Dagur - 26.08.1959, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 26. ágúst 1959
D A G U R
5
Myndin tekin mn borð í Þór, María Júlía á bakborða, Eastbourne í baksýn.
Jónas Guðmimdsson, fyrsti stýrimaður á Ægi:
í ISLENZKRI LANDHELGI
Geta Bretar stundað landlielgisbrot til frambúðar?
Ægir renndi mjúklega gegnum
togarahópinn út af Hornbjargi.
Það voru ein átta skip fyrir inn-
an núna, frá Horni að Kóp.
Brezki tundurspillirinn fylgdi
fast í kjiilfarið og vakti yfir
hverri steínubreytingu Ægis. —
Daginn áður hafði Þór spilað fyr-
ir okkur af segulbandi síðustu
kveðju commodore Andersons,
sem nú var farinn utan fyrir fullt
og allt. Þar sagði, að hann myndi
ausa eldi og blýi, ef íslenzku
varðskipin væru að derra sig í
landhelginni. Við lögðum að
hverjum togaranum eftir öðrum,
þétt með síðunni á þeim, og þeir
tóku því misjafnlega. Flestir
voru víggirtir þeim megin, sem
varpan var ekki. Það átti sýni-
lega ekki að hleypa okkur um
borð að nauðsynjalausu.
Þeir bregðast misjafnlega við.
Það er annars mjög fróðlegt að
sjá viðbrögðin hjá brezku tog-
araskipstjórunum, við hátölurum
varðskipanna og öðrum aðgerð-
um. Sumir verða viti sínu fjær af
reiði og öskra ókvæðisorðum að
varðskipunum. — Þeir hafa ekki
botnlanga, segja strákarnir á
Ægi, en aðrir loka öllum brúar-
gluggum og þykjast ekkert heyra,
né sjá. Það eru þeir, sem hafa
botnlangann ennþá. Það gæti
verið betra að hafa sparað stór-
yrðin, ef botnlanginn skildi nú
bila fyrirvaralaust.
Hið lúmska líffæri setti brezkan
heiður í hættu.
Eg veit ekki með vissu, hvern-
ig þetta byrjaði aftur, þetta með
botnlangann, en sennilega hefur
sú frétt, sem lesin var í gær-
kvöldi, ao gæzluflugvélin Rán
hefði sótt brezkan „sjómann“ í
herskip á Grundarfirði, og flutt í
sjúkrahús í Reykjavík, átt sinn
þátt í því. En hvað um það, það
var aftur farið að ræða um botn-
langann, þetta lúmska líffæri,
líffæri, sem var að fara með
heiður brezka flotans í fiskveiði-
deilunni. í hvert skipti, sem
rennt var að togara, voru við-
brögðin hjá togaraskipstjóranum
metin á eftir, í gamni auðvitað,
hvort viðkomandi hefði botn-
langa. En það voru ekki aðeins
togaramennirnir brezku, sem
gizkað var á um botnlangann,
heldur var meira að segja tals-
vert rætt um það, hvort sjálfur
commodore Anderson hefði þetta
líífæri ennþá.
Gamlir kunningjar.
Þótt skipt sé um áhöfn, þá eru
skipin sömu. Þess vegna kannast
margir. íslendingar við ýmsa
brezka togara, sérstaklega þá
elztu, þeir hafa svo oft leitað ís-
lenzkra hafna, í stormum, með
slasaða menn, eða vegna bilana.
Svo hafa þeir á stundum komizt
á forsíður blaðanna, hafa strand-
að og náðst út aftur, eða verið
teknir í land'nelgi. King Sol, York
City o. fl. eru þekkt nöfn á ís-
landi. Já, og einmitt þennan dag
voru nokkrir slíkir að veiðum
innan landhelgi út af Vestfjörð-
um. Einn þeirra var Wolíer-
hamjjton Wanderes, eða „Wolf“,
eins og Bretar kalla hann. Það
var rennt upp að síðu togarans
og skipstjóranum sagt, að skipið
væri að ólöglegum veiðum. Skip-
stjórinn veifaði aðeins og benti á
tundurspillinn, sem rann í kjöl-
vatns Ægis. Við vissum ekki þá,
að það væri einmitt skipverji af
þessu skipi, sem gæzluflugvélin
Rán flutti helsjúkan til læknis
daginn áður. Sem betur fór
tókst íslenzku læknunum að
bjarga augum sjómannsins og
hann mun halda sjóninni. Hins
vegar munu menn undrast
smekkleysi skipstjórans á Wolf,
að Iiafa sig ekki úr landhelgi rétt
á meðan skipverji hans liggur á
skurðarborðinu. En þetta er víst
að hafa „reynslu“ í utanríkis-
málum.
En Wolferhamptcn Wanderes er
ekki eini „kunningi“ landhelgis-
gæzlunnar að þessu sinni. Brátt
var lagt að síðu gamals togara.
Hann var í landhelgi. Skipin
lyftust og hnigu á undiröldunni
svo nærri hvort öðru, að manni
fannst að þau mundu skella
saman. í baksýn voru Vestfjarða
fjöllin dökk og svipmikil. En það
hafði áður verið skammt á milli
þessa skips og varðskips á þess-
um slóðum, því að fyrir nokkrum
árum var togari þessi á reki í
vetrarstormi og stórsjó. Hafði
togarinn fengið vír í skrúfuna og
rak þess vegna stjórnlaust undan
sjó og vindi. Nokkrir togarar
reyndu að koma dráttar(aug yfir
í togarann, en tókst ekki vegna
stórsjóanna. Þá tókst varðskip-
inu Þór, með því að sigla hættu-
lega nærri hinu nauðstadda skipi,
að koma vír yfir og síðan dró
varðskipið togarann til lands, í
skjól við fjöllin. Þá var ekki
hrópað klám og ókvæðisorð,
ásamt utanaðlærðum rullum um
„frelsi á úthafinu" eins og nú. Ef
til vill er nú annar skipstjóri á
þessum togara, en þó er ekki að
vita nema einhver um borð muni
eftir grámáluði skipi, sem kom
siglandi fjallháar öldur út úr
náttmyrkrinu og skaut línu, þeg-
ar allar aðrar bjargir voru bann-
aðar.
Þeir glata mannorði sínu.
Það er ekki sagt frá þessu at-
viki til þess að blanda saman á
neinn hátt alþjóðapólitík og
drengskap, heldur aðeins til að
sýna, hvað „verndarar11 landhelg-
isveiðanna, Bretai', hafa metið
mannslífin. Kjarkmiklir og hrein
skiptnir togarasjómenn Breta,
sem áunnið hafa sér gott orð hér
á landi, með fáeinum undantekn-
ingum, eru í nafni „frelsisins" á
„úthafinu" látnir glata mestöllu
mannorðí sinu á íslandi, vegna
heiftar nokkurra brezkra útgerð-
armanna út af friðunarráðstöfun-
um íslendinga. Engir vita það þó
eins vel og brezkir togarasjó-
menn, að veiðar við ísland er
útilokað að stunda án fyrir-
greiðslu í landi, svo sem eins og
að njóta læknishjálpar, að því
ógleymdu, hversu glæfralegt það
getur orðið, að komast ekki í
landvar í stórviðrum. Þeir, sem
senda þá, vita, að þeir þurfa ekki
annað en að bæta í ofninn á
skrifstofunni í vetrarkuldunum
og læknishjálp er á næsta leiti
við útgerðarskrifstofurnar.
Commodore Andersen.
Nú hafa ofbeldisveiðar Breta í
íslenzkri fiskveiðilögsögu staðið í
fulla 11 mánuði. Svo sem gert
hafði verið ráð fyrir, hafa afla-
brögð brezku togaranna á ís-
landsmiðum stórminnkað. Á
þessum tíma hefur á ýmsu geng-
ið, en óþarft er að rekja það hér,
að brezkir togarar hafa notið
verndar til brota á landslögum,
ekki einasta innan 12 sjómílna
fiskveiðitakmarkanna, heldur
einnig innan við þrjár sjómílur
frá landi, en það er þó sú regla,
sem Bretar telja sig vera að
vernda. Svo að ekki sé minnzt á
veiðar brezkra togara innan fyrri
(4 sjómílna) marka, sem á sínum
tíma hlutu þá viðurkenningu, að
brezk herskip töldu töku brezkra
togara löglega innan þeirra
marka, bæði fyrir og eftir út-
færsluna í 12 sjómílur.
Á þessu tímabili hefur
commodore Anderson verið
veiðistjóri Breta í hartnær 11
mánuði. í fyrstu virtist þetta ná-
ungi sem kunni til verka á sinn
hátt, en í seinni tíma varð
commodore uppstökkur og kjaft-
for, sérstaklega þegar hann var í
í ávarpi, sem Styrktarfélag
vangefinna í Rvík hefur birt
í blöðum og útvarpi, er þess að
engu getið, að hér á Akureyri er
einnig búið að stofna slíkt félag,
og með miklu meiri þátttöku
hlutfallslega, heldur en í höfuð-
borginni.Á þetta er bent sérstak-
lega af þeirri ástæðu, að nú
stendur yfir sala happdrættis-
miða fyrir þetta málefni.
Útsölustaðirnir eru þessir hér
á Akureyri:
Bókabúð Jónasar Jóhannssonar.
Bókabúð Rikku.
Shell-búðin.
Afgreiðsla Dags.
KEA-útibúið í Glerárhverfi.
Kjörbúð KEA, Hafnarstr. 20.
Ennfremur fást miðarnir hjá
stjórn félagsins ,og þar að auki
munu sölumenn fara um allan
Vil kaupa litla
þriggjn herbergja íbúð
ÁSDÍS RAFNAR.
Sími 1223.
Bretlandi til „skrafs og ráða-
gerða“. Gg nú er hann farinn, al-
farinn.
Það hafði lengi verið rætt uiti
það hjá strákunum, hvort
commodore hefði botnlanga eða
ekki. Sumir töldu að þetta ágæta
líffæri væri enn á sínum stað, en
flestir töldu að útilokað væri, að
brezka flotamálaráðuneytið, sern
hefur mikla „reynslu“ í að
vernda frelsið á úthafinu, hefði
sýnt það kæruleysi að fela manrti
með botnlanga svo mikið trúnað-
arstarf. En svo kom svarið. Þegar
hann kvaddi ísl. varðskipin, varð
ekki lengur um villzt, að hann
taldi sig úr allri hættu. Hann
myndi ekki þurfa að leggjast á
sjúkrahúsið á Patreksfirði. —
Hann var þá með botnlanga eftir
allt, hugsuðu menn með sér.
Orðalagið á kveðjunni leyndi sér
ekki: Til helvítis með varðskipin!
Svona nokkuð gat botnlangalaus
maður ekki farið að segja upp úr
þurru á heimleið, eftir að hafá
um 11 mánaða skeið orðið að láta
sér nægja biblíuna til að ná sér
niðri á íslendingum, að vísu við
misjafnan orðstír.
Hvað skyldi nú taka við? Við
vitum ekki einu sinni enn um
eftirmanninn, hvað þá hvort
hann hefur botnlanga eða ekki.
—o—
Það væri synd að segja, að
varðskipin okkar séu einmana
þessa dagan. Þau hafa fengið fé-
lagsskap. í dag dugar ekki minna
en tundurspillir. Hann er grár og
stór, og í fjarska minnir hann
einna helzt á stóra, gotneska
kirkju. Innanborðs eru tæplega
300 brezkir sjóliðar, sem eyða
hluta æsku sinnar í baráttunni
fyrir „frelsi á úthafinu". Ekki
ónýtt það. Þegar við komum að
Kóp, sneri tundurspillirinn við,
en Ægir lensaði óáreittur suður
fyrir Látrabjarg.
3. ágúst 1959.
bæinn skömmu áður en dregið
verður í happdrættinu. — Minn-
ingarspjöld félagsins eru til sölu í
Bókabúð Rikku.
Hér á Akureyri og við Eyja-
fjörð munu vera eigi færri en 30
—40 manns, sem þyrfti að hjálpa
á sérstakan hátt, af fyrr greind-
um ástæðum. Málsstaður þessara
bágstöddu borgara og aðstand-
enda þeirra, er málefni okkar.
113 Akureyringar hafa þegar
gerzt félagsmenn hér á Akureyri,
og vafalaust eiga einhverjir eftir
að gefa sig fram ennþá. Fylkjum
liði, svo að fyrr en seinna verði
hægt að sýna í verki viljans
merki.
Styrktarfélag vangefinna,
Akureyri.
(Sími 2331.)
TIL SÖLU:
Ford-Junior. Tækifærisverð
Upplýsingar gefur
Magnús Árnason,
Þórunnarstræti 124.
Akureyringar sfofnuðu sit) eigið
Styrktarfélag vangefinna