Dagur - 30.04.1955, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Laugardaginn 30. apríl 1955
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166.
Árgangur kostar kr. 60.00.
Blaðið kemur út á hverium miðvikudegi.
Gjalddagi er 1. júlL
I’RENTVERK ODDS I'.JoRNSSOXAR H.F.
Ljósið, myrkrið og dauðinn
TIL ER FJÖLDI MANNA í lýðræðislöndum,
<em reynir að telja sjálfum sér og öðrum trú um,
að kommúnistaflokkur sé bara venjulegur stjórn-
nálaflokkur, og starfsaðferðir kommúnista rétt eins
ig gengur og gerist í stjórnmálaflokkum. Það kem-
ir sér betur fyrir þetta fólk, að það býr við lýð-
'æðisstjórnskipulag og á ekki á hættu að sann-
arófa þessar skoðanir í eigin lífsreynslu. En ef sú
-aun ætti fyrir því að liggja, er hætt við, að annað
iljóð kæmi í strokkinn. Hið þaulskipulagða komm
inistíska ofstæki á enga hliðstæðu meðal lýðræðis-
egra stjórnmálaflokka, til samanburðar verða
nenn að leita til nazista- og fasistaffokka fyrri ára.
=>ar voru líka ofstækismenn í þaulskipulagðri fylk-
neu. Starfsaðferðir þeirra þekkir heimurinn nú
næta vel frá fangabúðunum í Dachau og Buchen-
»ald. Frá heimi kommúnismans eru færri fréttir.
Fkki hefur verið flett ofan af honum eins rækilega
v.i veröld nazista eftir stríðið. En heimurinn veit
pó mæta vel um þrælabúðirnar í kommúnistaríkj-
mum og réttleysi einstaklingsins í viðskiptunum
/ið almáttugt og tillitslaust rikisbákn. Kommúnist-
skir einvaldar horfa ekki í peðsfórnirnar í refskák
ip.imsvaldafyrirætlananna. Harmsögur einstakling-
mna geymir þögnin handan járntjaldsins.
HINN VESTRÆNI HEIMUR fékk dálitla sýn
íi skipulags ofstækismannanna, og kynntist trú-
ioði þeirra, í Kóreustyrjöldinni. Einkum fengu
'estrænir stríðsfangar dýrkeypta reynslu um þessi
dni. Mjög erfitt hefur verið að fá heildarmynd af
neðferð kommúnista á stríðsföngum af blaðafregn-
ím, sem oft voru ósamhljóða. Því var það, að
órezka landvarnaráðuneytið lét hefja skipulega
-annsókn á ævikjörum brezku stríðsfanganna í her-
'iðum kommúnista, eftir að þeir 978 brezku fang-
ir, sem kommúnistar skiluðu lifandi, voru komnir
reim. Að lokinni rannsókninni gaf ráðuneytið út
dálítinn bækling, þar sem skýrt er frá niðurstöð-
: mni. Heitir bæklingur þessi „Meðferð brezkra
;itríðsfanga í Kóreu“. Þetta er lítill pési, ritaður á
átlausan hátt og laus við skammir og stóryrði. En
ahrifamikinn fróðleik geymir hann. Þar birtist
íverjum heilskyggnum lesanda ótvirætt, að fervor
)!i ofstæki réttlínukommúnismans er í senn við-
ijóðslegt og ógnarlegt fyrirbæri. í fari æði margra
ærður ofsatrúin vansköpun á sálinni, andleg upp-
þornun, tiilits- og virðingarleysi við rétt annarra
)g óstjórnleg köllun að troða upp á samfélagið
cerfisbundinni þrælkun. Aðferðir kommúnista
;<agnvart föngum sínum í Kóreu, eins og þeim er
! ýst í þessari opinberu skýrslu brezku stjórnarinn-
a», minna óhugnanlega á starfsaðferðir þeirra
commúnista, sem háværastir eru í lýðræðislönd-
mum. Ekki svo að skilja að heimakommúnistar
ástundi pyntingar eins og trúbræður þeirra í austri,
'trt þeir standa þeim jafnfætis í þvermóðskufullu
dllitsleysi við rétt annarra, blindri trú á „kerfið",
igeðslegri dýrkun á leiðtogum og nær brjálæðis-
iegum ákafa að stunda kommúnistískt trúboð. I
dvi efni eru þeir á sama menningarstigi og sumir
nerkonungar fornaldarinnar, sem vildu troða trúar-
drögðum upp á þjóðirnar með báli og brandi og
pyntingum.
ÞAÐ VAR NÝ lífsreynsla fyrir
Vesturlandabúa að sannreyna, að
játning kommúnistiskra kenninga
var frumskilyrði til þess að menn
væri látnir sæta þeirri meðferð,
sem alþjóðalög um stríðsfanga
áskilja og siðuðum mönnum er
sæmandi. Föngum var boðið upp
á að „sjá ljósið", en það jafngilti
játningu að hafa séð anda komm-
únismans, ef ekki x dúfulíki þá
a. m. k. í ásjónu Stalins og kín-
verskra leiðtoga. Þeir, sem sögð-
ust sjá andann, fengu þegar frið-
indi, hinir, sem létu ekki fyrir-
hafnarlaust varpa sér á bás með
skynlitlum safnaðarmeðlimum,
fengu að kenna á hnútasvipunni,
hengingarólinni eða að reyna það
uppeldismeðal, að standa berfætt-
ir á ís, unz saman fraus fótur og
fold. Áttu þá sumir staðfestu
Eyvindar kinnrifu, sem ekki tók
kristni af Ólafi konungi þótt
glóðarker brenndi kvið hans, en
aðrir létu bugast. En staðfesta
lýðræðissinna þótti kommúnistum
furðuefni, sem eðlilegt var, þar
sem þeir eiga ekki til skilning á
gildi frjálsrar hugsunar fyrir þroska
mannsins. Og enn i dag mun það
óleyst gáta þar eystra, hvernig á
því stóð, að svo margir vildu held-
ur þola örkuml og jafnvel dauða
en gangast undir andlega þræl-
dómsfjötra.
ÓGÆFA KOMMUNISTA sjálfra
er, að þeir hafa fengið þau mis-
smíði á sálina að skynja ekki, að
andlegt frelsi er frumskilyrði fyrir
lifshamingju mannsins. Þeir halda
að frelsið sé falt fyrir lifstíðar-
ávísun á málsverð og rúm fanga-
klefans. í fangabúðum sínum í
Kóreu hófu þeir óðara að reka
slíka verzlun, bjóða mat og drykk
fyrir að játa átrúnað á Stalín. í
játningunni sáu þeir Íykil lífs-
hamingjunnar. Andlegt víðsýni var
ekki meira en það. I lýðræðis-
löndunum eru þeir sífellt að bjóða
upp á slík viðskipti. Þeir vilja fá
verkalýðinn til að framselja and-
legt frelsi og sjálfstæði fyrir lof-
orð um 3 máltíðir á dag og rúm-
flet í óhagganlegu kerfi ríkisbákns
framtíðarinnar. En þeir sannreyna
það hér, eins og trúbræður.þeirra
í Kóreu, að manndómur alls fjöld-
ans stendur sem veggur gegn öll-
um lævíslegum tilraunum til að
reisa maganum musteri, en hafna
leit mannsandans að sannleikan-
um. Kommúnisminn ber sjálfur
dauðann í sér. Hann er stefna
múgmennskunnar, báknsins og
kerfisins. Óll sönn menningarvið-
leitni grundvallast hins vegar á
einstaklingnum og þroska hans. í
þvi efni er lýðræðið ljósið, en
kommúnisminn myrkrið og dauð-
Heyrt og séð á förnuin vegi.
F. K. skrifar blaðinu:
„MORGUNKVAKIÐ í trjágiirð-
unuin liljóðnaði þegar veðrið
breyttist og kólnaði í lofti. Það
var rétt eins og vorið væri að
gægjast á gluggann hjá okkur og
biðja afsökunar á bví, því að það
væri nú heldur snemma á ferð-
inni á svo norðlægum slóðum. —
Nú er nýgræðingurinn hnípinn
og bíður eftir því að mega aftur
brosa mót sól og blíðum blæ. Það
er ekki langt síðan að roskin og
ráðsett kona vítti mig fyrir það ’að
segja í einu ljóðinu mínu: „Gróð-
urmoldin hlær um sumardaginn“.
En það skiptir engu máli, hvað
aðrir segja um það, eg segi enn
og aftur: „Gróðurmoldin hlær
um sumardaginn". Og víst var
hún byrjuð að brosa áður en
kuldinn og hretið kom.
„Það er einhver kyrkingur í
þessum gróðri" hugsaði eg, þegar
eg einn daginn heyrði hnarreist-
an strák segja við jafnöldru sína:
,,Ef presturinn ætlar eitthvað að
fara að derra sig, neita eg bara að
láta ferma mig, ætiar þú ekki að
gera það líka?“ Eg heyrði ekki
hverju telpan svai'aði, en eg var
að vona að hún tæki duglega í
lui’ginn á piltinum. Annars leizt
mér ekki illa á hann. Það hefur
líklega verið vorhret í hugar-
heimi hans. Vonandi á hann eftir
að lækka seglin, snáðinn sá, en
æskan á úr vöndu að ráða nú á
dögum, og enginn skal annan
dæma.
OFT ER I HOLTI HEYRANDI
NÆR. Tveir menn voru rétt á
undan mér. „Og þá eru þeir nú
búnir að sjá fyrir því, að Finnur
er farinn," sagði annar þeirra.
Eg sperrti eyrun, og vona að
mér fyrirgefist það."
„Eg held að það hafi farið fé
betra,“ sagði hinn.
Sá fyrmefndi átti samúð mína.
„Þeir vita hverju þeir sleppa,
en ekki hvað þeir hreppa. Von-
andi verður eftirmaður haris ekki
lakari hver sem það verður.“ Og
nú hækkaði maðurinn röddina:
„Ætli það verði ekki leitun á jafn
duglegum garðyrkjuráðunaut,
þeir mega vara sig hinir. Það
væri fróðlegt að vita, hvað það
hefur verið, sem orsakaði það, að
Finnur fór héðan úr þesum bæ,
sem eg veit að hann vildi ekki yf-
irgefa svo fljótt, eg er elcki að
segja að hann hafi verið gallalaus
frekar en eg og þú, en eg segi það
nú og segi það alltaf, að hann
vann vel, enda tók bærinn rrnkl-
um stakkaskiptum þessi ár, sem
hann var hér, og er þó ekki að
segja að það sé honum einum að
þakka. Það sjá margir eftir Finni,
og þakka hans óeigingjarna starf.
Það færi vel, ef allir starfsmenn
rikis og bæja væru jafn duglegir
og heiðarlegir sem hann. Eg hef
stundum gert mér það til gamans
að horfa á hann vinna, þótt eg viti
„að kapp er bezt með forsjá“. Eg
held að honum hafi tekizt vel að
stjórna og skipuleggja. Hvað er
þá hægt að heimta rneira?"
„O, blessaður vertu,“ sagði hinp,
„það eru margir til, sem vinna
ekkert síður dyggilega og bera
ekkert meira úr býtum, það var
enginn að biðja Finri að fara.“
„Það má vel vera, en er það
ekki sama sem að reka manninn
burtu, ef hann hefur ekki getað
komizt af með launin sem hann
fékk, það verða þó allir að ]ifa.“
„Þetta er bara slúður, hann
hefur ekkert kært sig um að vera
lengur,“ sagði hinn.
EG HEYRÐI EKKI MEIRA af
samtalinu, því að við fórum sitt í
hvora áttina. Eg fæ gott útsýni
yfir Eiðsvöllinn. Grár vetrarfölv
irm er að víkja fyrir nýg'æð-
ingnum og blómabeðin bíða eftir
duglegum og nákvæmum hönd-
um. Hver skyldi hjálpa voiinu í
ár til þess að gera þennan völl að
unaðsreit fyrir bæjarbúa? Eg
(Framhald á 7. síðu).
ERLEND TÍÐINDI
Kosningabarátta hafin í
Bretlandi - úrslit tvísýn
Hinn nýi forsætisráðherra Breta, Sir Anthöny
Eden, flutti brezku þjóðinni útvarpsboðskap aðeins
þremur klukkustunduni eftir að hann hafði tekið
við embætti.
Orðin voru fá, en fréttnæm: „Þingið, sem kjörið
var 1951, er nú á fjórða ári. Það er því ekki undrunar-
efni, að með nýjum forsætisráðherra fylgi almenn
eftirvænting að kosningar verði boðaðar. — Ovissa
heima og erlendis um hina pólitísku framtíð, er lik-
leg til að draga úr áhrifum okkar á vettvangi heims-
málanna, er slæm fyrir viðskiptalífið og líkleg til
upplausnaráhrifa á ýmsum sviðum. Eg tel betra að
ganga til móts við vandamálin nú þegar.“ Hann til-
kynnti síðan, að kosningar færu fram 26. maí n. k.
Samkvæmt tillögu Edens mun Elísabet drottning
nú rjúfa þing 6. maí. Er kosningabaráttan þegar hafin.
Foringi stjórnarandstöðunnar, Clement Attlee, var
á fyrirlestraferð í Kanada, þegar honum barst vitn-
eskja um ákvörðun Edens. Hann afréð þegar að halda
heim. Verkamannaflokksleiðtogar hafa sakað íhalds-
menn um óðagot en fullyrt, að flokkur þeirra sjálfra
sé albúinn að ganga til kosninga.
I dag er brezka þingið þannig skipað, að íhalds-
menn hafa 322 þingsæti, jafnaðarmenn 294 og frjáls-
lyndir 6. Ihaldsmenn segjast öruggir um að auka
meirihluta sinn verulega, því að afkoma almennings
er góð, og bæjar- og sveitarstjórnarkosningar, sem
nýlega voru haldnar, virtust sýna, að flokki þeirra
hafi heldur aukizt fylgi.
Hins vegar er fjarri því, að úrslit þingkosninganna
séu nú fyrirfram vituð. Um þau ríkir sannarlega ó-
vissa. Yel má svo fara, að íhaldsmenn verði fyrir
vonbrigðum. I því sambandi er minnt á, að það hefur
ekki komið fyrir síðan 1832, að flokkur, sem fer með
stjórnina, er kosningar fara í hönd, hafi aukið meiri-
hluta sinn. Þá er og óséð, hver áhrif brotthvarf Chur-
chills hefur, og hvert aðdráttarafl Eden hefur í sínu
nýja embætti. Hins vegar er flokkur jafnaðarmanna
illa samhentur sem stendur. Áflogin við Bevan hafa
veikt aðstöðu flokksins.
Athyglisvert er það, að er Bretar ganga nú til kosn-
inga, á enginn fulltrúi kommúnista sæti á þingi. Svo
gjörsamlega fylgislausir voru kommúnistar í siðustu
þingkosningum. Ekki er líklegt, að hagur þeirra vænk-
ist í kosningunum í næsta mánuði.
Vöxtur i flóttamaiinastraumniim
að austan
Ástandið í Austur-Þýzkalandi má nokkuð marka af
því, hvort vöxtur er í flóttamannastraumnum þaðan,
eða hvort fjarar út. í um það bil heilt ár að undan-
förnu hefur tala flóttamanna að austan verið nokkuð
jöfn, eða um 6500 á mánuði. En í sl. mánuði hækkaði
þessi tala skyndilega í 8500. Yfirvöldin í Vestur-Ber-
lín búast við, að tala flóttamanna nái 10.000 í þessum
mánuði. ^
Flóttamennirnir að austan hafa sögu að segja.
Kreppa í landbúnaðinum herjar á Austur-Þjóðverja.
Mikill skortur er á mörgum matvörum, svo sem kjöti
kornvöru, feitmeti, sykri o. s. frv., og hafa menn ekki
getað fengið þessar vörur út á skömmtunarseðla sína.
En á hinum lögverndaða „frjálsa" markaði, sem alls
staðar tíðkast í kommúnistaríkjum, og er í rauninni
ekkert nema svartimarkaður, er verð á þessum vör-
um, séu þær fáanlegar, sexfalt, miðað við verðið á
skömmtunarvörunum. Þá ýtir það mjög undir flótta-
mannastrauminn, að nýjustu aðgerðir austurþýzku
stjórnarinnar til að torvelda flutninga til Berlínar
(margföldun vegatolls), eru taldar upphaf umfangs-
meiri aðgerða. Þá hafa yfirvöldin í Austur-Þýzka-
landi nýlega handtekið 521 mann og varpað í fang-
elsi fyrir „njósnir fyrir auðvaldsríkin“. Ottast menn,
að það sé upphaf að nýrri ógnaröld.
(Fi’amhald á 7. síðu).