Dagur - 07.01.1959, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 7. janúar 1959
Dagur
RITSTjÓKt:
E R I I N (; U R D A V í I) S S « N
A i:
1-0 R K t U. I! J O II N SSO N
stiií.Mofd i llifnantrxli iM) ~ Simi llfitr
Árgangurinn kíKstar kr. 75.00
Blaöið ki'initl út .) raiðvikudógum ot;
laugafritimtro. }xj;ar cfnt ntantUt lil
Gjaldriagi cr I. julí
l’RENTVF.KK OI>DS liJÖKVSSOWK H.F.
Þáttaskil í stjórnmálum landsins
ÞÁTTASKIL hafa enn orðið í stjórnmálum
landsins, ný stjórn tekin við völdum og framund-
an hatröm átök í tvennum alþingiskosningum í
sumar vegna þeirra breytinga á kjördæmaskipun
landsins, sem hin nýja stjórn Emils Jónssonar
forsætisráðherra hefur boðað. Orsakiinar til
stjórnarslita og fráfarar vinstri stjórnarinnar má
fyrst og fremst rekja til tveggja andstöðuflokka
ríkisstjórnarinnar sjálfrar, þar sem voru íhalds-
sinnaðir Alþýðuflokksmenn og Moskvukommún-
istar. Þessir flokkar báðir sveigðust æ meira til
andstöðu við ríkisstjórnina og til samstarfs við
Sjálfstæðisflokkinn um að koma henni frá vöhl-
um. Alþýðusambandsþingið rak svo smiðshöggið
á verkið, sem kunnugt er, þegar það neitaði þá-
verandi forsætisráðherra um frest til að stöðva
verðbólguna. Sömu andstæðingar fyrrverandi
stjórnar og áður voru nefndir unnu markvisst að
því í sumar, að knýja fram grunnkaupshækkanir
og tókst það, sem nam 6—9%, og settu verðbólg-
una af stað af nýju.
Eftir fall vinstri stjórnarinnar reyndi Olafur
Thors að mynda stjórn með kommúnistum, en
mistókst. í þeim tilraunum var Sjálfslæðisflokk-
urinn neyddur til að gefa út stefnu sína í efna-
hagsmálum og kom hún mönnum undarlega fyrir
sjónir. Meðal annars taldi hann nauðsynlegt að
LÆKKA kaupið og þurftu sumir að lcsa tvisvar,
því að síðan sá flokkur varð stjórnarandstæðingur
gckkzt hann bæði leynt og ljóst fyrir kauphækk-
unum, Iét mcira að segja flokksmenn sína í hópi
atvinnurekenda bjóða kauphækkanir til að ögra
launastéttunum.
Þegar kom til kasta Emils Jónssonar um
stjórnarmyndun, reyndist Alþýðuflokkurinn og
Sjálfstæðisflokkurinn hafa eitt mál sameiginlegt,
og byggðu þeir samstarf sitt á því. Það var kjör-
dæmamálið. Þeir sömdu svo um, að Alþýðuflokk-
urinn skyldi mynda minnihlutastjórn með fullum
stuðningi og í nánu samstarfi við Sjálfstæðis-
flokkinn fram að kosningum í vor. En þá mun
Sjálfstæðisflokkurinn segja: Nú get eg tekið við.
Það vakti nokkra furðu og ennfremur sársauka,
að Alþýðuflokkurinn skyldi á þann hátt upphefja
hið nána samstarf við Framsóknarflokkinn, sem
myndað var fyrir síðustu kosningar, sérstaklega
þar sem Framsóknarmenn höfðu fylkt sér fastast
um frambjóðendur samstarfsflokksins eins og til
dæmis hér á Akureyri. Alþýðuflokkurinn var
svo illa kominn fyrir síðustu kosningar, að það
var öldungis óvíst, að hann hefði komið nokkrum
manni á þing án hjálpar. Þessi flokkur þykist nú
þess umkominn að stjórna landinu og lætur sig
ekki muna um það að boða breytta kjördæma-
skipun til að tryggja íhaldinu völd á kostnað
Framsóknarflokksins. Stefna íhalds og krata er
ssú, að skerða rétt hinna dreifðu byggða frá því
sem nú er og þarf nokkur brjóstheilindi til þessa
tiltækis. Má mikið vera ef landsfólkinu líka þær
fyrirætlanir hinnar nýju ríkisstjórnar og Sjálf-
stæðisflokksins, að setja upp slíka refskák ein-
hverra reiknimejstara pólitískra foringja í
Reykjavík, sem sumir hverjir eru berir að því, að
vita ekki einu sinni um harðindi í heilum lands-
hlutum, samanber ummæli forsætisráðherra.
Margir ókostir fylgja því að
skipta landinu í stór en fá kjör-
dæmi, svo sem nú er ætlað, og
viðhafa hlutfallskosningar. Sá
málflutningur, að með hlutfalls-
kosningum í stórum kjördæmum
náist hið æskilega jafnvægi og
festa í þjóðmálabaráttunni, er
alger blekking. Með fyrirhugaðri
breytingu er upplausn og órétt-
lætinu boðið heim, enda er þetta
úrelt kerfi, sem hafa hvarvetna
gefizt illa. Eða skyldi það vera
heppilegasta leiðin, að taka upp
það kosningafyrirkomulag, sem
öllu öðru fremur kollvarpaði
lýðveldi Þýzkalands og færði
Frakkland á glötunarbarm?
Sigurðardótfir
NOKKUR MINNINGARORB
Hún varð bráðkvödd að heim-
ili sínu, Laxagötu 4, Akureyri,
20. sept. sl., 61 og hálfs árs, fædd
að Meerki í Fáskrúðsfirði 3. jan-
úar 1897. oreldrar hennar voru
Guðlaug Bárðardóttir frá Áreyj-
um í Reyðarfirði og Sigurður
Þórðarson.
Olst hún upp hjá foreldrum
sínum til 10 ára aldurs, en þá lézt
faðir hennar. Eftir það dvelur
hún hjá móður sinni og víðar þar
eystra, þar til hún er 18 ára, en
þá flytur hún til Reykjavíkur.
En móðir hennar fer að Helga-
stöðum í Reyðarfirði til frænd-
fólks síns, og lézt þar nokkrum
árum síðar. Pálína eins og hún
var oftast nefnd, átti ekki völ á
skólagöngu eða andlegri fræðslu
á uppvaxtarárum sínum, annarri
en þeirri, er barnalærdómur náði
til. Dvaldist hún í Reykjavík á
vetrum við venjuleg hússtörf, en
var í sveit við heyskap og önnur
störf á sumrum, aðallega á Suð-
urlandi.
Hún kvæntist Jóni'Bjarnasyni
og bjuggu þau í F.eykjavík nokk-
ur ár, en slitu þá samvistum.
þeim varð ekki barna auðið. —
Eftir það dvelzt hún í Reykjavík
við ráðskonustörf og fleira. En
árið 1938 verða þáttaskil í lífi
Pálínu, því að þá flytur hún til
Akureyrar og stofnar heimili
með Baldri Helgasyni trésmíða-
meistara, hinum ágætasta manni,
og dvelzt hún hjá honum eftir
það, eða í 20 ár.
Hún var mjög heilsutæp síð-
ustu árin, því að hún gekk með
sykursýki er leið á aldurinn og
dvaldist á sjúkrahúsum og gekk
þrisvar undir uppskurð, tvisvar
eftir að hún kom til Baldurs.
Ræður það að líkum, að það
veikti mjög starfskrafta hennar,
þó bar hún það rheð stillingu og
æðraðist ekki. Hún hafði kynnt
sér hin andlegu máþeftir því sem
mennirnir geta nálgast þau, var
það hennar hugarstyrkur, og
kveið þar af leiðandi ekki þeim
skilnaði, sem hún vissi að koma
myndi fyrr eða síðar. Eilífðar-
málin voru orðin henni hugþekk.
Pálína var í meðallagi há, en
nokkuð þrekin, vel vaxin og
glæsileg, með góða framkomu.
persónuleiki hennar vakti at-
hygli þeirra, sem sáu hana, hún
var sérstök smekkkona á allt
sem var fagurt og gott, en laus
við hégóma og tildur, enda bar
heimili hennar þess ljósan vott,
þar var ætíð smekklegt, bjart og
hlýtt, en laust við allt fánýtt,
sem veitir lífinu ekkert gildi.
Hún annaðst hemili sitt með
stakri umhyggju og hirðusemi,
enda var þar gott að koma, hlýtt
og vinalegt viðmót. Pálína var
ekki áberandi eða afskiptasöm
um hagi annarra, en vann sér þó
hlýju og vinsældir ýmsra er hún
kynntist. Sérstaklega hafði hún
yndi af að gleðja fátæka og fólk,
sem hún yissi að átti bágt á ein-
hvern hátt, en vildi sem minnst
láta á því bera.
Pálína var trygglynd, glaðlynd
og skemmtileg í viðmóti, og var
heimili hennar og Baldurs hið
ánægjulegasta og alþekkt að
reisn og myndarskap. Heimili
sínu unni hún og lét enga stund
ónotaða til að bæta það og prýða.
En nú er hún horfin sjónum okk-
ar yfir móðuna miklu, til betri
og bjartari heima.
Blessuð sé minning hennar.
Vinur.
Happdrætti Framsókn-
arflokksins
Vinriingar féllu á cftirtalin núm-
er í liappdrætti Framsóknarflokks-
ins:
íbúð nr. 7322
Kæliskápur — 2182
Þvottavél — 18478
Hrærivél — 38285
Strauvél — 1947
Eldavél — 14361
Olíubrennari — 6449
Herraföt — 18106
Dömukápa — 32974
Ferð fyrir tvo — 13952
Nánari upplýsingar eru gefnar
afgreiðslu Dags. Sími 1166.
Skíðamót á Akureyri
í vetur
Skíðaráð Akuretyrar hefur
samið lauslega skrá yfir skíða-
mót í vetur og fer hún hér á
eftir:
11. jan.: Stórhríðarmót (svig).
25. jan.: Hermannsmót (svig).
1. febr.: Firmakeppni (svig).
8. febr.: Skíðamót Akureyrar
(stórsvig og sveitakeppni).
15. febr.: Skíðamót Akureyrar
(svig).
22. febr.: Skíðamót Akureyrar
(brun).
1. marz: Skíðamót Akureyrar
(stökk).
8. marz: Stórhríðarmót (stökk).
15. marz: Einarsmót (ganga,
svig, stökk).
Þetta er lausleg áætlun og fer
eftir veðri og öðrum aðstæðum,
hvoi't hún stenzt. Það er til
dæmis mjög vafasamt að haldið
verði stökkmót hér í vetur, þar
sem Miðhúsaklappabrautin er
ónothæf. Einn skíðamaður frá
Akureyri, Matthías Gestsson, er
farinn til Noregs, þar sem hann
mun dvelja rúma tvo mánuði við
æfingar og kemur hann heim
fyrir íslandsmótið, sem fer fram
í marz.
ÞANKAR OG ÞÝÐINGAR
Indíánar og hvitir menn.
Strákur í Ameríku spurði föður sinn: „Pabbi,
voru Indíánarnii' nokkuð meiri og betri menn en
við?“
Faðirinn hnyklaði brýrnar og hugsaði: „Ja,“
sagði hann, „Indíánarnir stjórnuðu. Það voru engir
skattar hjá þeim, þeir skulduðu aldrei neinum, og
kvenþjóðin vann öll erfiðu störfin. Er hægt að
komast lengra í nokkru þjóðfélagi?“
---o----
Þeir hittu ekki.
Árið 1932, á kreppuárunum, var Hoover Banda-
ríkjaforseta boðið til Charleston í Virginíuríki.
Hann var fenginn til þess að vígja opinbera bygg-
ingu.
Hoover kom til borgarinnar kl. 8 um morgun,
nefnd tók á móti honum á járnbrautarstöðinni,
bauð honum til árdegisverðar á hóteli, og svo var
farið með hann til vígslunnar rétt fyrir 11.
Þarna voru samankomnar um 20 þús. manna.
Reistur hafði verið ræðupallur, og þangað var farið
með forsetann, og honum var þegar heilsað með 21
fallbyssuskoti, og voru fallbyssurnar skammt frá.
Dauðaþögn sló á mannfjöldann á meðan fallbyss-
urnar þrumuðu, og er síðasta skotinu hafði verið
hleypt af, var hljótt nokkur augnablik. Nokkuð
langt frá pallinum stóð gamall maður í mannþyrp-
ingunni. Hann bjó til kíki úr greipunum, starði á
pallinn og sá, að Hoover stóð þar enn. „Hver fjár-
inn!“ sagði hann stundarhátt. „Þeir hittu hann
ekki.“
---o----
Opnað af misgáningi.
Konan: „Lofaðu mér að sjá bréfið, sem þú varst
að opna. Eg sé, að þetta er kvenhönd og þú náföln-
aðir, þegar þú fórst að lesa.“
„Já, gjörðu svo vel. Það er frá saumakonunni
þinni.“
---o----
Blaðamennska.
í litlum bæ í Bandaríkjunum hafði eina frétta-
blaðið ekki getað birt neina rosafrétt í langan tíma,
því að lítið skeði í bænum, en þá kom oísastonnur,
og háspennulínan datt niður á áðalgötu bæjarins.
Enginn þorði að koma nálægt. Þegar ritstjórinn
frétti þetta, sendi hann í skyndi tvo blaðamenn
þangað, annan til þess að snerta strenginn og hinn
til þess að skrifa greinina.
---o----
Og þó.
„Konur eru nú alls ekki handsterkar.“
„Nei, ef til vill ekki. En þær geta þó skrúfað lok
á krukku svo fast, að það tekur karlmann 20 mín.
að ná því af.“
Ilugulscmi.
Skólastjóri nokkur var að halda skammarræðu
yfir nemendum sínum og skýra fyrir þeim ýmsar
reglur, sem þeir hefðu brotið. Að lokum sagði
hann: „Ef einhver skilur þetta ekki, þá er hann
hálfviti, og ef einhverjir hér inni eru það, þá bið
eg þá að gjöra svo vel að rísa úr sætum.“
Nú varð löng þögn, og þá stóð upp einn 1. bekk-
ingur aftarlega í salnum.
„Hvað sé eg! Viðurkennið þér, drengur minn, að
þér séuð hálfviti?"
„Nei, ekki beinlínis það,“ svaraði strákurinn,
„en mér þykir bara leiðinlegt að sjá yður standa
aleinan.“
---o----
Vatnsafl.
Á stéttarþingi nokkru hélt einn forustumaðurinn
geysilanga ræðu. Er hann seildist í vatnsglas í
seinni hluta ræðunnar og fékk sér að drekka,
hvíslaði einn fulltrúanna að sessunaut sínum.:
„Þetta er nú fyrsta vindmyllan, sem eg hef séð
ganga fyrir vatnsafli.