Dagur - 06.06.1956, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 6. júní 1956
DAGUR
Ritstjóri: ERLINGUR DAVÍÐSSON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Þorkell Björnsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 90. — Sími 1166.
Árgangurinn kostar kr. 75.00.
Blaðið kemur út á miðvikudögum.
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.

Fyrsta boðorðið til endurreisnar
NÍTJÁNDI SJÓMANNADAGURINN var há-
tíðlegur haldinn um land allt á sunnudaginn var.
Svalt en kyrrt veður var á Norðurlandi. Lítilsháttar
hafði snjóað í fjöll en gras og annan gróður mun
þó ekki hafa sakað.
Sjávarútvegurinn, sem er stærsti og mikilvægasti
útflutningsatvinnuvegur þjóðarinnar, er illa staddur
um þessar mundir. Hann er rekinn með ærnum
styrkjum, eins og aðrir atvinnuvegir landsmanna.
Menn megi þó engan veginn gleyma mikilvægi
hans eða þýðingu í þjóðarbúskapnum. Hann gefur
mestan hluta gjaldeyristeknanna og stöðvun hans
mundi á skömmum tima leiða yfir okkur algert
gjaldþrot.
Fiskiveiðar og landbúnaður hafa frá fyrstu tið
verið aðalatvinnuvegirnir og raunar þeir einu fram-
an af, og þeir eru það enn í dag.
Segja má að sjómennirnir séu í fremstu víglinu.
Þeir eru vel búnir skipum og veiðitækjum og þeir
draga björg í bú. En heimatilbúnir erfiðleikar hafa
að vissu leyti sett blett á íslenzka sjómannastétt
með því að þurrka út arðvænlegan rekstrarmögu-
leika báta og skipa.
Hin öra og fumkennda efnahagsþróun siðustu
ára, allmargra, hefur á vissan hátt yaldið alvarlegu
tjóni fyrir sjávarútveg, landbúnað og fleiri atvinnu-
greinar. Hún hefur slævt mjög virðingu manna fyrir
heiðarlegustu og sjálfsögðustu atvinnuvegunum.
Hún hefur, gagnstætt réttu eðli, metið meira hina
mjúku hönd en þá hörðu og sigg-grónu, metið meira
langa skólagöngu en erfiða og reynsluríka lífsbar-
áttu og með allri virðingu fyrir hvers kyns íþrótt-
um, metið meira að stökkva hátt upp í loftið og
kasta sleggju en fletja fisk eða hlaða heyvagn.
Þessi óheillaþróun í hugsunarhætti hefur laðað
fólkið meira til skrifstofustarfa en á haf út að veiða
fisk. Hún á þátt í því að skapa hið áður óþekkta
lífsviðhorf, að það sé raunar óþarfi að vinna. Bein
afleiðing af þessu eru þær þúsundir Islendinga, sem
eru „flottræflar“ af verstu tegund.
En þótt þjóðfélagsmeinsemdir smjúgi hvarvetna
inn og sýki dáð og drengskap í öllum stéttum þjóð-
félagsins, stendur sjómannastéttin á gömlum og
nýjum merg, hraust, djörf og fengsæl. Hún er mátt-
arstólpi þjóðfélagsins og verðug allra góðra hluta.
Sjómannslífið er æfintýri og íþrótt og ætti að
vera ungum mönnum eftirsóknarvert. Sú er þó
raunin á, að um 1200 útlendingar eru hér á landi
við allskonar störf og flestir á skipa- og bátaflot-
anum. Á sama tíma gengur margfalt stærri hópur
íslendinga iðjulaus í landi.
Hið fyrsta og sjálfsagðasta boðorð allra þeirra
góðu manna, sem heilhuga vilja vinna að heill og
hamingju þessa lands, er að gera sér ljósara en
verið hefur, að á Islandi er ekki hægt til langframa
að lifa án þess að vinna. Þess vegna eigum við að
hefja vinnuna til nýrrar virðingar. Þjóðartekjurn-
ar og réttlát skipting þeirra eiga að tryggja öllum
landsins börnum góða lífsafkomu á komandi dög-
um, ef þetta fyrsta boðorð gleymist ekki í háværu
vopnabraki stjórnmála og stéttabaráttu yfirstand-
andi tíma.
Megi heill og hamingja jafnan fylgja íslenzkri
sjómannastétt.
Ilialdið skerst úr leik
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
hefur þá furðulegu afstöðu í varn-
armálunum, að hafna margyfir-
lýstri stefnu Islendinga (að þeim
sjálfum meðtöldum) að her skuli
ekki vera hér á friðartíma. Þeir
leyfa sér jafnvel að halda því
fram, að í þessu máli hafi verið
tekin einhver skyndiákvörðun.
í 7. grein varnarsamningsins er
ákveðinn uppsagnarfrestur. Is-
lenzkir stjórnmálamenn, þar á
meðal Eysteinn Jónsson og Her-
mann Jónasson, hafa marglýst yfir
þeim fasta ásetningi, að varnarlið-
ið færi úr landi, samkvæmt þess-
um samningi, þegar þær aðstæður
sköpuðust, sem nú eru fyrir hendi
í heiminum.
Jafnvel Bjarni Benediktsson
skrifaði um þetta atriði í vetur og
sagði að herinn ætti að fara og
vitnaði af því tilefni í samþykktir
ungra Sjálfstæðismanna, sem
samþ. einróma á fjölmennum
fundi þá ályktun að tími væri þeg-
ar kominn til þess fyrir Islendinga
að segja varnarsamnngnum upp.
Nú hafa Sjálfstæðismenn snúið
við blaðinu og segja að við getum
ekki lifað í landinu nema með til-
styrk varnarframkvæmda. Þús-
undir manna verði atvinnulausar
Þetta er ósæmandi áróður í landi,
þar sem tilfinnanlegur skortur er á
vinnuafli. Þetta er sagt á sama
tima og 1200 erlendir verkamenn
hafa verið ráðnir hingað til margs-
konar nauðsynlegra starfa. Þessi
hugsunarháttur og þessi áróður er
ekki samboðinn Islendingum.
Hver kjósandi í landinu mun
svara þessu 24. júní næstkom-
andi.
„Svanasöngur í Brekku“.
„v“ skriíar blaðinu að þessu sinni
á þessa leið:
„liros bœjarins.“
Þvf miður tók 1. júní og bræður
hans kuldalega blíðu brosi Kirkju-
brekkunnar, sem þó hafði keppzt
við að opna.faðm sinn mót sól og
sumri, — þrátt fyrir það þótt „fegr-
unarvöld" bæjarins sjálf hefðu
gleymt að vekja og glæða bros henn-
ar á páskurium, sumardaginn fyrsta
og hvítasunnu — enn einu sinni!
Bros, eru þó svo ódýr! En dásamlega
örvandi, gleðjaridi og þroskandi!
Óg hvers vegna skyldi Akureyri
spara bros sitt við brekkunni og
bæjarbúum yfirleitt? — En — senn
kcmur 17. júní!
KirkjubrélŒán.
Ég hef. svo oft minnzt á Kirkju-
brekkuna undanfarinn áratug full-
an, að ég mun nit senn hafá „lokið
máli mínu“ — og sennilega fyrir
fullt og alltí Og í fýrra endurtók ég
llest af því í smá-fokdreifum (27.
apríl, í júní og 12. júlí). Var þar
drepið á flest það, sem miður fer,
og enn'er ólokið að fegrun brekk-
unnar, en verður að sinna tafar-
laust! Skal því hér að lokum endur-
tekið sumt af þessu til varanlegrar
áminningar.
Kirkjutröppurnar.
Þær voru í öndverðu ekki nógu
vandaðar og þurfa nú mjög mikillar
viðgerðar. Brúnirnar beggja megin
(kantarnir) allt of veikar og þola
tæplega festingu íánastanganna.
Stallarnir hafa hvorki verið steyptir
né hellulagðir, — sent sjálfsagt liefði
þó verið, — og safna því for og poll-
um í rigningartíð og stór-lýta tröpp-
urnar á allan hátt! — Hellulagning
ætti |)ó að vera fljótgerð, og verður
hún nú sennilega framkvæmd sam-
liliða nauðsynlegri viðgerð tröpp-
unnar! —
Ég hef áður drépið á, hve kirkju-
tröppurnar, þessi „einstœði stofn
mikillar og glæsilegrar bœjarprýði‘þ.
hafa verið vanræktar mjög og marg-
víslega! M. a. hve liandriðið í miðju
spillir öllum svip tröppunnar! Sést
það t. d. mjög greinilega þessa dag-
ana, þar sem hefli hefur verið rennt
yfir handriðið, svo það er nú áber-
andi hvxtt og sýnilegt! — Hér hljóta
augu máttarvalda bæjarins og íegr-
unar-aðila þeirra að að opnast, — á
næstunni!
„Ganila rabbið."
í júlí-fokdreifum mínum í fyrra
drap ég á tvenn nýmœli í „rabbi
mínu“l Var annað urðin mikla á
vegamótum ofarlega í Kaupvangs-
stræti, og hitt skriðan óhrjálega upp
að kirkju(svaðinu)!
Nú helur urðin verið jöfnuð
nokkuð — og þar hálflokið ein-
hverri framtíðar-liugmynd. En liér
er enn margt og mikið eftir, — ekki
sízt kirkju-megin, og urnhverfis
kirkjuna! — Hve lengi á sú víta-
verða vanræksla að vara?
Boglinur Brelikunnar.
Þá kem ég að lokum að því, sem
ég lief velt fyrir mér árum saman,
en dregið að hreyfa við því, þar sem
ég bjóst við, að það myndu réttir
aðilar gera þegar í stað!
Eiti mesta prýði kirkjubrekkunn-
ar voru ætlaðar lrá öndverðu — og
eru enn að nokkru leyti — liinar
reglulegu boglinur brekkuþrep-
arina, sem talsvert hefur verið vand-
að til frá upphafi! — En fyrir fáum
árum, er loks — eftir „sífellt rabb“
— var vikið að því að tyrfa hin
tvennu ljótu íleiður í neðstu þrep-
unum sunnan tröppunnar, og þrep-
unum síðan haldið áfrarn norðaxi
hennar, hefði mátt búast þar við
vönduðu verki, því að hagt var
farið og mjög gætilega, að því er
virtist, í fyrstu! En síðan, er norður
fyrir tröppurnar kom, virtist sem
öll verkhyggni yrði utangátta og
unnið væri með lokuðum augum,
þótt enginn hafi á það minnzt, op-
inberlega — fyrr en nú! — Þá hefði
auðvitað átt að halda áfram nýju
þrepunum í sœmilega vel gerða
boglínu inn eftir brekkunni að
baki „Caroline Rest“ og láta þau
að lokum hverfa þar inn í slétta
„hlíðina". — En í þess stað voru
öll þrepin, upp úr, þegar brotin i
horn og tvíbrotin með skásneiðingu
upp á við í beina línu inn eftir
„hlíðinni"! Hér með var hinni
fyrirhuguðu prýði brekkunnar svo
umhverft og gerspillt, að allmiklir
erfiðleikar munu verða á að bæta
úr því! Lýsir þetta allt frámunaleg-
um skorti á verkhyggni og verks-
vöndun og algerðri örbirgð af feg-
urð og smekkvísi!
Vil ég svo ljúka„rabbi mínu" að
jxessu sinrii — og sennilega fram-
vegis — með sömu orðum og 12. júlí
í íyrra:
Hér skortir augljóslega ofur-
lítið atriði — og eiginlega ekki ó-
merkilegt heldur: þ. e. Heildarhug-
sjón um fegrun Akureyrarbæjar!"
Jón skrifar:
Árum saman hefur Tivoli auglýst
í útvarpinu á þessa leið: „Tivoli
opnar í dag,“ o. s. frv., sþr. dönsk-
una Tivoli aabner.
Þetta er á íslenzku: Tivoli opnað
í dag. Húsið opnar ekki, garðurinn
Framhald á 7. síðú).
VALD. V. SNÆVARR:
Þegar þysinn hljóðnar
„Enn er himnaríki líkt kaupmanni ein-
um, sem leitaði að fögrum perlum, og er
hann hafði fundið eina dýra perlu, fór
hann og seldi allt, sem hann átti, og
keypti hana." — Matth. 13, 45—46.
Oll erum vér alltaf að leita að einhverju, sjálf-
rátt og ósjálfrátt. Einn að þessu, lrinn að hinu.
Kaupmaðurinn, sern textinn segir frá, var að
leita að fögrum perlurn, og hann var svo hepp-
inn að finna eirra dýra perlu, sem hann áleit
jafnvirði alls þess, er hann álti, og ef til vill bet-
ur þó. Hann selur þvi állar eigur sinar og liaupir
perluna. — Vera má, að einhverjum, sern les eða
hcýrir þessa dœmisögu, þyki kaupmaðurinn hafa
farið ógeetilega að ráði sinu, er hann lét af liendi
aleigu sina fyrir eina perlu. Perlan gceti hafa
verið fegurri i sjón en reyncl og ekki eins verð-
rtrccl og kaupmanninum sýndist i fyrstu. En eliki
verður það ráðið af sögunni. En — mönnum get-
ur svo setn missýnzt. Þeir geta oft girnzt ýmislegt,
setn gengur i augun, en stenzt ekki próf reynsl-
unnar. Menn hafa þvi oft lagt i sölur lif og
heilsu fyrir einberan hégórnann, sem að visu
hefur verið jafn fagur á yfirborðinu, eins og
hann reyndist vita gildislaus, þegar á reyndi.
Ei: hvers leita menn og eftir hverju scckjast.
menn helzt? Við þeirri spurningú er tcepast hcegt
að géfa eitt svar. Margir scekjast eftir að kaupa
perlu a u ð l e g ð a r i n n a r og fórna jafn-
vel heilsu sinni fyrir hana. Þeir virðast trúa þvi,
sern oft er sagt, að „allt megi fá fyrir peningana".
En það er ekki s a t t. Mal má kaupa fyrir
peninga, en rnatarlyst ekki. Mjúka scstig, en
svefn ekki. Skemmtanir, en gleði ekki. Lags-
bracður, en vini ekki. Rólega daga, en innra frið
ekki. — Margir sækjast eftir p e r lu v al d s -
i n s og telja hana öðru verðmœtari. En —
„ekki er hollt að hafa ból
liefðar uppi á jökullindi,“
segir eitt skálcla vorra rneð sannindurn, enda
rnunu valdhafarnir sjaldnast lengi scelir þess. —
Þá sækjast sumir eftir perlu gle.ðinnar,
— þerlu liinnar háværu, ytri gleði. Surnir selja
jafnvel erfðaóðul sin, til þess að kornast i glaurn-
inn. En hringiða glaumsirrs getur verið háska-
sarnleg og freistingarnar þeirn ofurefli.
„I glysinu og glaitmnum gildra er á laun,
en æskan fer sér ólt.
Og kvika er í straumnum. Það kostar marga raun
að komast leiðar sinnar að marki.“
Eri hver er hún þá, hin dýra perla i dærnisög-
unni? Jesús segir: „E n leitiðfyrst r i k i s
hans (þ. e. Guðs) og réttlætis, og þá
mun al It þ e t t a v e i t as t y ð u r að
a u k i.“ (Matth. 6, 33). — It í k i G u ð s — það
er þerlan, sem vér öll ætlurn að leila og kaupa
hvaða verði sem vœri. Þá myrtdi oss veitast allt,
sem vér þörfnumst að aulti. — Algóði Guð! —
„K o m i þ i 11 r í lt i,“ — einnig til vor.
Um grös
Maga mínum er þannig farið, að hann lætur ekki
bjóða sér allt. Þetta er mesti duttlungarokkur. Hann
vill ekki steikt og brasað, kaffi er honum illa við, og
brennivín læzt hann ekki vilja. Ef allir hefðu slíkan
maga, væri óþarft að halda matreiðslunámskeið.
„Nú heimta ég grasaysting og grasate", sagði ég
við konuna, því að strákur minn hafði tínt grös í
pokaskjatta í fyrrasumar. Konan hlýddi auðvitað.
Og viti menn! Maginn hefur verið vanur því að
reka upp allskonar mótmælaóp, ef honum hefur ekki
líkað fæðið, en nú steinþagði hann, nema hvað hann
sagði húrra og bravó. Fjallagrösin voru það bezta,
sem hann hafði komizt í kynni við á sinni duttlunga-
ævi.
Ef eiginmenn ykkar, konur góðar, hafa uppreistar-
gjarna leiðindamaga, þá ráðlegg ég ykkur að fara á
grasaheiði í sumar. Eins og ^llir vita, er ást eigin-
mannsins að allmiklu leyti matarást, og á sá hluti
upptök sín í maganum. Þess vegna er ekki lítilsvert,
að malakútur sé í sæmilegu lagi, en fjallagrös eru
það bezta, sem hann fær.