð og næsta ná-
granna, sem í engu hafði ýfzt við Bretum, en að-
eins hugðist standa á eigin rétti og lífsnauðsyn.
Víst er um það, að vel lætur það í eyrum, að fá
enn á ný að heyra þau almennu sannindi, sem
enginn mundi leyfa sér að rengja, að „það hefur
geysilega þýðingu fyrir allar þjóðir, sem fiskveið-
ar stunda við íslandsstrendur og fslendinga sjálfa,
að allt sé gert, sem unnt er, til þess að vernda
fiskistofninn á íslandsmiður." — En ekki er á hinn
bóginn ástæða til að rengja að ósekju það einróma
álit fulltrúa vorra á þingi þessu — sem vissulega
voru ekki valdir af lakara endanum — að það sé
einhvers virði fyrir málstað vorn í þessum efnum,
að ráðið komst að þeirri niðurstöðu, að það sé
Haagdómstóllinn, en ekki Ev-
rópuráðið, sem sé hinn rétti aðili
að skera úr þessu þrætumáli. En
líklegast er þó, að almenningur
muni telja sig litlu nær, en láta
sér hins vegar skiljast, að sam-
starf og samstaða Norðurlanda-
þjóðanna að öðru leyti sé svo
mikils verð, að hana beri að efla
og auka framvegis, enda þótt vér
höfum í þetta sinn ekki hlotið
þau bálalok, sem vér hefðum
vænzt og helzt kosið í þessu við-
kvæma stórmáli.
EKKERT NORÐURLANDA-
ÞING þurfti til að benda íslend-
ingum á Haagdómstólinn, því að
það var vitað, aðekki hefuráþeim
staðið að skjóta málinu þangað og
hlíta úrskurði hans, enda verði
löndunarbannið upphafið á með-
an slík málfærsla færi þar fram,
og Bretar lofuðu því jafnframt að
hlíta úrskurði dómsins af sinni
hálfu og grípa ekki til neinna of-
beldis-aðgerða aftur í þessari
deilu, enda þótt dómurinn félli
fslendingum í vil. Vafalaust
mundi almenningur hér yfirleitt
óska þess, úr því sem komið er,
að strikað hefði verið yfir sum
stóru og fögru orðin, sem féllu
um þetta efni í upphafi þingsins,
en þeim mun fastar staðið á því,
er að þinglausnum dró, sem sagt
hafði verið í upphafi. En svo lítur
út sem fulltrúar vorir hafi eftir
atvikum sætt sig furðuvel við
málalokin og ekki talið ástæðu til
nokkurra breytinga á afstöðu ís-
lendinga til Norðurlandaráðsins
af þeim ástæðum, þrátt fyrir þau
varnaðarorð, sem upphaflega
voru þó sögð um það efni og á
hinn mynduglegasta hátt.
Kirkjubrekkan og tröppurnar.
ÞAÐ ER gleðilegt að verða þess
var, að Kirkjubrekkan er komin
inn í meðvitund bæjarins og sam-
vizku — og þá sennilega og von-
andi fyrst og fremst bæjarstjórn-
arinnar. í vor var t d. óumbeðið
hafizt handa og gert við þau tvö
gróðurþrep, næst Hótel KEA,
sem æska bæjarins hafði tioðið
og traðkað til óbóta og stór-
skemmt síðastliðinn vetur, sök-
um þess að hún hefur enn ekki
lært „að ganga hægt um gleðinn-
ar dyr og gá að sér“. En það verð-
ur hún að læra þótt taka þyrfti
heilt skólaár til þeirrar kennslu
einnar, ásamt öðrum umferða- og
umgengnisreglum á malbiki lífs-
ins. Það myndi margborga sig! —
Og nú á enda allt að borga sig! —
Kirkjubrekkan með kirkju-
tröppunum hefur verið sannköll-
uð bæjarprýði margsinnis í vor
og sumar, t. d. á páskunum,
fermingardaginn — og síðast en
ekkj sízt 17. júní á 10-ára afmæli
fullveldisinsl —
Að kvöldi dags hinn 17. júní í
fyrra skrifaði ég hér í Fokdreif-
um ofurlítið þakkarávarp til bæj-
■ arstjórnar fyrir þá nýbyrjaða
viðgerð brekkimnar og hina
fyrstu og frumlegu fánaskreyt-
ingu kirkjutröppunnar þanri dag
(sjá „Dagur“ 1. júlí). Þann dag
sást í fyrsta sinn hið „bjarta og
hlýja bros bæjarins“ við hverjum
gesti og .barni bæjar! Og smám
saman mun bros þetta gera Ak-
ureyri að brosfríðasta bæ lands-
ins! —
Þessi sama þökk býr mér enn
efst í huga fyrir allt, sem vel hef-
ur verið gert á þessum vettvangi.
Og það er orðið ærið margt. En
þó hafa þar nokkur mistök orðið
inn á milli, og sleppi eg þeim að
þessu sinni.
Kirkjutröppumar.
AF HINNI fögru, en þó ein-
földu skreytingu bæjarins 17.
júní í sumar, var fánaskreyting
Kirkjutröppunnar enn sem fyrr
fegurst og stílhreinust. En sam-
tímis kom þá einnig í ljós enn á
ný aðalannmarki við kirkju-
tröppurnar, sem að vísu hefur
verið drepið á áður. — Nú sagði
það til sín sjálft: —
Með blaktandi fánaraðir í blik-
andi sólskini, beggja megin
kirkjutröppunnar, sást greinilega,
hve óheppilegt er hið lága og
sviplausa handrið í miðjum þrep-
unum! Það tekur allan svip af
þessum myndarlega og tilkomu-
mikla þjóðvegi upp að glæsilegri
framhlið Matthíasarkirkju á fram
tíðar Akrópólis Akureyrar!
Enn betur sést þetta þó og
greinilegar séu kirkjutröppurn-
ar bornar saman við hin breiðu
og stórmyndarlegu stéttarþrepin
fyrir neðan brekkuna! En svo er
sem taki við tveir mjóir og langir
stigar þar fyrir ofan og upp úr,
sitt hvoru megin við lágt og svip-
laust handriðið. Og þetta eyði-
leggur algerlega heildarsvip þessa
myndarlega og sviphreina tröppu
gangs, sem verða mætti einstæð-
asta og mesta prýði bæjarins, og
þótt víðar sé leitað, — að lokinni
nokkurri styrkingu tröppujaðr-
anna og fullgerðum þrepum og
pöllum þeirra.
Síðan kæmi handrið báðum
megin, sterkt og traust, með þéttu
neti og fágaðri slá efst. Myndi það
stórprýða tröppurnar og verja
brekkuna! Enda myndi handrið
þetta halda áfram í víðan sveig til
beggja hliða umhverfis brún
Kirkjuhvólsins, allt áð kirkjuvegi
béggja megin. Að þessu loknu
myndu gerast undur mikil á Ak-
ureyri:
Augu bæjarbúa myndu opnast.
Og ásamt bæjarstjórn sinni munu
þeir þá lyfta sjóri sirini og vakna
til meðvitundar um eign sína og
skyldur við þennan einstæða feg-
urðarauka nokkurs ’íslénzks bæj-
ar, — og glæsilega framtíð í
vændum! Og síðan mun haldið
fram, eins og þegar stefnir. Með
hagsmuni Akureyrar, heill og
hamingju í huga og starfi, og
fegrun bæjarins og framtíðar-
auka í hverju spori. Því að í
þessu felst manndómur bæjarins
barna og sálarþroski!
v.
Þurfum enn ekki að
spara kaffisopann
Mikið hefur verið skrifað og
skrafað um verðhækkunina á
blessuðu kaffinu. Kaffið hækkaði
í Reykjavík um miðjan mánuð-
inn, en hér er það ennþá selt á
gamla verðinu og verður það á
meðan birgðir endast.
Á heimsmarkaðinum er það
þegar farið að lækka, hinum
mörgu kaffiunnendum til mikill-
ar gleði.
Leiðrétting. Úr bréfi Jónasar
frá Brekknakoti í Fokdreifum 18.
ág. sl.: Laufás-Eyrarlands-
byggðasafnið, féll niður ein lína í
prentun og breyttist meiningin
verulega. Þetta leiðréttist hér
með. Málsgreinin hljóðar svo í
handriti: „Nú er\verið að stækka
Lystigarðinn, leggja undir hann
Eyrarlandstúnið (áfram) og þar
með varpann og bæjarstæðið.“
Penni í óvita höndum
Það er alkunna hér í bæ, að ritstjóri Alþýðumanns-
ins er maður óvarkár og livatvís í dómum. Sjaldan hcf-
ir þetta komið eins glöggt fram og í grein þeirri um
samkomulagið við Bandaríkjamenn, sem hann birtir
í blaði sínu 24. þ. m. Grein þessi er átakanlegt.dæmi
iess, hvernig ekki á og ekki má skrifa um utanrikismál,
ef menn vilja forðast að gera þjóð sinni ógagn.
í Alþý’ðumanninum eru teknir upp tveir orðréttir
kaflar úr grein Dags 18. ágúst um samkomulagið 26.
maí sl., þar sem reynt var að leiðrétta misskilning Al-
jýðumannsins á birtingu samkomulagsins og hjálpa
honum til skilnings á málinu. Það er að visu ágætt, að
icssir kaflar úr grein Dags skuli liafa verið endurprent-
aðir í Alþýðumanninum, því að vafalaust átta ýmsir
lesendur blaðsins sig á því, sem þar er sagt, þótt Bragi
Sigurjónsson geri það ekki eða vilji ekki gera það.
Þeir munu átta sig á því, að það sem Bragi krafðist, að
birt yrði, hefir yfirleitt verið birt fyrrr þrem mánuðum,
eins og Bragi hafði raunar viðurkennt í öðru orðinu
tegar í öndverðu. Með tilliti tif þessa hefði verið við-
kunnanlegast, að B. S. hefði látið málið niður falla.
Hann hafði að vísu hlaupið á sig í grein sinni 10. ág.,
og við því varð ekki gert. Gamalt máltæki segir, að það
sé mannlegt að láta sér skjátlast en óvizka að vaða
áfram í villunni.
Allir, sem eitthvað þekkja til samninga um utanríkis-
mál vita, að birting efnisútdrátta úr slíkum samning-
um, eins og þess sem utanríkisráðherra birti í útvarps-
fréttum 27. maí, er eðlileg og algeng. Sjálfar orðsend-
ingarnar, sem fóru milli ríkisstjórnanna, fela aðallega
í sér tilvitnanir í ýrnis skjöl, þar á meðal fundargerðir
samninganefnda. Það var því ekki nóg að birta orð-
scndingarnar, heldur varð að skýra tilvitnanir þeirra.
Gleggsta aðferðin við birtingu og sú ein, sem til greina
kom í raun og veru, var því að gera efnisútdráttinn og
birta hann* með samþykki þess aðila, sem samið var
við. Ritstjóri landsmálablaðs verður að láta sér skiljast,
að ekkert utanríkisráðuneyti í veröldinni myndi láta
sér koma til hugar að birta rangan efnisútdrátt úr
milliríkjasamningi, þar sem honum myndi þá jafn-
skjótt vera mótmælt opinberlega af gagnaðilanum. Um
svona augljósa staðreynd ættu menn lielzt ekki að
deila.
Ovizkuhjal B. S. um birtinguna er þó ekki það lak-
asta við grein hans í Alþýðumanninum 24. ágúst sl.
Hitt er stórum alvarlegra, að B. S. hefir, vegna löng-
unar sinnar til að ná sér niðri á utanyjkisráðherranum,
tekið sér það óhappaverk fyrir hendur, að gera lítið
úr ákvæðum samkomulagsins og tulka ]>au íslending-
um i óliag. Varðandi girðingu samningasvæðanna seg-
ist hann m. a. „hafa---fyrir satt, að hiði.eina raun-
verulega við hana (girðinguna) sé það,, að foringjar
varnarliðsins hafi dregizt á að mæla með því, að
Bandaríkjaþing athugi, hvort það vilji taka á fjárlög
næsta árs fjárveitingu til hennar." Þetta' er rangt. —
Ákvæðin um girðinguna eru, eins 'óg tilkyrint'vár' 27.
maí, hluti a£ milliríkjasamkomulaginu,- og því var
undandráttarlaust lofað af fulltrúum Bandaríkjastjórn-
•ar, að girðingarnar yrðu gerðar, enda undirbúningur
þegar liafinn, og byrjað verður á verkinu að forfalla-
lausu seint í haust. Síðan gefur B. S. í skyn, að önnur'
samningsákvæði muni vera álíka „hál og afslepp",
eins og hann segir girðingarsamkomulagið vera.
Sjálfsagt gerir B. S. sér ekki grein fyrir þvi, live frá-
leitt það er og neðan við allar hellur, að slík ummæli
skuli birtast í íslenzku blaði. Af hálfu Bandaríkja-
manna mætti það heita mannlegt, að reyna að finna
„smugur" á samkomulaginu til að komast hjá að fram-
kvæma samingsatriði, sem þeim eru ógeðfelld, þótt
ekkert tilefni sé raunar til að væna þá um slíkt. En í
hvert sinn, sem þjóð gerir samning um utanríkismál,
verður hún að forðast að segja eða gera nokkuð það,
sem mælt getur á móti því, að hennar skilningur á
samningnum sé réttur. Jafnvel ummæli fálesinna blaða
geta verið hættuleg í slíkum efnum, þar sem vitna má
til þess af gagnaðila, ef ágreiningur kemur upp um
skilning á samningi, að meira eða minna leyti.
Ef ritstjóri Alþýðumannsins telur sér henta að halda
því fram, að minna gagn liafi orðið af samningagerð-
inni síðastliðinn vetur en æskilegt væri, ber honum að
beina gagnrýni sinni að framkvæmd samkomulagsins. Á
þann hátt getur hann komizt hjá að skaða sína eigin
þjóð, liversu óréttmæt sem gagnrýnin annars kann að
vera. En afglöp ltans í Alþýðumanninum 24. ágúst sl.
sýna, að einn af ritstjórum þessa bæjar a. m. k. á
nokkuð ólært í umgengni á sviði hinna viðkvæmu ut-
anrikismála.
AÐ SJÓÐA NIÐUR SPÍNAT.
Spinatblöðin eru þvegin og soðin í saltvatni 3—5
mín., vatnið síað frá og þau söxuð fínt. Latin svo aft-
ur uppí og hituð með smjöri. Þegar þetta sýður, er
það látið í dósina og má hún vera full. Lokið er þá
lóðað á og hún soðin aðeins einu sinni í 45 mín.
Þegar spínatið er tekið úr dósinni er það haft í
jafningi,
(Úr Matreiðslubók Jóninnu Sigurðardóttur.)