Dagur - 17.01.1959, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Laugardaginn 17. janúar 1959
Dagur
RITSTJÓHI:
E R L I N C V ll l) A V í 1) S S O X
AnglvMltgaMjoii:
l'ORk 1 I l. II J 0 R V S S O V
iki ifsKtía i IIafnarMur ti *K> — Simi 11Itl't
Árgangurinn koMar U. 7.0.00
Hlaðið kcmnt út ,i miðvikuilngum tw;
lauganlögiun, j.»<g:*r eftti tsoinda li!
Ojítlddagi rr I. julí
PHENTVT.KK onos HJÖKNSSONAR H.P.
STÖRF 0G ÍÞRÓTTIR
MENN OG DÝR, svo og allur gróður jarðar,
samhæfist landi sínu, veðráttu þess og staðhátt-
um öllum og fá svipmót þess. Norður við heim-
skaut búast menn skjólfötum til að verjast kuld-
anum, en á suðlægum slóðum er hitinn lítt þolan-
legur. Barátta okkar íslendinga hefur verið mest
og hörðust við hungrið og kuldann á liðnum öld-
um. Nú er svo komið verkmenningu okkar og
lífskjörum, að ekki þykir þörf á, að borgararnir
vinni lengur dag hvern en 8 klukkustundir eða
tæplega það, og er því ríflegur tími afgangs hjá
vinnandi fólki hvað þá hinum, sem hafa enn
styttri vinnutíma.
En það er líka vandi að laga sig eftir hinum
nýja tíma, jafnvel að eyða frítímanum á mann-
bætandi hátt. Hér skal aðeins bent á þá sérstöðu,
sem Akureyri hefur fram yfir flesta eða alla aðra
kaupstaði landsins. Sú sérstaða býður borgurun-
um hina ákjósanlegustu aðstöðu til hinna fjöl-
breyttustu íþróttaiðkana. Yngri og eldri Akur-
eyringar eiga völ á einni beztu sundlaug landsins,
bæði í yfirbyggðri og opinni laug. Þeir eiga völ á
góðu íþróttasvæði til kappleikja og frjálsíþrótta
með góðri áhorfendabrekku. Snjóasæl fjöll eru
skammt undan og freista skíðamanna. Skíðahó-
telið í Hlíðarfjalli á að veita skíðamönnum mjög
bætta aðstö.ðu. Fjallgöngumenn hafa um mörg
fjöll að velja. Akureyrarpollur er hreinasta nátt-
úruundur og ekki aðeins til beinna nytja. Stund-
um er hann ísi lagður og er því yndi skauta-
manna. Þá er líka mjög gaman að dorga upp um
ísinn. Pollurinn er hinn heppilegasti til skemmti-
siglinga á seglbátum og til að veiða fisk, sem oft
gengur alveg inn að Leirum. Öll þessi aðstaða
býður Akureyringum holla tómstundaiðju, en
ennþá er hún of lítið notuð og þarf að verða
breyting á.
Það mætti ætlast til þess með nokkrum rétti, að
Akureyringar væru sundmenn góðir og hefðu það
meir í metum en aðrir, af sögulegum orsökum.
Þessu er ekki svo farið ennþá, þótt framför sé
auðsæ. Akureyringar hafa alla aðstöðu til þess að
vera í fremstu röð knattspyrnumanna, en eru það
ekki, af því að þeir taka íþróttina ekki alvai’lega
og fóima litlu fyrir hana, og þannig mætti lengur
telja. Þó væri þetta engin vonbrigði ef íþróttirnar
væru almennt iðkaðar, því að það er að sjálfsögðu
hið eftirsóknarverðasta.
Hér þarf alhliða vakningu og þai'f að vinna að
henni á tvennan hátt. í skólum og heimilum þarf
fólkinu að læi'ast að bera virðingu fyrir hollum
lifnaðarháttum og meiri hófsemi, sérstaklega í
notkun áfengra drykkja og hingað þarf að fá
dugandi menn frá þeim þjóðum, sem veitt geta
okkur nokki-a fyrirmynd í iðkun íþrótta, sem hér
er bezt aðstaða til að stunda. En jafnhliða því, að
nota hina óvenjulegu aðstöðu, sem náttúi-an sjálf,
og að nokkru leyti dugandi menn, hafa skapað
hinu uppvaxandi fólki til hvers konar líkams-
ræktar, þai'f að endurskoða hið algenga mat á
afi'ekum íþróttamanna annárs vegar og hins veg-
ar þeim afrekum, sem unnin eru á sjó og landi
við hin nauðsynlegustu störf.
Hinar fjölbi'eyttu íþróttagreinar, sem stundaðar
eru, eiga fyrst og fi-emst að búa menn undir hin
ýmsu stöi'f í þjóðfélaginu. Störf-
in þui'fa menn að setja ofar öllu
öðru og meta þau að verðleikum,
hvar sem þau eru unnin. íþrótt-
ii'nar eiga að auovelda mönnum
stóra sigra í hinum ýmsu starfs-
ITugur og hiind.
JÓLIN ERU LIÐIN að þessu
sinni, jólaskrautið horfið, en
menn grípa í það á kvöldin að
lesa jólabækui'nar. Jólakortin
liggja í koi'taskálinni, já, jóla-
kortin. Það voru einmitt þau,
sem mig langaði til að mir.nast
svolítið á.
Það er föst venja hjá möi'g-
um að senda vinum sínum jóla-
kort. Jólakortið flytur hlýlega
kveðju. Einkum er þó jólakortið
kærkomið, ef það er að einhverju
leyti persónulegt.
En þessi jólakort kosta mikið
fé. Fyrst koi'tin, svo burðai'gjald-
ið. Það er því ekki nema eðlilegt,
að menn velti því fyrir sér,
hvei'nig þessi kort ættu að vera
úr garði gei'ð, svo að þau hefðu
sem mest gildi fyrir þá, sem fá
þau.
Mikið var af fallegum kortum
til sölu um þessi jól. Flest þeii'i'a
munu vera ættuð frá Vestur-
heimi að allri gerð. Það eru lituð
glanskort með fallegum mynd-
um. Sumar myndirnar eru
bundnar við jólin, aðrar ekki.
Eg hef fengið nokkur norsk
koi’t núna og um undanfai-in jól.
Flest þeix-ra hafa vei'ið af norsk-
um málverkum, — landslags-
myndir frá ýmsum stöðum, og er
nafn staðarins og málarans á
kortinu. Þetta eru smekkleg
jólakoi't, sem jafnframt hafa list-
rænt gildi. Nú er farið að ljós-
pi-enta falleg málverk hér á
landi. ITvei's vegna ekki að ljós-
pi’enta jólakortin eftir fögrum
málvei'kum af okkar eigin landi?
Eitthvað hefur verið af svona
koi'tum til hér og mun í'eynslan
sú, að þau hafa jafnan selzt fyi'st.
Væri hér ekki verkefni fyrir
Menningarsjóð, sem hefur um-
fangsmlkla útgáfu? Hvei’nig væi'i
að reyna útgáfu á nokkrum fall-
egum málvei'kum á jólakortum
næsta ár? Þetta er hér sett fram
til umhugsunar. — Dvalinn.
Oft veltir lítil þúfa þungu lilassi.
NÚ, EFTIR þriggja mánaða
innistöðu eru kýr þegar farnar að
drepast vegna steinefnaskorts og
með óbreyttu ástandi munu margar
fleiri hljóta sömu örlög eða verða
vandræða og vonarpeningur áður
en næsta vor er liðið. Bændur geta
ekki komið í veg fyrir Jietta vegná
Jiess, að ríieiri hluta ársins 1958
voru steinefnablöndur ekki láan-
legar í verzlunum a. m. k. hér á
Akureyri og er þaö bæði til stór-
tjóns og vansæmdar. Fkki man ég
eftir að hafa lesið um þetta eða
heyrt annað en smábofs, Jxrátt fyrir
það, að efnagreiningar Atvinnu-
deildar Háskólans og vísindalegar
rannsóknir Dr. Stevarts, birtar í
FAO Report no. 394, Róm 1955,
sem sanna nauðsyn steinefnanna.
Reynsla bændanna sjálfra sýnir líka
ótvírætt, að búféð okkar heldur
ekki fullri heilsu ef steinefni vantar.
Fkki veit ég hver ber ábyrgð á Jjví
að Jiessi nauðsynlegu efni hafa ekki
verið flutt til landsins og er Jiað
skemmdarstarfsemi af vei'stu tegund
bæði gagnvart bændastéttinnij,
[jjóðlélaginu og svo síðast en ckki
sízt vegna lnisdýranna, sem líða
miklar kvalir vegna Jxcssa.
Oft var kaupmönnum fyrri alda
greinum og þess vegna ber að
stunda þær af alúð og nota fyrst
og fremst þá aðstöðu, sem nátt-
úran sjálf leggur okkur upp í
hendurnar á hvaða árstíð
sem er.
álasað fyrir Jxað að flytja fremur
inn brennivín en fiskilínur. 1 eðli
sínu er Jxetta svipað og hlýtur að
sæta harðri og réttlátri gagnrýni
allra hugsandi manna. Steinefnin
er mjög ódýr vara og verður gjald-
eyrisskorti [jví ckki um kennt, að
minnsta kosti ekki á meðan skip
okkar korna ldaðin af lrvers konar
mismunandi þörfum varningi til
landsins.
Forn-Grikkir sögðu, þegar Jicir
voru seldir á Jjrælauppboðum, að
guðirnir berðust á móti heimsku
mannanna án árangurs. Þegar ég
liugsa um, að kýrnar mínar munu
verða meira eða minna sjtikar af
steinefnaskorti í vor, er erfiði mitt
til einskis og afkoman liæpin, og
mér verður hugsað til Jjess livar
íéttlætið sé. Þeir, sem innflutning-
num ráða, virðast vera mjög fá-
fróðir urn Jjarfir bændastéttarinnar,
ef ekki er um hreina skemmdar-
starfsemi að ræða. Óvíða mun hægt,
í íslenzku atvinnulífi, að koma
meiru illu til leiðar með jafnlítilli
fyrirliöfn. — Ejnar I’etersen, Kleif.
E. B. scndir blaðinu eftirfarandi
spurningu:
„Hvemig er það með Anda-
pollinn? Er ekkei’t hugsað um
hann? Nú er fjöldi af öndum þar
og virðist mér þær vera mjög
svangai'.“
Blaðið sneri sér til garðyrkju-
ráðunauts bæjarins, sem hefur
umsjón með Andapollinum og
svarar hann fyrirspurninni á
þessa leið:
„Fuglarnir eru fóðraðir reglu-
lega eins og undanfarna vetur,
og fjöldi fuglanna svipaður, en
mun þó fi’emur fara fjölgandi. —
En enda þótt leitast sé við að
gefa fuglunum nægju sína, er
reynt að vai'ast að láta kornmat
liggja hjá Jjeim, enda yi’ði það
aðeins til þess að hæna rottur að
pollinum.
Auðvitað ber þess að gæta, að
í köldu og hörðu tíðarfari þurfa
fuglar líkt og önnur dýr meira
fóður en í hlýviðrum. Væri vel
farið að bæjarbúar minntust
þess, einkum nú í frosthörkun-
um, að öndunum kemur sérstak-
lega vel að fá aukabita af brauð-
molum við og við á daginn.“
Leiðrétting:
Bjó eliki í Hrauni.
BernharÖ Stefánsson alþingis-
maður biöur blaðið að gela þessa,
að í afmœlisgreinum um hann á
sjölugsafmcclinu er það mishermt,
að hann hafi hafið búskaþ að
Ilrauni í Öxnadal 1912. Hann bjó
þar eliki (þ. e. rak þar ekki bú).
Ilins vegar átli hann þar heima
árin 1912—1917, var þar hjá syslur
sinni, sem bjó þar elikja. Þessi mis-
sögn mun stafa frá þingmanntalinu
1930. Hið rétta er, að Bernharð hóf
fyrsl búskaþ að Þverá vorið 1917
og bjó þar lil 1935. Var að visu
skiþaður úlibússtjóri Búnaðarbanlt-
ans á Almreyri 1930, en rak jafn-
framl búskaþ fyrstu árin á eftir.
Afgreiðslusími Dags og Tímans
á Akureyri er 1166. — Gcrist
áskrifendur.
Þýðing kjarnorkimnar fyrir
nýtízku fiskveiðar
Forstjóri kjai'noi'kudeildar Matvæla- og land-
búnaðardeildar Sameinuðu Jjjóðanna — FAO — dr.
R. A. Silow, hefur nýlega samið skýi'slu um Jjá
möguleika, sem í kjarnorkuvísindunum felast til
framfara á sviði landbúnaðar og annarri skyldri
næringai'framleiðslu. Þar segir m. a., að kjai’norkan
verði í fi’amtíðinni mjög Jjýðingarmikil fyrir fisk-
veiðái-nar í heiminum. Hann á fyrst og fremst við
rannsóknir með isotopum og með geislun.
Dr. Silow telur, að ekki fari hjá Jjví, að mann-
kynið verði að gefa fiskveiðum meiri gaum en
hingað til. í því sambandi bendir hann á, að þrír
fjói'ðu hlutar af yfirboi'ði jai'ðai'innar sé vatn. Hins
vegar fáist aðeins 2% allra matvæla heimsins úr
sjó og vötnum. En þessi 2% nema samt 10% af öllu
eggjahvítuefni, sem mannkynið neytir.
Skýi'sluhöfundur telur að margt sé hægt að gera
til þess að auka fiskveiðar. T. d. með því að bæta
veiðiaðfei'ðii', með fiskiklaki og vei'ndun fiskimiða,
og með nýjum veiðiaðferðum. Hann telur að stofna
verði til víðtækra rannsókna á fiskistofni, fiski-
göngum og næi'ingarefnum í sjó og vötnum. Hér
komi kjai-noi'kan að miklu gagni.
Loks ræðir dr. Silow um kjarnorkuna, sem afl-
gjafa í fiskiskipum og bendir m. a. á, að í hval-
veiðimóðui'skipum og öðrum stórum veiðiskipum
sé hægt að spara um 40% af rúmi Jjví sem nú fer til
eldsneytisgeymslu, ef kjarnorkuvélar væru í skip-
unum í stað olíuvéla.
Fr jálsari verzlunarliættir
Þrátt fyrir ýmsa viðskiptalega erfiðleika í heim-
inum frá því í aprílmánuði 1957 hefur tekizt að
halda fi-jálsum viðskiptaháttum meðal flestra Jjjóða
og sumar þjóðir hafa meii'a að ségja getað dregið úr
viðskiptahöftum og komið á frjálsum greiðslum
milli landa.
Frá þessu er skýrt í ársskýrslu Gjaldeyrissjóðs-
ins. Skýrsla þ’essi er mikil að vöxtum, 385 blaðsíð-
ur og fjallar aðallega um gjaldeyrisástandið í heim-
inum á tímabilinu frá marzmánuði 1957 til fe-
brúar 1958.
Á þessu tímabili hefur hráefriáverðlagið valdið
allmiklum ei'fiðleikum, einkum í þeim löndum, þar
sem iðnaðui'inn og vélamenningin er skammt á veg
komin. Verðlag hefur víða miðað í hækkunai’áttina
og enn er eftii'spurn eftir fullunnum vörum mikil
um allan heim. Margar [jjóðir hafa ekki komizt hjá
gi-eiðsluhalla á utanríkisverzlun sinni. í Banda-
í'íkjunum hefur verið um viðskiptalega afturför að
ræða sem kunnugt er.
Þegar á allt þetta er litið, telur sjóðurinn, að
mei'kilegt megi kallast, að tekizt hefur að viðhalda
frjálsum viðskiptum milli landa í svo ríkum mæli
sem raun ber vitni og að fleiri þjóðir hafa ekki
Jjurft að grípa til hafta á ný eða setja þegnum sín-
um efnahagslegar hömlur.
Á fyrmefndu tímabili — marz 1957 til febrúar
1958 — fengu 20 þjóðir gjaldeyri hjá sjóðnum er
samtals nam 888 millj. dollurum. Auk þess tók
sjóðurinn þátt í tæknilegri aðstoð.
„Eg held, að pabbi hljóti að hafa verið ægilegur
prakkari, Jjegar hann var strákur," sagði dreng-
urinn.
„Nú, af hverju heldurðu Jjað?“ spurði annar
drengui'.
„Jú, hann veit alltaf upp á hár, að hverju hann á
að spyrja, Jjegar hann vill íá að vita, hvað eg hef
verið að gera.“
Frost á Fróni
Nú í frostunum er nauðsynlegt að búa sig vel.
Foreldrar ættu að gæta þess vandlega að börnin
hafi húfu á höfði, hlýlega vettlinga og ullarsokka.
Sem betur fer þykir konum ekki nauðsynlegt
að ganga léttklæddar og í skjóllitlum fatnaði til
að vera þó „vel búnar“ og eru farnar að taka
nokkurt tillit til veðurfai'sins svo sem vera ber