Dagur - 23.03.1955, Page 1

Fylgist með því, sem gerizt
hér í kringum okkur. —
Kaupið Dag, — Sími 1166.
Dagu
DAGUB
kemur næst ut laugardag-
inn 26. marz.
XXXVffl. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 23. marz 1955
16. tbl,
Hundrað ára afmælis frjáísrar
verzlunar verður minnsf 1. apríl
ífátíðasamkoma á Ráðhúst. - hóf að Hótel KEA
Hinn 1. aþxíl n. I<. verður minnzt
100 ára qfmailis frcjálsrar verzlunar
á Islandi.
• Lögin um siglingar og verzlun á
Jslandi voru gelin út !5. apríl 185),
co gengu í gildi 1. apríl 1955. Er
]>ví sá dagur liinn raunverulegi al-
rnadisdagur verzlunarírelsisins. Lög-
in fólu í sér, að öllum var heimilt
að verzla við Isiendinga, en áður
var verzlunin bundin við þegna
Danakonungs.
Verzlunarráð íslands, Samband
smásöluverzlana, Vcrzlunarmanna-
lélag Reykjavíkur og Samband ísl.
samvinnulélaga hafa bundizt sam-
tökum um undirbúning hátíðahald-
anna. — Helur nefnd starfað um
nokkurt skeið að undirbúningi. og
hefur hún kosið sérstaka íram-
kvæmdanefnd, en í henni eru: Egg-
ert Kristjánsson, stórkaupm., form.
V. í., oddviti framkvxmdanelndar-
innar, en auk þess skipa hana þeir
Erlendur Einarsson, lorstjóri S.I.S.,
og Kristján Jónsson, kaupmaður,
form. Sambands smásiiluverzfana.
Þann 1. apríl verður samkoma í
Þjóðleikhúsinu, og verður mjiig til
hennar vandað. Þar mun viðskipta-
málaráðherra, fulltrúar verzltmar
samtaka og lleiri flytja ræður.
Um kvöldið vcrður veizla að
Hótel llorg, þar sem lélagsmálaráð-
lierra, borgarstjórinn I Reykjavík
og fleiri llytja rxður, en auk þess
verður margt til skemmtunar.
Gert er ráð fyrir að Reykjavíkur-
bær verði skreyttur í lilefni dagsins,
og v.er/lanir nninu væntanlega
minnast dagsins mcð gluggaskreyt-
ingum.
Dagsins yerður einnig minnzt í
Ríkisútvarpinu með útvarpi lrá há-
tíðarfundinurn í Þjóðleikhúsinu og
með samfelldri dagskrá um kvöldið.
I undirbtiningi er útgáfa niiiin-
ingarrits, sem Vilhjálmur Þ. Gísla-
son, útvarpsstjóri, ritar.
Hér á Akureyri cr gert ráð fytir
að dagsins verði minnzt með sam-
komu á Ráðhústorgi, þar sem bxj-
arfógeti, Friðjón Skaphéðinsson,
lieldur ræðu og hornaflokkur leikur
nokkur lög.
Seinni hluta dagsins býður Kaup-
fél. Eyfirðinga og Verzlunarmanna-
félagið vcrzlunarmönnum o. 11. til
síðdegisdrykkju að Hótel KEA, og
vérða þar lluttar nokkrar ræður. Þá
er gert ráð fyrir að sem flestir hús-
eigendur dragi fána að stiing og
að verzlanir bæjarins geri sérstakar
gluggaskreytingar til að minnast
dagsins.
Búðum og skrifstofum verður að
líkindum lokað frá hádegi.
rekstur norðlenzka togarans
Togari kaupstaðanna þriggja við Torfuncfsbryggju. Unnið cr að
því að búa skipið á veiðar.
Togarinn Vilborg Herjólfsdótt-
ir, sem ríkissjóður keypti af
Vestmannaeyingum, kom hingað
norður í sl. viku. Lét Útgerðar-
lélag Akureyringa h.f. sigla skip-
inu hingað í umboði fjármála-
ráðuneytisins, en hér mun skipið
væntanlega verða afhent hiuta-
félagi; sem Olafsfirðingar, Hús-
víkingar og Sauðárkróksbúar
stofna um skipið og rekstur þess.
um dráttarbrðuf fyrir allf að 850
IIEión króna
Ævisaga
■ss a
sænsku
Önnur gerð af dráttarbrant, en áður
hefur verið rætt um hér, en e. t, v, sú
eina, sern unnt er að koma upp
kostnaðar vegna
Slippstöðinni h.f. hér á Akureyri befur borizt tilboð frá Þýzka-
landi um dráttarbraut fyrir allt að 850 Icsta skip, eða fullnægjandi
fyrir togara, fyrir um það bil 1 milljón króna, með skinnum, spili og.
vírum. — Er þetta önnur gerð en hingað til hefur verið rætt vun
að koma hér upp.
í Svíþjóð er komiö út 1. bindi af
ævisögu Halldórs Kiljans Lax
ness og ritar Petcr Hallberg bók-
ina, en hann hefur þýtt verk
Laxness á sænsku. Bókin heitir
„Den store vavaren““, og segir
þar frá uppvexíi skáídsins og
fyrstu rithöfundarárum. Þar er
ni. a. rætt um það tímabil, er
Laxness var katóískur og tók
skírn í klaustri einu í Lvixem-
borg. Er þcssi rnynd af skáldinu,
í hvítri skikkju með logandi kerti
á lofti, frá skírivinni. Laxness var
þá 21 árs.
Iiér er um að ræSa braut án
hliðarbrauta og er hún því ekki
nothæf nema fyrir eitt skip i
senn.
Hingað til talað um 6—10 millj.
kr. mannvirki.
Hingað til hefur verið rætt um
ð -koma hér upp dráttarbraut
með hliðarbrautum, svo að tvö
eða fleiri skip geti staðið uppi í
senn. En kostnaður við slíka
braut er margfalt meiri. Hafa
verið nefndar hér tölur um 6—7
milljónir kr. fyrir slíka braut og
væri það lágmark, en allt að 10
millj., ef liún væri uppkomin að
öllu leyfi. En braut fyrir eitt skip,
samkvæmt hinu þýzka tilboði,
mundi ekki kosta yfir 2—3 millj.
uppkomin, að áliti kunnáttu-
manna, sem málið hafa athugað.
Er hætta á, að hin fullkomna
dráttarbraut sé svo kostnaðar-
samt fyrirtæki, að erfitt eða cger-
legt reynist að koma því upp þótt
æskilegt væri talið.
Algeng gerð í Þýzkalandi.
Blaðið hefur átt tal við Herluf
Ryel skipasmið, sem gekkst fyrir
að útvega fyrrnefnt tilboð frá
Þýzkalandi. Hann sagði blaðinu,
að dráttarbrautir af þessu tagi
séu mjög algengar í Þýzkalandi
og á stórum slippstöðum standa
þær hlið við hlið margar, og er
þannig leyst það verkefni, að hafa
mörg skip á landi í einu. Herluf
!
Verkíallsmálie:
Er stödd hér í bænum nefnd
manna frá kaupstöðunum þrem-
ur tij að ganga frá hlutafélags-
stofnuninni og samningum við
Út.gerðarfélagið um að annast
rekstur togarans. Þegar er búið
að ráða mikinn hluta áhafnarinn-
ar. Skipstjóri er Guðvarour Vil-
jnur.darson úr Vestmanpaeyjum.
Unnið er því að búa togarann á
veiðai*. Væntanlega verður skip-
ið skirt að nýju. ,
Aðfaranótt mánudags ciitnaði upp ur samningaviðræðum um
kaupgjaldsmáJm, í bili a. m. k. Höfðu atvinnurekendur kornið
með tilboð, sem jaíngilti 7% kjarabótum. Áttu 6% að nást með
greiðslu kaups samkvæmt vísitölu án affalla, og að auki átti að
hækka orloísfé um 1%. Hér er rétt að minna á, að vísitölubreyt-
ingin mundi koma misjafnlega við eftir lamiaflokkum, því að
full'vísitala er grcidd á 2200 kr. laun. En ætlast var til að það.
sem á vantaði til að ná 7% kjarabótum, fengist með grunnkaups-
liækkun. Þetta tilboð var miðað við verkamannakaup. Tilboð til
iðnaðarmannafélaga var á svipuðum grundvelli. Samnínganefnd
verkalýðsfélaganna hafnaði þessu boði, og gerði gagnboð um
að lækka kaupkröfu úr 30% hækkun í 25% hækkun. Iðnaðar-
menn buðu að lækka kröfu sína úr 25% hækkun í 21% hækkun
og Iðju bauð að lækka kröfu sína úr 35% í 30%. — Er bilið því
mikið, og liggja samningaviðræður niðri að sinni.
Ryel sagði, að íslenzku togararnir
hefðu oft verið teknir á land í.
Þýzkalandi í svona brauium.
Sjálfur sagðist hann hafa séð einn
Akureyrartogarann á landi þar á
sl. ári í svona braut.
Góð aðstaða á Oddeyri.
Herluf Ryel benti á, að aðstaða
til að koma upp slíkri braut, sem
hér um ræðir, norðan við dráttar-
brautina, se;n fyrír er, mætti
teljast góð. Undir öllum venjuleg
um kringumstæðum væri nægi-
iegt að taka einn togara á lund í
senn. Uppsetning dráttarbrautar
af þessu tagi mundi þegar stór-
bæta afstöðu jámiðnaðarins hér
bænum og opna möguleika tii
framkvæmda, sem nú eru lokaðir.
Dráttarbraut með hliðarbrautum
væri að sjálfsögðu fullkomnara
tæki, en hætt væri við að langur
tími liði áður en slíkt mannvirki
yrði gert hér, svo gífurlegur
kostnaðarsamt sem það er.
I
Viðunandi lausn fundin?
Herluf Ryel kvaðst hafa rætt
þetta mál við ýmsa menn hér i.
bænum, sem þekkingu hafa á
slíkum málum, og væri það áþl
ofarlega, að þarna væri fundin
viðunandi lausn á dráttarbraut-
armálinu Fyrir liggur hér þegar
tilboð frá hinum þýzka framleið-
anda ásamt teikningu af braut-
inni.
Hafnarnefnd þarf að kanna
möguleikana.
Hér virðist mjög athyglisvert
mál að ræða, og er þess að vænta
að hafnamefnd bæjarins, sem hef
ur dráttarbrautarmálið til með-
ferðar, kanni þessa möguleika.
Uppsetning dráttarhrautar er hið
mikilvægasta hagsmunamál fyrir
bæjarfélagið. Litlar horfur virð-
ast .á því, að unnt reynist að út-
vega fé til þess að gera hér stóra
dráttarbraut að sinni. En þessi
þýzka braút mundi Ieysa málið á
viðunandi hátt að því er vii'ðist,
fyrir upphæð, sem ætti að vera
viðráðanleg fyrir bæjarfélagið, e£
hugur fylgir máli.
Skíðamót Akoreyrar á
suimudagiim
Hið árlega skíðamót Akureyrar
hefst næstk. sunnudag með svig-
keppni í Hliðarfjalli í A-, B- og
C-flokkum. Mótið hefst kl. 2 e. h.