Dagur - 07.09.1955, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 7. septcmber 1955
ÐAGUR
5
Þau hjónin Valdemar Ásmunds-
son og Kristlaug Tryggvadóttir
ljósmóðir á Halldórsstöðum í
Bárðardal, áttu 25 ára hjúskapar-
afmæli þann 27. ágúst s.l.
Valdemar er sonur hjónanna As-
mundar og Arnfríðar á Stöng í
Mývatnssveit, búandi hjóna þar
um langt skeið.
En Kristlaug ljósmóðir dóttir
Tryggva og Maríu, búandi hjóna
um langt skeið í Engidal hér í
sveit.
Olust þau að nokkru leyti upp í
nágrenni, sitt hvoru megin þeirrai
víglínu, er aðskilur Bárðardal og
Mývatnssveit.
Á nefndum silfurbrúðkaupsdegi
buðu þau öllum sveitungum sín-
um heim til sin auk ýmsra náinna
utan sveitar — til 'kaffidrykkju og
gleðskapar með sér um síundar-
sakir.
Veður var hið fegursta er mest
getur verið, brennandi sól og blíða
eins og oft hefur áður gerzt hér
noröan lands í sumar. En það voru
góð umskiþti frá deginum næsta
á undan, þá var rusku- og heyfoks-
veður. Það virtist svo, sem æðri
máttarvöldum væri velþóknanleg-
ur þessi gleðidagur. — Margt var
manna þarna saman komið, bæði
fullorðnir og börn, og þau hjónin
áttu létt með að breiða sig yfir
þann hóp allan eins og þar væru
bara börnin beirra/enda hafði hús-
freyian farið fýrstu. höndum um
marga í hópnum og því Iétt um
mjúk handtökr eg móðurlega að-
hlynningu. — .
Búnaðafsa'gii ' íitbfkúhjóna.
Eg ætla með fáum órðum að
stikla á búnaðafsögu þeirra Hall-
dórsstaðahjóna.
Eg tek það frám að eg hef eng-
ar bókfa?rðar heimildir um
nakvæmt tímatál, ár eða daga, en
vona að ég fari hærri því sanna
í aðalatriðum.
Þau 'hjónin Valdemar og Krist-
laug hafa búið samfleytt í rúm 20
ár á Halldórsstöðum. Búskapur á
jörðinni hafði um langt undanfarið
arabil verið dálítið sundurlaus og
í molum. Mannvirki voru meira og
minna léleg og ómöguleg, og þeim
var það ljóst, að til þess að þau
kæmust í viðunandi horf mundu
þau þurfa að taka til höndunum.
Bærinn var torfbær svokallaður
frá 19. öld. Myndarlegt framhús
1— langhús — fram á hlaðið, bæj-
ardvr í miðju, skemmur til beggja
handa, kvistherbergi yfir bæjar-
dyrum og geymsluloft til beggja
enda. Þótt reynt væri að innrétta
þetta til íbúðar var það gisið og
kalt og ólifandi í því. Baðstofan
sem var a bak við önnur bæjarhús,
samkvæmt venju, vax endurbyggð
snemma á þessari öld ásamt eld-
húsi til annars enda og kjallara
undir og var bygging þessi hið
fyrsta járnvarða hús á Halldórs-
stöðum. Annars flæddu öll hús í
haustrigningunum en útihús voru
aðeins uppihangandi torfkofar.
í stuttu máli. Halldórsstaðahjón
eru búin að byggja upp allan stað-
inn.
Ibúðarhús úr steinsteypu litlu
neðar í túninu eiT gamli bærinn,
með mörgum stofum á aðalhæð
auk eldhúss, kjallari undir og ris-
hátt loft. Áföst bygging að norðan
við íbúðarhúsið er myndarlegt
fjós og hesthús, með áburðar-
geymslum, allt steinsteypt og vot-
heyshlaða. — En norðar á túninu
eru samstæð fjárhúsin, taka þau
nokkuð á annað hundrað sauðfjár.
Bak við húsin er mjög væn stein-
hlaða — á Bárðdælskan mæli-
kvarða — með súgþurrkunartækj-
uum. Ö!1 þök eru úr járni eða
asbest. Girðingar hefur hann lagt
að miklu leyti um tún og engi,
nokkuð gert að landbroti til tún-
ræktar þrátt fyi'ir þann höfuðkost
jarðarinnar að hafa yfirdriíið af
rennsléttu lar.di ræktunarhæfu án
ailrar aogerðar utan áburðar.
Jöröin er ein af þessum fágætu
grundajörðum, sem nokkuð er af
hér í sveit.
Fjögur mannvæn börn eiga þau
hjón að mestu upp komin. Eitt
aðeins ófermt.
Eg hef nú stiklað á síærstu
steinunum í búskap þeirra Hall-
dórsstaðahjóna og er þó margs
ógetið sem þess vert væri að
nefna.
Ýmsir vilja kannske segja: þess-
ar sögur hef eg margar í huga. —
Vitanlega hafa mörg hjón staðið í
því ao byggja yfir sig, en um margt
af því mætti segja það sama og
karlinn sagði, er hann hafði skoð-
að vandaða, nýbyggða kirkju:
„Allt er það byggt fyrir fátæki-a
fé“. — Oftast eru að baki við því-
líkar framkvæmdir lán og styrkir
meiri og minni. Að sjálfsögðu hafa
Halldórsstaðahjón notið lögákveð-
inna styrkja á vissar umbætur. En
að öðru leyti og mestu leyti staðið
undir sínum framkvæmdum af eig-
in ramleikTI þessu sambandi vii eg
geta þess að hjónin eru hvort á
sínu sviði ákáflega verkfim og
áhugasöm. Það er alþekkt hér í
sveit hve Valderriar er fjölvirkur
og hve bústörfin leika í hödum
hans.
Valdemar telur sig ekki vera
fjármann,hann þekki ekki haus frá
rófu, en honum er létt um að afla
góðs fóðurs handa því. En svp. yel
yill til að frúin er. sérstaldega
glögg og næm á barfir fénaðarins,
að hún bætir það upp, sem Valde-
mar lætur ónostrað. — Það er eft-
irtakanlegt hvað þau hafa góð fjár-
höld og því mikið upp úr ám og
kúm, enda eru þau þurftarmikil til
fjárfestingar, bæði í jörðina og bú-
vélai'nar.
Happdrætti stjómárvalda.
Um nokkur ár sótti Kristlaug
ljósmóðir um það, að fá keyptan
jeppabíl til léttis bæði sér og öðr-
um við embættisrekstur sinn, fyrst
og fremst. Seint á árinu 1953 fékk
hún loks heimild fyrir honv.m i
Reykjavík — kostaði hann þá 10
þúsund — tíu þúsund. — krónum
meira en sams konar bílar árið áð-
ur og strax árið næsta á eftir. Eins
konar happdrætti fyrir þá, sem
keyptu þetta ár að mega smyrja
nefndri upphæð ofan á áður ríflega
verðlagoan hlut.
Það virðast ekki muni vera sér-
lega vandir menn að virðingu
sinni, er þannig breyta og stjórna,
minnir gjarnan á hrafn við afvelta
kind. Eg hef velt því mjög fyrir
mér, hvers konar verzlunarhættir
þetta séu. Er þetta frjáls verzlun í
lýðfrjálsu landi? Eru þetta drengi-
legir viðskiptahættir og réttlátir?
— Eg finn þeim enga bót, enda lít-
ur út fyrir að þeir hafi verið ofur-
liði bornir, þar sem þessi fjárplæg-
ing stóð ekki lengur í þessari
mynd, en eitt ár eða part úr ári. —
Væri réttlátt að þeir tiltölulega
fáu, sem urðu fyrir þessum stóru
höggum, 10 þús. mega heita rot-
högg á fátæka bændur, og væri
mannúðlegt góðverk að bæta þeim
það upp að allmiku leyti — þótt
2 ár séu liðin, þó tæpl., síðan þessi
verzlun fór fram.
Halldórsstaðahjón stóðu þennan
gaddinn af sér, vön þungum róðri,
og vonandi er ekki búnaðarsaga
þeirra öll, ekki vonlaust um að
þau kunni að festa fé í steinhlöou
næsta vor.
Það glitra og glansa hvitir vegg-
irnir á sambyggingunum með
rauðu þökunum í miðju túninu,
þegar sólin nær að skína á hana og
fagurt þangað heim að lita og frið-
sælt í íagurgrænkunni.
íslenzkar liöfii8sloðir.
Eg hef farið hér nokkrum orðum
um líf og starf þeirra Halldórs-
staðahjóna, vegna þess ao þær
höfuðdyggðir cg stoðir, sern undir
slíku starfi hljóta að standa, virð-
ast fara þverrandi í íslenzku þjóð-
íífi, einmitt þær dygðir, sem lengst
héldu við líítórunni þegar mest á
reyndi. Það er virðingarverð til-
raun, sem barnakennarar kaup-
staðanna hafa tekið sér fyrir hend-
ur, að kenna börnum og unglingum
meðferð fjárrnuna. Hafi sveita-
kennarar tekið siíkt á sína dagskrá,
þá hef eg — því miður — ekki
orðið bess var á neinn hátt, og er
þó sú þörf alls staðar fyrir hendi.
Enginn maður, karl eða kona,
getur komist áfram í heiminum,
sem kallað er, nema hann sé
gæddur tveim höfuðdygðum —
starfsemi og sparserni. — Það er
einhlýtt að án þessa verður eng-
inn maður að manni.
Halldórsstaðahjónin lengi lifi!
NáQranni.
Frægt ísliafsfar á Akureyri
Danaka skipiö Kista Dan er eitt írægasta ískafsiar samtímans Qg helur
siglt um íshöfin á báðum hvelum jaröar. Skipið heiur íluit varning til
leiðangra við Suðurskautslandið, og fario allt tif Rossflóa, og það hefut
siglt á norðurslóðum, einkum til Græníands. Skinid flutti varning
héðan i:l Meistaravíkur nú íyrir skömmu, og þá urn leið 10 verkamenn
héðan. Myndin er af skipinu er það lá við Oddeyrarbryggju og lestaði.

HcraðsÉUiidur Eyjafjarðarpvó-
fastsdæmis var haldinn að
Möði'uvölíum í Hörgárdal suimu-
daginn 4. sept. sl. Fimdimi sótti
v gsluhiskypinn á Aktireyri og
c'.Ilii' prestar prófastsdæmisins, að
eiruun uíidanskildum, og flestir
safnaðarfulítrúar í prófasts-
dæminu. ,
Auk þess heimsóítu fundinn og
sátu þeir feðgar, séra Lórus Arn-
órsson á Miklabæ og Stefán Lár-
usson prestur að Vatnsenda. —

Drynuf hátt í gljúfragöngurn
görótt jökuhíin stranga,
yfirferðar ili er löngum,
ekki er lofuð hennar ganga.
Hyljir, tðitr, fjöldi fossa
og fóráttmmar straimiur þungur
í ægidansi æ sér hossa,
mn undirleik sjá björg og klungur.
Glæfralegt er gilið djúpa,
geigvænt jafnt í skini og hreggi.
Ur fossa úða dynja, drjúpa
dropar þrátt á gljúfraveggi.
V ið straumsins átök stórbjörg skjáifa.
Stynur björk við klettaþilið.
Dökkar bæjaburstir áifa
bregða kynjasvip á giltð.
Áin iíður iífs með flóðum.
Leikur hljómsveit gljúfrasaln. —
Út og suður frá elfarslóðum
við augum blasa f jöllin dala:
Hlíðctr, Skriður og Havnar bláir,
Hálsinn bratti og Dranga-súia.
Dal tnnkringja Hnjúkar háir,
þar hæst ber tiginn Slembimúla!
Starir sjón á stöðvar fjalla.
Stórbrotin er landslags-myndin.
Hún sýnir gljúfragil og hjalla,
gnýpur, skörð og margcin tindinn.
Þótt vryndiin breytist og breyti’ allt gengi,
búlönd eyðist og hverfi staðir,
þá vmn Barkárstrauniur strctngi
steðja fram wn aldaraðir!
GUNNAR S. HÁFDA'L.

Fundurinn hófst með messu í hinni
gömlu og virðulegu Möðruvalla-
kirkju. Fyrir altari þjónuðu Akur-
syrarprestamir, séra Pétur Sigur-
géii’sson fyrir í-æou, en séra Krist-
ján Róbertsson á eftir ræðu, en
ræðuna flutti séra Ragnar Fjalar
Lárusson prestur í Siglufirði. Söng
og organleik annaðist Jóhann O.
Karaldsson tónskáld frá Akureyri.
Var guðsþjónustan bæöi fögur og
áhrifarík og sæmilega vel sótt. —
Að messu lokinni flutti prófastur-
inn, séra Sigurður Stefánsson,
greinagóða fundarsetningarræðu,
þar sem hann gaf yfirlit yíir
kirkjuleg störf í prófastsdæminu á
íundarárinu og hvatti til áfi'am-
haldandi starfs og dáða. Þá flutti
Vald. V. Snævarr á Völium nokkra
frumörta og þýddra sálma eftir
sig, en að því loknu var gefið fund-
arhlé og gengið heim til prófasts-
hjónanna, en þar voru fundar-
mönnum o. fl. bornar rausnarlegai’
veitingar. Síðan hófst fundurinri
aftur og stóð alllengi. Fundurinn
endaði með ávarpi prófasts og
helgum söng.
Séra Pétur Sigurgeirsson á Ak-
ureyri þakkaði í fundarlok pró-
fasti og konu hans rausn þeirra og
góð'a forsjá og mælti hann það
mjög að góðum vilja fundarmanna,
— Eftir fundarslit fóru svo menn
að búast á brottu, en margir urðt;
þó að bíða eftir bílum alllengi. —-
Neyttu margir kvöldverðar hjá
prófastshjónunum og sátu þar
lengi við góðan fagnað. — Fundut-
inn tók ýmis mál fyrir og gjörði
nokkrar samþykktir, þó að eigi.
séu tök á að, greina fi'á þeim hér
p.ð sinni. — Ohætt er að segja, að
fundurinn var hinn ánægjulegastí,
enda vel til hans vandað. — Þess
skal að lokum getið, að margav
konur prestanna komu að Möðru-
völlum i boði prófastshjónanna og
mun sú nýlunda til fyrirmyndar að'
prestkonurnar fylgi mönnum sín-
um á kirkjulega fundi.