Dagur - 16.05.1959, Blaðsíða 5

Laugardaginn 16. maí 1959
D A G U R
5
Helgi Símonarson:
y '1 Stutt svar
Nófa um draum
til Björns Egilssonar, Sveinsstöðum
í 15. tölublaði íslendings þessa
árs, er grein, sem nefnist: ,,Er U.
M. S. E. gengið á mála hjá
Framsókn.11 Höfundurinn er Sig-
urður P. Jónsson á Dalvík.
Greimn fjallar um tillögu um
kjördæmamálið, sem samþykkt
á síðasta héraðsþingi U. M.
S. E., og ýmislegt í sambandi við
þá samþykkt.
Þó að mér sé ekki ljúft að fara
í blaðadeilur við kunningja minn
og sveitunga, þá get eg ekki leitt
greinina hjá mér án þess að gera
við hana nokkrar athugasemdir,
og því fremur, sem í henni er að
mér sneitt sem forseta héraðs-
þingsins, þar sem mér er borið á
brýn, að eg hafi orðið mér til
minnkunar, og þá þinginu líka,
með því að leyfa samþykkt til-
lögunnar í því formi sem var.
Það er einkum þrennt, sem að
er fundið í greininni. Fyrst það
hvenær tillagan kemur fram á
þinginu, í öðru lagi hvernig orða-
lagi hennar og afgreiðslu er
háttað og loks er minnst á þann
pólitísska áróður, sem rekinn sé
með samþ. tillögunnar. Skulu
þessi atxiði athuguð dálítið.
Það er rétt að tillagan kemur
seint fram á þinginu. En fyrr
bauðst ekki tækifæri til slíks.
Sigurður Jónsson veit ósköp vel,
svo kunnugur sem hann er hér-
aðsþingum og mannfundum yfir-
leitt, að dagskrárliður sá, sem oft
er nefndur önnur mál, er ekkitek
inn fyrir fyrr en seint á fundar-
tíma. Og auðvitað hlaut tillagan
að heyra þessum lið til. Ætli þaið
hefði ekki þótt frekja, ef hún
hefði verið látin ganga fyrir
sjálfsögðum málum sambands-
ins? Það er því hrein firra hjá
greinarhöfundi, þegar hann álas-
ar fyrir það, að tillagan hafi
komið svo seint fram. Annar var
ekki hægt samkvæmt venjuleg-
um fundarssköpum.
Þá er annað atriðið, þar sem
talað er um klaufa- og klúðurs-
legt orðalag tillögunnar og að
mér hafi borið skylda til að láta
endursemja hana áður en hún
kom til afgreiðslu. Víst má það
vera, að betur hefði mátt orða
tillöguna, en svo er um ótal til-
lögur, sem ganga undir atkvæði
og eru samþykktaar, enda getur
sitt sýnst hverjum í því efni. Og
hræddur er um, að tafsamt gæti
orðið, ef fundarstjóri vildi sífellt
láta orða tillögur eftir sínu eigin
höfði. En eg játa, að eg taldi til-
löguna vel frambærilega og lít
svo á enn eftir að hafa lesið hana
vandlega yfir. Eg get því engrar
afsökunar beðið, hvorki á því, að
hún var tekin til afgreiðslu né að
eg greiddi henni atkvæði. Mér
flýgur líka i hug, að það sé ekki
orðalagið eða umhyggja fyrir
sæmd þingsins, sem hefur ýtt
Sigurði út í blaðaskrif, heldur
kjarni tillögunnar, málið, sem
hún snýzt um.
Ekki er það rétt hjá greinar-
höfundi, að ekkert tóm hafi gefist
til umræðna. Fundarmenn áttu
þess kost að taka til máls, en
enginn kvaddi sér hljóðs. Er
nokkuð djarft að tala um tíma-
leysi, þegar ekki reyndi neitt á í
því efni. Sannleikuriinn er sá, að
tillagan var afgreidd eftir venju-
legum fundan-eglum, hvort sem
greinarhöfundur kallar það
kommúnistískan hátt eða eitt-
hvað annað. ,
Þá er það síðasta atriðið. Við
Sigurður getum verið sammála
um það, að ekki sé heppilegt að
ungmennafélögin gegnsýrist af
pólitík. En það er til of mikils
mælst, að þau geri aldrei sam-
þykktir í málum, sem alþjóð
varða og það án tillits til þess,
hvort þau fylgja meiri eða minni
hluta. Enda er það ekki öruggt,
að meirihlutinn hafi ávallt á réttu
að standa. En þó að félögin geri
slíkar samþykktir í einstökum
höfuðmálum, er fráleitt að telja
það pólitískan áróður fyrir ákveð
inn flikk, enda er ekki líklegt, að
skoðun félaganna samrýmist allt-
að áliti sama stjórnmálaflokks,
þar sem þau láta málefnin ráða.
Nú hefur það skeð, að þing
U. M'. S. E. hefur leyft sér að gera
samþykkt um einn þátt stjóxm-
skipunarlaga landsins. Sjálfsagt
geta allir verið sammála um, að
þau varði alþjóð. Hví mega ekki
ungmennafélögin lýsa skoðun
sinni á þeim? Þau unnu þó djarf-
lega í sjálfstæðisbaráttu þjóðar-
innar á sínum tíma. Nei, Sigurð-
ur. Þetta eru engin afglöp eða
pólitísk innreið í félögin. Það vill
bara svo til, að skoðun meirihluta
þingsins í kjördæmamálinu er
andstæð þeim flokki, sem þú trú-
ir á, en styður vilja þess flokks,
sem hlynntastur er sveitum og
dreifbýli. Kannski Sjálfstæðis-
flokkurinn verði svo frjór, að
beita sér á næstu árum fyrir ein-
hverju stórmáli, sem héraðsþing-
ið gerir ályktun um í samræmi
við vilja hans.
Greinarhöfundur segir þessa
samþykkt síðasta héraðsþings
einstæða í sögu ungmennafélag-
anna. Má eg minna hann á annað
mál, sem átök hafa orðið um á
stjórnmálasviðinu. En það er
herstöðvamálið. Eg veit ekki bet-
ur en allvíða hafi verið gerð-
ar samþykktir um það, bæði hjá
einstökum félögum og héraðs-
þingum. Og stundum hafa þær
samþykktir stutt málstað beirra
stjórnmálaflokka, sem skipuðu
minnihlutann. Fáum held eg að
hafi komið til hugar, að með því
væri verið að leiða ungmennafé-
lögin út á „kappagötur“, t. d.
kommúnistaflokksins. Þetta sýnir
aðeins að félögin þora að taka á
deilumálum og gefa sína yfirlýs-
ingu, eftir því sem þau telja
málavöxtu vera.
Eg vil ennfremur drepa á, að
fyrir nokkrum árum kom her-
verndarsamningurinn á dagskrá
hjá þingi U. M. S. E. og var gerð
þar ályktun. Ekki hneykslaðist
greinarhöfundur bá. Ef til vill
hefur það verið af því, að þingið
tók afstöðu með meirihlutanum.
Sigúrður telur upp ýmis orð úr
stefnuskrá ungmennafélaganna í
því skyni að sýna fram á, hve
tillagan sé langt frá vettvangi
þeirra. í því sambandi er rétt að
muna, að skiptar geta skoðanir
orðið um það, hvernig .skuli út-
færa hugtök orðanna í reynd. —
Það er t. d. verulegur munur á
skoðun okkar, sem samþ. tillög-
una og skoðun Sigurðar á jafn-
réttishugssjóninni í sambandi við
kosningaréttinn. Og það er ekki
úr því skorið, hvor stefnan er
þjóðhollari.
Því er mjög á lofti haldið, að
kjördæmabreytingin sé réttlætis-
mál. Og þeir flokkar, sem hana
styðja, þykjast beita sér fyrir
vagn réttlætisins. En ýmsir telja
að þeir muni Iíka tylla á hann
nokkrum pinklum eiginhags-
muna og sérhyggju.
Að síðustu er eitt, sem eg vil
minnast á. í lok greinar Sigurðar
stendur: „öllum skynberandi
mönnum má það ljóst vera af
orðalagi samþykktarinnar, að
hún hlýtur að vera runnin undan
rifjum forustumanna Framsókn-
ar hér í sýslu.“ Þarna hafið þið
það. En mér er spurn: Hvernig er
þeim mönnum fai'ið, sem telja
sér sæma.að kasta því að æsku-
Framhald á 7. siðii.
- Aðalfundur H. S. Þ.
Framhald af 8. siðu.
kennslu bæði í frjálsum íþróttum
og knattspyi'nu. Ákveðið var að
koma á árlegri innanhússkeppni.
Sömuleiðis að skák- og bridge-
keppni verði fastur liður í starf-
semi sambandsins framvegis, sitt
árið hvoi't.
Sem fyrr segir sat Þorsteinn
Einarsson íþróttafulltrúi fundinn.
Veitti hann mikilsverðar upplýs-
ingar um ýmis mál og vakti máls
á öðrum. Annar fundarstjórinn,
Þráinn Þórisson, þakkaði hon-
um í fundarlok fyrir fundar-
setuna og minntist um leið og
þakkaði hversu hann hefði jafnan
reynst traustur fulltrúi dreifbýl-
isins í höfuðstaðnum í öllum
málefnum þess.
Formaður sambandsins er Ósk-
ar Ágústsson, Laugum. Aðrir í
stjórn: Friðgeir Björnsson, Prest
hvammi, Eysteinn Sigux-ðsson,
Arnarvatni, Vilhjálmur Pálsson,
Húsavík, og Indriði Ketilsson,
Ytra-Fjalli.
("Frá Héraðssamb. S.-Þing.).
Hinn 6. þ. m. varð Friðgeir
Sigvaldason, verkamaður, Ægis-
götu 6, Akureyri, sextíu ára að
aldri. Hann er Norður-Þingey-
ingur að ætt, fæddur að Byrgi í
Kelduhverfi 6. maí 1399, sonur
hjónanna Sigvalda Sigurgeirs-
sonar og Sigurlaugar Jósefsdótt-
ur, sem lengi bjuggu á Gilsbakka
í Axarfirði og jafnan eru kennd
við þann stað. Friðgeir ólst upp
í stórum systkinahópi.
Árið 1922 giftist hann Sigur-
borgu Kristjánsdóttur og bjuggu
þau hjón yfir tutugu ára skeið
bæði í Axarfirði og Þistilfii'ði. —
Þau eignuðust þx'jár dætur. Árið
1945 brugðu þau búi, og fluttu þá
fjölskyldan til Akureyrar og
hefur átt þar heimili síðan.
Friðgeir Sigvaldason er vin-
sæll maður og vel metinn. Eg
hygg, að eigi sé ofmælt, að þeim,
sem kynnast honum, þyki vænt
um hann. Hans er mjög eftirsótt-
ur til starfa, enda orðlagður fyrir
árvekni, trúmennsku og fórnfýsi,
og þeir eru orðnir margir, bæði í
sveit og bæ, sem hafa notið hans
starfsfúsu handa.
Frá unga aldri og allt til þessa
dags, hefur hann unnið hörðum
höndum og aldrei á liði sínu leg-
ið. Hann er einn hinna mörgu ís-
lendinga, sem segja má um með
ÍSLENZKT SAMVINNUSTARF.
Höf.: Benedikt Gröndal.
Útgefandi: Bókaútgáfan Norðri.
Blaðinu hefur borizt ný bók
um samvinnumál, „íslenzkt sam-
vinnustarf" eftir Benedikt Grön-
dal alþingismann og fyi-rv. ritstj.
Samvinnunnar.
Bókinni er skipt í 11 kafla, auk
formálsorða og eftirmála, og
heita þeir:
Aflgjafi hamingjunnar, Hver er
munurinn?, Viðhorf og vandamál,
Kaupfélögin og atvinnulífið, Við
hverja höfn, Heildarsamtök,
Hvað gerir Sambandið?, Sam-
vinnufyrirtæki, sem ekki eru
samvinnufélög, Er Sambandið
auðhringur?, Skattamál sam-
vinnufélaga og Hvert stefna sam-
vinnumenn?
í formála bendir höf. á þróun
efnahagsmálanna eftir hinum
Draumar hafa aldrei verið
mín sterka hlið og þeir hafa
heldur ekki vex’ið minn veikleiki.
Aftur á móti virðist þig dreyma
merkilega í suður. Aðra dreymir
í norður, en það er önnur saga.
Engan veit eg hafa haft merki-
legri afskipti af draumum en
Helga Sæmundsson, vin okkar
beggja. Það verður gjarnan
landsbrestur þegar hann segir frá
draumum. Aðalritstjóri Morgun-
blaðsins lét mynda riffil af slíku
tilefni. Mönnum stóð mikil ógn
af Morgunblaðinu þann dag. Þá
sannaðist, að blaðið stendur
framar öllu því bezta í heims-
pressunni: það getur birt frétta-
myndir úr draumheimum. En það
birtir enginn mynd þótt þig
dreymi þetta stóra fjall. Eg þyk-
sanni, að: neytt hafi síns brauðs í
sveita síns anditis.
Mjög er það fjarri skaplyndi
Friðgeirs að vilja sýnast. Hann
leggur alla stund á að vera og
hatar alla sýndarmennsku.
Friðgeir er vel gefinn mann-
kostamaður, er eigi má vamm sitt
vita í einu né neinu. Hann er
gestrisinn og greiðugui', og hin-
um er það sönn nautn að gera
öðrum greiða eins oft og hann
getur komið því við. Hann er lip-
urmenni og mjög fljótur til að
rétta fram sína hlýju og hjálp-
fúsu hönd.
Eg, sem þessar línur rita,
minnist þess með innilegu þakk-
læti, þegar hann fyrir nokkrum
mánuðum síðan, var yfir mér
veikum og fór um mig sínum
mildu höndum.
Friðgeir Sigvaldason er bók-
hneigður og fróðleiksfús, enda
fróður um margt og minnugur
vel. Og gjarnan mun hann grípa
bók í hönd, ef gefast stopular
stundir frá dagsins önn.
Eg óska Friðgeiri og heimili
hans gæfu og velfarnaðar í nútíð
og framtíð.
Heill fylgi þér.
Hafðu alúðarþökk.
Páll Ólafsson
frá Sörlastöðum.
þrem aðalleiðum: Ríkisrekstri,
einstaklingsrekstri og samvinnu-
rekstri. Hann minnir á, hve
þáttur samvinnufélaga í þjóðar-
búskap íslendinga er stór og
mjög stækkandi. Af nýlegum
viðfangsefnum samvinnumanna
má nefna tryggingar, siglingar,
olíuverzlun, vélasölu og ýmiss
konar nýjan verksmiðjurekstur.
1 formálianum segir m. a.: „1
raun réttri er þessi bók drög að
sögu hugsjónar og þeirra mai'g-
víslegu áhrifa, sem hún hefur
haft á líf lítillar þjóðar síðustu
þrjá aldarfjórðunga. Þessi áhrif
hafa verið mikil, og þau hafa
verið góð. Hugsjónin hefur vakið
þúsundir landsmanna til sjálfs-
bjargar í samhjálp og samvinnu.
Hún hefur orðið lausnarorð
mörgum, sem ekki vildu sætta
sig við, að fáir útvaldir menn
ist vita þú hafir ekki orðið var
við ferðir aðalritstjórans eða
ljósmyndara hans. Það bendir
til að rifflar séu merkilegri en
fjöll. Við erum náttúrlega á ann-
arri skoðun, en hvern varðar um
það?
Þetta var slæmt með fjósbei'-
ann .Hann hefði ekki átt að vera
fjúka upp, þótt blési á sunnan.
Það blæs svo oft úr þeirri átt
með tilræðum, að eg hélt hann
væi'i ekki uppnæmur lengur.
Kannski hefur hann brotnað af
tómri fordild. Nú er hann orðinn
frægur í íslandssögunni. Hann er
fyrsti sigurinn sem þríflokkarnir
vinna í kjördæmamálinu. Þú
hefur nátútrlega verið búinn að
bera í honum of mikinn skít?
Baula er eitt af þremur fjöllum
sem eg vildi taka með mér í gröf-
ina. Það verður óhugnanlega
stórt í draumi þínum og eg hef
verið að hugsa í'áðninguna. Hún
hlýtur að vera bundin nafni þess.
Það er alltaf verið að reka upp
mikil baul án þess þau valdi
aldahvörfum. Kannski hefur þig
aðeins verið að dreyma fyrir
nýju kynbótanauti. Hafi draum-
urinn verið um aldahvörf í raun
og sannleika, máttu fara að
kynda undir Mælifellshnjúk og
Járnhrygg.
Indriði G. Þorsteinsson.
- Iniianlandsflugið
Framhald af 8. siðu.
sinni í viku verður flogið til
Bildudals, Hólmavíkur og Kirkju
bæjarklausturs.
Frá Vestmannaeyjum verður
flogið einu sinni í viku til Hellu
og einu sinni til Skógasands.
Frá Akureyri verður flogið
þrisvar í viku til Egilsstaða og
tvisvar til Húsavíkur, Kópaskers
og Þórshafnar.
(Frá Flugfélaginu.)
Föðurnafn fermingardrengsins
Péturs Hans Baldurssonar, Hjalt
ættu með eiginhagsmuni og gróða
að leiðarstjörnu að hafa alger yf-
irráð yfir fjármagni og fram-
leiðslutækjum, sem skapast hafa
fyrir vinnu fjöldans. Samvinnu-
hugsjónin hefur leyst úr læðingi
mikið afl og fi-amtak, sem hafa
stórbætt lífskjör og menningu
þjóðarinnar. Takið örlög ykkar í
eigin hendur og haldið þeim þar,
sagði enski stjórnskörungurinn
Robert Peel. Einmitt þetta gerðu
frumhex’jar samvinnuhreyfingar-
innar á íslandi, og þetta eru
30.000 íslendingar að gera hvern
dag með fjölþættri starfsemi sam
vinnufélaganna.“
Bókin íslenzkt samvinnustarf
er fróðleg um margt, þótt hvergi
sé hún tæmandi. Hana ættu allir
samvinnumenn að lesa og þeir,
sem láta sig málefni samvinnu-
manna einhverju skipta.
Friðgeir Sigvaldason sexfugur
eyri, misprentaðíst í síðasta
blaði.