Dagur - 21.11.1959, Qupperneq 4

D AGUR
Laugardaginn 21. nóvember 1959
Laugardaginn 21. nóvember 1959
D AGUR
5
Skrífstnfii i Hafititrstt'ivtt !t() — Sítni ! f()(i
RJTSTJÓUf:
ERLIN G U R i> A V í I> S S O N
Auí’lvstnaast jói i:
JÓ.N S V M T f I SSON
Árganguriiin knstiir kr. 7.r».(H!
Jil.uSiA kt'tnur út á niifívtkuÁöguni og
lauganltiguni, þcgar t'lni stantla til
C.jaltldagi cr I. júlí
PUENTVF.HK C)l)I>S UJÖItNSSOVAR H.F.
NÝ RÍKISSTJÓRN
J FYRIR NÁLEGA einu ári varð sá atburð-
' ur í íslenzkri stjórnmálasögu, að verkalýðs-
! flokkur myndaði ríkisstjórn með fulltingi
1 auðhyggjumanna. Síðan hefur Alþýðuflokk-
! ur, studdur af Sjálfstæðisflokknum, farið
i með æðstu völd í landinu. Stjórnin hóf feril
sinn á [>ví að færa niður laun manna með lög-
um, ennfremur verð vsíitöluvara, hækkaði
! útflutningsuppbætur og niðurgreiðslur um
liundruð milljóna, lækkaði framlag til verk-
j legra framkvæmda, jók innflutning hátoll-
í aðra og miður nauðsynlegra vara, setti bráða-
i birgðalög er sviftu bændur viðurkenndum
i réttindum og eyddi helztu sjóðum þjóðarinn-
i ar. Vísitala framfærslukostnaðar hélzt óbreytt,
! svo og vinulaun.
Alþýðuflokkurinn hélt því fram fyrir kosn-
i ingarnar í haust, að unninn væri sigur á dýr-
tíðardraugnum og benti á vísitöluna og kaup-
I gjaldið. Honum láðist að geta þess, að hinar
gífurlegu niðurgreiðslur og uppbætur af
ýmsu tagi, kostuðu nokkur hundruð millión-
1 ir króna — fram yfir það sem áður var. —
' Dýrtíðardraugurinn var því ekki yfírunninn,
heldur alinn og fitaður meira en nokkru
I sinni áður á kostnað almennings, því að
i hver einasti eyrir til uppbóta og niður-
i greiðslna, er sóttur í vasa borgaranna. Hið
1 einstæða glapræði, að Alþýðuflokkurinn tók
í við stjórnartaumunum, veldur því að erfið-
! ara er nú en fyrir ári síðan að sporna við vax-
! andi öngþveiti í efnahagsmálunum. Á nær
, eins árs stjórnarferli Alþýðu og Sjálfstæðis-
i flokksins hefur aðeins verið tjaldað til eínnar
] nætur og afleiðingunum af bráðabirgðaráð-
stöfunum í efnahagsmálum velt yfir á fram-
! tíðina. Sjálfstæðisflokkurinn lagði megin-
! áherzlu á tvenns konar áróður í sumar og
I haust. í fyrsta lagi að ófrægja vinstri stjórn-
I ina og í öðru lagi halda því blákalt fram, að
I leiðin til bættra lífskjara væri sú ein, að gefa
flokknum aukin völd. — Kjósendur svöruðu
j :með því að svifta flokkinn nokkru atkvæða-
I magni.
Nú er ný ríkisstjórn mynduð undir forsæti
formanns Sjálfstæðisflokksins og með aðstoð
og þátttöku Alþýðuflokksins, og fara því
í sömu flokkar með stjórn landsins og verið
hefur frá því seint á fyrra ári.
Snögg umskipti eru orðin á pólicískum
greinum aðalblaða stjórnarflokkanna síðustu
vikur. Morgunblaðið gerir þá uppgötvun, að
nú sé fyrir mestu að segja þjóðinni satt og
! rétt af ástandinu í efnahagsmálunum og
hefði fyrr mátt vera. Þar segir líka að hinar
auknu uþpbætur og niðurgreiðslur séu „eng-
in varanleg lækning á því meini, sem nú þjái
íslenzkt efnahagslíf“. Hvar er nú sá arfur, sem
Alþýðuflokksstjórnin, með aðstoð Sjálfstæðis-
i flokksins, leggur í lófá framtíðarinnar? Eða
i er blaðið hrætt við eigin verk og flokks síns?
i Framtíðin ein fær úr því skorið, hvort sú
hræðsla hefur við rök að styðjast eða ekki.
Fyrrverandi stjórn var ekki vandanum vaxin,
samkvæmt umsögn aðalstuðningsblaðs henn-
ar. Ný stjóm er tekin við völdum, mannfleiri
cn hin fyrri, en af sömu rót mnnin.
. . . Stákk af austur í Selland. — (Ljósmynd: vig.)
.''/'/'✓'/v/v/'/v/'-/v/v/'/'/v/'^'/'rv>v/--/-v/--/'/-v/--/v/'-/v/'/^/v/--/v/v/'Vv/'-/'/'/"rv/--/-/'v/-v/v/^'.-v/v/--/--/v/'-/'v/-v/v.*v/'/'/v/'v/v/v /v/v/'/'-/'/-v/'/v/'-/v/--/v/-/-/'/--/v/-/-/v/-/-/-/'/'/v/-/'/'-/--/'/-W''/'/v/v/v/yv/yv/vVv/v/v/-yyv/'-/v/v/v/v-/v/v^/v/v/--/v/VA-/'-/VA/V
Heimsókn í Bókaforlag Odds Björnssonar og samtal við Sigurð 0. Björnsson, prentsm.stj.
neitað, að þar er teflt á tæpasta
vað —■, og hvernig hún, eftir
björgunina úr prísundinni, losnar
hægt og bítandi úr hinum innri
viðjum fyrir natni Og yfirburði
fólksins á Akri og marksækni
ástar þess, er varð seinni unn-
usti hennar og loks eiginmaður.
Ef lýsingin á þróun viðskipta
þeirra tveggja er ekki með slíkri
sálfræðilegri dýpt, að byrjandi „í
faginu“ eigi fyrir það viðurkenn-
ingu skilið, þá er eg glámskyggn-
ari en svo, að eg þori að trúa því
að svo stöddu!
í seinasta þriðjungi „Kjördótt-
urinnar“ er kynnt önnur saga —
fólksins á Akri — með þeim
hætti, að mér þætti undarlegt, ef
flesta lesendur langaði ekki
ákaft til að kynnast þeirri sögu
nánar. Sú saga er einmitt sögð
ýtarlega í „Draumnum".
Draumurinn er m. a. að því
ólíkur „Kjördótturinni", að hann
er ekki í innbyrðis ólíkum, köfl-
um, heldur úr einum steini
höggvinn. Hins vegar er marg-
breytileiki kafla „Kjördóttur-
innar“ engan veginn sjálfsagður
ókostur — sýnir fjölhæfni höf. og
efnisauð sögunnar; málaferla-
kaflinn t. d. er ákaflega fjörlega
og skemmtilega sagður — hreint
og beint „dramatískur“. Hins
vegar er því ekki að leyna, að
„Drautnurinn" er samfelldara
verk, rishærra og fegurra.
Hinar mörgu innbyrðis ólíku
persónur „Kjördótturinnar“ eru,
að mér finnst, ýmsar skilmerki-
lega dregnar og með góðu lífi.
Meðal þess sem ritdómarar
hefðu vel mátt minnast á, um
höfund „Kjördótturinnar“, er
það, að hann er tiltölulega sjálf-
stæður og frumlegur, af byrjanda
að vera, og hugrakkur vel. Mér
finnst synd að ætla að „þegja í
hel“ slíkan byrjanda. Og mér
finnst það ekki bera vott um víð-
sýni og stórsýni af hálfu ritdóm-
ara, að reka ekki augun í þetta
athyglisverða dæmi um það, hve
íslenzk sveitaalþýða er enn í dag
merkilegum gáfum og áhuga
gædd í bókmenntalegu tilliti.
„Draumurinn“ er saga um svo
mikið drengskaparfólk, með æsku
íslands, að það lagði allt í hættu,
fyrr og síðar, til að vera hjarta
sínu og manndómi trútt. Þar er
alveg ný útgáfa af „þríhyrningn-
um“, sem er eitthvert sígildasta
viðfangsefni heimsbókmenntanna
— Hafsteinn lætur sig ekki muna
um að leysa þann hnút, sem allir
aðrir höfundar hafa orðið að láta
sér nægja að höggva á eða ganga
frá óhreyfðum ella. Og það ótrú-
lega er, að hann gerir það — í
krafti frjálshuga kristinnar trúar
— þannig, að lesandanum dylst
ekki að það gæti verið satt.
Unglingasagan er ný Árna-
saga — höfundur Árna-sagnanna
er Ármann Kr. Einarsson. Þær
sögur eru nú teknar að koma
einnig út á norsku og að verða
álíka vinsælar þar í landi og hér.
Þessi nýja nefnist Flogið yfir
flæðarmáli.
Framhald smásagnanna „Strák-
ur á kúskinnsskóm“, eftir ungan
höfund er kallar sig Gest Hann-
son, nefnist Strákur í stríði —
myndskreytt, eins og hin bókin af
bróður höfundar. „Strákur á kú-
skinsskóm“ seldist upp á viku-
tíma, og er upplag „Stráks í
stríði“ þess vegna stórt. Seljist
það upp, verður fyrri bókin
væntanlega endurprentuð.
AÐRAR FAGRAR
BÓKMENNTIR.
Til fagurra bókmennta verður
og að telja ferðabók Þorbjargar
Árnadóttur, er nefnist Pílagríms-
för og ferðaþættir. Tólf sérprent-
aðar myndasíður prýða bókina,
auk þess sem gerðar hafa verið
teikningar við hvern kafla. Fyrri
hluti bókarinnar segir frá því,
sem öðru fremur hefur vakið at-
hygli og hreyft við tilfinningum
höfundar í ferðalögum erlendis,
en í seinni hluta bókarinnar lýsir
höfundur gönguferðum sínum
hérlendis — aðallega í Þingeyjar-
sýslu.
Raunar mætti telja allar bæk-
urnar, sem Forlagið gefur út á
þessu hausti með meira og minna
rétti, til „fagurra bókmennta",
því að allar þær bækur, sem enn
eru ótaldar, eru skrifaðar af við-
urkenndum stílistum, eru flestar
sögulegs eðlis og rétt nefndar
skemmtilestur, þó að fróðleiks-
bækur séu.
Skal þá fyrst telja ellefu
sagnaþætti eftir hinn vel metna
höfund Magnús Björnsson á
Syðra-Hóli. Nefnist sú bók
Hrakhólar og höfuðból.
Fyrsta bók Magnúsar „Manna-
ferðir og fornar slóðir“, sem kom
út 1957, hlaut verðskuldaða við-
urkenningu allra, bæði leikra og
lærðra. Sú bók skipaði Magnúsi
óumdeilanlega á bekk með örfá-
um færustu rithöfundum og
fræðimönnum þjóðarinnar um
þjóðleg efni.
„Hrakhólar og höfuðból“ hafa
að geyma ellefu þætti um fólk og
fyrirbæri, flest tilheyrandi öld-
inni sem leið. í frásögn Magnúsar
kennir margra ólíkra grasa, eins
og í fyrri bókinni. Þar standa á
öðru leitinu hofmóðugir höfðingj-
ar fyrir dyrum sinna höfuðbóla,
en á hinu hrakhólalýður og oln-
bogabörn. Þar finnast aukvis-
ar og ættarlaukar, sem eignast
misjafna sögu, — en sögu þó. Yf-
ir grónar traðir gleymsku og
fymsku, leiðir höfundurinn per-
Framhald á 7. siðu.
Nú er komið að þeim tíma, að gaman er að skyggnast um í
gluggum bókaverzlananna. Mikið úrval bóka, útgefnum á
þessu ári, er þegar komið, og nýjar bækur bætast við claglegii.
Útgefendur og préntsmiðjur hafa unnið sleitulaust allt árið
við að ganga sem bezt frá þeim bókum, sem eiga að koma á
markaðinn nú fyrir jólin og er auðséð, að í mörgum tilfellum
hefur það tekizt vel.
Við, „útkjálkamennirnir", eig-
um eitt nokkuð stórt útgáfufyr-
irtæki, Bókaforlag Odds Björns-
sonar. Þetta bókaforlag hefur
gefið út margar á'gætar bækur á
undanförnum árum, og virðist
hafa í fullu tré við. stórú forlögin
í Réykjavík. Það væri ekki úr
■vegi, að' við,. hér úti á landinú,
styddum við bakið á þessu út-
gáfufyrirtæki með því að kaupa
frekar bækur þess, að öðru jöfnu.
' 'Til þess að láta'ekki sitt eftir
liggja, fór tíðindamaður Dags á
fund forlagsins og spjallaði við'
framkvæmdastjórann, Sigurð O.
Björnsson, úm útgáfubækur
Bókaforlags Odds Björnssonar á
þessu ári.'
Mig minnir, Sigurður, að þú
segðir hér í blaðinu fyrir ári síð-
an, að bókaútgefendur berðust
árlega í gegn um tíu mánaða
myrkur og lifðu svo í fagnaði í
tvo sólskinsmánuði. En mér sýn-
ist þú ekki þess-legur núna, að
myrkrið hafi kúldað þig neitt
sérstaklega.
Nei, það er alveg rétt hjá þér,
og eg skal segja þér hvernig á
því stendur. Eg sneri nefnilega á
myrkur-mánuðina og stakk áf
austur í Selland í Fnjóskadal,
en eins og þú sjálfsagt veizt, þá
er eilíft sólskin í Fnjóskadal, og
þangað nær ekkert áhyggju-
myrkur.
Stakkst af austur í Selland í
Fnjóskadal og sleiktir sólskin?
En ekki hefurðu enzt til að
sleikja sólskin í tólf eða fjórtán
tíma á dag. Eitthvað annað hef-
urðu haft fyrir stafni?
Já, eg sló reyndar tvær flugur
í einu höggi og stúndaði mína
skógrækt og sleikti sólskinið
samtímis.
Eg kom eiginlega til þess að
tala við þig um bókaútgáfu, og
nú finnst mér við vera farnir að
tala um nokkuð f jarskylt efni.
Ekki nú aldeilis. — Skógrækt
og bókaútgáfa eru náskyld efni.
Pappír er búinn til úr trjáviði,
eins og þú veizt, og ef enginn
trjáviður væri til, þá er eg
hræddur um, að bókakosturinn
yrði heldur fáskrúðugur.
Hefurðu trú á því, að þessi til-
raun þín til skógræktar núna
geti seinna meir orðið að papp-
írsiðnaði?
Eg hef ekki aðeins trú á skóg-
rækt, heldur líka vissu fyrir því,
að nytjaskógur getur vaxið á ís-
landi. Augljós dæmi um það
getur að líta um allt land, en þó
kannske einna augljósust á Hall-
ormsstað. Þar er nú vaxinn úr
grasi á tuttugu árum stærsti sam-
felldi nytjaskógur á íslandi —
lerkiskógurinn, ■ sem Guttormur
Pálsson lét gróðursetjá árið 1938.
Hæstu trén eru komin yfir tólf
metra — hugsaðu þér'; 12 -métra á
tuttugu árum, — er það ekki
stórkostlegt? Og . greniplantan-
irnar hjá Lýshól í Hallormsstaða-
skógi, þær eru jafnvel enn glæsi-
legri. Eg sá hvergi í Noregi
þroskavænlegra greni né fallegri
árssprota. Tromsfylki í Noregi
liggur um það bil 500 kílómetrum
norðar en ísland. Sumrin þar eru
bæði styttri og hrakviðrasamari
en á íslandi, en samt vex þar há-
vaxinn greniskógur í öllum hlíð-
um, svo að það er ekkert merki-
legt við það, þótt nytjaskógur geti
vaxið á íslandi....
Heyrðu, Sigurður, eg var ann-
ars að hugsa um að fá upplýsing-
ar um bóka. .. .
Já, já, bíddu aðeins, eins og
krakkarnir segja. Eg ætlaði bara
að segja, að.vantrú valdamanna
á skógrækt hér á íslandi er með
ólíkindum. Það má segja, að sjá-
andi sjái þeir ekki og heyrandi
heyri þeir ekki. Stjórnarvöldin
. hér'skera styrk til skógræktar við
riogl. Erlendis er þessu öðruvísi
farið. í Norégi t. d., þar sem eru
þó miklir skógar fyrir, þar þykir
stjórnarvöldunum svo mikils um
vei-t að nýjum skógum sé plantað,
að opinberir aðilar veita hverjum
prívatmanni, sem plantar skógi,
plöfttur og girðingarefni ókeypis,
og að auki 50% af plöntunar-
kostnaði. Almenningur á íslandi
tekur þessu máli állt öðruvísi og
betur en stjórnarherrarnir. Það
sýnir meðal annars það, að al-
þýða manna á íslandi setur í
jörðina í sjálfboðavinnu megnið
af þeirri milljón plantna, sem
skógræktarstöðvarnar ala upp
árlega. Og almenningur greiðir
með glöðu geði skatt af að
minnsta kosti tveimur sígarettu-
tegundum til styrktar skógrækt-
inni. En annars ætlaði eg að
segja, að skógræktin í Sellandi er
liður í hundrað ára áætluninni.
Hundrað ára áætluninni? —
Flestir láta sér nægja 5 ára áætl-
anir.
Já, en þær eru í Rússlandi og
þriggja ára áætlanir í Kína. En
við hér í P. O. B. höfum að
minnsta kosti eina hundrað ára
áætlun. Og hún er á þessa leið:
Eftir hundrað ár eiga Prentverk
Odds Björnssonar og Bókaforlag
Odds Björnssonar að vei'a
stærstu og fullkomnustu stofnan-
ir sinnar tegundar á íslandi.
Ekki öðruvísi! Hér er hugsað
fram í tímann.
Já, sjáðu nú til. í Noregi, til
dæmis, fullvex skógur á 60—70
árum. Til vonar og vara gefum
við honum 30 ár til viðbótar hér
á fslandi, eða með öðrum orðum,
skógurinn verður hér 100 ár að
full-vaxa. — Rafveitustaurarnir
kosta í dag tólf hundruð krónur.
Eftir áttatíu og átta ár — því að
100 ára áætlunin byrjaði fyrir
tólf árum — getum við höggvið
árlega og um aíla framtíð tíu þús-
und rafveitustaura, eða látið
trjáviðinn í efnaiðnaðinn, sem þá
verður orðinn stóriðja á íslandi,
og gefur meira verð fyrir trjávið-
inn. Tíu þúsund rafveitustaurar
á 1200 kr. stykkið kosta því
hvorki meira né minna en tólf
milljón krónur. En þá -er eftir að
draga frá vinnukostnað við skóg-
arhögg eða vinnslukostnað í
verksmiðju, ef trjáviðurinn færi
í efnaiðnaðinn.
Eg vona, að þessi glæsilega
áætlun rætist.
Já, og hún er meira að segja
hvorki grín né of mikil bjartsýni.
Þessi sjóður, sem hefur þann eig-
inleika að vaxa á meðan við sof-
um, hefur auðvitað úrslitaáhrif
þegar þar að kemur. En nú er
víst kominn tími til að minnast á
bækurnar, sem eru að koma út
þessa dagana.
Bókaforlag Odds Björnssonar
gefur að þessu sinni út fleiri
bækur á haustinu en nokkru
sinni fyrr. Þeirra á meðal eru
tvær ljóðabæk.ur eftir eyfirzka
höfunda — Eyjafjarðarsýsla hef-
ur löngum lagt drjúgt í bú ís-
lenzsks ljóðaskáldskapar. Ljóð
Þorsteins eru í 2 vönduðum
skinnbindum.
LJÓÐABÆKUR.
Skal þá fyrst sagt frá Ljóða-
safni Þorsteins Þ. Þorsteinssonar
í tveimur vönduðum skinn-
bindum. Gísli Jónsson, mennta-
skólakennari á Akureyri, sá um
útgáfuna. Upplagið er lítið. Þor
steinn var Svarfdælingur að upp-
í-una, en dvaldi lengst ævi sinnar
í Kanada. Ljóðunum er skipt í
fimm kafla eftir efni. Richard
Beck gefur skáldinu þennan vitn-
isburð: „Hann er fjölhæfastur
vestur-íslenzkra skálda.... frum
legur í efnismeðferð, orðavali og
bragarháttum. . og fellir þá vel
að efni.... gæddur mikilli rím-
fimi.“
Hin ljóðabókin er eftir Ármann
Dalmannsson, hinn þjóðkunna
leiðtoga í skógrækt, landbún-
aðarmálefnum og íþróttalífi hér-
aðsins. Heitir bókin Ljóð af laus-
um blöðum, og eru ljóðin 73 að
tölu en blaðsíðurnar 173.
SKÁLDSÖGUR.
Skal þá næst nefna skáldsög-
urnar, tvær þýddar og tvær inn-
lendar. Auk þess unglingabók
þeirrar tegundar og framhald af
„Strákur á kúskinnsskómý ■
Onnur hinna þýddu skáldsagna
ér eftir hinn fræga og vinsæla
höfund, A. J. Cronin, og nefnist,-
í íslenzkun hins kunna þýðanda ;
Magnúsar Magnússonar, Fórn
snillingsins. Hin er eftir hina
ungu stjörnu franskra bók-
mennta, Francoise Sagan, þýdd af
Thor Vilhjálmssyni, nefnist hún í
þýðingunni Dáið þér Brahams . ..
Bókaforlag Odds Björnssonar
hefur gefið út þýðingu allra fjög-
urra skáldsagna Sagan. Þessi síð-
asta saga hennar er í nokkuð öðr-
um dúr en hinar fyrri, og þegar
mjög umrædd.
Höfundar íslenzku skáldsagn-
anna eru báðir óbrotnir alþýðu-
menn, ung kona og roskinn bóndi,
og hefur Bókaforlagið þegar áð-
Ur kynnt þau bæði íslenzkum al-
menningi — Ingibjörgu Sigurð-
ardóttur með útgáfu skáldsög-
unnar „Sýslumannssonurinn";
sem kom út í sumar, og Hafstein
Sigurbjarnarson með útgáfu
skáldsögunnar „Kjördóttirin á
Bjarnarlæk11, sem kom út sl.
haust, og varð ein af metsölubók-
um þess árs. Skáldsaga Ingi-
bjargar, er nú kemur ú’t, nefnist
Systir læknisins — ástarsaga, er
gerist í sveit og sjávarþorpi.
Hafstein er full ástæða til að
ræða nánar, því að hann hefur
ekki hlotið þá viðurkenningu rit-
dómara, sem hann verðskuldar,
fyrir „Kjördótturina á Bjarnar-
læk“. Og enda þótt vona megi að
úr því verði nokkuð bætt, af
þeirra hálfu, með „Draumnum“,
þá finnst mér ástæða til að minn-
ast á nokkur einkenni „Kjördótt-
urinnar“, sem eg hefði haldið að
bentu til þeirra hæfileika og
þeirrar skáldsalvöru, er varasamt
sé að höggva ekki eftir í verki
byi'janda.
í fyrsta lagi leynir sér ekki frá-
sagnargleði höfundar. Frásagnar-
gleði höfundar gæðir sögu ævin-
lega meiri eða minni þokka, sé
ekki því klaufalegar á haldið —
hún fer yfir í lesandann. Klaufi
getur þessi roskni byrjandi í
hinni göfugu íþrótt skáldsögu-
smíðar hins vegar alls ekki tal-
izt, þó að aldrei nema benda
megi á ertt og annað í sögunni,
er af vanefnum megi kalla.
Hann skrifar gott, alþýðlegt mál,
mærðarlaust með öllu. Um stutt-
leika málfarsins og hraða at-
burðarásarinnar minnir stíll hans
víðast hvar á beztu hefðir í þjóð-
legum bókmenntum vorum. Það
þarf flausturslegan lestui' — sem
raunar mun ekki ótamur ýmsum
er ritfregnir skrifa, og mun
nokkurt vorkunnarmál — til að
skipa „Kjördótturinni“ í sveit
„reyfara“. Því að lesanda, sem í
senn er skynbær og alúðarsamur,
mun varla dyljast, að í þeirri bók
er virðingarverð tilraun til að
skyggnast niður í undirdjúp sál-
arlífs söguhetjunnar — og raun-
ar, með hæfilega minni áhei-zlu,
ýmissa annarra sögupersóna
einnig —, og þróun sögunnar víða
einmitt sprottin, öðrum þræði,
beint upp úr þeirri sálkönnun.
Má í þessu sambandi benda á
breytinguna sem varð á sögu-
hetjunni, „kjördótturinni“, í
varðhaldinu — þó að ekki skuli
ÞÁNKAR OG ÞYÐINGAR
IVHCHELANGELO BUONARROTI
(1475—1564) ítalskur málari, myndhöggvari og
hugvitsmaður.
Þegar Michelangelo var að mála hina stóru
dómsdagsmynd sína í Sixtinsku kapellunni, móðg-
aðist hann mjög við hinn páfalega yfirkammer-
•herra. En listamaðurinn hefndi sín snilldarlega, því
að hann málaði óvin sinn á myndina meðal hinna
fordæmdu í helvíti.
Kammerherrann varð óskaplega reiður og krafð-
ist þess, að Páll páfi 2. léti Michelangelo nema and-
lit sitt brott af myndinni. En páfinn færðist undan.
— Það er ekki gerlegt fyrir mig, sagði hann.
Méi' er að vísu gefið allt vald á himni og'jörðu, en
eg ræð engu í helvíti!
LEYFI DROTTNINGAR.
Ungur liðsforingi af aðalsættum hagaði sér eitt
sinn eins of hálfviti í veizlu, sem foringjar her-
fylkisins tóku þátt í, en veizlustjóri var Montgo-
mery marskálkur. Er veizlu stjóri tók unga liðs-
foringjann til yfihheyrslu vegna framkomunnar, þá
varð Montgomery marskálskur nú heldur forviða,
því að liðsforinginn sagðist hafa hagað sér svona
samkvæmt leyfi Elísabetar drottningar. Hann var
spurður um, hvernig það mætti vera. Jú, hann
kvaðst einu sinni hafa hagað sér svipað í hirð-
veizlu, og þá hefði drottning sent til sín hirðþjón,
sem tilkynnt hefði:
— Þannig getið þér hagað yður meðal félaga yð-
ar í hernum — en ekki í veizlu hjá Englands-
drottningu.
DIPLÓMATÍA.
Franski sendiherrann og rithöfundurinn, Paul
Morand, segði eitt sinn:
— Hin æðsta diplómatía, hin fullkomnasta
stjórnmálakænska er þessi:
— Að segja sannleikann, þegar aðrir halda,
að maður segi hann ekki — og segja hann ekki, er
aðrir halda, að þeir hlusti á hann. — í hvorugt
skiptið er logið.
HVf MEÐ OPNUM AUGUM?
Hinn heimsfrægi maður, Albert Schweitzer, tók
eitt sinn á móti nokkrum evrópskum géstum í
stöðvum sínum í Mið-Afríku, þar sem hann hafði
m. a. stofnað sjúkrahús fyrir hina innfæddu.
Einn gestanna lét undrun sína í ljós yfir því, að
hann skyldi hvergi nokkurs staðar hafa séð loft-
hitamæli.
— Við notum ekki slíka hluti hér um slóðir,
sagði Scweitzer. Ef við vissum, hve hitinn væri
mikill, þá myndum við alls ekki geta lifað hér.
JURTAÆTAN.
Sænska skáldið Hjálmar Söderberg var um skeið
sem ungur maður hin trúaðasta grænmetisæta.
Dag nokkurn kom vinur hans einn að honum á
Grand Café, þar sem hann sat við boi’ð með geysi-
stórt fat af kjötbollum fyrir framan sig.
— Hvað er að sjá þig, Hjálmar? sagði vinurinn.
Eg hélt þú værir jurtaæta, grænmetisæta!
— Alveg rétt! Hárrétt, sagði Hjálmar Söderberg.
En hver er hin mesta gleði grænmetisætunnar?
Kjötbollur.
JOHN WILKES
(1727—1797) enskur stjórnmálamaður og rithöf.
Á bautasteininum, sem reistur var á gröf John
Wilkes, stendur: „Vinur frelsisins.“ Þessi eftirmæli
fékk hann vegna þess, að hann barðist um langt
árabil óeigingjarnri baráttu gegn aðli og einveldi
en fyrir málfrelsi og borgaralegum réttindum. En
hann var líka frægur fyrir drykkjuskip og kvenna-
far, og það gengur um hann ýmsar ljótar sögur í
þeim efnum.
Dag nokkurn hittust þeir í þinghúsinu, Wilkes og
jarlinn af Sandwick. Jarlinn sagði við hann:
— Það veit hamingjan, herra minn, að annað
hvort verður það sýfilis eða gálginn, sem gerir út
af við yður að lokum.
— Og hvort af þessu tvennu það verðui', svaraði
Wilkes, fer algjörlega eftir því, hvort eg læt fremur
blekkjast af stjómmálaskoðunum yðar, mylord, eða
ástmeyjum yðar.