Dagur - 05.02.1958, Blaðsíða 8

8
Baguk
Miðvikudaginn 5. febrúar 1958
PALL ZOPHONIASSON:
Búskapurinn í Eyjafjarðarsýslu
Vaxandi félagsstarf Framsóknar-
manna á Norðurlandi
Sjö ný félög hafa bætzt í samtök S.U.F.
(Framhald.)
3. Arnarneshreppur.
Byggðar jarðir voru 43, en eru
nú 36, og hefur því fækkað um 7.
Meðaltúnið var 3,6 ha., en er nú
orðið 12,3 ha. Meðalheyskapur á
jörð var 107 + 189 = 296 hestar.
Áhöfnin, sem höfð var á fóðrum
á því heyi, var 3,9 nautgr., 77
kindur og 3,9 hross, og voru þá
heyin nægjanleg, ef ekki voru
óvenju harðir vetur. Nú er hey-
skapurinn á meðal jörðinni 476 +
87 = 653 hestar og fénaðurinn,
sem fóðraður er á þessum heyj-
um, er 12,4 nautgr., 65 kindur og
3,2 hross. Hrossum og fénu hefur
fækkað en nautgr. fjölgað.
Hlutfallið milli búfjár og heyja
er svo til óbreytt að hestatölu, en
næringarrikara nú en áðui'.
Nokkrar jarðir í sveitinni eiga
úrvalsengjar, og má heita að hætt
sé að slá útjörð, nema þá á þeim.
Afréttafland má segja að sé ekk-
ert. Að vísu eiga Möðruvellir
nokkurt land (Svínamýrar) í
botni Hörgárdals og reka sauðfé
þangað, en hreppurinn sem heild
á ekkert upprekstrarland. Fé
gengur því mest í heimahögum
að sumrinu. Fjárbúin stækka því
varla nema með breyttum bú-
skaparháttum, en vaxtarmögu-
leiki búanna liggur í kúabúun-
um, fjölgun kúnna og aukinni
mjólkurframleiðslu eftir því sem
taðan vex og markaðsmöguleikar
mjólkurafurðanna gerir mögu-
legt. Fimm jarðir hafa undir 5
ha. tún en 19 yfir 10 ha. Stærst
er túnið í Fagraskógi. Það er 37,8
ha. nú, en var 8 árið 1932. Stærst
bú er á Möðruvöllum II. Þar er
túnið 29,9 ha. og fást af því 1900
hestar af töðu, eða 63 hestar af
hektaranum. Túnið er í ágætis-
rækt, bæði það gamla og nýja og
bregzt aldrei. Á útengjum eru
slegnir 800 hestar, svo að allur
heyskapur er 2700 hestar. Áhöfn
er 40 nautgi'., 163 kindur og 5
hross. Árlega selja Möðruvellir
hey, bæði innan sýslu, sé þess
þörf, og í aðrar sýslur. Smáþorp,
Hjalteyri er í hreppnum, en eng-
an markað er þar að fá fyrir
bændui'. Þorpsbúar eiga nokkrar
skepnur og bændur á smábýlum
þar hjá hafa þar nokkra atvinnu.
4. Skriðuhreppur.
í Ski-iðuhreppi hefur byggðu
jörðunum fækkað um 6, aðallega
í dalsbotninum. íbúar voru 230,
en eru nú 203. Meðaltúnið var 3,9
ha., er nú 11,3 ha. Meðalheyskap-
ur á byggðri jörð var 120 + 207
= ‘527 hestar. Á því heyi var
áhöfnin fóðruð, en hún var 3,7
nautgr., 98 fjár og 7,1 hross. Nú
er heyskapurinn á meðaljörðinni
544 + 115 = 659 hestar, og hefur
því tvöfaldast að hestatölu. Nú er
áhöfnin á meðaljörðinni, sem
fóðruð er á þessu heyi 10,2 naut-
gr., 133 kindur og 4,9 hross.
Nautgr. og sauðfé hefur fjölgað
en hrossum fækkað, enda vélar
að yfirtaka vinnu þeirra. Hlut-
fallið milli áhafnar og heyja er
svipað og það var, en þó betra
nú, þar sem tiltölulega er meira
af töðunni. Tvær jarðir hafa
minni tún en 5 ha. og eru erfið
ræktunarskilyrði á annarri. 14
jarðir eiga stærri tún en 10 ha.
Stærst er túnið á Hátúni. Það var
3,5 ha., en ei' nú orðið 37,9 ha., og
'hefui' því meira en tífaldast. Þar
eru á fóðri 35 nautgr., 242 kindur
og 12 hross og skil eg ekki til
hvers þau eru höfð. í botni Hörg-
árdals og Barkárdals eru góð
sauðlönd, sem notuð eru sem af-
rétt. Þó var Akrahreppi í Skaga-
firði seldur hluti af Hörgdals-
heiði, alveg niður undir bæi í
Hörgárdal, og má rnikið vera
hafi Skriðu- og Arnarneshrepps-
búar ekki einhvern tíma íðrast
þess. Framhluti hreppsins verður
að teljast hafa góð sauðlönd og
möguleika til stækkunar fjárbú-
anna. — Nokkur hluti jarða
neðar í hreppnum getur notað
vestri hluta Þorvaldsdals til fjár-
beitar að sumrinu til, og má því
segja að hreppsbúar hafi góða
aðstöðu til fjái'búskapar og vaxt-
ai'möguleiki sé töluverður í fjár-
búunum. Neði’i hluti hreppsins er
þó tvímælalaust betur fallinn til
nautgriparæktar, enda hefur
nautgr. fjölgað tiltölulega meii'a
en fénu.
5. Oxnadalshreppur.
Byggðu jörðunum hefur fækk-
að úr 24 í 13 og eru það jarðirnar
í botni Oxnadals, sem fækkunin
gengur aðallega út yfir. Er þar
sjóþungt að veti'inum og ein-
angrað, og yi'ði búskapur á þeim
aðallega að byggjast á sauðfjár-
rækt, ef þær byggðust aftur.
Hins vegar vantar Glæsibæjar-
hrepp afrétt og er líklegra að þær
verði notaðar til upprekstrai'
annað hvort fyrir Oxndælinga
sjálfa eða Glæsibæjarhi-eppsbúa.
Meðaltúnið í hreppnum var 3,5
ha., en er nú oi'ðið 15,7 ha.
Meðalheyskapur varð 88+ 149 =
237, en er nú 681 + 43 = 724
hestar, og hefur því aukizt um
487 hesta. íbúum hreppsins hefur
fækkað úr 155 í 85 (1953). Miðað
við íbúa hefur heyskapurinn
aukizt úr 36 hestum í 110 hesta,
og munar um minni mun á af-
köstum.
1920 var meðalbúið 3,3 nautgr.,
75 kindur og 6,6 hi-oss. Nú er
meðalbúið 13,9 nautgr., 149 kind-
ur og 5,5 hross. Munurinn er +
10,6 nautgr., -(- 74 kindur og -r-
1,1 hross.
í Öxnadal vii'ðist nokkuð treyst
á beit, heyin eru ekki að sama
skapi mikil miðað við skepnu-
fjölda og í hinum hi-eppunum,
sem x-ætt hefur verið um, en eru
þó viðunandi miðað við að nokk-
ur fóðurbætir sé gefinn. Búin
sem nú eru í Öxnadal hafa í sér
mikinn vaxtarmöguleika, bæði í
fjölgun sauðfjái'ins og nautgrip-
anna. Að vísu vai' sumai'beitiland
takmarkað meðan dalui’inn allur
var byggður, og Öxnadalsheiði
hafði verið seld Akurhreppingum
niður undir tún í Bakkaseli, en
með eyðibýlunum hefur í-ýmkast
um sauðfé og skapast aðstaða til
að fjölga því. Kúahagar að sumi'-
inu ex'u mjög góðii', má því eftir
atvikum fjölga fé eða kúm, þegar
töðumagnið vex. Ein jörð í
hreppnum hefur minna tún en 5
ha., en 9 jarðir stærra en 10 ha.
Mai'gar jarðir í hreppnum hafa
tekið gagngei'ðum breytingum,
og má nú kalla stórjarðir, jarðir
sem áður voi’u kallaðar kotjarðir.
Stæi'st bú er á Syði’i-Bægisá.
Þar var 5 ha. tún, en er nú 24,3
ha. Heyskapurinn er 1250 töðu-
hestar og 80 ei’u heyjaðii' utan
túns eða 1330 hestar alls. Búið er
26 nautgi'., 232 kindur og 6 hross.
Næsti bær við Syði'i-Bægisá er
Yti'i-Bægisá í Glæsibæjai'hi'eppi.
Þar var prestur lengi, hún var
stærri og talin rniklu beti’i en
Syði'i-Bægisá, sem talin var hálf-
gei't kot. Nú væi'i líklega Syðri-
Bægisá í allt að 15. földu verði
miðað við Yti'i-Bægisá, ef báðar
ætti að selja. Það veldur oft hver
á heldui'.
6. Glæsibæjarhreppur.
Byggðu jörðunum í hi’eppnum
hefur fækkað um 5, þær voru 49,
en eru nú aðeins 44, talsins.
Meðaltúnið var 4,4 ha., en er oi’ð-
ið 11,2 ha. Töðufallið af meðal-
jörð er í hreppnum voru 128
hestar og útheyskapur 186, eða
alls 314 hestar. Nú er taðan orðin
444 hestar og enn ei'u heyjaðir
102 hestar utan túns, og eru þó
engin góð engjalönd í hreppnum.
Meðalheyskapui-inn hefur því
aukizt um 232 hesta, úr 314 í 546.
Búféð, sem fóðrað hefur vei’ið á
þessum heyjum, hefur vei'ið
1920: Nautgr. 4,5, sauðfé 89 og
hross 5,9, 1955: 11,2 nautgi’., 61
kind og 3,4 hross.
Nautgr. hefur fjölgað um 6,7,
en bæði sauðfé og hrossum
fækkað. Heyin hafa þó aukizt til-
tölulega meira en munar stækk-
un áhafnai.'innar og er það ágætt,
enda þó ásetningur á heyin áður
væri ekki slæmur. í hreppnum er
meiri hænsnai-ækt en víða annai’s
staðar, og nokkur eggjasala til
Akureyi’ar. Nokkur hluti hi’epps-
ins er mjög þéttbyggður (Ki-ækl
ingahlíðin), jarðirnar landlitlar
og lítill möguleiki til sauðfjái'bú-
skapar og enginn til þess að
stækka þau svo að neinu nemi. Á
Þelamörkinni er byggðin ekki
eins þétt, og þar er nokkurt
vaxtarrými í sauðfjái’búunum,
sérstaklega ef hreppurinn fengi
uppx’ekstrarland, en það á hann
ekkert nú. Vegna landþi’engsla í
hreppnum verða hreppsbúar
(Fi’amhald á 7. síðu.)
Erindreki SUF, Guttormur
Sigbjörnsson. ferðaðist um Norð-
ur-ÞingeyjarsýsIu á síðasta
sumri. Stofnaði hann, að fyrirlagi
samtakanna, tvö félög í sýslunni.
Landsháttum hagar svo til í N.-
Þingeyjarsýslu, að hún skiptist í
tvær heildir í félagsmálum.
Ei’indrekinn dvaldi um viku-
tíma austan Axarfjarðar, að und-
irbúningi stofnun FUF félags á
Langanesi og Þistilfii’ði.
Stofnfundur FUF í Norður-
Þingeyjai’sýslu, austan Axar-
fjai’ðai'heiðai’, var haldinn á
Þórshöfn þriðjudaginn 13. ágúst.
Erindreki SUF setti fundinn og
bauð fundai’menn velkomna til
stai’fs. Stjórnarkjör fór þannig, að
Aðalsteinn Kai’lsson var kjörinn
foi-maður, ritari Óli Gunnarsson,
kennari, Gunnarsstöðum, og
gjaldkei'i séra Ingimar Ingimars-
son, Sauðanesi. í varastjórn voi’u
kjörnir: Sigfryggur Þorláksson,
Svalbarði, Kristinn Jóhannesson,
Hvammi, og Ríkharður Jóhanns-
son, Flögu.
Mikill áhugi ríkti meðal fund-
armanna fyrir framgangi félags-
ins og rætt um framtíðarstarfið.
FUF í N.-Þingeyjarsýslu, aust-
an Axarfjarðarheiðar, hefur ýmis
nýmæli á prjónunum, t. d. Fi-am-
sóknarvistir. Ennfremur hefur
formaður, Aðalsteinn Kai’lsson,
hug á að félagið beiti sér fyrir
samvinnuiðnaði til atvinnujöfn-
unai’.
Guttormur Sigbjörnsson, er-
indreki SUF, mætti á stofnfundi
FUF í Noi’ður-Þingeyjai’sýslu,
Blaðinu hefur boi’izt skýi’sla um
áfengissölu ÁVR á síðasta ári og
er þar ýmsar fróðlegar upplýs-
ingar að finna. T. d. nemur áfeng
issalan á hvert mannsbai’n í
landinu 778 krónum, en 609
ki’ónum 1956. Heildarsalan á ár-
inu nam 129.223.023 kr., sem er
31.1 milljón ki-ónum meira en ár-
ið 1956. Þess ber þó að geta, að
nokkur verðhækkun varð 1. fe-
brúar í fyrra, en samt hefur salan
aukizt meii’a í ki’ónutali.
Heildai’salan fjói’ða ársfjórð-
unginn var sem hér segir: Selt í
og frá Reykjavík fyrir 29.900 þús.
kr. Selt í og frá Akureyi’i fyrir
2.216 þús. kr. Selt í og frá ísafirði
fyrir 1.061 þús. kr. Selt í og frá
Seyðisfii’ði fyrir 848 þús. kr. Selt
í og frá Siglufii’ði fyrir 873 þús.
kr. Af þessu var selt gegn póst-
vestan heiðar, sem haldinn var
að Lundi í Axai-fii’ði fimmtud. 15.
ógúst: í stjói-n voru kjöi’nir: Stef-
án Pálsson, Skinnastað, formað-
ur, Óli Gunnai-sson, Kópaskei’i,
ritari, og Halldór Sigurðsson,
Valþjófsstað, gjaldkex’i. Kjöi’nir
voi’u í varastjói-n: Þoi’steinn
Jónsson, Kópaskei’i, Gunnþórunn
Þói'hallsdóttir, Kópaskeri, og
Guðmundur Jónsson, Æi’læk. —
Áhugi ríkti á fundinum fyrir
málefnum Framsóknai’flokksins
og starfi félagsins.
Greinilega kom í ljós í sam-
bandi við félagsstofnanirnar í
Norður-Þingeyjarsýslu, að giftu-
rík forusta í málefnum héraðsins
á Alþingi af hendi Gísla Guð-
mundssonar, á meginþátt í því,
hve djúpum rótum fylgi Fram-
sóknarflokksins stendur meðal
sýslubúa. Nú ei'u í undirbúningi
ráðstafanir til þess að stórauka
útgei’ð, t. d. frá Raufarhöfn og
Þói’shöfn. í athugun er að festa
kaup á togai’a á vegum ríkis-
stjórnai’innar.
(tJr Tímanum, stytt.)
- Fysti fundurinn
(Framhald af 1. síðu.)
Þessir menn voi’u kosnir: Guð-
mdunur Guðlaugsson, Magnús E.
Guðjónsson og Helgi Pálssin.
Jón G. Sólnes og Guðmundur
Guðlaugsson þökkuðu fráfarandi
bæjarstjóra 24 ára bæjai’stjóra-
stai’f á Akui’eyi’i og Steinn Stein-
sen þakkaði. Síðan áx-naði foi’seti
hinum nýkjörna bæjarstjóx’a
heilla í störfum fyrir bæinn,
kröfu til héraðsbannsvæða fyrir
533 þiis. kr. og til veitingahxxsa
fyrir 982 þús. kr., hvoru tveggja
fi’á aðalski’ifstofu í Reykjavík.
Ársfjórðungar.
Söluupphæðin 1957 skiptist
þannig á áx-sfjói’ðunga: 1. ái’s-
fjói’ðung fyrir 23.8 millj. kr. 2.
ái’sfjói’ðung fyrir .32.7 millj. kr. 3.
ái’sfjórðung fyrir 36.9 millj. kr.
og 4. ái-sfjói’ðung fyrir 35.9 millj.
ki\ — Alls á árinu: 129.2 millj.
kr.
Áfengissala á íbúa.
Áfengissalan á- hvei't manns-
barn í landinu undanfarin ár er
sem hér segir: 1952: 433 kr., 1953:
507 kr., 1954 547 kr„ 1955: 566 kr„
1956: 609 kr. og 1957: 778 kr. —
Heimildir: ÁVR og Hagstofan.
r
Áfengiskaupin 778.00 kr. á hvert
mannsbarn í landinu árið 1957
íslcndingar drukku fyrir nær 130 milljónir kr.