Dagur - 06.06.1956, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 6. júní 1956
Skýrsla Æskulýðsheimilis femplara
í Varðborg veturinn 1955-1956
Vetrarstarfsemi Æskulýðsheim-
ilis templara á Akureyri hófst í
Varðborg þann 7. nóv. 1955. Eins
og mörgum er kunnugt er starf-
semi þessi aðallega tvenns konar,
þar sem annar hluti hennar fer
fram í námskeiðum, en hinn i leik-
starfsemi við leikáhöld og dægra-
dvalir.
NÁMSKEIÐIN.
1. Námskeið í föndri fyrir börn
8—12 ára hófst 7. nóvember og
voru nemendur 45. Kennsla fór
fram í tveim flokkum, drengir sér
og stúlkur sér, og var kennt í
tveim stofum í efstu hæð Varð-
borgar og tveim stofum á miðhæð.
Aðalhráefnin, sem unnið var úr
voru pappír, bast og tágar, sem
Æskulýðsheimilið lét nemendum í
té .Kennarar voru Sigriður Jóns-
dóttir, Rebekka Guðmann og Her-
mann Sigtryggsson. Námskeiðinu
lauk 17. desember.
2. Námskeið í flugmodelsmíði
hófst 6. janúar og voru nemendur
39 sem tóku þátt í því. Námskeið-
ið fór þannig fram, að nemendur
gátu komið á hverju kvöldi og
haft aðgang að smíðastofum heim-
ilisins, en kennarinn mætti þrisvar
í viku til leiðbeininga. Námskeiðið
stóð ekki neinn ákveðinn tima og
gátu því nýir nemendur komið
hvenær sem var. Mánaðargjald
var kr. 30.00. Fjölmargar svif-
fiugur vom búnar til af ýmsum
stærðum. Kennarar voru Dúi Eð-
valdsson og Pétur Eggertsson. —
Smiðastofurnar voru opnar til 20.
marz.
3. Námskeið í skugéaskurði hófst
6. janúar og voru nemendur 22.
Kennsla fór fram í tveim flokkum,
yngri og eldri flokk, og var kennt
í þrem stofum á miðhæð Varð-
borgar. Aðallega voru búin til
hillubretti (munu þau hafa verið
32), borðplötur, gardínukappar o.
fl. Kennari var Jói) Bergsson. —
Námskeiðjnu lauk 22. janúar.
4. Námskeið í ljásmyndun hófst
11. janúar og voru nemendur 29.
Kennt var í þrem flokkum og var
nemendum kennd meðferð ljós-
myndavéla úti og inni, svo og að
kopiera, framkalla og stækka ljós-
myndir. Tvær stofur voru teknar
undir þetta námskeið og var ljós-
myndað í annarri þeirra, en hin
var myrkrastofa og aðalvinnuher-
bergi. Kennari var Kristján Hall-
grimsson ljósmyndari. — Nám-
skeiðinu lauk 27. febrúaar.
5. Námskeið í þjóðdönsum hófst
27. janúar og voru nemendur 66,
aðallega 12 ára og yngri. Kennsla
fór fram í stóra salnum í Skjald-
borg og voru kenndir bæði is-
lenzkir og erlendir dansar. Nokkr-
ir nemendur af námskeiði þessu
sýndu þjóðdansa á barnaskemmt-
un er barnastúkurnar á Akureyri
héldu í Samkomuhúsi bæjarins. —
Kennari og stjórnandi sýningar-
flokksins var Ásdís Karlsdóttir. -—-
Námskeiðinu lauk 7. marz.
6. Námskeið í skák hófst 15.
febrúar og voru nemendur 27,
flestir 16 ára og yngri. Kennsla
fór fram í einum flokki. Seinni
hluta námskeiðsins tefldu félagar
úr Taflfélagi Akureyrar fjölskákir
og einnig voru skákkeppnir
milli nemenda. Aðalkennari nám-
skeiðsins var Jóhann Snorrason.
Því lauk 19. marz.
LEIKSTOFURNAR.
Leikstofur Æskulýðsheimilis
Leiðangur sá, sem fyrir viku
síðan hélt til heimkynna heiða-
gæsarinnar í Þjórsárverum, undir
stjórn Dr. Finns Guðmundssonar,
kom aftur til bæjarins í gærkveldi
(fimmtudag). Sagði dr. Finnur
við komuná'"híngað', áð ferðin
hefði gengið að óskum, þrátt fyrir
ei-gð-Veðurskilyrði, og að árangur
af srarfi leiðangursins hafi orðið
m jög. góður___
Auk dr. Finns voru í leiðangrin-
um þeir Björn Björnsson, fyrrv.
kaupmaður, sem kunnur er fyrir
ljósmyndir sínar af fuglum, og
tveir Menntaskólanemendur, Jón
Baldur Sigurðsson og Agnar Ing-
ólfsson. Voru þeir dr. Finni eink-
um til aðstoðar'við athuganir hans
og rannsóknir. Eins og áður hefur
verið skýrt frá veitti varnarliðið í
Keflavík aðstoð sína með því að
láta í té tvær þyrilvængjur og
ýmsan annan nauðsynlegqn útbún-
að. Var fyrst slegið upp tjöldum
að Ásólfsstöðum í Þjórsárdal, og
þar höfðu þyrilvængjurnar aðset-
ur, en síðan fluttu þaer lei^angurs-
menn inn í Þjórsár.ver.
Dr. Finnur sagði, að heldur
hefði verið kuldalegt um að litast
í óhyggðum, snjpr víða á jörðu og
frost um nætur. í leitarmannakof-
anum i Þjórsárverum hefði verið
þykk íshella á gólfi. Leiðangurs-
menn dvöldu í tjaldi og leið vel
og varð engum á neinn hátt meint
af dvölinni þar efra.
Allan tímann, sem leiðangurinn
dvaldi undir Hofsjökli, var veður
mjög risjótt, sífellt hvassviðri með
snörpum éljum, slyddu og snjó-
komu. Ekki hamlaði þetta þó
störfum eða ferðalögum leiðang-
ursmanna um varpstöðvarnar.
Hins vegar hefði hvassviðri og
slæmt skyggni komið í veg fyrir,
að þyrilvængjurnar gætu farið
eins margar ferðir frá Ásólfsstöð-
um og inn í Þjórsárver eins og ráð
var fyrir gert. T. d. var ráðgert, er
leiðangursmenn höfðu verið fluttir
á varpstöðvarnar, að færa þeim
aukinn matarkost daginn eftir,
föstudag, en ekki var viðlit að
hreyfa þyrilvængjurnar fyrr en á
templara voru opnaðar 10. nóv-
ember og voru opnar þann dag kl.
8—10 e. h. Fyrir jól voru leik-
stofurnar opnar kl. 5—7 e. h. fyrir
11—15 ára og kl. 8—10 e. h. fyrir
16 ára og eldri tvisvar í viku, og
voru þær með sömu leiktækjum
og undanfarna vetur, en þann 19.
janúar var að nýju opnuð lesstofa
og bókasafn heimilisins, og hafði
því nú aukizt mjög bókakostur frá
því að það var opið síðast. Bóka-
útlán voru samtals 520 frá 19. til
20. marz.
Alls sóttu 1450—1500 gestir
Æskulýðsheimili templara í Varð-
borg í vetur. Starfsemi Æskulýðs-
heimilisins lauk 12. apríl.
mánudag. Voru leiðangursmenn
því orðnir matarlausir og lifðu í
tvo daga á gæsareggjum, svarthak
og kjóa, sem þeir skutu sér til
matar. Höfðu verið gerðar ráðstaf-
anir til þess að fljúga á mánudag-
inn yfir svæði það, sem þeir
dvöldu á, í tveggja hreyfla flugvél,
og kasta matvælum niður til
þeirra, en þar eð þyrilvængjunni
tókst að komast til þeirra þann
dag, þurfti ekki að grípa til þess
róðs.
An þyrilværigjánná hefði för
þessi ekki verið farin um hávarp-
tímann, sagði dr. Finnur, og lagði
hann sérstaka áherzlu á, að flug-
mennirnir tveir, sem stjórnuðu
þyrilvængjunum, hefðu sýnt sér-
stakan dugnað og kunnáttu, en
þeir voru Catain Phillips og Cap-
tain Harper, báðir úr landher
Bandarikjanna. Á fimmtudags-
kvöld, þegar dr. Finnur fór úr
Þjórsárverum til byggða, var flog-
ið í hörðum snjóbyl alla leiðina til
Ásólfsstaða.
Þetta er í fyrsta skipti, sem
hægt hefur verið að heimsækja
þessar miklu varpstöðvar heiða-
gæsarinnar um hávarptímann, og
hefðu þeir félagar nú vel getað at-
hugað hætti þessa merka fugls
meðan hann er við varp. Einnig
hafi nú verið auðvelt að ákveða
fjölda þeirra fugla, sem þarna
verja árlega, þar sem hægt var að
lita yfir stórt svæði í einu og telja
hreiðrin. Þetta var tiltölulega auð-
velt sökum þess, að karlfuglinn
stendur jafnan við hreiðrið, en
fuglinn er nokkuð stór og áber-
andi og sést langt að í sjónauka.
Áætlar dr. Finnur, að bér um bil
3000 pör hafi verið við varp á
þessum slóðum. Þá hafi nú verið
hægt að ganga úr skugga um með-
alfjölda þeirra eggja, sem heiða-
gæsin verpir, en þetta hafi áður
verið fuglafræðingum ókunnugt.
Þannig hafi tekist að fá ýmsar
upplýsingar, sem áður voru ekki
fyrir hendi, um hætti heiðagæsar-
innar og leiðangurinn því reynzt
hinn árangursríkasti, sagði dr.
Finnur Guðmundsson að lokum.
Varplcnd heiðagæsanna i
Þjórsárveri
Leiðangur Finns Guðmundssonar kominn
til byggða
Hvers vegna eru niðurstöður
rannsókna ekki birtar?
í júlí 1955 kom út hjá FAO,
matvæla- og landbúnaðarsamtök-
um Sameinuðu þjóðanna 65 blað-
síðu ritgerð á ensku um beinaveiki
í íslenzkum kúm eftir skozkan
vísindamann W. Lyle Stewart að
nafni.
Hann var hér á landi árið 1954
—55 í lengri tíma og mun vera
mörgum bændum að góðu kunn-
ur. Ástæðan til að hann kom hing-
að var, að rikisstjórn okkar fór
þess á leit við FAO, að hún sendi
sérfræðing í vöntunarsjúkdómi
hingað til lands. Við munum þeg-
ar nokkuð almennt hafa notið
góðs af rannsóknum hans, vegna
endurbóta á steinefnablöndu, sem
er látin í fóðurblöndu og nú selst
sem Stewart blanda. Skýrsla hans
vekur hjá manni margs konar um-
hugsun um það, sem er sérstakt
í veðurfari um jarðveg og búskap-
arhætti þessa lands og heilabrot
um hvernig bezt verði bætt úr
ýmsum vanda.
Álit hans um íslenzka kúakynið
er, að það í reynd er of mjólkur-
lagið og hefur það sameiginlegt
með Jerseykyninu að geta mjólk-
að sig dautt og gerir það líka
ískyggilega oft, því íslenzkt gras
og hey, verkað úr því, er mjög
auðugt af auðmeltanlegum eggja-
hvítu- og kolvetnasamböndum, en
yfirleitt mjög rýrt af steinefna- og
málmsaltasamböndum og þá sér í
lagi úr nýræktum. Meginástæðan
fyrir því mun vera hinn lági jarð-
vegshiti og víða of lítið úrkomu-
magn yfir gróðrartímann.
Það mun oftast vera hægt að
hækka fosforsýruinnihald grassins
og heyjanna með áburði, en ein-
hlítt er það ekki, því í mörgum
tilfellum vex aðeins magn en ekki
gæði heysins.
En meginskorturinn er vana-
lega kalk og með óbreyttum bú-
skaparháttum mun hann ágerast
með hverju ári, því köfnunarefnis-
áburðurinn, sem nú er notaður,
gerir kalkforða jarðvegsins ónot-
hæfan fyrir plönturnar, og þess
vegna þurfum við að leggja mjög
ríka áherzlu á, að sementsverk-
smiðjan, sem nú er verið að
byggja á Akranesi framleiði á-
burðarkalk á hóflegu verðj, því
annars er hreysti bústofnsins og
gróðurmagn túna í veði innan
fárra ára á flestum bæjum, en það
mikið steinefnamagn almennt í
heyjum, að það muni fullnægja
hámjólka kúm.
Það er í sjálfu sér ágætt að
steinefni er bætt í fóðurblöndur,
en kýr þurfa einmitt á því að
halda þegar þær eru lágmjólka og
geldar og þess vegna mun það
oftast reynast bezt að skammta
daglega blöndu af steinefnum,
málmsöltum og D-fjörefni, miðað
við efnagreiningu á heyinu yfir
veturinn, því á milli þessara efna
þurfa að vera viss hlutföll, ef vel
á að fara til lengdar.
í Bretlandi og Noregi og líklega
víðar rekur ríkið og bændasamtök
efnarannsóknarstofur svo bændur
þar geta snemma á haustin áætlað
fóðurbætiskaup sín og sett saman
rétta steinefnablöndu.
Búnaðardeild Háskólans mun
upphaflega hafa verið ætlað slíkt
hlutverk og í fyrrnefndri ritgerð
munu vera um 174 steinefnagrein-
ingar gerðar hjá henni og ein á
heyi af nýrækt hjá mér og það
hefði verið mér gulls ígildi að
hafa vitað fyrir nokkrum árum
hve sorglega lítill fosfór var í því.
Eg man ekki eftir að hafa séð eða
heyrt auglýsingar frá þessari
stofnun, þar sem hún leggur
áherzlu á að bændur láti efna-
greina hey sitt, vott eða þurrt,
svo þeir geti snemma á haustin
áætlað fóðurgildi þess. Hvergi í
heiminum mun þó vera jafn
knýjandi þörf til þess og hér.
Því mun vera borið við að ekki
sé til neitt fé til slíkra athuguna,
og er það heimskuleg afsökun, því
allir sjá hve heimskulegt það er
að spara fé í slíkum tilgangi, og
fjármagn hefur verið til og er til.
Við munum ekki hafa efni á því
að láta. vinnapdi. menn til sveita
og sjávar vera. setta hjá á pllum
sviðum, jafnt fjármagns, sem
fræðslu, og þess vegna hefur það
verið mér gleðiefni að geta velt
fræðslu þessarar ritgerðar í huga
mér, en það er líka orðin áleitin
spurning hjá mér. Hvers vegna er
slíks rits hvergi getið opinberlega
en geymt eins og margar aðrar
innlendar og erlendar skýrslur í
skrifstofuskápum í Reykjavík,
engum til gagns.
Eg mun ekki gera tilraun til, að
rekja innihald skýrslunnar, hún
mun að líkindum vera í höndum
dýralækna landsins. Eg vil aðeins
minna á að mjög góða raun hefur
það gefið að gefa fjörlitlum og
fóðurvana kúm og kvígum ásamt
beinveikissjúklingum, 85 grömm á
dag af Stewart-blöndunni, og með
aukinni nyt hafa þær vanalega
margborgað tilkostnaðinn. Auk
þess er svo sú ánægja, sem hver
bóndi hefur af að virða fyrir sér
hraustan og arðsaman búpening.
Ejnar Petersen, Kleif.
Afgreiðslnmaður
Okkur vantar duglegan af-
greiðsluniann, nú [tegar.
KjÖT & FISKUR.
STÚLKUR!
Þær stúlkur, sem unnu í
uiðursuðuverksmiðju okkar
sl. sumar og ætla að vinna
hjá okkur nú, eru beðnar
að gefa sig fram fyrir hclgi.
K. JÓNSSON & CO. h.f.