Dagur - 30.10.1957, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 30. október 1957
D A G U R
5
Rógurinn um „skaftlríðindin"
„Íslendmgur“ uppvís að ósannindum
Tveir af liðsmönnum Sjálfstæðisflokksins á Akureyri, rit-
stjóri blaðs þeirra og hjálparmaður hans, fyrrverandi þing-
maður bæjarins, leggja saman í svör til Dags út af skattamál-
um. Fullyrða þeir að ekki sé greitt af olíu sem Olíudeild KEA
seiur á Akureyri.
Algerlega falsaðar fullyrðingar.
í síðasta tölublaði íslendings
stendur þetta m. a. orðrétt:
„Hvað því viðvíkur að KEA gefi
félagsmannaarð af olíusölunni,
þá sannar það aðeins, sem haldið
hefur verið fram hér í blaðinu,
að ekkert veltuútsvar er greitt af
olíusölu Esso hér í bænum.. . . “
Og á öðrum stað segir: „Það er
fáheyrð ósvífni og blekking, að
ekki megi leggja á Esso....“
Þessar staðhæfingar eru ekki
aðeins grununfær áróður, heldur
helber ósannindi, sem íslending-
ur ætti ekki að telja samboðið
virðingu sinni að bera á borð
fyrir lesendur sína.
Niðurjöfnunamefnr Akureyr-
arkaupstaðar leggur veltuút-
svar á alla sölu Essoolíanna hjá
Olíusöludeild KEA á Akur-
eyri. Sú upphæð niun vera um
kr. 100.000.00 — hundrað þús-
nnd krónur. — Þetta eru dá-
lítið aimarleg „sakttfríðindi“.
íslendingur hefur mjög reynt
til að gera sér mat úr því, að
Olíufélagið h.f. hefur ekki verið
útsvarslagt sérstaklega hér í
bænum og haft tilburði í þá átt
að gera með því forráðamenn
KEA og Olíufélagsins tortryggi-
lega. Það mætti þó íslendingi
vera Ijóst, að slík málfærlas er
alveg út í hött.
Kjarni málsins er nefnilega
sá, að hvorki einstaklingar eða
fyrirtæki eru hið minnsta að
því spurð, hvar þau eru sett á
útsvarsskrá. Þar er ckki um
neitt samningsatriði að ræða.
Fyrir tekjur bæjarsjóðs skiptir
það auðvitað engu máli, hvort
veltuútsvarið er innheimt hjá
KEA eða Olíufélaginu. En telji
niðurjöfnunarnefnd það heppi-
legra, að leggja útsvarið á OI-
íufélagið, er það hennar mál.
Það er svo ekki úr vegi að
bæta því við, að Olíusöludeild
KEA hefur veitt og veitir meiri
og fullkomnari þjónustu en
nokkur annar aðili, sem selur ol-
íur á Akureyri. Á það sérstak-
lega við um olíusöluna til togar-
anna.
Fyrir þá, ef einhverjir eru, sem
vilja skipa sér í neðstu tröppu
almennrar þekkingar á bæjar-
málum og við hlið þeirra sem
skrifa í íslending, er ennfremur
hollt að athuga,
að togarar Ú. A., allir með
tölu, væru nú bundnir við
hafnargarðinn eða búið að taka
þá upp í skuldir, sem hverjar
aðrar þrotabúseignir, ef Olíu-
söludeild KEA hefði ekki lánað
þeim olíur fyrir milljónir
króna á undanförnum árum.
Ólíkt hafast þeir að.
Þannig hafa samvinnumenn
mætt vandanum í einu þýðingar-
mesta hagsmunamáli bæjarfé-
lagsins. Má segja, að ólíkt hafizt
þeir að, sámvinnumenn annars
vegar og í hinn stað þeir, sem
reyna með blekkingum og bein-
um ósannindum 'að gera þjóðnýt
uppbyggingarstörf samvinnusam
takanna tortryggileg í augum
borgaranna.
Tóbakið enn.
„íslendingur“ segist ætlast til
að Tóbakseinkasala ríkisins
greiði útsvar til bæjarins, en
Dagur sé mjög hneykslaður yfir
þeirri hugmynd og vilji láta
Reykjavík eina njóta útsvars-
teknanna. Þetta eru mjög rætin
Qsannindi.
Dagur hefur alltaf barizt fyrir
velferðamálum Norðurlands, sem
höfuðmálgagn Sjálfstæiðsflokks-
ins orðaði svo á sínum tíma, að
væri sjúkleg barátta við’ ímynd-
aðan yfirgang höfuðstaðarins.
Dagur fagnar því, ef íslendingur
vill skipa sér við hlið hans í bar-
áttumálum Akureyringa og ann-
arra Norðlendinga. Nærtækasta
málið, vegna yfirstandandi um-
ræðna, er þá að sjálfsögðu Tó-
bakseinkasalan og Viðtækja-
verzlunin. Væri unnt að fá ríkis-
valdið til að setja upp sérstök
útibú með þessar vörutegundir,
hliðstætt Áfengisverzluninni,
væri góður tekjustofn fundirin
fyrir okkar bæjarfélag og mun
sízt af veita.
Hvers vegna ekki?
En eins og nú er, er ófram-
kvæmanlegt fyrir Akureyrarbæ
að leggja útsvar sérstaklega á
Aðalfundur Landssambands ís-
lenzkra rafvirkjameistara var
haldinn í Reykjavík 28. sept. sl.
Á fundinum voru rædd ýmis
hagsmunamál rafvirkjameistara,
svo sem innflutningur á efni til
rafvirkjunar og erfiðleikar er or-
sakast af vöntun á nauðsynlegu
efni. Var stjórninni falið að eiga
viðræður við innflutningsyfir-
völdin u mþetta efni.
Þá va rrætt um framtíðarstarf-
semi LÍR. Fundarmenn voru á
einu máli um að efla og auka
starfsemina, m. a. með því að
hafa opna skrifstofu í Reykjavík
í Félagi við Félag löggiltra raf-
virkjameistara í Reykjavík.
Samþykkt var á fundinum
áskorun á Rafmagnseftirlit rík-
isins um að’ hrað’a svo sem verða
má endurskoiðun og útgáfu
nýrrar reglugerðar um raforku-
virki.
Skýrsla stjórnar fyrir sl. ár ber
með sér, að nú eru 88 starfandi
rafvirkjameistarar í LÍR, þar af
34 búsettir utan Reykjavíkur.
þessi fyrirtæki, heldur aðeins
umboðslaunin sem hér eru
greidd. Það er jafn óframkvæm-
anlegt og að Akureyri skattlegði
Rafha í Hafnarfirði á þeim for-
sendum, að kaupmaður hér í
bænum seldi Rafhaeldavélar.
Sama gildir um svo ótalmargar
vörutegundir, og má nefna sem
dæmi: Ölgerðin Egill Skalla-
grímsson, Vinnufatagerð íslands,
sælgætisgerðirnar og ótal margt
fleira. Hvers vegna heimtar ís-
lendingur ekki að þessir aðilar
allir og margir fleiri hliðstæðir,
séu gerðir að sérstökum útsvars-
greiðendum á Akureyri?
Fyrirtækin eru útsvarsskyld,
þar sem þau hafa aðsetur og lög-
heimili, en vörur þeirra, sem
seldar eru í umboðssölu annars
staðar á landinu, eru ekki skatt-
skyldar, heldur aðeins umboðs-
launin á sölustað.
Aðstoð vel þcgin.
Af því, sem nú hefur verið
sagt, ætti öllum að vera það
ljóst, að bæjarsjóður er ekki
krónu ríkari, né heldur fátækari
af þeirri ástæðu, að KEA annist
umboðssölu á tóbaki og viðtækj-
um. Umboðslaunin eru hin sömu
og veltuútsvarið hið sama á
þeirn, hver svo sem umboðið hef-
ur. Hitt er svo annað mál, sem
ætti a’ð vera áhugamál allra Ak-
ureyringa, hvort hægt væri að
koma því til leiðar við hið opin-
bera, að sett yrðu upp sérstök og
skattskyld útibú fyrir tóbak og
viðtæki, hliðstæð útibúi Áfeng-
isverzlunar ríkisins. Þar væri
vissulega fundið fé fyrir bæjar-
sjóð og mun ekki standa á Degi í
þeirri sókn.
En af því að róðurinn kann að
verð’a erfiður, verður það þegið
með þökkum, ef íslendingur tek-
ur líka á árinni.
Höfðu bætzt í sambandið á ár-
inu 15 nýir meðlimir er starfa
utan Reykjavíkur.
Stjórn Lí Rer nú þanni gskip-
uð:
Formaður Gísli Jóhann Sig-
urðsson, Reykjavík .
Varaformaður: Aðalsteinn Gísla-
son, Sandgerði.
Ritari Örnólfur Örnólfsson,
Reykjavík.
Gjaldkeri Gissur Pálsson,
Reykjavík.
Meðstjórnendi Viktor Krist-
jánsson, Akureyri.
Nobelsverðlaun veitt
Sænska Akademian tilkynnti
nýlega að hún hyggðist veita
franska skáldinu Albert Camus
bókmenntaverðlaun Nobels, eink
um vegna þeirra ritverka hans er
snerta samvizku manna.
Ein af skáldsögum hans, La
Peste (Plágan), kom út í ís-
lenzkri þýðingu árið 1947.
ÁðaEfundur rafvirkjameisfara
SKÓLALEÍKUR M.A.:
Það bcrast margar jólagjaíir, m. a. kakkalákkar og mörgæsir.
(Ljósmynd: Edvard Sigurgeirsson.)
Höfundar, Georue Kaufman 02 Moss Hart
' O KJ
Lcikstjóri: Jónas jónasson
Á sunnudagskvöldið var
menntaskólaleikurinn frumsýnd-
ur í Samkomuhúsi bæjarins við
mikinn fögnuð áheyrenda. — Er
þetta amerískur gamanleikur,
sem ekki heíur verið sýndúr
hérlendis áður, svo að blaðinu sé
kunnugt um.
Hlaut hann í
þýðing unai
nafnið Gest-
ur til mið-
d e g isverðár.
— Þýðinguna
gerðu nem-
endur skól-
ans sjálfir í
fyrravetur og
skipuðu þá
niður í hlut-
verkin. Hingað kom svo í liaust
Jónas Jónasson, sem ekki þarf að
kynna fyrir bæjarbúum og æfði
leikinn með nemendum á 3 vik-
um. Miðað við það, að þetta mun
vera erfiðasti skólaleikur, sem
hér hefui' verið settur á svið og
Jónas Jónasson,
Ieikstjóri.
þrotlausar æfingar. Þar gaf að
líta hversu góður leikstjóri mót-
ar persónur leiksins og mun það
ekki alltaf auðvelt verk. En ný-
liðarnir lögðu sig alla fram af
áhuga og starfsgieði og gekk
furðu vel að leggja nokkuð af
sjálfum sér til hliðar og tileinka
sér hinar nýju manngerðir.
En snúum þá aftur að frum-
sýningunni. Þegar flestir leik-
húsgesta voru gengnir til sæta
sinna og skólameistarahjónin
birtust í dyrunum, færðu nem-
endur frúnni blóm og leiddu þau
til sætis. Að því búnu var risið
úr sætum og skólasöngurinn
sunginn af miklu fjöri. Síðan var
tjaldið dregið frá og skólafólkið
gekk undir leikprófið. Það var
strangt, og „upplestrartíminn11
stuttur. Úrlausnin var þó betri
en eg hef áður séð í skólaleik.
Laglega af sér vikið, verður
maður að segja. ,
tíminn svo stuttur, verður að
telja árangurinn góðan, jafnvel
undraverðan. Þar á leikstjórinn
eflaust stærstan hlut að ináli.
—o—
Hér verður efni leiksins ekki
sagt eða um það rætt, og ekki
verður heldur skorað á bæjarbúa
að sækja leikhúsið og sjá
menntaskólaleikinn. Þess mun
ekki þuría í þetta sinn.
Sá, sem þessar línur ritar var
eitt kvöldið á æfingu hjá leik-
fólkinu og kynntist þá vinnu-
brögðunum. Vakti það mesta at-
hygli hvað leikstjóri og leikend-
ur voru á svipuðu aldursskeiði og
skemmtu sér konunglega við
—o—
Tryggvi Gíslason fór með
stærsta hlutverkið og lék
Sheridan Whiteside. Var hann
nær alltaf á sviðinu og mest í
(Framhald á 7. síðu.)
Tryggvi Gíslason í aðalhluívcrk- Rcnata KristjánsdóUir
inu. — (Ljósmynd: Edvard Sig.). í hlutverki sínu.