Dagur - 07.05.1958, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 7. maí 1958
D A G U R
5
Jón Haraldsson á Einarsstoðum
Kveðjuorð
Jón Haraldsson, bóndi og
póstafgreiðslumaður á Einars-
stöðum í Reykjadal, varð bráð-
kvaddur í Einarsstaðakirkju
föstudaginn 18. apríl sl., á sjötug-
asta aldursári, og var jarðsung-
inn 29. sama mánaðar að við-
stöddu fjölmenni.
Jón hafði kennt sér vanheilsu
um nokkurt skeið og gekk þess
ekki dulinn, að skjótt kynni yfir
að ljúka, svo sem raun varð á.
Bar það til er hann var að flytja
kveðjuræðu við kistu nágranna
síns, er borinn var til grafar.
Jón var af gömlum bænda-
karllegg á Einarsstöðum. Faðir
hans, Haraldur, var Sigurjónsson
Jónssonar, er allir bjuggu þar,
Jónssonar umboðsm. á Breiðu-
mýri Sigurðssonar.
Móðir Jóns var Ásrún Jóns-
dóttir bónda á Rifkelsstöðum í
Eyjafirði Olafssonar. En móðir
Ásrúnar og kona Jóns Ólafssonar
var Halldóra, systir Einars í
Nesi.
Reykjadalur er sumal'fögur
Stefán Jónsson í Skjald-
arvík sjötugur
Stefán Jónsson í Skjaldarvík
varð sjötugur á laugardaginn
var. Hann er klæðskeri að iðn og
rak lengi þekkta klæðskera-
vinnustofu hér á Akureyri. En
1943 urðu þáttaskil í lífi hans og
■starfi. Þá hóf hann starfrækslu
elliheimilisins í Skjaldarvík, er
hann hafði byggt upp og sem
hann hefur síðan rekið fyrir eig-
in reikning. Þetta framtak Stef-
áns er einstakt í sinni röð og
þrevirki, sem mun halda nafni
hans á lofti meðan merkra
manna á Akureyri er að ein-
hverju getið. Líklega hefur fátt
verið ólíklegra til að skila gróða
en þetta fyrirtæki hans. Hins
vegar mun fátt hafa fullnægt
betur sérstæðum og göfugum
eðlisþætti í honum sjálfum en
þetta líknarstarf.
Stefán í Skjaldarvík lætur lítið
yfir sér og er mannkostamaður.
Dagur sendur honum árnaðar-
óskir í tilefni afmælisins.
DAGUR
kemur næst út laugardag-
inn 10. maí. — Auglýsing-
um sé skilað fyrir hádegi á
föstudag.
sveit með Fljótsheiði á aðra
hönd en Laxárdalsheiði á hina.
Þessar heiðar eru fagurskrýddar
blómstóði og runnurn og mynda
eina þá fegurstu og hlýlegustu
umgerð, sem til er um norð-
lenzka sveit. Sveitin er grösug,
veðráttan mild og ókunnugum
sýnist lognsamt, jafnt hjá fólk-
inu, sem býr þar, og í náttúrunni
sjálfri. í félags- og sveitarmál-
um eru þó jafnan þungir straum-
ar, sem ekki liggja allir í sömu
átt.
Norðan við miðjan Reykjadal,
þar sem hann breikkar til vest-
urs, stendur höfuðbólið Einars-
staðir. Þar hafa oft orðið strauma
skil. Jón Haraldsson og kona
hans, Þóra Sigfúsdóttir, hafa bú-
ið þar í meira en hálfa öld og
alið þar upp 11 börn sín. Þar
hefur löngum verið gestkvæmt
og mikil umsvif auk búsýslunn
ar.
Við fráfall Jóns, ber nokkurn
skugga á andlegt líf sveitarinnar,
svo mikinn hlut átti hann í fé-
lagsmálum, og þó hafði hann
meiri áhrif á menn og málefni
daglegum samskiptum við sveit
unga sína og aðra vini nær og
fjær.
Einarsstaðabóndinn var um
margt sérstæður og hinn merk-
asti maður. Vel var hann búinn
andlegu og líkamlegu atgerfi,
fjölhæfur íþróttamaður var hann
á yngri árum og annálaður
glímumaður, skáldmæltur vel og
oi ðhagur í ræðu og riti, gleði-
maður mikill og svo skemmtinn
í viðræðum, sagnafróður og
fyndinn, að mönnum gleymdist
svefn heilar nætur í návist hans
og hugðu enn kvöld þegar dagur
rann. Þá var orðsins list í önd-
vegi og gamanmál efst á baugi. í
meðferð Jóns voru atvikin dregin
upp á svo listrænan hátt, að un-
un var á að hlýða. Hin frábæra
irásagnargleði mótaðist þó jafnan
af nákvæmri mannþekkingu og
í'íkri samúð og var alls ólík ut
anlærðum kaffihúsabröndurum
Þrátt fyrir gamansemina var al-
vara hins margreynda manns
næsta leiti, enda hafði lífið sízt
farið um hann mildari höndum
en almennt gerist.
Jón Haraldsson unni sveit
sinni mjög heitt og naut fegurðar
hennar með viðkvæmum og
fagnandi huga. Hann unni þjóð-
legum fróðleik og þeim menn-
ingarverðmætum, sem hætta er
búin á síðustu tímum. Jón á Ein-
arsstöðum var athvarf olnboga-
barna í sveitinni, og sýnir það
eitt út af fyrir sig, hvern mann
hann hafði að geyma. Og hvers
manns vanda vildi hann leysa. —
Hinn sérstæði persónuleiki, orð-
snilld, bragðfimi glímumannsins
ennfremur hjartahlýja og um-
hyggja fyrir þeim, sem minni-
máttar voru, munu verða minn-
isstæðari en búsýsla og félags-
málastörf Jóns á Einarsstöðum.
Líf hans var auðugt að gleði og
drengskap. Þess vegna er hans
sárt saknað og vandfyllt það
skarð, sem nú er höggvið í
raðir eldri Reykdælinga. Hann
átti víðan hugarheim og óteljandi
áhugamál, en gaf sig ei allan á
vald brauðstrits og búhyggju.Um
margra ára skeið var eg nágranni
hans og átti við hann nær dag
leg samskipti og öll góð. Tel eg
mér hilt að hafa kynnzt slíkum
manni og kveð hann með virð
ingu og söknuði.
E. D.
MinningarEundur Halldórs Yil-
hjálmssonar skólastj. á Hvanneyri
Nemendur vilja lieiðra minningu hans með
ræktun barrskógar í Borgarfirði
Hinn 16. f. m. komu nokkrir
nemendur Halldórs skólastjóra
Vilhjálmssonar saman á fund í
Reykjavík til þess að ræða um,
hvernig þeir gætu bezt heiðrað
minningu hins ágæta skólastjóra
og afreksmanns. Að loknum um-
ræðum, sem margir tóku þátt í,
var tillaga þessi samþykkt sam-
hljóða:
„Fundur haldinn í Mjólkui'-
stöðinni í Reykjavík af nokkrum
nemendum Hvanneyrarskóla,
þann 16. marz 1958, samþykkir
að leita skuli til sem flestra, er
nám hafa stundað á Hvanneyri
árin 1907—1936 að báðum með-
töldum, um fjárframlög til skóg-
ræktar til minningar um Halldór
Silhjálmsson, skólastjóra.
Skal samið við Skógrækt ríkis-
ins um skógplöntun í Skorradal.
Byrjað verði strax á næsta vori
að planta fyrir það fé, er safnast
Farfuglarnir koma
KRIAN
Nú eru kríurnar komnar og sá
eg þær fyrstu hér á Leirugarðin-
um 1. maí. Þetta voru 5 kríur,
mjög þreyttar, og sváfu þær
þarna á garðinum innan um
hettumáfana í tvo klukkutíma,
en hurfu svo aftur eins og vani
þeirra er hér.
Á undanförnum árum hafa krí-
urnar komið hér á Leirugarðinn
oftast 2. maí, en nokkrum sinn-
um seinustu dagana í apríl. Hér
er það venjan, að fyrstu kríurn-
ar, lítill hópur, sem kemur fyrst,
sezt á Leirugarðinn, hvílir sig
þar í um það bil einn til
tvo klukkutíma, og hverfur svo
aftur út með firðinum. Svo sjást
þær ekki aftur fyrr en eftir
nokkra daga, stundum viku, en
þá er allt í einu orðið fullt af krí-
um hér meðfram öllum fjörun-
um. Hér fyrr á árum man eg eftir
þegar kríurnar voru að koma hér
á Leirurnai' fyrstu dagana í maí.
Þá gat það staðið yfir klukku-
stundum saman, að óslitin kríu-
mergð kom fljúgandi norðan að,
og allur þessi skari safnaðist
saman í breiður á Leirunum og
skipti það þú;sundum. Nú á síð-
arfi árum hefur kríunni fækkað
allmikið og hef eg ekki séð kríu-
hópa hér á Leirunum árum sam-
an, þar til í fyrra, að eg sá í eitt
skipti nokkra hópa með nokkur
hundruð kríum í hér á Leirun
um. Sumt af þeim kríum, seni
koma hingað til lands, eru á
ferðalagi lengra til norðurs, til
Norðaustur-Grænlands og dvelja
þær hér í nokkrar vikur, meðan
snjóa leysir þar norður frá.
Heldur er þó kuldalegt þegar
þær koma þangað norður, eða
svo fannst okkur félögunum
Grænlandsleiðangrinum, þegar
við sáum fyrstu kríurnar þar
vera að sveima yfir endalausri
hafísbreiðunni og varla nokkur
auður blettur upp úr snjónum og
aðeins ein vök opin á gríðarstóru
svæði, en þangað sóttu þær fæð-
una. Þetta var 11. júní, en úr þv
fóru fleiri vakir að myndast og
snjó að taka örara.
Hér fyrr á árum var almennt
talið að krían kæmi urn kross
messuna og mun hún hafa komið
seinna þá en nú á síðari árum og
stafar það að líkindum af batn
andi veðurfari. Hún verpir
vörpum (margar saman), oft
æðarvörpum og þar sem endur
verpa og gera þá mikið gagn með
því að verja varpið. Þær ráðast
hópum saman á alla óboðna gesti
sem í varpið koma: ránfugla
menn og skepnur, garga að þeirn
höggva þá með sínu hvassa nefi
og láta di'itið rigna yfir þá, o
taka flestir þann kostinn að láta
undan síga. í byrjun júní fara
kríurnar að verpa og eru eggin
oftast 2, stundum 3. Klakið tekur
rúman hálfan mánuð og skiptast
foreldrarnir á að liggja á eggjun-
um. Þegar ungarnir fara að
skríða úr eggjunum yfii-gefa þeir
fljótlega hreiðrið, en foreldrarnir
færa þeim smá skordýr, orma og
síðar smá fiskaseyði og síli. Mán-
aðar gamlir eru ungarnir orðnir
fleygir og dreifast þá fuglax-nir
meðfi-am ströndum og út á sjó í
ætisleit.
Ki'ían er mikill flugfugl og afar
liðug og létt aá sér, enda veitir
henni ekki af, þar sem heita má
að hún fljúgi árlega heimskaut-
anna á milli, því að á veturna
dvelur hún í Suðurhöfum, allt
suður til Suðui'skautslandanna.
Ki-íurnar fai-a að hverfa héðan
um miðjan júlí og eru að mestu
horfnar (héðan úr nágrenninu)
seinnipart ágústmánaðar.
Kr. Geirmundsson.
kann nú í vetur og fram á voi'ið.
í'yrir það fé, er síðar kynni að
innheimtast, væri plantað næsta
ár. Til þess að annast fjái'söfnun-
ina og annað þessu viðkomandi
kjósi fundurinn 5 menn, er starfi
ókeypis.“
Þessir menn voi'u kosnir í
nefndina:
Gunnlaugur Olafsson, ski'if-
stofustjóri, Laugaveg 162, Hall-
dór Jónsson frá Arngei'ðareyi'i,
Rauðárstíg 36, Ingimar Jóhann-
esson, fulltrúi, Laugai'ásveg 47,
Kristófer Grímsson, héi'aðsi'áðu-
nautur, Silfurteigi 4 og Magnús
Kristjánsson, gai'ðyi'kjumaður,
Eskihlíð D, Reykjanesbraut.
Enn fi'emur var samþykkt, að
tillag hvei's Hvanneyrings í þessu
skyni skyldi vera 300 krónur og
að framkvæmdanefndin skyldi
að lokum gera grein fyrir starfi
sínu og fjái'söfnuninni, annað
hvort á fundi eða í fréttablöðum.
Til skýringar skal þess getið,
að með skógplöntun er átt við
ræktun barrtrjáa (nytjaskógar).
Skoi'i'adalur var valinn vegna
þess, að þar á Skógrækt ríkisins
mikið afgirt land, og skógfræð-
ingar telja þar samkv. fenginni
reynslu einna bezt skilyi'ði til
ræktunar barrtrjáa hér sunnan-
lands. Þar ei-u líka fyrir tveir
skógarreitir, sem helgaðir eru
nafni ákveðinna manna.
Margir nemendur Halldórs
Vilhjálmssonar skólastj. mundu
eflaust óska, að minningai'reit
sem þessum yi'ði valinn staður á
Hvanneyri. Leitað var álits skóg-
fi-æðinga xrm það efni. Þeir telja
skógræktarstarf þar vandkvæð-
um bundið, m. a. vegna næðinga
og skjólleysis. Girðing og, við-
hald skógaiTeits á slikum stað
mundi kosta mikið fé. Og lausleg
samtök, lík þeim, sem hér ræðir
um, mundu ekki hafa tök á að
annast viðhald þess reits í fram-
tíðinni, en það ati'iði mun Skóg-
í-æktin taka að sér í Skorradal,
þar sem hún hefur eftirlit allt
Málið hefur nú verið rætt við
skógræktarstjóra, og hann hefur
tjáð sig fúsan að ljá skógarreit
í umi'æddu skyni. Skógræktin
leggur til plöntijr ókeypis, en
nemendasamtökin greiða vinnu
við plöntunina. Sá kostnaður er
áætlaður kr. 5.500.00 á ha. Stærð
reitsins takmarkast af fjárupp-
hæðinni, sem safnast kann.
Nú þegar hefur vei'ið ákveðið
að planta í 5 ha. á þessu vori.
Næsta ár yrði svo plantað fyi'ir
það fé, er síðar safnast.
Æskilegt er, að sem flestir
Hvanneyringar frá umræddum
árum taki þátt í framkvæmd
þessari með því að senda um-
rædda fjárhæð. Síðar vei'ður
samin og send skrá yfir alla þátt-
takendur. Tillagið má senda til
Gunnlaugs Ólafssonar.