Dagur - 17.01.1959, Blaðsíða 5

Dagur - 17.01.1959, Blaðsíða 5
Laugardaginn 17. janúar 1959 5 Landssamband gegn áfengisbölinu Stuttur útdráttiír úr fundargerðum þriðja þings- ins - Áfengissalan 9 fyrstu mánuði ársins nam 102 mill jónum króna „Vínland liið sóða” Þriðja þing Landssambandsins gegn áfengisbölinu var haldið að Fríkirkj uvegi 11 í Reykjavík dagana 8. og 9. nóv. 1958. Þingið sátu nær fjörutíu full- trúar frá hinum ýmsu aðiljum sambandsins, en þeir eru nú 26, og bættist einn við á þinginu, sambandið íslenzkir Ungtempl- arar. Formaður sambandsins, Björn Magnússon, prófessor, flutti skýrslu félagsstjórnar um störf sambandsins á síðustu tveimur árum. Sambandið hafði farið þess á Ieit við þingmenn, að flutt yrði á Alþingi þingsályktunartillaga um afnám áfengisveitinga af hálfu ríkisins, og kom sú tillaga fram sem kunnugt er, og urðu um hana miklar umræður, er vöktu alþjóðar athygli á málinu, enda þótt tillagan næði ekki samþykki "Alþingis að þessu sinni. Varaformaður sambandsins, sr. Kristinn Stefánsson áfengis- varnaráðunautur, gaf skýrslu um ástandið í áfengismálum þjóðar- innar og bindindisstarfsemina á liðnu tímabili. Gat hann þess, að áfengisneyzla hei'ði aukizt á ár- inu 1957 í 1,69 I. af hreinum vín- aiula á mann, úr 1,29 I. árið 1956. Á níu fyrstu mánuðum þessa árs hefði lögleg áfengissala numið um 102 milljónum króna, og mætti búast við, að hún yrði á þessu ári nálægt 150 milljónum króna. Þá skýrði hann frá störfum áfengisvarnaráðs, m. a. að því að stofna félög áfengisvarnanefnda í hinum ýmsu héruðum landsins. Ráðið hefur erindreka á vegum sínum, er fylgist með störfum áfengisvarnanefnda, heimsækir skóla o. s. frv. Það hefur og gefið út ýmis rit og bæklinga um bindindismál. Um skýrslu stjórnarinnar urðu allmiklar umræður. Reikningar sambandsins voru lagðir fram og samþykktir, svo og fjárhagsáætlun fyrir næsta kjörtímabil. Um kvöldið 8. flutti Ezra Pét- ursson læknir erindi um helztu orsakir að ofneyzlu áfengis og aðferðir til að vinna gegn henni. Fundarmenn þökkuðu fróðlegt og áhrifaríkt erindi og báru fram nokkrar fyrirspurnir í sambandi við það, en læknirinn svaraði. Næsta dag var fundi fram haldið, og ræddar og samþykktar ýmsar tillögur, er lagðar höfðu verið fram í þingbyrjun, svo og aðrar, er fram höfðu komið. Helztu samþykktir þingsins voru þessar: I. Þriðja þing Landssambands- ins gegn áfengisbölinu. telur brýna nauðsyn til að framfylgt verði lagafyrirmælum um bind- indisfræðslu í skólum landsins og skorar ó fræðslumálastjórnina að fela sérstökum námsstjóra, að hafa það hlutverk á hendi að skipuleggja bindindisfræðslu í skólum og sjá um að hún verði framkvæmd á viðunandi hátt. II. Þriðja þing Landssambands gegn áfengisbölinu telur enn brýna nauðsyn að efla betur en orðið er löggæzlu á opinberum samkomum í landinu, og undir- strikar einkum nauðsyn þess, að komið verði á fót héraðslögreglu í öllum lögsagnarumdæmum landsins, þar sem hún er ekki enn komin. Ennfremur telur þingið nauð- synlegt að efla eftirlit með ólög- legri áfengissölu bifreiðastjóra, að strangari viðurlögum sé beitt. Þingið lýsir ánægju sinni yfir þeim árangri, sem þegar hefui; náðst um bætta samkvæmishætti þar sem héi'aðslögregla hefur starfað. III. Þriðja þing Landssam- bandsins gegn áfengisbölinu telur nauðsynlegt að alls staðar gildi sömu reglur um aldurstak- mark unglinga til aðgangs að opinberum dansleikjum, og að hert sé eftirlit með því, að ung- mennum innan 21 ára sé ekki selt áfengi í veitingahúsum eða áfengisverzlunum, svo sem lög mæla fyrir. IV. Þriðja þing Landssam- bands gegn áfengisbölinu lýsir sárri hryggð yfir því, að nokkrir af farmönhum á skipaflota lands- manna hafa gerzt sekir um al- varlegt áfengissmygl, og varar alvarlega við þeirri hættu, sem öllum heiðarleik í viðskiptum manna í milli eru búin, ef smygl nær að viðgangast. V. Þriðja þing Landssam- bandsins gegn áfengisbölinu þakkar þingmönnunum Alfreð Gíslasyni, Pétri Ottesen og Sig- urvin Einarssyni fyrir þings- ályktunartillögu þá, er þeir báru fram á síðasta Alþingi, um bann við áfengisveitingum á kostnað ríkis og ríkisstofnana. Þingið þakkar þeim ennfremur fyrir öt- ula og einlæga baráttu fyrir samþykkt þessarar tillögu og væntir þess, að þeir beri þessa tillögu fram að nýju. í öðru lagi skorar þingið á sambandsdeildirnar að víkjast vel við, ef framangreind þings- ályktunartillaga verður aftur borin fram á Alþingi, m. a. með því að gangast fyrir undirskrifta- söfnun meðal alþingiskjósenda til stuðnings tillögunni. VI. Þriðja þing Landssam- bandsins gegn áfengisbölinu þakkar þann árangur, sem þegar er orðinn af starfi kvenlögregl- unnar í Reykjavík, og skorar á ríkisstjórn íslands og bæjarstjórn Reykjavíkur að efla hana frá því sem nú er, og bæta aðstöðu hennar og starfsskilyrði. Jafnframt telur þingið brýna nauðsyn til bera að þegar verði hafizt handa um að koma. upp vistheimili fyrir stúlkur, sem lent hafa á glapstigum. Þá samþykkti þingið að senda frá sér ávarp til þjóðarinnar. Kosin var stjórn Landssam- bandsins gegn áfengisbölinu til næstu tveggja ára, og hefur hún skipt með sér verkum, og er þannig skipuð: Formaður: Pétur Sigurðsson, ritstjóri. Varaformaður: Séra Björn Magnússon, prófessor. Ritari: Frú Lára Sigurbjörns- dóttir. Féhirðir: Axel Jónsson, sund- hallarstjóri. Aðrir í stjórninni eru 9 talsins. ’ A. D A G U R Ágætt læknisráð Sveitalæknir, sem búinn var að stunda lækningar á sömu slóðum í því nær hálfa höld, hafði ætíð komið, er á hann var kallað, hvort sem var nótt eða dagur, og ekki hirt um, hvort greiðslari væri vís eða ekki. Um daginn var hringt til hans um miðja nótt. „Fæ eg nokkra borgun fyrir vitjunina?“ spurði hann. „Auðvitað,“ sagði maðurinn í símanum. „Ágætt,“ sagði gamli læknir- inn. „Viljið þér þá gjöra svo vel að hringja í nýja lækninn. Eg er orðinn of gamall til þess að klæða mig upp úr rúminu fyrir fólk, sem getur borgað." Læknar fá ekki frið Það er allalgengt, að læknar fái ekki frið fyrir sjúklingum á göt- um eða í samkvæmum. Þeir króa læknana af og reyna að fá ókeyp- is ráðleggingar. Læknir nokkur í Omaha, Ne- braska, hefur fundið ráðið í þessu landhelgismáli. Hann segir strax við þetla fólk: „Það er einmitt það. Þér þurfið að fara úr öllum fötunum, svo að eg geti rannsak- að yður.“ - Ýmis tíðindi Framliald af 8. síðu. Samgöngur eru ekki góðar. I naestu sveitir er aðeins fært jeppum og trukkum, en trukkar einir ganga þegar fjær dregur. Bridgefélagið starfar hér með miklum dugnaði. Nú stendur yfir 10 l'lokka sveitakeppni og er fjórum umferðum lokið. Sauðárkróki, 16. jan. Sex dekkbátar hafa róið og aflað vel. Vegir eru mjög greiðfærir í héraðinu, nema út að austan, og snjólítið víðast, sérstaklega inn í héraði og til dala. Iðnskóli tók til starfa upp úr ára- mótunum og starfar næstu þrjá mánuði. Hann er í tveimur deild- um, annarri og þriðju deild kcnnt í vetur. Skólastjóri er Friðrik Mar- geirsson. - Ný heildsala . . . Framhald af 1. siðu. mun hafa á hendi leiðbeiningar til mjólkursamlaganna varðandi smjör- og ostagerð og hafa yfir- stjórn við gæðamat jressara vara og hjálpa til að skipuleggja þessi störf á ýmsan hátt. Með stofnun þessa fyrirtækis er ætlast til að skapizt framför og festa í framleiðslu og sölu osta og smjörs, en jafnframt mun að því stefnt að vinna einnig neytendum gagn með auknu öryggi um, að þeim verði ætíð tryggð fyrsta flokks vara, ef þeir óska eftir fyrsta flokks vöru. Einnig mun að því stefnt í framtíðinni, að gera ostaframleiðsluna ofurlítið fjölbreyttari en verið hefur, en allt slíkt mun að sjálfsögðu taka nokkurn tíma. Blaðið óskar þessu nýja fyrir- tæki mjólkurframleiðendanna til hamingju með störfin og vonar að þau verði rækt til hagsbóta fyrir neytendur og framleið- endur. SÍÐUSTU dagana l'yrir jólin eru starfsmennirnir í Prentverki Odds Björnssonar að lullgera bók, sent heitir Vinland hið góðu. Það er árs- bók í útgáfu fyrirtækinu „Komandi ár“, sjötta bókin. Nokkrir samherj- ar mínir við Eyjafjörð og i Þing- eyjarsýslu standa að Jiessari útgáfu. Tilgangurinn cr að birta í þessu riti vakningargreinar eltir mig og ýmsa samherja mína, á þann hátt að llokksbönd og hagsmunasamtök geti engin áhrif haft á, hvað Jiar er skrifað og prentað. Þetta hefur töluverða þýðingu, Jiegar þess cr gætt, hve erfitt er orðið hér á landi að heita frjálsri hugsun. Gott dæmi uni ástandið er reynsla Jóns Árnasonar, er hann var aðalbankastjóri þjóðbankans, og hirti á vegiun bankans varnaðar- orð unt fjármál til Jijóðarinnar. Greininni var neitað um upptöku í næststærsta blaði landsins en tekin með eftirtölum og úlfúð í stærsla blaðinu. Ef svo fer um það græna tréð o. s. frv. Samherjar mínir, aldamótakyn- slóðin, börðust fyrir alhliða frant- förum og andlegu frelsi. Mun j>að mál manna, að sú kynslóð hafi unn- ið vasklega að mörgum Jijóðmálum og áorkað mest til úrbóta, Jiegar hættan var mest. I nálega fimmtung aldar hefur óumbeðinn skyndigróði flætt ylir landið. Liggur við borð, að fortjald hins nýreista frelsismusteris rifni ofan frá og niður í gegn. Á stund neyðarinnar verður ekki spurt um ráð Jieirra, sem hafa stungið höfði í sandinn Jiegar hættuna ' bar að höndum. i Vínlandi hinu góða eru nokkr- ir Jxettir um íslenzk frelsis- og menningarmál, og helzt er gætt til veðurs, Jiar sent blikur sjást á lofti. Fyrsti kaflinn er Jjáttur úr ferða- sögu minni vestanliafs. Framhald kemur í næstu ársbók. Sú ritgerð og bókin öll mun heita Brúin yfir hafið. Ferð mín til nálega allra ís- lenzkra byggða vestan hafs miðaði að því að stofnsett yrði andlegt ríki Islendinga, er næði yfir öll lönd og álfur, ]>ar sem íslenzkir menn eiga heima. Annar Jiáttur Vínlandsbókarinn- ar er söguleg skýring á upptökum íslenzku stéttarflokkanna, stefnun samvinnuheildsölu í Reykjavík og AlJjýðusambandsins, sem er nú svo voldugt, að það knésetur Alþingi og ríkisstjórn þriggja þingflokka. Þá kemur kafli úr merkri eldhús- dagsbaráttu á Alþingi. Sú hríð stóð meir en viku. Allir andstæðingar stjórnarinnar í ntðri deild töluðu sig dauða. Stjórnin gat svarað <>11- um ádeilum og gerði Jiað. I átökum flokkanna á ]>ciin tíma ihá sjá upp- tök llestra meiriháttar J>jóðmála yfirstandandi ára. Þá var deilt um jarðhitann og gildi hans, livort Danir væru að innlima landið, tun það, hvort betra væri að hafa unga eða gamla rektora. Til orða kom, bvort læknar gætu án rannsóknar, gengið að skipstjórum við stýrið og sett þá frá störfum og í land. Nemendur Akureyrarskóla gáfu Skautafrí í gær voru mörg hundruð unglingar á skautum á Pollinum. Framhaldsskólarnir höfðu gefið skautafrí og' var það óspart notað bæði af nemendum og kennur- um. Pálnta IJanncssyni góð meðmæli, en valdamenn Reykjavíkur yggldu brúnir út af æsku hans. Eftir 25 ára reynslu kom í Ijós, að norðlenzka æskan hafði á réttu að standa. Menntaskólanemendur í Réykjavík hafa aldrei harmað lálinn rektor nema Pálma liannesson. Annað merkilegt umræðuefni var jarðliitinn í ÖIÍusi. Stjórnin hafði keypt fimm jarðir með 100 jarðliita opum fyrir 100 J>ús. krónur. Þetta þótti óráð. En nýverið skýrði Mbl. lrá því, að gufa úr einni holunni á Reykjum í Ölfusi myndi nægja til að hita öll liús í Reykjavík. Deilt var um J>að, hvort rétt væri eða rangt að fylgja einróma óskum allra fullorðinna manna í Dalasýslu um að gera Kristján Svcinsson að héraðslækni í sýslunni, eða velja til starfsins elzta lækni ]>ess héraðs. Kristján liefur sannað öllum lands- lýð, livílíkur afbragÁsmaður liann er. Fáum árum síðar fengu 85% af þjóðinni rétt til, með sjúkrasam- lagsskipulaginu, að velja sér einn og jafnvel marga lækna. Þá eru í, „Vínlandi hinu góða“ fyrstu framdrög að varnarmálum Islendinga, bæði í hernaði og á viðskiptasviðinu. Söguritun liér á landi hefur á síðari tímum orðið að eins konar mála}>vargi og vikið frá fornum og Jjjóðlegum venjum. í Vínlandsbókinni eru vitnisburðir margra hinna færustu manna urn gildi lilandi söguritunar. Leidd eru rök að því, hve stórfelldum fram- förum mætti hrinda í framkvæmd hér á landi mcð ]>ví að nota jarð- Iiitann til lækmnga á aljijóðlega vísu á fullkomnum baðstöðum. Lengsti kaflinn í bókinni er um Halldór Laxness. Er saga hans sögð á líkan hátt og menn Jiekkja úr barnabók í sögu eftir mig, sem Jjjóðin hefur notað í 40 ár. Ég hef fylgt fornum fordæmum um að leitast við að móta sanna og varan- lega mynd af liverri söguhetju. Nti hefur Laxness og skáldskapur lians verið mjög umdeildur í landinu og oft ekki gætt hófs um meðhald og andóf. Bcr ég fram í ]>ví efni nokkur ný rök, sem eg hýgg áö muni rcynast staðgóð og vefða til að auka skilning á verkum Nóbel- skáldsins. Þá hef ég lcitazt við að finna skýringu á því, hvers vegna Halldóri tókst að vinna Nóbels- verðlaunin, sem talin voru útilok- uð öllum, nema sonum og dætrum mannmargra og voldugra ]>jé>ða. Tel ég, að Halldór hafi tekið til fyrirmyndar frægan íslenzkan forn- mann, bónda og fræðimann, og að sú fyrirmynd liafi orðið lionum giftudrjúg. Það heltir verið siður aldamóta- manna á íslandi, að rnóta gilngu sína eftir fjarlægum cn öruggum sjónarmiðum. Þann sið hafa dug- andi talsmenn menntaðra og Jjroskaðra Jjjóða. Verður J>á oft að bíða lengi eftir jákvæði og fylgi [>eirra manna, sem spyrja fvrst og síðast um ]>að, hvað kunni að henta bczt á líðandi stund. Hitamagnið á ríkislandinu í Ölfusi og fjárhags- þýðing Jress sýnir muninn á fram- sýni og óskhyggju. Ennþá stærra giftuspor hefði verið að leysa í senn 1945—16 varnarmálið og viðskipta- frelsið. Þá er enn ótalið stærsta áfall Jjjóðarinnar, Jicgar lýðræðis- sinnar töldu sér henta að liafa Jósef Stalin og kappa hans að brjóst- vörnum sínum. Jónas Jónsson frá Hriflu.

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.